GlALE ZEEUWSE COURANT
MENTEN IN
AMSTERDAM
OPGESLOTEN
Strijd
woedt
over huur
nog voort
Landbouworganisaties moeten overleggen
om prijsstijging gronden tegen te gaan
Na uitwijzing uit Zwitserland direct overgebracht
Milieuramp bedreigt
de Amerikaanse kust
vandaag
Lijk vermiste
gemeente
secretaris
gevonden
Menten in
voorarrest
REGERING EN CDA ZEER ONEENS
Welf op rozen
pagina 2
219e jaargang no. 304
Donderdag 23 december 1976
£MASSObi
AfAN ^WE&TEN^
Lange Vorststraat 98-102 Goes
DEN HAAG - De van oorlogsmisdaden verdachte Blaricumse
miljonair Pieter Menten (77) is woensdagmiddag direct na aan
komst op de luchthaven Zuid-Limburg in Beek, om tien voor vijf,
naar Amsterdam gebracht. Rond acht uur kwam de auto waarin
Menten zat, begeleid door motoragenten, bij het Amsterdamse
huis van bewaring aan het Klein Gartmanplantsoen aan.
Menten is woensdagavond kort door de toestel. Zij kondigde aan op eigen gele
genheid naar Nederland te zullen terug
keren.
De Cessna taxiede na de landing on
middellijk naar een plaats tussen de
hangars op de luchthaven Zuid-
Limburg. Het toestel werd zo aan het
oog van een handvol nieuwsgierigen
onttrokken. Toen de luchthaven Zuid-
Limburg drie kwartier voor aankomst
van Menten "bezet" werd door een groot
aantal politiemannen, vermoedden de
toevallig aanwezige reizigers al dat er
iets bijzonders aan de hand was.
Op een sein van kapitein Bordewijk van
de rijksrecherche verliet een kolonne
van vier motoragenten, drie politie-
stafauto's en een zwarte personenauto
met daarin Menten. de luchthaven.
„Op het moment dat de politie de be
slissing moest nemen waar het vliegtuig
te laten landen, zat Schiphol potdicht
door de mist. De mist was zo dicht, dat
het vliegtuig had moeten uitwijken naar
een ander vliegveld of zelfs wel naar een
ander land. Op Schiphol was overigens
wel een kleine politiemacht aanwezig
om eventueel de aankomst van Menten
m goede banen te leiden", aldus een
woordvoerder van Schiphol. Andere
luchthavens waai- politie op de been
was. waren de bij Den Haag gelegen
vliegvelden Ypenburg en Valkenburg
De Zwitserse minister van justitie
Furgler(52)zei woensdagmiddag nadat
het besluit tot uitwijzing was genomen,
dat „dit een besluit van dagen en niet
van uren was". Het ging volgens Furg-
ler niet slechts om een uitspraak over
de vraag of Menten kon worden uitge
wezen. maar ook over de kwestie of hij
aan Nederland moest worden overge
dragen.
Dit laatste is dan gebeurd, zij het onder
de voorwaarde dat Nederland Menten
niet aan andere landen mag uitleveren.
Minister Van Agt. van justitie heeft zijn
Zwitserse ambtgenoot inmiddels laten
weten met die voorwaarde akkoord te
gaan. Ook heeft hij in dat zelfde tele
gram gezegd met voldoening kennis te
hebben genomen van de Zwitserse be
slissing
Voorgeleiding
rijksrecherche verhoord, zo deelde de
officier van justitie, mr. Habermehl
mede. Vandaag (donderdag! wordt het
verhoor voortgezet en wordt Menten in
verzekering gesteld.
Comissaris G. J. Peters van de rijksre
cherche te Amsterdam komt uit zijn
wintervakantie-oord in Zwitserland
naar de hoofdstad terug voor het ver
hoor van Menten dat hij tezamen met
de inspecteur der rijksrecherche D.
Pasterkamp zal afnemen.
Menten werd in Beek op de luchthaven
officieel aangehouden Hij was. direct
nadat woensdagmorgen de Zwitserse
regering had besloten hem naar Neder
land uit te wijzen, in een zespersoons
Cessna-vliegtuig van de rijkslucht
vaartschool gezet, die op het. vliegveld
Kloten bij Zurich gereed stond. Aan
boord daarvan vlogen, behalve Menten,
twee rechercheurs van de rijkspolitie,
een verpleger en een radiotechnicus
mee. Mevrouw Menten zat niet in het
stemming
Het voorstel tot. wijziging van de wet ge
wetensbezwaarden wordt voorlopig niet
in stemming gebracht
toekomst
leeg
verbaasd
Minister Lubbersis verbaasd overdeont-
slagaanzeggingdoordeVMFaanhetper-
soneel in de ijzergieterij.
kinderschoen
Het. badminton in Zeeland staat nog in
een grotemaat kinderschoenen, aldusde
nieuwe voorzitter Arnold Emmerik
kosten
Deregio'sdraaieninhetnieuwe toneelbe
leid op voordekosten en de 'afname' van
het toneel
Pagina 18
overval
Defllm overde Israëlische overval op het
Oegandese vliegveld Entebbe zal op ti
januari inNederland tezien zijn, radio-en
televisieprogramma's: strip.
Pagina 19
opsplitsing
De opsplitsing van het De Gruvter-
concern zal op 1 januari rond zijn; beurs-
linancién-t
NIJMEGEN (ANP) - Grondwerkers die
bezig waren met werkzaamheden aan
de Maasoever onder de gemeente
Baarlo bij Venlo, hebben woensda
gochtend het ernstig verminkte li
chaam gevonden van de op 23 novem
ber verdwenen gemeentesecretaris A.
G. de Wit van het Gelderse dorp Haaf-
ten.
Over de doodsoorzaak kon de politie
woensdagavond nog geen mededelin
gen doen Volgens de burgemeester kan
de doodsoorzaak niet verdrinking zijn
geweest, omdat de tabak in een jaszak
van De Wit nog droog was.
Burgemeester H. A. van Willigen van
Haaften verklaarde woensdagavond
dat het volstrekt onduidelijk is geble
ven waarom de gemeentesecretaris op
23 november verdween.
Menten wordt maandag in Amsterdam
voorgeleid aan officier van justitie mr
A. Hahermehl. die de zaak-Menten be
handelt.
Vast staat wel dat Menten maandag, na
zijn voorgeleiding, zal worden doorge
stuurd naar dc Amsterdamse rechter
commissaris mr. H. J. W. van Duuren.
bij wie de officier van justitie na Men-
tens verdwijning een gerechtelijk
vooronderzoek had gevorderd.
De Zwitserse minister van justitie Furg-
ler zei nog over hel besluit om Menten
uit te wijzen: .Het ging hier om oor
logsmisdaden van hevige aard. Iemand
die verdacht wordt van moord op zoveel
honderden mensen, kan niet alleen
worden uitgewezen om dan weg te vlie
gen naar een land X waar hij geen ge
rechtelijke vervolging hoeft te vrezen"
De vraag voor de Zwitserse regering was
hoe het bondsraadsbesluit. van 1965 in
overeenstemming kon worden gebracht
met de Zwitserse wetgeving, die bepaalt
dat oorlogsmisdaden na maximaal 30
jaar nietmeei kunnen worden vervolgd.
Het bondsraadsbesluit voorziet in uit
wijzing van alleen wegens oorlogsmis
daden of misdaden tegen de mensheid
elders gezochte personen. „Ment-ens
oorlogsmisdaden vormden dus niet het
feitelijke vraagstuk", aldus justitiemi
nister Furgler.
Mevrouw Menten liet woensdagavond
weten, tc hopen dat haar man voorlo
pig met rust wordt gelaten. „Maar ik
verwacht alleen nog maar het beroerd
ste. Ik hen erg sceptisch", aldus Meta
Menten. die de indruk maakte, aange
slagen te zijn. Mevrouw Menten heeft
dinsdag haar man voor het laatst ge
sproken. Ze had woensdag nog met hem
willen praten, kort voordat hij naar
Nederland werd gevlogen. „Dat is mij
geweigerd. Ik weet niet waarom. De ge
zondheidstoestand van mijn man is erg
slecht. Vorige week vrijdag was die nog
tamelijk goed. Hij is niet alleen suiker
patiënt, maar moet nu al vier soorten
medicijnen slikken. In Zwitserland
stond hij onder behandeling van een
ziekenbroeder. wat kon die nou
ZURICH - Vertrek van Pieter Nicolaas Menten van het vliegveld Kloten bij Zurich.
«DEN HAAG - De politie kan iemand
die is aangehouden, op het politiebu
reau zes uur voor verhoor vasthouden,
waarbij de tijd tussen twaalf uur 's
nachts en de volgende morgen negen
uur niet meetelt. Hierdoor zou ver
klaard worden waarom Menten
woensdagavond nog niet in verzeke
ring kon worden gesteld. Gebeurt dit
namelijk pas donderdagmorgen, dan
kan hij twee keer 24 uur. dus tot de och
tend van eerste kerstdag, in verzeke
ring gesteld blijven. Deze termijn kan
door de officier van justitie met ten
hoogste twee keer 24 uur worden ver
lengd. Dat zou betekenen dat de inver
zekeringstelling maandagmorgen 27
december afloopt.
Na deze vier dagen moet voorgeleiding
aan de officier van justitie volgen, en
moet de beslissing worden genomen
over een bevel tot bewaring. Dit is een
week van kracht en kan eenmaal met
diezelfde periode worden verlengd.
Daarna zal de raadkamer van de Am
sterdamse rechtbank beslissen over de
gevangenhouding, die maximaal 90 da
gen kan duren. Het totale voorarrest
kan dus 106 dagen duren. Dan moet de
officier van just itie de zaak op de zitting
aanbrengen en Menten daarvoor dag
vaarden.
i Van ome parlementaire redactiet
DEN HAAG - De regering en de tweede-kamerfracties van het CDA (kvp. arp en
chuizijn woensdag bij het debat over de huren lijnrecht tegenover elkaar blijven
staan. De regering houdt vast aan een huurverhoging van 7 procent op 1 april van
het volgend jaar. Het CDA wil 8 procent voor huizen die ouder zijn dan vijf jaar en
7 procent voor huizen jonger dan vijf jaar.
Staatssecretaris Van Dam (volkshuis
vesting! zei woensdagmiddag aan het
einde van het debat dat hij in de loop
van de avond nader overleg zou plegen
met het kabinet over zijn definitieve
standpunt over het wijzigingsvoorstel
van de Anti-Revolutionair Scholten en
de KVP'er Cornelissen.
Woensdagavond laat was nog niet be
kend of dit overleg heeft geleid tot een
'onaanvaardbaar van de kant van de
regering Het CDA heeft bij monde van
ARP-fractieleider Aantjes al eerder la
ten weten in deze kwestie niet op een
kabinetscrisis te zullen aansturen
Van Dam ontraadde de kamer ernstig
aanneming van het CDA-voorstel.
Wordt, het aanvaard, dan betekent, dat
volgens de staatssecretaris dat slechts
10 procent van de woningen een huur
verhoging van 7 procent krijgt .Voor
woningen met een correcte huur - 40
procent-wordt de verhoging 8 procent.
Woningen van gelijke kwaliteit krijgen 7
procent Ik kan daar geen verdediging
voor bedenken", aldus Van Dam. De
rest van de woningen krijgt, afhankelijk
van de kwaliteit, een lagere of hogere
huurverhoging. Echter nooit meer dan
11 procent
Nu de werknemers zich willen matigen
in hun looneisen, is het volgens Van
Dam van het grootste belang dat er ook
iets gebeurt met de prijzen. ..We kunnen
de mensen nu duidelijk maken dat we
de inflatie ook werkelijk willen bestrij
den. Deze bijdrage aan de inflatiebe-
strijding kost helemaal niets. Acht pro
cent komt in feite neer op een gemid
delde stijging van 9.5 procent. Dat is on
nodig en onverantwoord", aldus de
staatssecretaris. Gezien de kostenont
wikkeling is een verhoging van 7 pro
cent volgens hem gerechtvaardigd.
In een telegram heeft de FNV NW en
NKV) woensdag een dringend beroep op tigd uu
de tweede kamer gedaan 'om de huur- beklad.
AntiVan Agt-leuzen
op partijbureaus CDA
DEN HAAG iANPi - In de nacht van
dinsdag op woensdag zijn de partijbu
reaus van KVP. CHU en ARP te Den
Haag met rode en witte verf beklad. Dc
bureaus werden besmeurd met kreten
als 'Van Agt moet weg'en 'Van Agt drijft
af. Bij de politie is hiervan aangifte ge
daan. De gebouwen zijn inmiddels
schoongemaakt. Ook het gebouw waar
het secretariaat van de VVD is geves-
de Koninginnegracht is weer
BEEK- Vertrek per auto van het vliegveld van Pieter Menten. schuil gaande achter
plaat karton,
NANTUCKET (UPI) - Het stranden en door midden breken van de Liberiaanse
tanker 'Argo Merchant' dreigt de ergste milieu-ramp te worden die ooit de Ameri
kaanse Atlantische kust heeft getroffen. Volgens de Amerikaanse kustwacht was
woensdagochtend vroeg al minstens 30 miljoen liter olie uit het wrak gestroomd.
De olie bedreigt de visgronden van George Bank en men maakt zich zorgen over de
zeldzame zeehonden en de met uitsterven bedreigde buitrug walvissen die in het
gebied voorkomeb.
Honderden vogels, bedekt, met olie. zijn al aangespoeld.
Gouverneur Dukakis van Massachusetts heeft president Ford al gevraagd het
gebied tot rampgebied te verklaren.
VOORZITTER LANDBOUWSCHAP G. J. DE JAGER:
„EEN SELECTIEF
VOORKEURSRECHT
BEKIJKEN WAARD'
GOES-De landbouworganisaties moe
ten met elkaar overleggen over de ma
nier. waarop dc grondprijzen tot rede
lijke proporties kunnen worden terug
gebracht. Dat is dc mening van de heer
G. J. de Jager, voorzitter van de gewes
telijke raad van het Landbouwschap.
De heer Dc Jager heeft geen afgerond
oordeel over dc wijze Waarop dc sterke
prijsstijging moet worden aangepakt.
'Je zult bij de keuze van instrumenten
altijd uit kwaden moeten kiezen. Maar
we moeten als landbouworganisaties
overleggen, want een zeer groot kwaad
is de ontwikkeling, die zich nu voor
doet en die naar mijn mening niet inci
denteel maar structureel is", zegt de
heer de Jager.
De stijging van de prijs van landbouw
gronden heeft zich in het afgelopen jaar
zeer sterk voorgedaan. Landbouwgrond
waarvoor een jaar geleden 28.000 - tot
30.000.- per hectare werd betaald, le
vert nu circa 50 000 - per hectare op.
De heer De Jager- 'Hoever de stijging
zich verder zal voortzetten weet ik niet.
maar ik meen dat het een structurele
zaak is en dat een daling niet te ver
wachten valt. De oorzaken zijn gelegen
in de inflatie en in de schaarste van de
grond. Er, is. omdat de bedrijven nu
eenmaal moeten uitbreiden, willen ze in
stand gehouden kunnen worden een
voortdurende vraag, Daar staat nauwe
lijks aanbod tegenover, doordat vrijwel
geen bedrijfsbeëindiging plaatsvindt.
Niemand voelt en-oor te stoppen om in
het leger van werklozen te worden op
genomen Iedere boer is potentieel be
reid grond te kopen. Wat zich nu voor
doet is dat er haast geen aanbod is en
dat de prijsontwikkeling - als er wel wat
wordt aangeboden - geen enkele boer in
staatstelt iets te kopen De grond wordt
dan verkocht aan projectontwikkelaars
of verzekeringsmaatschappijen
Dijkverhoging
De heer De Jager signaleert dat de
sterke prjisslijgingen tot grote pro
blemen leidt zowel in als buiten de
landbouw. Hij wijst erop dat zich moei
lijkheden voordoen bij de aanleg van
wegen, de uitvoering van bestem
mingsplannen en bij voorbeeld dijk
verhoging. En verder stelt hij dat be-
drijfsvergroting vrijwel onmogelijk
wordt, dat hogere pachtprijzen drei
gen. dat er een doorwerking kan
plaatsvinden in bepaalde belastingen
en dat grote problemen ontstaan in de
gezinssfeer bij vererving.
De heer De Jager: 'Het is een funeste
ontwikkeling, die over een breed maat
schappelijk terrein doorwerkt Een punt
is, dat de tegenstellingen, die tussen po
litieke partijen bestaan over het grond
beleid de discussie sterk bemoeilijken.
Als er voorstellen gedaan worden, be
landen die zo in de prullemand omdat ze
al gauw bestempeld worden. Dat vind ik
goedkoop, Elk redelijk voorstel moetse-
rieus worden bekeken
Een suggestie, die nader bezien dient te
worden is volgens de heer De Jager het
nog niet uitgewerkte - plan van minis
ter Van der Stee van landbouw en vis-
verhoging te beperken tot wat strikt
nodig is en geen stijging hoger dan 7
procent toe te staan'.
Het debat over de huurverhoging kreeg
een nogal vinnig karakter toen de
Anti-Revolutionair Scholten en de
PvdA'er Kombrink heftige verwijten
aan eikaars adres begonnen te uiten.
Krombrink had in een dagblad geschre
ven „dat het gedoe om die ene procent
aan het CDA te wijten is"
Scholten noemde deze aanval onge
hoord' 'een infame voorstelling van za
ken" en 'ongepast' .Zo maakt met een
karikatuur van zijn tegenstander. Het is
een verkiezingsstunt
Verder op
eigen kracht
§M:r.:s „r Lubbers is met ge-
deputeerde staten wezen pra
ten over de uitgangspunten
van het nieuwe regionale ont
wikkelingsbeleid: een nota
daarover wordt namelijk vol
gende maand in de ministerraad be
handeld en zal daarna aan de kamer
worden aangeboden. Tijdens dit ge
sprek tussen college en bewindsman
kwam vast te staan dat Zeeland niet
meer op veel steun voor een verdere in
dustrialisatie hoeft te rekenen. Globaal
wordt Nederland in drie groepen inge
deeld. gebieden waar stimulerings
maatregelen nog steeds nodig zijn.
voorts gebieden waar de ontwikkeling
(via de investeringsheffingi zal worden
afgeremd en tenslotte gebieden waar
niets meer wordt gestimuleerd, neutrale
zones zou men kunnen zeggen. Zeeland
zal onder de laatste categorie vallen, zij
het dat in incidentele gevallen nog wel
eens wat kan worden gedaan voor vesti
gingen in de havenschapsgebieden. En
daarmee is deze provincie in feite terug
gekeerd tot de situatie van vóór 1959.
toen hier evenmin stimulerende maat
regelen van kracht waren Sindsdien
echter is er heel wat gebeurd: het ont
wikkelingsbeleid van de rijksoverheid
heeft voor Zeeland allerlei gevolgen ge
had. Memgeen zal deze gevolgen posi
tief waarderen, anderen zullen daaren
tegen bij een terugblik over die periode
wellicht door enige twijfel worden be
zocht. Die twijfel zal vooral hebben te
maken met de vestiging van twee be
langrijke zones met chemische indu
strieën: Temeuzen en Vlissingen-Oost
In ieder geval hebben de Zeeuwse over
heden deze ontwikkeling bewust gewild
en bevorderd Mede op hun initiatief en
nimmer aflatende pressie kwam het
stimuleringsbeleid van de grond met als
resultaat dat op dit ogenblik de
Zeeuwse economie aanzienlijk minder
kwetsbaar is dan ze vóór 1959 was.
Het regionale in
dustriebeleid van de
rijksoverheid weer
spiegelt als weinig
andere - beleidson
derdelen het leven, het denken en de
ontwikkeling in en van Nederland in de
na-oorlogse jaren. Begonnen werd met
enige stimulerende maatregelen in die
gebieden, waar grote structurele werk
loosheid heerste: de periode tot 1959. In
dat jaar gingen echter andere overwe
gingeneen rol spelen, waarbij met name
twee doelstellingen voorop kwamen:
spreiding van industrie in het kader van
de ruimtelijke ordening (in het bijzon
der ter verlichting van de bevolkings
druk in het westen) en het tegengaan
van de verschraling in woon- en leefkli
maat buiten de randstad. Ditnieuwe be
leid was een symptoom van een mar
kante verandering in het tot dan toe
centraal-gerichte denken van de Neder
landse overheid. Sinds de tweede helft
van de vorige eeuw werd immers haar
norm grotendeels bepaald door wat zich
afspeelde binnen de bedrijvige steden
driehoek Amsterdam-Rotterdam-Den
Haag. Na 1850 was Nederland meer en
meer verschraald tot Holland, het ge
bied dat later 2ou worden aangeduid als
de 'randstad'. Het doorbreken van dit
denkpatroon is overigens niet eenvou
dig geweest: kamerdebatten en vooral
Rotterdamse reacties in de jaren vijftig
en zestig maakten duidelijk hoe weinig
"Nederlands' er in dit land werd gedacht.
De doorbraak is nochthans gekomen en
daarin heeft Zeeland een belangrijke rol
gespeeld. Voor de rijksoverheid was het
regionale stimuleringsbeleid een van de
belangrijkste instrumenten om tot een
betere spreiding te komen van welvaart
en van welzijnsvoorzieningen. Inde loop
der jaren zijn echter op dit beleid nogal
eens correcties aangebracht. Zo werd
voor Zeeland ec-n nader beleid gevoerd
dat met de paradoxale term 'centralisa
tie in de spreiding' werd aangeduid. Er
werd mee bedoeld dat niet tot in het
oneindige kon worden gespreid, maar
dat bundeling van activiteiten nodig
was In deze provincie leidde dat tot
duidelijke accenten op de zeehavenge
bieden. Nu blijkt dan het moment aan
gebroken waarop een stimulering vrij
wel achterwege moet blijven. Zeeland
dient, op eigen kracht verder te gaan.
fiïntlijn'
Dit
serij tot invoering van een selectief
voorkeursrecht. 'Ik heb daar ook geen
afgeronde gedachten over. maar je zou
door invoering van een selectief voor
keursrecht kunnen bereiken dat het
aantal gegadigden voor de aankoop
van grond wordt verminderd. Door
bijvoorbeeld te bepalen dat bedrijven
die geen levensvatbaarheid hebben of
die nu als juist zeer levensvatbaar zijn
aan te merken afvallen.
De discussie
over zo'n maatregel moet echt op gang
komen. Iedereen \v eet dat je op grond
waar je meer dan ,f 12.000.- tot
J' 15.000.- voor moet betalen, niet kunt
boeren. De extreme prijsontwikkeling
moet worden tegengegaan. Voor de
landbouworganisaties zal het niet
makkelijk zijn. maar het overleg moet
op gang komen*.
'it nieuwe ontwikkelingsbeleid -
zoals dat nu in vage lijnen naar buiten is
gekomen - is opnieuw tekenend voor het
denken in Nederland, zoals dat ook met
vroegere maatregelen in deze sector het
geval was. Het verschijnsel 'economi
sche groei' bijvoorbeeld is op dit ogen
blik in menig opzicht taboe en dat wordt
nu mede in liet beleid merkbaar. De sa
menballing m de randstad wordt thans
bestreden met maatregelen - investe
ringsheffing - die een twintig jaar gele
den nog volstrekt onaanvaardbaar wer
den geacht. Nieuwe denkbeelden over
de ruimtelijke vormgeving van Neder
land - mede bepaald door scherpere in
zichten in ecologische knelpunten - ma
ken industriële vestigingen in sommige
gebieden minder wenselijk dan destijds
werd aangenomen. Inmiddels zijn hier
en daar de resultaten van vroegere pro
gramma's aan een consolidatie toe: de
minister acht Zeeland daarvan kenne
lijk een voorbeeld. Al maken deze over
wegingen een vernieuwde opzet van het
regionale stimuleringsbeleid noodzake
lijk, een ontwikkeling die van enige af
stand beschouwd toch wel met enig be
grip kan worden bejegend Uit een eer
ste Zeeuwse reactie uit Goes - PZC van
gisteren - sprak evenwel teleurstelling,
vermoedelijk mede ingegeven door de
minder gunstige werkgelegenheidssi
tuatie in die gemeente. Het gehele com
plex van maatregelen kan echter pas
goed worden beoordeeld zodra de deO-
Slot zie pat;, i kolom l)
