Vierhonderd miljoen mensen lijden honger WAT IS HONGER? VRIJDAG 31 DECEMBER 1976 Door Fred Sanders Op dit ogenblik lijden naar schatting 400.000.000 miljoen mensen honger. Wanneer er geen drastische verandering op treedt in de groei van de wereldbevolking en in de wereldvoed- selproduktiezal dat aantal in het jaar 2010 verviervoudigd zijn. Deze verandering zou moeten bestaan uit een vermindering van de bevolkingsgroei en een gigantische inspanning van rijke en arme landen samen, om de produktie van voedsel op te voeren. Een combinatie van die twee zal de enige weg zijn om te verhinderen dat de regelmatig terugkerende hondersnoden. die we nu zien in sommige arme landen, een permanent ver schijnsel worden en dat het aantal chronisch ondervoede men sen blijft stijgen. Een ander cijfer. Volgens het Ameri kaanse International Food Policy In stitute zullen de arme landen die zeil niet genoeg voedsel produceren voor hun bevolking en dip ook geen geld hebben om hun voedselbehoefte op de wereldmarkt aan te vullen, in 1985 een tekort hebben dat gelijk staat met 100 miljoen ton graan. Dat is bijna even veel als de totale graanexport van de Verenigde Staten - de grootste graan producent ter wereld - in het belas tingjaar 197.5-1976 Zeirs als de rijke wereld een dergelijk overschot ter be schikking heeft en wil financieren, dan nog zullen transport en distributie zo ingewikkeld en duur zijn dat deze hulp niet te realiseren is. De Wereld Voedsel Conferentie die in november 1974 in Rome werd gehou den. beval aan dat de grote voedsel producenten in de wereld per jaar on geveer tien miljoen ton graan ter be schikking zouden houden, om te voor zien in de onmiddellijke behoeften van de honderlanden. Daarnaast zou 500.00(1 ton graan permanent in re serve moeten worden gehouden, om te zenden naar gebieden waar aeute noodsituaties heersen. Bovendien beval de Wereld Voedsel Conferentie aan dalinde arme landen zelf een 'voedselveiligheidsstelsel zou worden opgebouwd, met grote vooi- raadschuren. een distributie-apparaat en een prijspolitiek die ertoe leidt- dal de voeselhulp niet het hele econo misch leven in het land verstoort- Van al deze aanbevelingen is nog weinig terechtgekomen De tien mil joen ton graan is tot nu toe niet ge haald. de noodvoorraden zijn er nog nietende volgens deskundigen even eens noodzakelijke verstrekking van melkpoeder tot 500 000 ton per jaar. is al evenmin van de giond gekomen. Toekomstperspectief Het voedselprobleem beeft twee gc- zichten: er is een aeute nood. die maakt dat op dit moment honderden miljoenen mensen honger lijden, en er is liet vrijwel onafwendbare toe komstperspectief. dal zegt dal de be hoefte aan voedsel in de wereld de eerste tientallen jaren sneller zal blijven stijgen dan de voedselpro ductie. Voor beide aspecten van hel voedselprobleem geld! dat de voed- selnood. nu zowel als in de toekomst, sterk regionaal bepaald is. De totale voedsclproduktie op aarde zou op het ogenblik best voldoende zijn, als de spreiding maar beter was. De honger is geconcentreerd in een paar regio's: het zuiden en zuidoosten van Azië. een groot deel van Afrika, vooral het gebied ten zuiden van de Sahara, en sommige delen van Zuid- Amerika. China dat enkele tientallen jaren ge leden het grootste hongergebied ter weield was. schijnt erin geslaagd te zijn de voedselproduktie en distributie zodanig te verbeteren, dat de honger er vrijwei is uitgebannen. De kindertjes in China, die door genera ties moeders in Nederland ten lonele zijn gevoerd om hun eigen kinderen waardering voor voedsel bij te bren gen. hebben redelijk te eten. Voedselhulp is absoluut; noodzakelijk om de hongersnoden zoveel mogelijk te verhelpen. Maar voor een adequate voedselhulp zijn twee dingen nodig: kennis van de bestaande en de te ver wachten behoefte en bereidheid van de hulpgevers om voldoende offers te brengen. Het is bijzonder moeilijk de behoeften aan voedselhulp tijdig en concreet te peilen Dikwijls kunnen de hulpkana len pas worden ingeschakeld als het in feite al te laat is als alleen gigantische reddingsoperaties, mei Vliegtuigen en noodvoedselpakketten nog enige ver lichting kunnen brengen. Op deze ma nier worden miljoenen veispiid. die niet uitgegeven hadden hoeven te worden als de hulpgevende instanties tijdig op de hoogte - en overtuigd - zouden zijn geweest van de noodzaak voedsel te verschepen naar streken waar bijvoorbeeld de oogst dreigde te mislukken. Oogstvoortspellingert De reden waarom de voedselbehoefte zo moeilijk te peilen is. is duidelijk: betrouwbare statistieken ontbreken. Boeren, overal ter wereld, zijn ge neigd al te sombere voorspellingen over hun oogsten te geven, dikwijls geven ze ook te lage schattingen van hun oogsten in een poging zo min mo gelijk belasting of pacht te hoeven be talen. Bovendien leven veel mensen bij wie honger een permanent ver schijnsel is. in gebieden waar nauwe lijks enig contact bestaat met autori teiten die belast zijn met het erzame- lcii van gegevens. Dc Voedsel- en Landbouworganisatie <FAO' van de Verenigde Naties, tot 1974 hel enige VN-orgaan dat zich met dc wereldvoedselsituatie bezighield heeft een zogenaamd Early Warning System' opgebouwd, een systeem waarin schattingen van oogstop brengsten worden verzameld in een poging voedselnood tijdig te zien aan komen. Dat systeem - waar de Sovjet-Unie en China uit strategische overwegingen niet aan meedoen - werkt wel enigszins. Zo bestaat nu de verwachting da t op zeer korte termijn geen acute hongersnoden te verwach ten zijn - de oogsten zien er vrij behoor lijk uil Maar doordat de Sowjet-Umc vorig jaar na Japan de belangrijkste afnemer van Amerikaans tarwe, niet meedoet weet men nooit hoe groot liet beroep van dat land op de wereldvoed selvoorraden zal zijn De Sow,jet-Unie heeft, ondanks een in de loop van de jafen opgebouwde schuld aan bet westen van rond Hl miljard dollar, genoeg krediet om met aankopen in de Verenigde Staten en Canada dreigende voedseltekorten te ondervangen. Trouwens, ook som mige westerse industrielanden pro duceren te weinig voedsel om bun be volking in leven te kunnen houden. Maar het voedselprobleem is. in die situatie, een kwestie van geld - een gezonde betalingsbalans is het beste middel legen een voedseltekort. Geld om graan melk en ander voedsel te kunnen koppn bij boeren in' rijke landen en om de voedselhulp naar dc arme landen te brengen en daar te dis tribueren is het voornaamste hulp middel dat de komende jaren nodig zal zijn om acute hongersnoden en de permanente ondervoeding in een aan tal arme landen te bestrijden. Graantekort Op langere - niet zo erg veel langere - termijn zullen de landen die nu kam pen met een structureel tekortschie tende voedselproduktie. instaat moe ten worden gesteld zichzelf te helpen. Hoewel de exacte om van g van de toc- komstige behoefte aan v >edsel niet is te bepalen, mag worden aangenomen dal hel genoemde graa ntekort van 100 miljoen ton in 1985 n iel ver naast de waarheid zit. Welisw aar lopen dc voorspellingen over de ;roei van dc wereldbevolking jaar op jaar terug, maar juist in de landen waar het hier om gaat. de armste landen, is de af name van de groei bet geringst. Vol gens de laatste cijfers - berekend dooi liet Amerikaanse ministerie van landbouw - bedroeg de bevolkings groei in Europa in 1175 nog maar tl.52 procent, dat u il zeggen dat er op elke I non mensen in 1975 15.7 geboortes waren en 10.5 sterfgevallen. Voor Afrika waren die cijfers echter 47 l geboortes en 20 sterfgevallen, vooi zuidelijk Azië 'India Pakistan. Bang- ladesj) 37.1 en 15 8 voor Zuidoost- Azié iVietnam en zijn buurlanden': 38.6 en 15 3 Dat zijn rijfei.s waar een flink stuk natte-vingerwerk in zit maar men mag aannemen dat ze niet al te ver van de waarheid af liggen. Elke inspanning om Ie zorgen dal de armen van deze wereld beter zullen worden gevoed, dal ze. in de nabije toekomst, hoe dan ook zullen worden gevoed, begint, bij do landbouw Ei is geen t wijfel dat de aarde fysiek in staat is de acht miljard mensen die - volgens prognoses - haar oppervlak in het jaar 20U0 zullen bevolken, te voeden Alle groene planten op aarde produ ceren samen per jaar naar schatting 15(1 miljard ton plantaardig mate riaal. dat al dan niet na bewerking geschikt zou kunnen zijn voor con sumptie Daarvan zou meer dan 280 maal de huidige wereldbevolking kunnen leven. Dat is een enigszins on zinnig eijfer-len eerstczijn de meeste planten helemaal niet eetbaar voor de mens. ten tweede zou een wereldbe volking van 1150 miljard mensen ook om andere redenen niet erg wenselijk Een ander nog steeds niet erg realis tisch cijfer een team van de Land bouwhogeschool in Wageningen heeft in het kader van liet rapport Mensen tellen', dat onder leiding van prof. Hans Linneman is uitgebracht aan de Club van Rome een maximale voed selproduktie berekend op grond van gegevens over bodem en zonneëner- gie die voldoende zou zijn om 50 mil jard mensen te voeden op het niveau van ons Wesleuropeanen Ook dat cijler staat er af an de rea liteit. Het kan alleen dienst doen ah uitgangspunt, wanneer men vanaf deze ideale situatie terugredeneert naar de werkelijkheid, en zo probeert vast te stellen wat er nog kan worden gedaan om de landbouwproduktie te verbeteren. Dat is heel wat. Een voor beeld: Soedan is een van de 25 armste landen van de wereld. Volgens cijfers van de FAO kon Soedan de laatste ja ren de bevolking slechts voor 90 pro eent voeden: de rest moest van buiten komen, of kwam gewoon niet. met het bekende gevolg: hongeren ondervoe ding. Maar Soedan is op weg een van de graanschuren van de wereld te «orden. Sommige deskundigen zeg gen. dal voor het jaar 2000 het zuide lijk deel van Soedan evenveel graan zal kunnen produceren als de hele we reld nu voortbrengt. Anderen ide F AO) zeggen dal Soedan binnen en kele tientallen jaren ongeveer een derde van de wereldbehoefte aan graan zal kunnen leveren. Terwijl de totale graanproduktie in dat land in 1974 nog slechts 255.000 ton bedroeg. Hoe dat mogelijk is'.J Eenvoudig, do structuur van de bodem in zuidelijk Soedan is buitengewoon geschikt voor landbouw. Wal ontbreekt is water Do Witte en dc Blauwe Nijl stromen door Soedan. Wanneet men erin slaagt dat water dienstbaar te maken aan de landbouw, door irrigatie, kan Soedan inderdaad een graanschuur worden voor de Arabische wereld 'die nu al voor bijna zeven miljard dollar heef! geïnvesteerd in de Soedane.se land bouw of van een nog groter gebied Water is in Soedan de voornaamste beperkende factoi voor de landbouw - produktie In andere landen, zoals In dia. moet ook een grotere toevoei van kunstmest een stijging van do produk tie mogelijk maken In alle landen waar nu nog een voedseltekort heerst kan de invoering van produktievere plantenrassen een geweldige stijging van de oogstopbrengsten opleveren. Nog een voorbeeld' in Nieuw-Zeeland brengt een hectare beplant met. mals 7.2 ton maïs per jaar op. in' de Ver enigde Staten 5.8 ton, in de meeste arme landen niet meer dan 1.5 ton Nu is de situatie anders. Al weet nie mand precies hoe groot het probleem is. er is een honger probleem op de e- rebl. Bij ongewijzigd beleid zal dal probleem in hoog tempo steeds ern-. sliger worden. Nog maar even een cij fer: volgens een computerberekening van de groep-IJ line mail ('Mensen tel- len'i zal bij ongewijzigd beleid en bij een bevolkingsgroei die half zo groot is aK op dit moment (een snellere da ling is nauwelijks denkbaar), liet aan- is in 2010 1.525 miljard bedragen: bijna viermaal zoveel als nu Er moet dus iets gebefircn. Niet alleen omdat de biefstuk ons minder zal smaken als we weten dal 400 miljoen medewereldburgers ernstig zijn on dervoed. terwijl nog eens een miljard mensen zo weinig voedsel krijgen dat hun gezondheid gebaat zou zijn bij meer voedsel. Maar ook omdat bïj een voortdurende groei van de honger in de wereld een wereldvrede met meer denkbaar is. Conflicten over voedsel en over andere grondstoffen kunnen niet uitblijven, wanneer we ei niet in slagen dc- honger in de wereld te be dwingen Wal er moet gebeuren, is in grote trekken duidelijk. Arme en rijke lan den samen - de arme landen voorop, want zij zijn de eerst betrokkenen - dienen een geweldige inspanning te leveren, offers te brengen, voor wat betreft de rijke landen, om de produk tievere landbouw in de derde wereld van de grond te krijgen. Dut zal ge paard (moeten) gaan met een recht vaardiger. dal wil zeggen gelijkmati ger inkomensverdeling, in rijke zowel als in arme landen: ook dal blijkt uit de cijfers in 'Mensen tellen Het al ternatief is een wereld met science fictionachtige kenmerken, waarin een rijke minderheid zich slechts met geweld kan handhaven tegenover een arme meerderheid. Een wereld waarin het menselijk bestaan weinig menselijks meer heeft. Een groot probleem voor de bestrij ding op lange termijn van de honger in de wereld is. dal de landbouwpro blemen zich niet storen aan I ands lussen landen die met voedseltekor ten te kampen hebben en aangren zende landen, waarvan de mogelijk heden wellicht heter zijn, is onont beerlijk. Met name voor de Sahelzone is samenwerking met de wat zuidelij ker gelegen landen een mogelijkheid. In elk gevalzou die samenwerking wel licht door westelijke hulpgevende landen bevorderd kunnen worden met name door de voorwaarden die men stelt voor het geven van ontwik kelingshulp De andere grote honger- vorrlel op de wereldkaart zuidelijk Azië heeft dip mogelijkheid niet Daarom zijn dc verwachtingen voor dit overbevolkte ondervoede wereld deel ongunstiger dan voor Afrika. Groene revolutie De groene revolutie, de hmdliouw- leclinische ontwikkeling die in de zestiger jaren leidde tot een gewel dige groei van de landbouw produk- sen en door effectievere landbouw methoden. is nog steeds niet gestre den. Nog steeds worden in veel arme landen weinig produktiêvc tarweras- sen gebruikt, die bijvoorbeeld effec tieve bemesting onmogelijk maken. De moderne tarwe is een soort dwer gras. wat ertoe leidt dat de groeimo gelijkheden die de kunstmest ver schaft niet verdwijnen in een steeds langere steel - die ertoe leidt dat de halmen omvallen en niet meer geoogst kunnen w orden - maar in de graankorrels, waar het om begonnen Alle hoogst noodzakelijke structuur verbeteringen m de landbouw kosten geld. zeer veel geld. Tijdens de Noord-Zuiddïaloog in Parijs, liet over leg tussen arme en rijke landen waar wordt gesproken over de energievoor ziening (oliei, over crondstoffenpro- blemen en over ontwikkelingssamen werking. hebben dc arme landen en de olielanden" van het Westen gecist dat het bedrag dat ter beschikking wordt gesteld voor landbouwontwikkeling in de derde wereld met 50 procent, wordt, verhoogd. Dat zou er op neer komen dat de rijke landen in de loop van 1977 een kleine tien miljard dollar ter be schikking moeten stellen voor de ver betering van de landbouwproduktie in de arme landen. Dus voor irrigatie werken liet verkave ling, verbetering van de infrastructuur iwegen etc i voorlichting aan de boe ren. verstrekking van beter zaai- en pootgoed. In hoeverre die els reëel is kunnen wij hier niet bepalen Feit is wel dat in hel verleden bij de ontwik kelingssamenwerking het accent vee! te vee: heeft gelegen op de industriële ontwikkeling, in plaats van op de landbouw. Nog steeds gaat niet meer dan 10 tot 15 procent van het. Neder landse ontwikkelingsbudget, naar landbouwprojecten. Knelpunt Naast meergeld willen dc ontwikke lingslanden ook meer deskundige steun bij het opzetten van landbouw projecten. Want daar ligt een van de knelpunten. Zelfs wanneer de rijke landen ermee instemmen in 1977 tien miljard dollar ter beschikking te stel len. zal het nog zeker vijfjaar duren voordat ai dal geld besteed is. En dan is bet jaar 1985. met een geraamd voedseltekort van 1U0 miljoen ton. al angstig dichtbij gekomen. Nog in 1969 meende dc FAO. dat het belang! ijksteprobleem waar men mee te maken zou krijgen, een steeds groeiend voedselovcrschot zou zijn. Nog m 1972 maakte men zich in Eu- ovei het tarwe-ovci schot dun over een voedseltekort in dc derde wereld, dat zich toen nog niet scheen aan te die nen. Door Fred Sandersi AVie te weinig eet. lijdt honger. Dat kan onmiddellijk fatale gevolgen hebben: acute ondervoeding is dodelijk. Dat is wat gebeurt in gebieden waar plotselinge hongersnood optreedt en w aar hulp niet tijdig kan worden geboden. In 1973 deed die situatie zich voor in het Sahel-gebied. de gordel dwars over Afrika, ten zuiden van de Sahara. Veel vaker dan acute hongersnood komt. chronische ondervoeding voor. De 400.000,000 mensen die volgens de officiële cijfers honger lijden zijn slachtof fers van die chronische vorm van ondervoeding. Het is vreemd gesteld met dergelijke cijfers. Enkele jaren geleden werd bekend dat plotseling enkele honderden miljoenen mensen geen honger meer leden. Dat kwam niet door dat ze meer te eten kregen, maar doordat de maatstaven die de Verenigde Na ties hanteren om te bepalen wie ondervoed is en wie niet. wei den verlaagd. Er zijn 45 stoffen bekend die de mens. via zijn voeding, naar binnen moet krijgen om gezond te blijven Men weet ook, dat er zeker nog vijf onmisbare voedingstoffen bestaan, dip echter nog niet duidelijk bekend zijn. Een tekort aan elk van deze stoffen veroorzaakt ziekte, ongemakken eventueel de dood. Sommige noodzakelijke voedingstoffen zijn algemeen bekend, zoals de vita mines. Een tekort aan vitamine A veroorzaakt blindheid (deze vitamine, retinol genaamd, vormt een onmisbaar bestanddeel van licht opnemende pigmentcellen in het netvlies) Te weinig vitamine Dom die binnen te krijgen dronk men vroeger levertraan) leidt tot slechte groei van het beenderstelsel. Hulpstoffen In het algemeen noemt men een tekort aan deze hulpstoffen - vitamines, mineralen en dergelijke - wanvoeding. De patiënt eet misschien wel erg veel, maar niet de juiste stoffen. Van ondervoeding is sprake w anneer men een tekort heeft aan koolhydraten (die we via meel. aardappels en dergelijke tot ons nemen) en-of eiwitten. Van de 28 noodzakelijke aminozuren i bouwstenen van de eiwitten, waaruit op zijn beurt ons lichaam is opgebouwd i kan ons lichaam er 20 zelf fabriceren. De overige acht moeten rechtstreeks uit de voeding komen, en dan zo mogelijk tegelijk, in precies de juiste verhoudingen Want wanneer we de benodigde eiwitten 'waar ons lichaam in de spijsverteringsorganen de aminozuren uit haalt niet. tegelijk krijgen, worden ze in ons lichaam verder afgebroken en gebruikt voor de energievoorzieningen. Of. in ons geval, bij ons overvoede Westerlingen, die toch al meer energie tot ons nemen dan we verbruiken, in de vorm van vet opgeslagen. Een tekort aan eiwitten leidt, tot de tropische ziekte kwashiorkor (de dikke buiken die men soms ziet op films uit hongerlanden. vooral in West-Afrika). Deze ziekte doet zich voor wanneer wel voldoende (of zelfs te veel) koolhydra ten worden opgenomen, maar te w einig eiwitten. Een tekort aan beide onder delen van de voeding brengt een ziekte genaamd marasmus met zich mee. Wanvoeding Kwashiorkor (in feite een vorm van wanvoeding;) leidt tot vochtophoping, degeneratie van de spieren, pigmentverlies (een grauwe huid) en bloedar moede. S>mptomen van marasmus zijn: lusteloosheid, uitdroging, ge wichtsverlies en het ontbreken van de onderhuidse vetlaag, die er bij ge zonde mensen toe bijdraagt het lichaam af te schermen van temperatuur wisselingen in de omgeving. Marasmus komt voornamelijk voor bij jonge kinderen. Kinderen die eenmaal zijn aangetast door het complex van aandoeningen dat bij deze vormen van totale ondervoeding hoort hebben vrijwel geen kans meer ooit op te groeien tot volwaardige individuen. Hun geestelijke en lichamelijke ontwikkeling is definitief gehandicapt- Hoewei eiwitten zeer belangrijk zijn. evenals vitamines mineralen en derge lijke. meten we de behoefte aan voedsel - en dus ook eventuele tekorten - meestal af aan de hoeveelheid calorieën die een mens via zijn voedsel tot zich neemt Algemeen wordt aangenomen, dat zeer ernstige verschijnselen van ondervoeding zich voordoen wanneer de gemiddelde consumptie van voedsel 1500 kilocalorieèn (kcal) per dag of minder bedraagt. Die situatie doet zich voor bij grote groepen mensen in vele arme landen. Moeilijker is het vast le stellen op w elk niveau de voeding moet liggen om een gezond leven mogelijk te maken. Volgens de laatste cijfers gaat de FAO ervan uit dat. afhankelijk van hel lichaamsgewicht, een man gemiddeld per dag 5000 kcal moet krijgen en een vrouw 2440 kcal. Op deze cijfers wordt kritiek geuit: er zijn medici die zeggen dat ze te hoog zijn. Feit is dat som mige Papoea-stammen - maar dat zijn ook vrij kleine mensen - in leven blijven op een dieet dal tussen de 1300 en 1900 kcal per dag opbrengt. Hoewel de behoefte aan voedsel dus niet onomstotelijk voor elk individu vast te stellen is. gaan de meeste deskundigen ervan uit dat rond 400.000.000 mensen chronisch le weinig voedsel tot zich kunnen nemen.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1976 | | pagina 39