IS
J
ONDERZOEK SCHEFFER
OP LOSSE SCHROEVEN
PROVKCIALE ZEEUWSE COURAÜT
'Onroerend-goedbelasting kan havenschap
in financiële moeilijkheden brengen'
NU OOK RELLEN IN
DERDE WIJK KAAPSTAD
Onderzoeker zaak-Menten speelde
hoofdrol in liquidatie na bevrijding
kleintjes
Sigaren
duurder
vandaag
Politie opent vuur op stenengooiers
Cubanen in
Angola
gedeserteerd
Bomaanslag
op fabriek
in Ulster
Kartonnen
protestwai
pagina 3
219e jaargang no. 308
Woensdag 29 december 1976
kunt u ook
telefonisch opgeven.
Zie pag. 3 voor telefoonnummers
DEN HAAG (ANP) - Met ingang van
10 januari worden de grote sigaren
in Nederland twee cent duurder en
de overige produkten van de Neder
landse sigarenindustrie één cent
De Nederlandse vereniging voor de
sigarenindustrie heeft dinsdag ge
meld dat deze prijsverhoging nood
zakelijk is door de sterk gestegen
prijzen voor grondstoffen en verpak
kingsmaterialen. Het ministerie van
economische zaken heeft de prijs
verhoging aanvaard.
(Van onze correspondent)
DEN HAAG - Het is uiterst twijfelachtig geworden of dr. H. J. Scheffer het historisch onderzoek in
de zaak-Menten gaat leiden. Verschillende politieke partijen vinden dat dat niet kan, nu is gebleken
dat Scheffer in 1951 is veroordeeld wegens zijn aandeel in de moord op een Rotterdamse koerier
ster, enkele weken na de bevrijding. Minister Van Agt (justitie) heeft inmiddels gezegd, dat hij over
zijn opdracht aan Scheffer „nog eens goed moet nadenken".
Minister Van Agt heeft verklaard, dat serves zittenaldus Wolff Ook de WD
heeft laten weten dat nu ..beter iemand
anders" het onderzoek kan doen. Schef
fer zelf vindt dat zijn emotionele be
trokkenheid bij oorlogsgebeurtenissen
geen gevaar voor het onderzoek vormt.
Hij meent dat hij onbevangen tegenover
hij niets van de veroordeling
Scheffer wist toen hij hem de opdracht
gaf het historisch-wetenschappelijk
onderzoek naar het vervolgingsbeleid
in de zaak-Menten in de periode 1945-
1976 ter hand te nemen. Scheffer zelf
veronderstelde dat men op het ministe
rie van zijn oorlogsverleden op de
hoogte was. „Maar", aldus Van Agt,
„pas maandagavond laat hoorde ik Boole Chris
over de veroordeling"
de zaak-Menten staat.
ten gebeuren. Dat plan mislukte jam
merlijk Toen tien verzetsmensen in de
buurt van de Dienststelle arriveerden,
werd er van verschillende kanten ge
schoten Laterzou een van de betrokken
Duitsers zeggen, dat Kitty een van zijn
collega's een waarschuwing had gege-
Dr H. J. Scheffer, die door minister Van
Agt van justitie is belast met het histo-
Insch onderzoek in de zaak Menten over
de periode 1945-1976
Een onderzoek naar het verleden van
prof. Scheffer is niet gedaan. Dat werd
niet nodig gevonden omdat hij, in zijn
functie van secretaris van de sociaal
wetenschappelijke raad van de Konin
klijke Academie, in overheidsdienst is
en er dus al eens een antecedentenon
derzoek naar hem is gedaan. Bovendien
is over de opdracht aan Scheffer zeer
snel beslist. Hij werd door prof. A. Heij-
der naar voren geschoven nadat deze
door zijn vakgroep was verboden het
onderzoek te beginnen. Eerder weigerde
de Leidse hoogleraar Van Gunsteren
het onderzoek te doen.
Het CPN-Tweede-Kamerlid J Wolff
noemt het „volstrekt onmogelijk" dat
Scheffer het Menten-onderzoek gaat
doen. nu diens daden tijdens en vlak na
de oorlog bekend zijn geworden. „Schef
fer is zo zwaar beladen, dat hij niet vrij
het onderzoek kan doen. Hij kan niet
onbevangen optreden en moet vol re-
Dr. Scheffer was in de oorlog in het ver
zet actief onder de naam „rooie Chris".
Hij werd in januari 1951 door de
krijgsraad-te-velde in Den Haag tot een
jaar voorwaardelijk veroordeeld we
gens zijn aandeel in de moord op de
oud-verzetsstrijdster Kitty van der
Have. Twee medeplichtigen. A. v. d. H.
en A. v. T„ werden tot vier maanden
voorwaardelijk veroordeeld en een
derde. J. de G.. tot drie maanden.
De 25-jarige Kitty had als verzetsstrijd
ster contacten met Duitsers in Rotter
dam. van wie zij voor het verzet belang
rijke gegevens probeerde los te krijgen.
Zij werd ingeschakeld toen een knok
ploeg van de Nederlandse Binnenlandse
Strijdkrachten (NBS) begin 1945 een
overval op een aantal Duitsers beraam
de Kitty moest met de betrokken Duit
sers een borrel drinken en hen daama
voorstellen naar hun Dienststelle in
Rotterdam-Kraiingentegaan. Daar zou
de overval van de knokploeg dan moe-
Het Rotterdamse verzet nam wraak: het
lijk van Kitty van der Have werd op 11
juni 1945. ontkleed en in een zak gebon
den. uit een Rotterdamse haven gevist.
Een onderzoek naar de toedracht van de
moord bracht In 1945 geen opheldering.
Toen in 1950 J. van Gen A. van T. voor
een andere zaak werden aangehouden,
kwam bij de verhoren ook de moord op
de koerierster weer voor het licht.
Hoofdsch u ld ige
Scheffer verbleef op dat moment in In
donesië. maar keerde direct terug toen
hij hoorde dat het onderzoek in de zaak
weer was geopend. In het proces be
schouwde de auditeur-militair hem als
de hoofdschuldige. Scheffer zou erop
hebben gestaan dat het meisje werd ge
liquideerd. Hij zou haar hebben vast
gehouden. terwijl Van T. haar be
dwelmde. Daarna zou hij haar naar
haar badkamer hebben gedragen, waar
zij werd verdronken.
zuivering
De Chinese partijleider Hwa kondigt
zuivering aan.
tevreden
ridder
Dijkgraaf D. Dees van het waterschap
'De Brede Watering van Zuid-Beveland'
is benoemd tot ridder in de orde van
Oranje-Nassau.
PAGINA 0
prijscompensatie
De leden van de industriebond van het
CNV in Zeeland houden vast aan de prijs
compensatie.
PAGINA 11
gevaarlijk
Een aantal Britse kranten is dinsdag
niet verschenen omdat de drukkers in
staking waren gegaan in een geschil
over de betaling van premies voor wer
ken tijdens de kerstvakantie. Het zijn de
Times, de Daily Telegraph, de Daily
Mail. de Daily Mirror en de Sun. De
Daily Express en de Guardian versche
nen wel. terwijl de noordelijke edities
van de Dally Telegraph. Daily Mail en
Daily Mirror ook werden gedrukt.
(Van onze correspondent)
LOESAKA - Zeker 210 Cubaanse solda
ten zijn vanuit Angola naar Zambia
uitgeweken, zo is in de Zambiaanse
hoofdstad Loesaka bekendgemaakt.'
De gedeserteerde Cubanen zouden om
politiek asiel in de Verenigde Staten
hebben gevraagd.
De gevluchte Cubanen zouden deel
hebben uitgemaakt van MPLA-troepen
die in oostelijk Angola in hevige gevech
ten verwikkeld zijn met de guerrilla
strijders van dr. Jonas Savimbi. leider
van de Unita.
Uit zuidelijk en oostelijk Angola vluch
ten nog steeds honderden mensen naar
Zambia en Namibië. Volgens de Zam
biaanse minister van binnenlandse za
ken Milner komen per week zo'n 800
vluchtelingen het land binnen. Naar een
voorlopige schatting bevinden zich
thans ruim 16.000 vluchtelingen uit An
gola in Zambia en zeker wel tienduizend
in Namibië.
BELFAST (UPI) - Dinsdag zijn in
Noord-Ierland de eerste bommen na het
kcrstbcstand ontploft.
De politie kreeg een anonieme waar
schuwing dat drie bommen waren ge
plaatst in een kunstmestfabriek in het
havengebied van Belfast.
De dertig werknemers werden geëva
cueerd en tien minuten later ontploften
twee bommen.
KAAPSTAD (RTR/AP) - De Zuidafri-
kaanse politie heeft maandagnacht in
het Afrikaanse woonoord Langa bij
Kaapstad het vuur geopend op zwarten
die met stenen gooiden. Minstens twee
zwarten zijn gedood, zo heeft de South
African Press Association dinsdag be
kendgemaakt.
Aan de oostkust van Zuid-Afrika in de
provincie Natal werden 46 Afrikanen
gedood tijdens botsingen tussen leden
van de Cele en Radebe stammen. Vol
gens de politie bevochten de Afrikanen
elkaar met knotsen en korte speren. Er
werd geen reden gegeven voor het ge
weld waarbij ten minste 30 hutten ver
brand werden.
De onlusten zijn naar Langa bij Kaap
stad overgeslagen vanuit de naburige
zwarte woonsteden Nyanga en Gugule-
tu. Daar hebben zij aan 24 zwarten het
leven gekost en zijn ongeveer 100 zwar
ten gewond in de gevechten tussen Mi
grerende arbeiders en studenten.
De Zuidafrikaanse politie zelf heeft nog
niets over de ongeregeldheden in Langa
gezegd
De inwoners van Langa - waar het in het
Kerstweekeinde betrekkelijk rustig is
geweest-vertelden dat maandagavond
om elf uur alle klokken in het woonoord
hadden geluid.
Dat. was klaarblijkelijk een signaal.
Veertig minuten later begon een me
nigte van naar schatting 500 zwarten
voertuigen van de politie met stenen te
bekogelen. De politie opende het vuur.
Vanuit Pretoria zijn dinsdag verse poli-
tietroepen naar Kaapstad vertrokken,
om de vermoeide leden van de plaatse
lijke oproerpolitie af te lossen.
Dinsdagmorgen was het weer rustig in
de drie woonoorden, maar de spanning
was er te snijden en de politie was voor
bereid op nieuwe moeilijkheden. Dui
zenden inwoners zijn al voor het geweld
gevlucht
Maandagavond laat bracht de politie de
leiders van de twee vechtende partijen -
de studenten en migrerende arbeiders
van de Baca-stam in Transkei die wo
nen in gezellenhuizen in de woonoorden
- samen, om te proberen vrede te stich
ten.
Het 'vredesoverleg' mislukte echter al
spoedig, zo vertelde de politie.
De Zuidafrikaanse regering heeft dins
dag 11 mensen uit de gevangenis ont
slagen waarmee het totaal aantal in de
afgelopen week vrijgelaten personen op
92 komt
De grote manteimeeuw en ae
spreeuw zullen de komende twee jaren
niet meer beschermd zijn. Dit is ook zo
voor de zilvermeeuw en de kapmeeuw.
zij het dat deze vogels van half april tot
half juli weer wel onder de vogelwet val
len. De politie kan vergunning ver
strekken voor een vuurwapen om deze
vogels te schieten.
Onder de personen die dinsd ag vnj gela
ten werden waren Winnie Mandela de
vrouw van Nelson Mandela, een voor
aanstaande zwarte leider, die al sinds
1964 gevangen gehouden wordt, en Pe
ter Magubane. de bekendste zwarte
persfotograaf in Zuid-Afrika.
Alle vrijgelaten personen werden in
hechtenis gehouden zonder in staat van
beschuldiging te zijn gesteld.
Oproep
Het moderamen van de Gereformeerde
Synode heeft Nederlandse bedrijven,
die belangen hebben in Zuid-Afrika. op
geroepen de zwarte vakbonden te er
kennen als volwaardige en mondige
partners. Op deze manier kunnen deze
bedrijven een belangrijke rol spelen in
het emancipatieproces van de zwarte
bevolking, aldus het moderamen.
Het is voor de tweede keer dat het gere
formeerde moderamen de bedrijven
schrijft.
Het moderamen heeft een afschrift van
de brief gestuurd naarde werkgevers- en
werknemersorganisaties. Het mode
ramen heeft de bedrijven verzocht een
antwoord op de brief te geven.
Hoewel de Zuidafrikaanse wet de
zwarte vakbonden niet erkent, kunnen
zij wel wettig bestaan en worden opge
richt. Dc werkgevers hebben de
vrijheid de zwarte vakbonden te er
kennen.
PHILADELPHIA- De 32.300 ton metende Liberiaanse tanker
Olympic Games is dinsdagochtend vroeg op de rivier de De
laware ten zuiden van Philadelphia in de V.S. aan de grond
gelopen en lek geslagen. Van de lading ruwe olie is al zeker
500 ton in het water terechtgekomen.
Volgens de kustwacht bestaat gevaar dat nog veel meer olie in
de rivier zal terechtkomen omdat het schip beneden de water
lijn schade heeft.
il Aziè is levensge-
eerste
Harm Wlersma legde vla remise tegen
Clerc beslag op de eerste ppjs ln het
Suikerdam toernooi.
mannenrollen
Zangeres Gail Gilmore vertolkt het
liefst mannenrollen: radio- en televisie
programma's; strip.
acties
HAVENSCHAP TERNEUZEN ZONDER WINST OF VERLIES IN '76
WEL TOENAME
GOEDERENOMZET
TERNEUZEN - Het Haven
schap Temeuzen heeft in 1976
zonder winst of verlies gedraaid.
Havenschap-directeur W. H.
Blok noemt '76 „en slecht jaar,
waarin met name de bulkgoede
ren in de kanaalhavens voor
problemen zorgden". Vooral
door de activiteiten van met
name bedrijven als NSM en
Dow Chemical kon het haven
schap over '76 een hogere omzet
van goederen noteren. „Dat zijn
gewoon pluspunten natuur
lijk". aldus de heer Blok,jnaar
we strijken er geen havengeld
voor op, zodat een en ander niet
tot uitdrukking komt in de fi
nanciële resultaten."
De omzet van goederen ontwikkelde
zich in het (bijna) afgelopen jaar, vol
gens directeur Blok, niet ongunstig. Er
werden 587.000 ton goederen meer om
gezet dan in '75 (in totaal 5.780.000 ton).
Bovendien telde men een kleine 2000
zeeschepen en dat is, vergeleken met '75
een toename met zo'n driehonderd
schepen.
Aan de hand van deze cijfers constateert
Havenschap-directeur Blok: „We spelen
dit jaar quitte. Wel moet er uil de reser
ves een bijdrage van twee ton worden
gehaaid, maar dat geeft geen proble
men. gezien de reserve-vorming sinds
het bestaan van het havenschap. In ie
der geval is de gronduitgifte dit jaar zo
danig geweest dat we voor '77 geen ver
hoging van de grondprijzen behoeven
door te voeren."
Het havenschap Temeuzen heeft ln '75
ongeveer 25 hectare grond uitgegeven
15 hectare aan de Suikerunie in Sas van
Gent. 4 hectare aan Broomchemie en
verder hier een daar kleine stukken
grond, bijvoorbeeld aan de firma Aug.
de Meijen.
Directeur Blok: „We hebben nu in totaal
700 hectare uitgegeven in ons gebied,
waarvan 480 hectare bezet is. De rest
kun je beschouwen als reserve bij de be
drijven Als je gaat vergelijken blijkt
dat we met die cijfers aan de betrek
kelijk hoge kant zitten, landelijk ge
zien".
De directeur van het Havenschap Ter-
neuzen komt tot de conclusie dat het
'slijten' van de grond aan bedrijven
steeds Intensiever karwei wordt, „Ze
komen, zoals ze jaren geleden deden,
echt niet meer uit zichzelf naar je toe. Je
moet er enorm achteraan zitten", aldus
de heer Blok.
Hij venvacht voor '77 iets meer moge
lijkheden en die verwachtingen worden
dan vooral gewekt door de ingebruik
name van de Braakmanhaven „Daar
van vangen we wel havengeld en dat is
natuurlijk een enorm pluspunt. Op die
manier ontstaan er weer allerlei moge
lijkheden. En als ik verder een prognose
moet geven ik zal blij zijn wanneer we
de kanaalhavens kunnen stabiliseren,
zeker gezien de ongunstige tarieven, die
momenteel van kracht zijn.
Op langere termijn kan daarin mis
schien verandering komen, maar het
zullen toch nooit meer die gunstige ta
rieven van voor de schippersstakingen
van september '75 worden. Ik zie het er
overigens van'komen dat in de toe
komst steeds meer gebruik gemaakt
gaat worden van vrachtauto's voor het
vervoer van goederen, die nu per bin
nenvaartschip worden vervoerd...", al
dus de Havenschap-directeur.
Belastingen
De heer Blok houdt in zijn toekomstvi
sie ook al rekening met de invoering
van de gemeentelijke onroerend goed-
belasting. Die nieuwe belasting wordt
in 1978 voor het eerst geïnd. ..Wanneer
de gemeenten exhorbitant hoge tarie
ven gaan bepalen voor niet verkochte
(Slot zie pagina 7 kolom 2)
Onderzoeker ge
diskwalificeerd
mi Ho, zit minister Van Agt
uSffra mec mee met -net historisch-
wetenschappelijk onderzoek
naar het vervolgingsbeleid in
pyj de zaak-Menten tijdens het
tijdvak 1945-1976. Aanvanke
lijk zou de Leidse hoogleraar Van Gun
steren zich met deze opdracht belasten,
maar hij trok zich terug omdat hij naar
zijn mening niet voldoende vrijheid
kreeg. Professor Heijder van de Am
sterdamse Universiteit kreeg van zijn
universiteits-vakgroep geen toestem
ming om zich voor het onderzoek vrij te
makea waarna dr. H. J. Scheffer van de
Koninklijke Akademie op het tapijt
verscheen. Hij bleek bereid en in staat
het onderzoek op zich te nemen, maar er
doet zich een complicatie voor nu de af
gelopen dagen bekend werd dat hij als
oud-verzetsman in juni 1945 bij een
moord was betrokken. Met twee andere
oud-verzetsstrijders 'liquideerde' hij
een vijfentwintigjarige Rotterdamse,
van wie zij aannamen dat zij in april 1945
hun knokploeg aan de Duitsers had ver
raden. Scheffer werd als de belangrijk
ste figuur in deze affaire beschouwd en
moest in 1950 alsnog voor de krijgsraad
terecht staan. Hij kreeg een voorwaar
delijke gevangenisstraf van één jaar.
waarbij de krijgsraad overwoog dat op
het tijdstip van de moord - een maand
na de bevrijding - noch het landsbelang
noch een militaire noodzaak ter veront
schuldiging konden worden aange
voerd. Minister Van Agt was van deze
feiten niet op de hoogte en beraadt zich
thans over de vraag of de opdracht aan
dr. Scheffer al dan niet kan worden ge
handhaafd.
D e bewindsman ziet zich nu voor de
moeilijkheid geplaatstom ongelijksoor
tige grootheden tegen elkaar af te we
gen. Belangrijk is bijvoorbeeld het
vakmanschap van Scheffer. Hij heeft
zich de afgelopen jaren in een reeks pu-
blikaües een vasthoudend en gewe
tensvol onderzoeker
getoond, die zo mo
gelijk tot drie-vier
cijfers achter de
komma doorgaat.
Enige malen
spoorde hij archivalia op. waarvan werd
aangenomen dat ze verloren waren ge
gaan. Als doctoraal student vond hij na
lang zoeken het handschrift terug van
denïjverheidsstatistiek. waartoe in 1888
de toenmalige minister van waterstaat,
handel en nijverheid aan Struve en Be-
kaar opdracht had gegeven. Dit manus
cript werd bewerkt door professor H. W.
Lambers, maar verscheen niet in druk.
Vandaar dat Scheffer later in een stel
ling bij zijn proefschrift betoogde dat
volledige publikatie van groot belang
voor de sociaal-economische geschie
denis van Nederland zou zijn. In 1968
verscheen van zijn hand een uitstekend
boek onder de titel 'November 1918', een
beschrijving van een Nederlandse revo
lutie die niet doorging. Scheffer ba
seerde zich in deze studie op zorgvuldig
bronnenonderzoek, waarna hij in een
voorwoord tot een tweede druk enkele
interpretaties nog weer nader toelicht
te. Dit jaar publiceerde hij een uitvoerig
werk over Henry Tindal, de stichter van
o m. De Telegraaf. Ook uit dit boek
bleek hoe zorgvuldig Scheffer tewerk
gaat: deze publikatie is eveneens op een
uitvoerig en bovendien omstandig-
verantwoord bronnenonderzoek geba
seerd. Vakmanschap en vasthoudend
heid zijn zonder twijfel kenmerken van
Scheffers werk: hij zou op grond daar
van zeker de aangewezen man voor het
onderzoek in deze Menten-affaire zijn.
fituitlijn
De
'e factor 'vakmanschap' dient nu te
worden afgewogen tegen de omstandig
heid dat dr. Scheffer betrokken is ge
weest bij een moordzaak - het zou on
juist zijn hier een vergoelijkende uit
drukking te gebruiken -, welke zaak
overigens een uitvloeisel was van oorlog
en verzet Zij komt er op neer dat be
trokkene in een nu langgeleden periode
van zijn leven de toen zo juist herwon
nen kenmerken van de rechtsstaat niet
erkende dan wel volstrekt onvoldoende
achtte: hij liet gevoelens van onderlinge
trouw binnen een verzetsgroep en wel
licht ook van haat prevaleren. Op grond
daarvan speelde hij eigen rechter en vol
trok een doodvonnis. Dat alles is nu
meer dan dertig jaar geleden gebeurd:
behoort dit thans alsnog een overwe
ging te zijn? Behoort niet veel meer het
onmiskenbare vakmanschap van dr.
Scheffer de doorslag te geven? Wij gelo
ven dal deze laatste vraag ontkennend
moet worden beantwoord. Het vakman
schap van dr. Scheffer kan in deze kwes
tie niet dehoogsteprioriteïtkrij gen. Het
gaat hier immers om een onderzoek met
als centrale figuur Menten, een man van
wie het vermoeden bestaat dat hij door
allerlei manipulaties het recht naar zijn
eigen onmaat heeft willen voegen. Mo
gelijk waren daarbij mensen betrekken
die in of direct na de oorlog belangrijke
functies vervulden, mensen die in de
zelfde schemerachtige grenssituatie
opereerden als de groep die in juni 1945
in Rotterdam het recht in eigen hand
nam. Weliswaar is denkbaar dat zij dat
op andere gronden deden dan de Rot
terdamse groep, maardatschijntonsop
dit ogenblik van minder belang. Waar
bet thans om gaat is dat dr. Scheffer in
situaties kan komen te verkeren, waar
bij hem honend kan worden toegevoegd
dat hij het kort na mei 1945 ook niet zo
nauw nam met wet en recht En daarom
menen we dat de minister van justitie
deze onderzoeker moet diskwalificeren.
Hijzelf had er overigens beter aan ge
daan zich voor dit onderzoek niet ter
beschikking te stellen: deze nu ook voor
hem zo onverkwikkelijke discussie zou
daardoor zijn vermeden
