Is Jezus de verbindende schakel tussen joden- en christendom? DE ORGELPIJP UIT HERONTDEKKING VAN DE MENSELIJKHEID In 't verleden ligt het heden, in het nu wat komen zal ■muwmiiI-ii We moeten eindelijk iets leren van de les van 1939 BEWOON DE WERELD! VRIJDAG 31 DECEMBER 1976- Met het feest van Jezus' geboorte, dat wij op kerstmis vieren, is er voor de kerk een periode begonnen waarin op velerlei wijze 'de kindsheid' van de Heer in de herinnering wordt teruggeroe pen. Achtereenvolgens herdenkt de kerk 'driekoningen'; de vlucht van Jezus en zijn ouders naar Egypte; de opdracht van Jezus in de tempel; met daarin de ontroerende scène van een oude man die dit veelbelovende kind even in zijn armen mag dragen; het intermezzo van de ongehoorzame Jezus, die zijn ouders in de zenuwen jaagt door op eigen houtje met de theolo gen in de tempel te gaan discussiëren en nog enkele van deze dingen meer. Degeen die probeert om zich de jeugdjaren van Jezus voor ogen te halen, is geneigd om die periode in Jezus' leven aan te duiden als 'de gelukkige tijd in Nazaretli'. Wij zien Jezus als een jongen die van zijn vader het timmennansvak leert en die - volgens zijn levensbeschrijvingen - even ivijs als gehoor zaam was Het is niet moeilijk om in het kind en de puber die Jezus ooit geweest is. de 'Jezus van Nazareth' te zien. Een men senkind. Klusser. In het westen wordt aan na genoeg alle theologische hogescholen gedoceerd en gestudeerd op het thema 'Jezus als mens van zijn tijd Het iseen belangwekkende vraag ol de studies aan zowel joodse als christe lijke kant op den duur zullen kunnen leiden tot wat wij wel mogen noemen de climax van alle oecumenische ar beid. namelijk een synthese tussen christendom en jodendom Wraakgericht Dat wordt later anders. Eenmaal vol wassen geworden wordt Jezus steeds meer een mysterieus persoon en ook steeds duidelijker een teken van tegenspraak Het wordt steeds moei lijker om hem te zien tegen de achter grond van zijn tijd. Zijn leven wordt ook steeds dramatischer, steeds gela dener, totdat het eindigt met zijn jammerkreet aan het kruis „Vader waarom heb je mij verlaten?" In de vele eeuwen daarna hebben de kerkvaders niets ongemoeid gelaten om de goddelijkheid van Jezus te be nadrukken en te bewijzen, en daarmee is Jezus voor zeer velen helemaal aan het oordeel van de menselijke rede onttrokken. Welbeschouwd is ons al leen een blik op de mens Jezus van Nazareth vergund, in zoverre hij nog een kind was Wat later in zijn leven plaatsvindt ademt de geest van het geheim dat er was tussen hem en zijn hemelse vader In de laatste jaren is er een duidelijk streven merkbaar om de menselijk heid van Jezus - dat wat hij werkelijk was - te her-ontdekken. Behalve vele wetenschappelijke publikaties zijn er ook diverse lilmprodukties en zelfs musicals waarin dit streven vorm krijgt. Wat. de musicals betreft, wie kent niet het kassucces: 'Jezus Christ Superstar'0 Op filmgebied is er nog meer aan de hand Er is zelfs een film in voorbereiding die handelt over het liefdeleven van Jezus Musicals als Jezus Christ Superstar' en de film over Jezus en de liefde kun nen gemakkelijk de indruk wekken profanaties te zijn Men kan ze echter ook beschouwen als de voor algemene 'consumptie' toegankelijk gemaakte uitingen van wat er op wetenschappe lijk gebied rondom Jezus gaande is. Zo bezien hebben ook de 'uitwassen' een zekere waarde. Voorloper Hillel De wetenschappelijke studie naar de menselijkheid van Jezus is uit de aard der zaak vooral een kwestie van his torisch onderzoek. Niet alleen door christelijke geleerden, maar ook door hun joodse collega's wordt gezocht naar gegevens die de tijd waarin Je zus heeft geleefd en de politieke en theologische werkelijkheid van die tijd, reliëf kunnen geven. De vondst van de Dodezee-rollen waarin een beeld wordt gegeven van de geestelijke habitus van een belang rijke en idealistische sekte uit Jezus' tijd. de sekte der Essenen. heeft dc kennis van een opmerkelijke geeste lijkestroming uit Jezus' tijd belangrijk vergroot. Waarschijnlijk is dat zowel Jezus als Johannes de Doper bepaalde elementen uit de leer van de Essenen naar de toenmalige joodse zedeleer hebben willen overbrengen. In wat Je zus verkondigt en in wat hij in dispu ten met de schriftgeleerden uit zijn tijd verdedigt, is veel terug te vinden van wat vóór hem werd verkondigd door een zekere Hillcl die als stichter van de Esseense beweging wordt be schouwd. Helstaat evenwel vast- dat Jezus niet uit de Esseense beweging, die in strenge on ihech ting in communevorm leefde, afkomstig was. Wel kan zonder enige twijfel worden gezegd dat Jezus een jood was en dat hetgeen hij leerde voor het overgrote deel afkomstig is uit de schatten aan overgeleverde joodse wijsheid. Het is een misver stand om Jezus te beschouwen als de eerste christen, of zelfs om hem aan te den als 'stichter' van het Christen dom als anti of on-joodse beweging. Wie de persoon Jezus wil leren kennen, moet trachten hel jodendom van Je zus' tijd te leren kennen; zijn politieke en historische achtergronden; zijn idealen, zijn conflicten en zijn geeste lijk leven Het onderzoek hiernaar kristalliseert zich, wat het jodendom betreft, aan de Hebreeuwse universiteit in Jeruzalem onder leiding van o.a. prof. dr. David liet kan niet christendom ren afgesneden loot van dc joodse stam is. Evenzeer is het dui delijk dat de persoon van Jezus en de pretenties die later uit zijn leer zijn afgeleid de splijtzwam tussen jo dendom en christendom vormen. Op dit moment kan onmogelijk worden voorspeld of' christendom en joden dom elkaar ooit op de hoedanigheid van Jezus als messias voor joden en christenen, zullen vinden, liet lijkt weinig waarschijnlijk dal het ooit gebeurt. Het is intussen wel een teit dat er in het streven naar toenadering tussen jo dendom en christendom vooral in de afgelopen jaren grote vooruitgang is geboeku Joodse geleerden, zoals de hiervoor genoemde prof. Schuster, leggen er de nadruk op datJezus' betekenis vooral hierin moet worden gezocht, dat hij de bronnen van wijsheid en inzicht en ge nade die er in het jodendom liggen. ooi gewone mensen bespreekbaar en begrijpbaar heeft gemaakt - speciaal door zijn wijze van prediking die vol strekt nieuw was Aan christelijke kant is men gaan in zien dat de werkelijke, geestelijke breuk tussen het jodendom en de christen-joden pas ontstond nadat de van oorsprong joodse leer van Jezus via Paulus en de apostelen in de toen malige. heidense wereld werd geïm porteerd en daar vervolgens een eigen vorm kreeg Een vorm, die - zo schrijft b.v. Joseph Kastein in zijn indrukwek kende boek 'Een geschiedenis der jo den'. veel elementen uit het Hellenisti sche denken bevatte. Weldenkende christenen bezinnen zich ook op het feit dat het historisch onjuist is om te beweren dat 'de joden' Jezus hebben vermoord, om welke re den zij Gods verschrikkelijk wraakge richt zouden hebben verdiend. Dit wraakgericht, het moet huiverend worden bekend, is door de eeuwen heen vooral door de christenen uit geoefend. De kiemen van latere, vrese lijke programs tegen de joden zijn ge legd door sommige kerkvaders en de verdraagzaamheid welke de heidense wereld van de eerste eeuwen na Chris- us nog ten opzichte van het jodendom aan den dag legde, hield op nadat de christenen onder keizer Constanten destaaismachi aan hun kant kregen. Het heeft tot 1959 geduurd eerde ka tholieke kerk formeel de joden ont sloeg van hun historisch doemvonnis. In*dat jaar namelijk liet paus Johan nes uit de liturgie van de goede vrijdag de woorden "laten wij bidden voor de trouweloze joden' verwijderen. Kardi naal Bea heeft zich bij de voorberei ding van Vaticanum II krachtig inge spannen om een uitspraak van hei concilie te verkrijgen, dat 'de gods- moord niet aan de joden kan worden toegeschreven. Een dergelijke verkla ring. zij het veel minder apert dan Bea had gewenst, iser inderdaad gekomen Verlossend volk? Voor een werkelijke synthese van christendom en jodendom kan echter uiteraard pas worden gesproken in dien de beide godsdiensten het eens kunnen worden over de betekenis van Jezus als verlosser, als Messias ook voor de joden. Momenteel is de situatie ongeveer zo dat joodse geschiedkundigen zonder enige moeite erkennen dat Jezus ge rekend moet worden tot de grote geesten uit hun veelbewogen ge schiedenis. of zelfs dat hij een profeet was. De echte Messias verwachten zij echter nog. Er is een opmerkelijke theorie die be weert dat de Messias-rol niet aan één mens is toegedacht, maar aan een heel volk - het joodse volk. Volgens deze theorie is de Messias-functie van het jodendom begonnen op het ogenblik waarop het joodse volk ontstond en waarop het zich bekende tot één God van wie het zijn leefregels ontving. De Messias-functie van het jodendom is. aldus deze theorie, ten volle door Jezus uitgebeeld, namelijk in hot lijden, en in het dienen van dc naaste omdat alleen dit werkelijk Gods-dienst is De mo rele waarde van het jodendom is ove rigens actueel en nog altijd aanwezig De theorie dat het volk Israël als ge heel de verlossersrol heeft valt ge makkelijk te begrijpen als men weet dat de harde kem van de joodse gods dienst is: God de feitelijke machtheb ber op aarde is Het oerjoodse ideaal is dat van de theocratie: een wereld waarin God regeert. Het is omwille van dit principe en het nauw daarmee ver bonden ideaal van de menselijke vrijheid, dat de joden voor en na het optreden van Jezus altijd bloedig zijn vervolgd. In een tamelijk rauw boek van de joodse schrijlster Erica Jong la zen wij, dat de joden de wraak van de omgeving over zichzelf afroepen, om dat zij de wereld het geweten en de lasten daarvan hebben geschonken. Een zin om lang over na te denken. Het volk Israël draagt het zegel van Gods verbond en vanuit, dat gezichts punt is het. niet onzinnig om te stellen dat dit volk ook de Messias-functie vertegenwoordigt. Of het de verlosser of de verlossing van de mensheid voortbrengt-maakt de heilsgeschlede principieel niets uit Bevrijdt lijden? Gevoelsmatig zijn wij geneigd om le zeggen dat het een merkwaardig soort uitverkiezing vooreen volk is. als het onophoudelijk wordt getroffen door de slagen van het noodlot; inderdaad alsof er zich permanent een Godsge richt aan dit volk voltrekt. Kan het lijden van het jodendom door cle eeu wen heen inderdaad worden gezien als een soort messianisme? Bevrijdt God de mensheid door een volk te la ten lijden? Met deze vraag weel het gemoed evenmin raad als het ver stand. Joden en christenen die zich met de vragen rondom de messias- vunctie van het volk Israel bezighou den. hebben een, op het eerste oog ge kunsteld lijkende redenering daar omtrent. /ij zeggen dal alleen in hel lijden dat mensen elkaar aandoen, zichtbaar kan worden aan welke kant de barmhartige en liefhebbende God slaat. Hij staat in geen geval aan de kant van degeen die het lijden veroor zaakt. Dus. als men van Gods bestaan uitgaat, dan volgt hieruit automa tisch dal God zich verbindt met de partij die de klappen krijgt en dat is in de geschiedenis zonder enige twij fel het volk Israël geweest. Een ontroerende illustratie van wat hier wordt bedoeld vinden wij in de woorden die een joodse verzetsstrijder tijdens de tweede wereldoorlog in het brandende getto van Warschau schreef, terwijl de Duitsers klaar ston den om alles en allen in het getto te vernietigen De man. Jessel Rakover. vertrouwde het volgende aan het pa pier toe 'Ik geloof in u. God van Israël, zelfs al hebt u alles in het werk gesteld om mij het geloof te ontnemen. Ik geloof in uw wetten, zelfs al kan ik uw leiding niet goedkeuren Mijn verhouding tol u is niet die van een slaaf, maar eerder die van een leerling. Ik zou u willen zeggen dat op dit ogenblik, meer nog dan in enige voorgaande periode van onze eeuwige doodsstrijd, wij. wij. de gefol terd en. de vernederden, de levend be- gravenén. de levend verbranden, cle beledigden, de bespotten, wij. ver moord bij miljoenen, wij het recht hebben om te weten: hoe lang laat u dit nog toe0 Ik zeg u dit omdat ik in u geloof, mëër in u geloof dan ooit tevoren, omdat ik nu zeker weet dat u mijn god bent. omdat u niet de God kunt zijn van die genen wier daden de meest gruwelijke uiting zijn van goddeloosheid Hei zal hoogstens nog een uur duren voordat ik verzameld word melde rest van mijn gezin en met de miljoenen andere getroffenen van mijn volk in die betere wereld waar geen twijfel meer beslaat Ik sterf in vrede, maar niet tevreden. Vervolgd maar niet ge knecht. Verbitterd maar niet cynisch. Een gelovige maar geen smekeling. Een man die God liefheeft. In uw han den bevoel ik mijn geest"..... A. F. M. C. Koopman. tDoor Wim-Henk Bakken No ederland heeft een boeiende or- gelciiltuur. er wordt niet alleen veel orgel gespeeld, maar er wordt ook veel naar orgelspel geluisterd. Zo zijn er niet minder dan vier organisten verenigingen in ons land. ieder met een eigen tijdschrift en er zijn zo ook tien commissies, verenigingen en stichtingen op te noemen die zich met orgels en orgelmuziek bezighouden, zowel voor bouwers, professionals als amateurs. Gegevens daarover kunt. u vinden in A. C. M, Luteyns handige kleine maar fijne boekje 'De orgelpijp uit', thans voor slechts vijf en een halve gulden te koop - in de boekhandel straks duur der dan een tientje - in het Zeister Slot ter gelegenheid van de al even zeer aan te bevelen expositie, die daar onder dezelfde naam wordt gehouden Deze orgeltentoonstellmg is samen gesteld omdat in kringen van oigel- houwers restaurateur;, en liefhebbers het gevoel heerste dat m het Monu- mentenjaar 1975 relatief weinig aan dacht werd besteed aan het hision- sche monumentale orgel Dat doet deze expositie dus wel. maar even zo belangrijk en voor vele bezoe kers. zeker de jongeren, nog interes santer is de mogelijkheid die deze ten toonstelling biedt om te zien hoe een ouderwets degelijk mechanisch orgel werkt en wat er allemaal gebeurt in een orgelfabriek' waar men orgels bouwt en restaureert. Medewerkers van dc firma Van Vul pen uit Utrecht en de firma Stinkens uit Zeist (de eerste all round orgel bouwer. de tweede gespecialiseerd in pijpen maken) geven dagelijks de monstraties. Deze zijn niet speeiaal voor deze expositie opgezet, integen deel zij verrichten hun dagelijks werk. Aan de tafel van Van Vulpen wordt een oud zeventiende-eeuws pedaai geres taureerd dat straks het koororgel van de hervormde kerk in Wijk bij Duur stede zal sieren. Bij Stinkens krijgen oude orgelpijpen uit een kerk in Maassluis een nieuwe lengte, zodat ze een andere toonhoogte krijgen. Er worden nieuwe stukjes pijp aan de oude gesoldeerd In beide gevallen is sprake van preeï- siehandwerk Wie orgels bouwt moet een grote liefde voor zijn vak hebben en daarbij een grote hoeveelheid ge duld zeker wanneer men met. moei lijke doch dankbare restauratiearbeid bezig' is. V oor wie er gevoelig voor is. spreekt die liefde voor het ambachtelijk bezig zijn ook "uit de vele vaak oude mate rialen die zijn geëxposeerd, zoals stemkrukken. stokschroeven en wee- gapparatuur voor het vaststellen van een metaal legering. Hierbij zij opge merkt. dat een 'zilveren' klank be paald niet bereikt wordt door het zil vergehalte van een legering te verho- Natuurlijk zijn er ook volwaardige or gels te zien en zo de bezoeker het or gelspel machtig is en hij vraagt het vriendelijk mag hij misschien ook wel even spelen In ieder geval is er elke dag ook een officiële bespeling. Ge zegd moet worden dat er twee snoepjes van secretaire-orgels staan en twee beeldschone kabinet.orgeltjes. Er zijn vanzelfsprekend ook vele prachtige foto's van monumentale or gels te zien als ook iwerkitekeningen Maar persoonlijk vind ik hel techni sche gedeelte van deze expositie ver reweg het interessantst. Dat is mede te danken aan de overzichtelijke opstel ling die deze tentoonstelling ken merkt De ware liefhebber zal er graag een lange reis voor over hebben om op deze expositie van dichtbij te kunnen zien hoe bijvoorbeeld een octaaf vier voet uit 1523 er uit ziet, of een roerfluit vier voet uit hetzelfde jaar. Zo is er ook een clarabella acht voeteen register dal je ook niet dagelijks tegenkomt. En zo is er meer Een enkel woord nog over hel boekje 'De orgelpijp uit' van I.uteyn. Het be vat een schat aan fotomateriaal, een met gevoel voor humor geschreven orgelgeschiedenis, helaas ook vol van droevig stemmende monumenten, en voorts een overzicht van belangrijke Nederlandse orgels, en lijsten van or- ganistenverenigingen en andere in stanties op orgelgebied. De foto's zijn met zorg gekozen, ze zijn niet alleen in estetisch opzicht zeer te waarderen, ze zijn ook zeer instructief. Hel boekje wordt uitgegeven door Bosch en Keuning in Baarn en komt volgend jaar ook in de boekhandel iZeiSter Slot. tot 28februari' Een jaargang kram nag steeds geen parad ijs verhaal Integendeel' Hoe meni geen raagt -'rit ajo/dtl nu altijd zo moet doorgaan. Aardbevingen, hongersnoden, vluchte lingen werkloden, verkeersongelukken.dreigende uitbarstingen en enses op allerlei gebied, concentratiekampen. burgeroorlogen, spanningen tussen de volken, verruwing ran het leven, overvallen, moorden en ga no maar voort. Wanneer -o een jaarrekening wordt opge maakt. kan ik het begrijpen dal er gezucht wordt dat we leven m een barre boze wereld. Nu zijn ervan deze zuchtende mensen die nog c! eens terugkijken naar met gedachte dat toen alles beter was De Romeinen hadden al een bepaalde uitdrukking voor dit soort mensen, namelijk pnjzers van het verleden'. Zulke mensen zijn er nu nog en hun gedachten kan ik we! n eer enigszins begrijpen Een ran de Romeinse dichters egt tot hen ..Als er een Cod was. die u mee terug zou willen nemen naar die dagen, zoudt ge altijd weigeren De bekoring van het verleden is dat we welen dat icij het niet weer kunnen beleven. Hun verlangen is een ijdel verlangen. Anderen zijn er die mei verlangen uitzien naar dc toekomst, een nieuwe toekomst die hen tegenlacht Ze hebben geloof 111 hun eigen toekomstbeeld en daarvoor willen zc werken Alsoj vanaf Plato niet mensen hebben gedroomd i au een luiere, een meer harmonieust' wereld Welk een geloof wordt hier van ons ongelovig geslacht gevraagd' Welk wonder uil de bijbel is met half zo ongeloofwaardig als dit? Zo lang men i?i begeerte hunkert naar steeds meer en duurdere welvaartspradueten en zolang de wereld wordt volgepropt met raketten, atoom koppen en alles wat daarbij behoort en zolang nog miljoenen mensen niet welen waarvan zij van dag tot dag zullen leven, is liet gedroomde toekomstbeeld een ijdele droom We kunnen niet vluchten, noch m heterteden. noch in dc toekomst. Wc zullen moeten leven in het lieden Kijken naar het verleden is wel eens nodig en kijken naar de toekomst uden der aarde 'om met het wal die tbpis leden teniet los tverschil •maken dat als et DOMINEE VAN DER VEEN. VOORZITTER WERKGROEP BETAALD ANTWOORD: (Door Piet Peperkamp) jjWe moeten eindelijk iets leren van de les van 1939. Toen was ren grote club van Engelse zakenlieden ervoor verantwoordelijk, dat Adolf Hitler in juni van dat jaar een economische injectie kreeg in de vorm van investeringen. Kort daarna, in augustus 1939. begon Duitsland de oorlog. Wij van Betaald Antwoord zijn in de ogen van bepaalde mensen lastig, als we daar op wijzen en als we eisen op te houden met bedrijfsinvesteringen en leningen voor het racistische minderheidsregime van Vors ter in Zuid-Afrika. Toch ligt hiei de laatste kans voor een geweldloze oplossing. Door aan de portemonnee van Yorster te komen kunnen w e hem misschien dwingen aan de rondetafel te gaan zilten om te praten over en met de onderdrukten in Zuid-Afrika". Deze woorden, rustig maai met grote beslistheid gesproken, zijn van domi nee R. J van der Veen. voorzitter van de werkgroep Betaald Antwoord die vooral bekendheid heeft gekregen door de acties tegen banken, die on danks de apartheid commerciële ban den bleven behouden met Zuid-Afrika. ..De Wereldraad van Kerken heeft sinds 1970 een programma tot bestrij ding van het racisme. Ik ben vanaf de oprichting van dat programma be- stuurslid daarvan. Nationaal, in Ne derland. is de werkgroep Betaald Antwoord - niet vanuit dc kerken, maar als particulier initiatief - opge richt met de bedoeling het anti- racismeprogramma van de Wereld raad van Kerken te ondersteunen ..De kerken in Nederland hebben vaak zelfde mensen niet voor dit soort werk. Betaald Antwoord verleent, daarom op dit gebied hulp aan de kerken en geeft ook kritische begeleiding De groep is zeer oecumenisch samengesteld en heeft ook economische deskundigen als adviseurs, onder wie minister Pronk (ontwikkelingssamenwerking) zich bevond, totdat hi j minister werd". De activiteiten van Betaald Antwoord zijn enerzijds financieel isinds 1970 is al ongeveer zes ton bijeengebracht voor het anti-racismeprogramma van de Wereldraad) en anderzijds gericht op steunverlening aan de oproepen van de Wereldraad tot het terugtrek ken van investeringen in landen die bevolkingsgroepen onderdrukken. Behoefte Toen in 1970 het grote debat, begon over de vraag of de Wereldraad van Kerken er wel goed aan deed schen kingen te doen aan bevrijdingsbewe gingen in Zuidelijk Afrika, en andere organisaties van onderdrukten, bleek dat de kerken in Nederland geen orga nisaties hadden die dit debat konden begeleiden en ondersteunen en de deelnemers daaraan van informatie te voorzien. Dat was het moment, dat Betaald Antwoord ontstond om in de behoefte te voorzien. Vanaf het eerste uur is benadrukt, dat morele en daad werkelijke steun nodig is voor huma nitaire doelen en niet voor geweld. Het gaat om de bewustmaking, niet alleen van dc kerken cn dc christenen maar van het gehele Nederlandse publiek dat op de hoogte gesteld moet worden van hot standpunt en het lot van de onderdrukten Slaan dit soort bewuslmukingsacUes in christelijke kring niet wat later aan dan in het zogenaamde progressieve kamp? Ds Van der Veen; „Mijn erva ring is. dat vrouwen en jongeren gevoe liger zijn voor de informatie die wij ge ven en gemakkelijker tot een nieuwe standpuntbepaling komen dan man nen En dat loopt door confessioneel en niet-confessïoneel heen. Een andere ervaring is. dat mensen in de kerken, die onwennig staan tegenover acties waar het woord boycot bij valt. begrip voor het belang van de zaak krijgen als je vergelijkingen trekt met gebeurte nissen in het verleden, bijvoorbeeld in de Tweede Wereldoorloc Als je voorr beelden uit de bijbel betrekt op de on derdrukking van mensen van van daag. is een stuk van de gemeente be reid om de consequenties te trekken" Hebben christenen en ook christelijke instellingen niet lang meegedaan aan de instandhouding van systemen, die toch de onderdrukking of de achter stelling van bevolkingsgroepen in hielden? Ds. Van der Veen: ..Wij zijn deel van het probleem Dat zijn wij als kerken, als christenen en als gehelp Nederlandse samenleving. Een chris ten zou deze kritiek moeten kunnen hebben en niet mogen vervallen in loze afweerkreten als: daar heeft de kerk geen boodschap aan. Die kreten heeft een christen ook niet nodig als hij zijn schuldbelijdenis ernstig beleeft. Er is een mogelijkheid zo zegt de voorzit ter van de werkgroep Betaald Ant woord. ,om de mensen op basis van het christelijk geloof aan te spreken en een stuk kerkgeschiedenis van ra cisme achter ons te laten" Ds. Van der Veen wijst er clan op. dat vele zendelingen en missionarissen vaak voor liggen op de kerken, als het gaat om het doorzien van misstanden en om het daadwerkelijk hulp verle nen aan onderdrukten. CDA Merkwaardig blijft het verschil in be nadering van de CDA-pai tijen en van de progressieve partijen als het gaat om bepaalde boycotacties, van Be taald Antwoord dat toch ook christe lijk geïnspireerd is? Ds. Van der Vc-en; Ik denk dat de confessionele partijen verdeeld zijn. U ziet het grote verschil tussen een man ais De Boer. de voor zitter van de ARP. en een man als het AR-kamerlid Schakel, die in Angola kwam en er niets aan de hand vond. Dat is dus een spanning binnen de ARP. zoals er ook een spanning is bin nen de kerken. Ik kan dus niet in één keer de confessionele partijen classifi ceren" Ik vind wel zo gaat ds. Van der Veen verder dat de ARP op grond van de oude tradities van Abraham Kuiper, die sprak over architectonische kri tiek op de samenleving, nog voor de dag moet komen met die kritiek op de samenleving ten aanzien van de ach ter gesloten deuren genomen beslis- Nederland om Nederlands geld be- Ds R. J van der Veen. schikbaar te stellen voor het regime van Vorster in Zuid-Afrika. dat een ra cistisch en fascistisch regime is. Waarom ontbreekt de stem van de ARP hier0 Dat is voor mij een zorge lijke vraag". Ds. Van der Veen meent overigens, dat Betaald Antwoord beter eerder zelf contact had kunnen opnemen met de confessionele partijen en niet had moeten wachten „tot de mensen af kwamen op het. materiaal dat wij uit strooien". Hij hoopt dat de ARP bij welke partij hij zich kennelijk betrok ken voelt, het verzuim nog zal goed maken Overigens moet u het niet te zwart zien. Deze week heelt het kabi net waarin toch ook de KVP en de ARP zitten, opnieuw 550.000 gulden beschikbaar gesteld voor het anti- racismeprogramma van de Wereld raad. De confessionele partijen minus de CHU zijn al enkele jaren medever antwoordelijk voor een aanzienlijke bijdrage" Boycotacties De actie tegen de banken, die zich niet helemaal van Zuid-Afrika willen los maken. Daarmee is "Betaald Antwoord in de eerste plaats over de tong ge gaan. Amrobank en ABN. Hoe is de stand van zaken? Ds. Van der Veen: Onlangs hebben we dus aangetoond, dat ook de ABN leningen aan de Zuid- afrikaan.se regering had gegeven, on danks eerdere ontkenningen. De ABN reageerde later met het bericht, dat er geen kredieten meer werden gegeven vanwege de onoverzichtelijke toe stand economisch en politiek, in Zuid-Afrika. Daarmee suggereerde de ABN dat de boycotactie niet meer no dig was". ..Wij hebben geantwoord, dat in 1960 na het bloedbad in Sharpville de in vesteringen in Zuid-Afrika ook scherp daalden en in de taal van de ABN ook een onoverzichtelijke toestand ont stond. De Zuidafrikaanse regering hield toen een geweldige campagne voor nieuwe bedrijfsinvesteringen en liet die vergezeld gaan van scherpere onderdrukking van de zwarten. Dat lukte en ook Amro en ABN investeer den. totdat de zaak weer onoverzichte lijk was" Als u mij vraagt hoe de stand van za ken nu is. dan kan ik alleen zeggen dat- de banken hebben verklaard thans, in deze situatie geen nieuwe kredieten te geven Wij hebben van hen echter de toezegging gevraagd, dat zij niet meer in Zuid-Afrika zouden stappen zolang daar een blank minderheidsregime, met welke voorgevel van bantoestans of met welke zwarte stromannen ook. de grote meerderheid racistisch on derdrukt. Ze mogen niet wachten tot dat het weer overzichtelijk is. maar totdat er een fundamentele verander ing heeft plaatsgehad waardoor ook dc zwarten volwaardige burgers wor den Ds Van der Veen herinnert dan aan de Nederlandse politiek die de dialoog 'het gesprek) met Zuid-Afrika nog gaande wil houden Den Haag zegt. dat het alleen samen met de andere EEC-landen misschien iets kan doen. Ik heb een vraag voor minister Van der Stoel", zegt hij. ..Heeft. Nederland binnen de EEG al voorstellen gedaan om een vuist te maken tegen het apar theidsregime in Zuid-Afrika? Hebben de andere landen Nederland echt al overstemd met hun tegenwerpingen? Mijn indruk is. dat hetNederlandse be leid een mengeling is van verzet tegen apartheid en toch vasthouden aan die dialoog. Betaald Antwoord is het daar niet mee eens. Wij willen dat er een meer principieel beleid tegen de apartheid komt. waarbij de onmacht van de Nederlandse regering ten aan zien van sommige aspecten maar eer lijk op tafel moet worden gelegd. In ieder geval zouden bepaalde bedrijven dan niet meer kunnen zeggen: De re gering heeft handel met Vorster toch niet verboden? Volgens de informaties die Betaald Antwoord krijgt van „zeer verant woordelijke mensen, die een afkeer hebben van geweld", gaat het zeer slecht in Zuid-Afrika. Dc regering- Vorster blijkt niet in staat afstand te doen van zijn racistische politiek en is zich nu aan het voorbereiden op een harde strijd. De onderdrukte zwarte bevolking is numeriek in de meerder heid. maar heeft weinig middelen. Er komen uit haar midden echter berich ten. dat. als Vorster wil vechten, het een groot bloedbad zal worden. Ds. Van der Veen hoopt, dat een economi sche boycot van het regime-Vorster voldoende druk kan opleveren om de blanken in Zuid-Afrika te dwingen met de zwarten aan de conferenticta- fel te gaan zitten. Maar zou het daar voor niet al te laat zijn?

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1976 | | pagina 49