Er is reden tot hoop:
mensen kunnen veranderen
AAP, NOOT, MIES, MA TTHEUS,
MARCUS, LUCAS, JOHANNES
IS PETRUS
PAUS GEWEEST?
In den beginne is het woord
Wat wil God?
BEWOON
DE
WERELD!
ZATERDAG 18 DECEMBER 1976
iDoor Trudy Mam
H« woord 'bijbelvertaler' wekt Bedachten aan een kamergeleerde, die. rus
tig achter zijn bureau gezeten, bezig is met het omvangrijke overzetten van de
schrift in een andere taal. Dat er nog wel wat anders bij komt kijken blijkt uil
een gesprek dal we hadden met een paar toekomstige Wycliffe bijbelvertalers,
de Loosdrechler Nico Daamsen zijn Amerikaanse vrouw Pam. die van plan zijn
volgend jaar een speciale oerwoudtraining te volgen om zieh daarna bij een
stam te gaan vestigen, waarvan de taal nog niet op schrift is gesteld. Het
jeugdige echtpaar bewandelt hiermee beslist niet de weg van de minste weer
stand.
Een folder van de Wycliffe-bijbelverta- eenmaal had ontmoet merkte ik dat
Iers mag de jonge mensen beloven dat
hun leven 'uniek, fascinerend, anders,
kostelijk, geweldig ruig avontuurlijk,
nieuw, uitdagend, opwindend, buiten
gewoon en openbarend zal worden, zij
beseffen terdege dat het niet gaat om
een avontuurlijk uitstapje maar om
een levensdoel dat de nodige moeilijk
heden en ontberingen met zich zal
brengen.
Nico. stuurman van beroep, telg uit
een zeer gelovig gezin, maakte zieh
van jongsaf aan al vertrouwd met de
gedachte, dat hij weieens een evange
lische boodschap uit zou mogen dra
gen. Om het hoe en wanneer maakte
hij zich niet druk. Als de tijd daar was
zou bet hem wel duidelijk worden.
Het zwerven op de zeeën wisselde hij
zo 1111 en dan af met grote fietstochten.
Hij zwierf half Europa door. fietste
Australië rond en doorkruiste Zuid-
Amerika van zuid naar noord. In de
Verenigde Staten kwam hij in aanra
king met de Wycliffe-bijbelvertalers,
een internationale en interkerkelijke
organisatie die tot doel heeft het
evangelie te vertalen voor al die vol
ken en stammen waarvan de taal nog
niet schriftelijk is vastgelegd. Direct
wist hij: ..Dit is het. daar ligt mijn
roeping".
Pam reisde, nadat, ze haar universi
taire opleiding in haar geboorteland
had voltooid, naar Engeland en ont
moette daar Wycliffe-vertalers. Het
werk boeide haar zo. dat ze. terugge
keerd in de States, haar moeder vroeg
of zij een opleiding tot bijbelvertaler
mocht volgen in Engeland. Hoewel ze
niet extreem godsdienstig was opge
voed kreeg ze alle steun, die ze zich
wenste. In Engeland ontmoette ze
Nico en de twee wisten al gauw. dat ze
gezamenlijk de schouders onder hel
werk zouden zetten ..Ik dacht altijd,
dat evangelisten droogstoppels wa
ren". lacht. Pam. ..maar toen ik hen
het over het algemeen leuke vrolijke
jongelui zijn"
Colporteur
De Wycliffe Organisation werd in
1934 in de USA gesticht, maar de basis
werd al in 191" gelegd. Een Ameri
kaanse bijbelcolporteur. Cameron
Townsend. probeerde toentertijd in
Guatemala Spaanse bijbels te verko
pen. Hij ontdekte al spoedig dat het
merendeel der bewoners de Spaanse
taal niet sprak.
Iemand zei hem: Als Uw God zo wijs
is. waarom spreekt Hij dan niet mijn
taal?" Het zette Townsend niet alleen
aan het denken, maar het bracht hem
ook tot daden. Hij ging bij het volk van
de Cackchiquels wonen en leerde daar
hun taal. Hij bleef er veertien jaar.
stelde in die tijd de taal op schrift en
vertaalde voor hen het Nieuwe Testa
ment. Hij leerde de bevolking lezen en
schryven. werkte mee aan de bouw
van een ziekenhuis en een kostschool
en werd toen prompt ziek. Hij ging
voor herstel terug naar de Verenigde
Staten.
Gedurende de maanden dat hij moest
liggen besloot hij zich in te zetten voor
andere kleine volken en stammen
zonder bijbel In 1934 opende hij in Ar
kansas een opleidingsschool voor bij
belvertalers De naam Wycliffe werd
gekozen uit eerbied voor de
veertiende-eeuwse pionier-vertaler
John Wycliffe. die de bijbel in het En
gels vertaalde. De school startte met
zegge en schrijve twee studenten Nu
zijn er al 12.000 mensen opgeleid voor
dit speciale zendingswerk. De oplei
dingsschool. die nu bekendstaat als
het Summer Institute of Linguistics,
geeft cursussen op vijf plaatsen in de
States en in diverse andere landen.
Angst
Pam en Nico Daams volgden cursus
sen in Amerika en Engeland. Ze leer
den de grondbeginselen van taal
analyse en verder alles wal op taal
kundig zendingswerk betrekking
heeft. Er wordt van de bijbelvertalers
verwacht, dat ze zelf een alfabet kun
nen opstellen.
Natuurlijk wordt Daams nogal eens de
vraag gesteld: Is het nu zo noodzake
lijk om natuurvolken hel evangelie te
brengen en hen in aanraking te bren
gen met onze zogenaamde bescha
ving, Wordt er dikwijls niet meer ver
knoeid dan gewonnen0
Daams betwijfelt het echtei of die
stammen wel zo gelukkig zijn Hun
leven wordt beheerst door angst voor
demonen Met onze beschaving ko
men ze toch vroeg of laat in aanraking.
Wij geloven, dal we hun met het evan
gelie een goede basis geven tegen de
gevaren die hieraan kleven' Ove
rigens houdt hij zich vast aan de op
dracht die Christus na zijn verrijzenis
zijn discipelen gaf: Gaat heen in de
gehele wereld verkondigt het evange
lie aan de ganse schepping Een
zendeling, die zijn werk goed doet zal
juist trachten een volk zijn eigen cul
tuur te laten behouden meent hij.
Training
omgeving. Daarvoor zijn de speciale
oerwoudtrainingskampen. Pam en
Nico hopen in juli naar zo n kamp in
Papoea Nieuvv-Guinea (het vroegere
Australische gehied. dat nu zelfstan
dig is) te vertrekken. Drie maanden
blijven ze daar. In die tijd leren ze de
beginselen van motoronderhoud.
timmeren, een eenvoudig huis bou
wen. elektrische apparaten repare
ren. brood bakken, de radio bedienen
enz. Er worden voettochten gemaakt,
oerwoudtechnieken geleerd en er is
een 'overlevingstocht' waarbij de
deelnemers wordt bijgebracht hoe ze
zich in het oerwoud moeten redden en
op welke wijze ze hulp kunnen vragen
aan de buitenwereld. Zes weken lang
wonen ze in een dorp en zijn ze inlan
der met de inlanders. Zijn ze dan nog
niet ontmoedigd en blijkt dat ze zich
kunnen aanpassen aan mensen met
een heel andere cultuur dan kunnen
ze zelfstandig gaan werken.
Wie betaalt het levensonderhoud van
degenen die worden uitgezonden? Het
blijkt dal ze zelf voor een 'achterban
moeten zorgen die voor de nodige on
dersteuning zorgt, waarbij ook de ge-
bedssteun' is inbegrepen. Ook de be
nodigde uitrusting en de kleding ko
men voor eigen lekening. Wycliffe
verwent haar medewerkers niet! Heeft
Nico de financiën al rond? Nee maar
als we weg gaan is het er" zegt hij ech
ter vol vertrouwen
Thuisfront
..Leven in de jungle zal niet zo veel
kosten merken we op. Nico en Pam
beamen dit. wijzen er echter op dat er
geld mnet zijn voor de levensverzeke
ring. ziekenfonds, de aow- en aww-
premies. Het brengt het gesprek van
zelf op onaangename onderwerpen
als ziek worden in de jungle. Staat er
altijd een vliegtuig klaar om zonodig
patiënten te vervoeren naar een zie
kenhuis? De toekomstige vertalers
moeten er hartelijk om lachen.
..Het is best mogelijk dat we twee da
gen moeten lopen om een plek te vin
den waar een vliegtuig kan landen.
Maar natuurlijk kunnen we altijd via
de radio vragen hoe we moeten han
delen. Op de basis is meestal wel een
dokter aanwezig". Stuurman Nico
merkt op. dat het uiteindelijk op een
schip ook zo is. Ook op volle zee is niet
altijd direct medische hulp beschik
baar en wordt van kapitein en stuur
man verwacht, dal ze de eerste hulp
kunnen bieden. Ook nu komt het
godsvertrouwen van het tweetal naar
voren: „Als God wil dat we deze op
dracht vervullen, dan geeft Hij ons
daartoe ook de kracht en de moge
lijkheden".
Hoe lang blijven jullie nu bij zo'n
stam?, willen wc weten. ..Tussen de
tien en vijftien jaar", klinkt het vast
beraden. ..Zo lang duurt het wel voor
een opdracht is vervuld". Maar als
jullie een gezin willen stichten, kan
dat dan?
Ook daar blijkt aan gedacht en ze kij
ken ons aan met een gezicht van 'dat is
toch geen probleem.'? Zes weken voor
de bevalling wordt de beschaafde we
reld opgezocht. Als alles goed gaal.
gaat het kleintje zes weken later met
de ouders terug naar hun standplaats.
Verlof
Overigens is het zo geregeld, dat de
vertalers niet al die jaren achtereen
bij de stam wonen. Om de vier maan
den gaan ze voor een zelfde periode
naar het basiskamp terug. Om bij te
spijkeren. Daar worden de verza
melde gegevens uitgewerkt. Meestal
zijn er meer vertalers aanwezig en
worden eventuele problemen geza
menlijk opgelost. Om de vijf jaar
krijgen de Wyclifïe-medewerkers een
jaar verlof in eigen land. Voor Pam en
Nico betekent dit een eerlijke verde
ling tussen Amerika en Nederland.
Waar denken Pam en Nico terecht te
komen? Ze weten het niet. Wel heb
ben ze hun voorkeur. Nico wijst een
heel klein stipje aan in de onmetelijk
wijde Grote Oceaan, een atol. ver
verwijderd van het vasteland.
Als zeeman wil ik toch wel water om
mjj heen hebben Misschien kan ik
daar mijn stuurmanstalenten nog ge
bruiken". schertst hij. hoewel hij niet
gelooft dat hij de Polynesiërs in dit op
zicht veel hoeft te leren
Xn het vorige artikel in deze rubriek
werd aangegeven hoe. juist in onze ja
ren. zes tijdperken vrijwel gelijktij
dig hun einde beleven. Dit brengt,
zoals met voorbeelden werd aange
toond. enorme schokgolven teweeg in
onze samenleving. Het behoeft geen
verbazingtewekken.dat tal van men
sen het eindigen van zes tijdperken
tegelijk beschouwen als het defini-
t ieve einde. Zij horen de bazu inen van
het laatste oordeel al schallen. Zij le
ven in een eindtijdverwachting. Veel
nieuwe, en qua omvang niet te ver
waarlozen kerkgenootschappen,
hebben in het krachtig verkondigen
van het einde der dagen zelfs hun
grootste wervingskracht gezocht en-
gevonden. Het loutere feit van hun be
slaan wijst, volgens sommigen, alszo-
danigreedsophetnaderen van deeind-
tijd. Ook de 'sekten' worden in de hei
lige schrift als begeleidend verschijn
sel van de eindtijd voorzegd.
„Zij zullen u zeggen: de Heer is hier.
de Heer is daar! Valse profeten zullen
opstaan en u in verwarring brengen:"
Wie kent deze woorden niet?
De chnsten weet diep in zijn hart dat
het alleen aan God bekend is wanneer
heleinde zal komen en hoe het precies
zal zijn. Zelfs Jezus wist het niet. toen
zijn leerlingen hem daar naar vroegen.
Het is een oer-geheim. Een dag en een
uur dat niemand kent. alleen de Va
der
Dit feit diende ons tot enige beschei
denheid in het voorspellen van hel
einde der tijden aan te manen. En
mocht dal met het geval zijn. dan is
wellichtgoed om te bedenken dal,dooi
de eeuwen heen. door honderden den
kers. dichters, predikers en gewone
mensen eindtijdverwachtingen zijn
omwikkeld. Bij elke schok in de ge
schiedenis vlamt de verwachting van
de terugkomst; van de Heer op Dal dit
nu weer gebeurt - nu zoveel tijdperken
tegelijk eindigen - behoeft ons dan ook
met te verbazen.
Wel kan zonder enige twijfel gezegd
worden, dat de omvang en de intensi
teit van de huidige eindtijd-
verwachting alle voorgaande overtref
fen En geen wonder, want déze eind-
tijdvenvachting plant zich voort met
een snelheid waarover de moderne
Communicatiemedia beschikken In
vroeger eeuwen moest men. zowel wat
goede als wat kwade boodschappen
betreft, wachten totdat er weer een
scliip in de haven werd afgemeerd en
de geschriften uit de ruimen wei-den
gehaald, of de schepelingen hun verha
len begonnen te vertellen. Vandaag de
dag reist een bericht in fracties van
seconden rond de hele aardbol. De
mensenfamilie raakt daardoor snel op
de hoogte van nieuwe denkbeelden en
inzichten. Wijin het westen, zijn oog
getuige van het dagelijks leven in Is
rael, zo goed als van het straatgebeu
ren in New York, Tokio of Hamburg
Wij worden zelfs in staal gesteld om
méé te beleven wat mensen me
ken die over de maan wandelen.
ben het al zo vaak mis gehad - het zal
nu ook wel weer loslopen met dat
einde van de wereld. Nogmaals: dag
en uur zijn onbekend. Eveneens moe
ten wij elkaar bekennen dat de we
reld van vandaag in een crisissituatie
verkeert. Maar - en ik citeer hier op
nieuw dr. F. Boerwinkel - een crisissi
tuatie behoeft niet noodzakelijk een
eindsituatie te betekenen!
De mogelijkheid van een catastrofe te
voorspellen is niet hetzelfde als de ze
kerheid van zo'n catastrofe te voor
spellen.
Boerwinkel schrijft ergens: „Dat de
mogelijkheid van een catastrofe on
derkend moet worden, is nog geen ex
cuus om de wereld dan maar wrokkig
de.wereld te laten en om zich te ont
trekken aan de pogingen om deze we
reld leefbaarder, of op zijn minst: min
der onleelbaar te maken
Vanuit bijbels en christelijk perspec
tief is er altijd wel reden tot. zorg. maar
nooit tot wanhoop Als de steden So
dom en Gomorra. de als symbolen van
goddelijke wraak 'onverwoestbare'
steden, slechts tien rechtvaardigen
binnen hun muren hadden gehad, dan
zouden zij aan een vreselijk strafge
richt ontkomen zijn. Maar die tien wa
ren er helaas niet. De centrale bood
schap van dit verhaal is. dat met een
hele maatschappij heilig hoeft te zijn
om genade te kunnen vinden, maar
dat het ook om uiterst kleine minder
heden kan gaan.
Dat is voor de chnsten een objectief en
bemoedigend vertrekpunt.
Daènèemt waarschijnlijk niet weg. dal
sommigen tof velen) als het ware het
einde 'voelen naderen'datzij met een
onbestemd onheilsgevoel rondlopen.
De cultuurhistorici maken er ons wat
dit betreft opmerkzaam op, datdit. on
heilsgevoel weieens heel terecht kan
zijn. maar dat. het niet hoel'l le beteke
nen dat het einde vafi alles, de apoca-
lyps. in zicht is. Wat wij (misschien)
beleven is. om met, Spengler te spre
ken. de ondergang van de westerse
cultuur De 'Üntergang des Abend-
landes' kan men vergelijken met. het
verdwijnen van de Egyptische, de Az
teken. de Griekse, de Romeinse cultu
ren en nog talloze andere, Het begrip
'verdwijnen moet men uiteraard niet
opvatten alsof het ging om een wegge
vaagd worden van de aardbodem,
maar eerder als het verlies van toon
aangevende. overheersende posities
Hoewel de Griekse beschaving vol
gens de boekjes is ondergegaan, leven
er nog altijd Grieken in Athene en nog
altijd vindt men grote denkers en
dichters onder hen Alleen hun aan
wezigheid is volstrekt met relevant
voor de ontwikkeling van de wereldge
schiedenis.
Putten en kalveren
is. dient men zich af te ragen of er
daarbij alleen maar doodsgerochel te
horen valt. of dat er mogelijk ook sig
nalen van een nieuw begin, een wen
ding. een bekering of hoe men het ook
il. zijn te horen.
Er is mets moeilijker dan de tekenen
van zijn eigen tijd te verstaan. De één
ziet in het zelfbewustzijn van de jonge
generatie een teken van het einde - de
ander beschouwt het juist als een be
wijs van een nieuw begin. Ons histo
risch perspectief is te beperkt om over
onze eigen tijd zuiver te kunnen oorde
len. De geschiedkundigen ontlenen
veelal hun gezag alleen daaraan, dal
zij geruime tijd na dato met zekerheid
kunnen vaststellen waarom een kalf in
een bepaalde put is gevallen en
waarom men destijds die put zo laat
heeft gedempt. Zij kunnen vanuit hun
kennis ons hoogstens in het algemeen
voor andere, soortgelijke putten en
voor loslopende kalveren waarschu
wen. maar zeggen waar de putten zitr
ten en wanneer de kalveren enn zullen
vallen, kunnen zij met. En dat is lo
gisch.
Als men in de ontwikkelingen in de
hedendaagse maatschappij dan ook
positieve stromingen tracht aan te
wijzen, dan is voorzichtigheid gebo
den. Evenveel voorzichtigheid als
wanneer men in diep pessimisme de
Ooi
He
'ok voor het oude Europa, dat mo
menteel zo krampachtig probeert om
een nieuwe politieke eenheid te sme
den, kan in deze geest hel einde wei-
eens voor de deur staan. Indien dit zo
oordeelsbazuinen iaat schallen. Dit in
aanmerking nemend kan men vast
stellen dat onze hoop op een betere en
rechtvaardige toekomst vooral geba
seerd kan worden op de wetenschap
dat de mens kan veranderen. Hij is
niet gedoemd om altijd en eindeloos
zijn eigen oude fouten te herhalen. Du
inzicht, dat het ook anders kan, heeft
door de geschiedenis heen. steeds de
drjifveer gevormd voor veranderingen
die wij momenteel als positieve impul
sen in de spiraalgang van de evolutie
beschouwen, Het ontstaan van de eer
ste kloosterorden is een voorbeeld
Ook m de reformatie vinden wij het en
volgens sommigen zit het eveneens m
het marxisme of in zijn variant het
Mao-isme
Evenzeer zijn er in de geschiedenis
voorbeelden van veranderingen, die
onheil en rampen voor iedereen bete
kenden. Ons vreselijkste voorbeeld is
dat van Hitler-Duitsland. Onkruid en
tarwe schieten gelijktijdig omhoog,
zou men kunnen zeggen
Torens van plexiglas
V ier weken geleden schreef ik op
deze plaats, dat het belangrijkste wat
er momenteel aan het gebeuren is, de
omkering van de machtsmodellen is.
Macht is per definitie de sleutel op de
deur van de verandering. Zij is tevens
de andere kant van een medaille. Aan
de keerzijde van die medaille leest
men hel woordt 'gehoorzaamheid', ot
beter: 'volgzaamheid'.
Zo is het te begrijpen, dat psychologen
en sociologen beweren dat gedurende
de beide wereldoorlogen, de gehoor
zamen Europa hebben verwoest Zon
der volgzaamheid kan er geen macht
zijn Als macht buiten zijn morele
grenzen treedt, dan is het enige wat
men daar als onderliggende partij
tegen kan doen het opzeggen van de
act der gehoorzaamheid: Dan is de
macht krachteloos. Haar voedingsbo
dem is weg.
In de moderne onderwys-stromingen.
die 'anti-autoritair' worden genoemd,
wordt er vanuit dit inzicht gewerkt,
Het. verschijnsel van anti-autoritair
onderwijs en anti-autoritaire opvoe
ding kunnen wij dan ook als de aanzet
van een veranderingsproces beschou
wen. Zij tasten de vanzelfsprekend
heid van liet begrip 'macht' aan en zij
claimen het recht van iedereen: kind.
grijsaard, vrouw, kleurling, zieke, of
zelfs psychiatrisch patiënt, om de
vraag naar het 'waarom' van stotende
vormen van machtsuitoefening te
vragen. En om er 'nee tegen te zeggen,
als liet antwoord neerkomt op het
domme „Het moet omdat ik vind dat
het moei
Dit tomen aan de macht is nieuw en
net zal vermoedelijk in steeds sterker
mate plaatsvinden De ivoren torens
van de machtigen zijn tegenwoordig
van transparant plexiglas
Niet minder kenmerkend voor onze
tijdis - afgezien van alle vervreemding
tussen mensen alzonderlijk - de alge
mene neiging tot ontmoeting en hel
streven om te zoeken naar dat wat
verbindt, inplaals van naar datgene
wat scheidt De oecumenische bewe
ging. die haar formele gedaante heeft
gekregen in de wereldraad van kerken,
is zo'n voorbeeld van ontmoeting.
De kleine planeet
t3lrevingen naar een ontmoeting
tussen de in de wereldraad verenigde
christelijke kerken en de andere we
reldgodsdiensten bestaan eveneens,
en meer dan incidenteel. Het lijkt
erop alsof in de hedendaagse wereld,
We krijgen niet de indruk dat het zo heel vlot loopt mpt de Raad van Kerken
m ons land. Er-tropt iets. Dit is ook niet te verwonderen, want kerken van heel
diverse pluimage zijn hiervan lid. Dan krijg je gemakkelijk dat de ene kerk het
ergens niet mee eens is. terwijl een andere kerk zich tegen iets anders verweert.
Men mag er dan terecht van uitgaan dat hetgeen al deze kerken gezamenlijk
hebben veel groter is dan wat onderling scheiding maakt, dit neemt niet weg
dat juist hetgeen dat scheiding maakt de diepste wortelen raakt van hun
kerk-zijn. Daar kan men niet zomaar langsheen lopen. We hebben er telkens
voor gewaarschuwd dal wat scheiding maakt te behandelen is als letsdat in de
praktijk wel zal wegslijten. Zo gemakkelijk ligt het waarlijk niet. Iedere kerk
is op een bepaalde wijze gegroeid en heeft zo haar eigen geschiedenis en karak
ter gekregen. Dit alles zal geen enkele kerk zomaar kunnen verloochenen.
zich tesamen willen bui
gen over de rijkdommen aan wijs
heid. kennis, inzicht en inspiratie
welke er in de wereld te vinden zijn.
Men zoekt zijn zekerheid niet meer al
leen in het eigen huis, maar verwacht
bijdragen an anderen en wil ook zeil
als inspiratiebron werken.
Ontmoetingen ook tussen christenen
en marxisten, heel aarzelend nog.
maar onmiskenbaar aanwezig.
Op het geestelijk vlak zijn er tekenen
van een ontmoeting tussen comtem-
platie en radicale actie, zoals wij die
vinden in de communiteit van Taizé
die bezig is een belangrijk krachtveld
te worden, maar eveneens in de Pax
Chnsti-bewegïng en in tal van kleine,
soms moeilijk ergens onder te brengen
groepen van ouderen en jongeren. Een
ander hoopvol teken van een nieuw
begin ziet B. V. Boerwinkel in het feit
dat er ook andere denkpatronen ont
staan Volgens hem komt dit voort lut
hel wijdverbreide inzicht, datde aarde
dank zij de snelheid van de communi
catiemiddelen klein is. dat zij door
de bevolkingsexplosie vol is en door
de aanwezigheid van massavernieti
gingswapens kwetsbaar is. „We
zullen het op deze kleine planeet met
elkaar moeten zien te vinden", zo
prenten wij onszelf in.
Positief waardeert menige cultuurhis
toricus het ook. dat er een ander leef
patroon ingang begint te vinden,
waarvan wij in Nederland de destijd
wereldschokkende proloog beleefden,
door de opkomst van de Damslapers.
Tot dit andere leefpatroon behoorteen
andere stijl van leven. Tegenwoordig
noemt men die 'nieuwe levensstijl'.
Tot deze stijl behoort het, dal men
niet zo nodig meer Hoéft. Dat niet al
les wat ons uit het verleden is overge
leverd. noodzakelijkerwijze het beste
is. De rolverdeling, zo Vindt men, die
manen vrouw op onwrikbare positie.-
drukt, is niet natuurlijkerwijze de bes
te en de enige die denkbaar is. Het
gezin behoeft niet de enige samenle-
vingsvorm voor mensen le zijn. Hel
inkomen behoeft niet het alleen
zaligmakende te zijn. Vijf dagen
werken per week vormen niet onont
koombaar de opdracht van de mens.
'Vastigheid' isook maar betrekkelijk.
Voorts ontstaat er een ander weer
baarheidspatroon, waarbij ik slechts
Gandhi en Martin Luther King be
hoef te noemen om duidelijk te ma
ken wat er wordt bedoeld.
Er zijn nog meer tekenen van veran
deringen. die het optimisme recht
vaardigen. dat er uit een eventuele
'üntergang des Abendlandes' een
nieuwe dageraad zal ontstaan, een da
geraad die wij af en toe zien oplichten
en die onze tyd zo buitengewoon
boeiend maakt.
A. F M. C. Koopman
■Wie tu de materie geïnteresseerd is, raad
plege F Boerwinkel 'Einde of nieuw begin'.
Ambo-uitgave. Dit boek bevat ook een uit- =5
gebreide literatuuropgave
]\^aar laat men die punten van ver-
schil tussen de kerken onderling dan
maar rustig, al te rustig, liggen0 Dat
ook weer niet Men is er wel mee bezig
en we hebben enkele keren kunnen le-
zen van wederzijds meei begrip en
toer.,-derine' maar In feite blijven het
geschilpunten
Doch nu zijn in het la; :.-ie nummer
van 'Saamhorig het tijdschrift van de
Raad van Kerken in Nederland twee
van die geschilpunten aangesneden.
Het geschiedde door prol. dr. H. Berk
hof. Van 4-8 oktober vergaderde te
Utrecht de 'Gezamenlijke Werkgroep'
van het secretariaat van de Wereld
raad van Kerken en het secretariaat
voor de eenheid der christenheid van
het Vaticaan. Omdat in ons land er een
nauwere samenwerking is tussen de
kerken was prof. Berkhof uitgenodigd
als voorzitter van de Raad van Kerken
in ons land. om er een inleiding te hóu
den over het. hoofdonderwerp: De
eenheid van de kerk: doel en weg'.
Over twee hoofdpunten van hetgeen
hij toen gezegd heeft voelde hij zich
gedwongen daarvan ui 'Saamhorig'
rekenschap af te leggen. Daarbij gaat
het over twee kernpunten van ver
schillend denken tussen de R-K Kerk
en de kerken van de reformatie: over
de Maaltijd des Heren en over de
plaats van de paus in de kerk Voor
vandaag dan over dit laatste
In het begin van deze eeuw verscheen
er een boekje onder de titel Is Petrus
paus geweest0 Je ruikt alleen reeds
aan die titel dat het kwam uit de pro
testantse hoek. Een rooms-katholiek
zou hier. zeker niet in die tijd een
vraagteken gaan plaatsen. Wie in een
r.-k. encyclopedie een iijst van pausen
opzoekt die er zoal in de loop van de
eeuwen geweest zijn. vindt de apostel
Petrus als eerste bovenaan staan. In
de tijd die nu drie kwart eeuw achter
ons ligt. was het doodeenvoudig on
mogelijk dat er een gesprek plaats
vond tussen Rome en andere kerken
over de positie van het pausschap En
dit zeker niet na het. eerste Vaticaans
concilie van 1870 De paus zat op de
zetel van Petrus die eenmaal de lei
ding van de kerk heeft gehad. Toen de
huidige paus een bezoek bracht aan
het secretariaat van de Wereldraad
van Kerken in Genêve waren de eer
ste woorden die hij sprak: Ik ben Pe
trus. Over zijn Petrusambt heeft hij bij
meerdere geledenheden gesproken
Ook weet paus Paulus VI dat het juist
dit ambt is dat een van de belangrijk
ste redenen is die een verder samen
gaan van zijn kerk met andere kerken
tegenhoudt. In deze geest heeft hij zich
wel eens uitgelaten Juist door dat Pe-
trusambt. dat zwaar op de schouders
drukt, met heel de daarmee samen
hangende hiërarchie, heeft deze kerk
een bepaalde structuur gekiegen. In
de onderste gelederen bij de paro
chianen. kan er heel wat omgaan, ten
slotte komt in de R-K Kerk het laatste
en beslissende woord uit Rome. In ons
land weet men dat zo langzamerhand
weer opnieuw
Op
2:11-14) komt voort uit het feit dat Pe
trus zijn eigen visie niet meer aandurft
en tot partijman is geworden. Zo
meent Berkhof dat het Petrusambt en
de opdracht daaraan verbonden, op
nieuw moet worden bezien aan de
hand var. het Nieuwe Testament. „De
vraag naar de zin van zulk een op
dracht ais Petros in de eerste gemeen
ten bezat kan mijns inziens door en
voor elke kerkgemeenschap gesteld
worden, ook afgedacht van haar amb
telijke structuur". Tot zover Berkhof
Wie
ie de hierboven aangehaalde bij
belteksten naleest kan zien dat Berk
hof het probleem van het Petrus
ambt van de paus op een geheel eigen
wijze stelt en wel op de enige wijze
waarop daarover kan worden gespro
ken. aan de hand van gegevens die wij
in her Nieuwe Testament vinden. Het
is een lange geschiedenis en ontwikke
ling van het primaat van Petrus naar
het latere primaat van de paus. Ook
wanneer men het primaat van Petrus
in de eerste gemeenten kan aanvaar
den. kan men zich toch zeer beslist
tegen het pnmaat van de paus verkla
ren Heel de discussie hierover is zwaar
belast, ook door een massa factoren
die buiten het terrein van de theologie
liggen: door heel wat bittere ervarin
gen en leed. door kruistochten bijv.
tegen de Waldenzen enz.
Nu moeten we niet denken dat alleen
of voornamelijk vanuit andere kerken
tegen de opvattingen die de R-K
Kerk over het Petrusambt geldig wa
ren. bedenkingen zijn gemaakt. Na het
eerste Vaticaans concilie waarde on
feilbaarheid van de paus tot dogma is
verheven, hebben in verschillende
landen rooms-katholleken met hun
kerk gebroken en vormden oud-
katholieke kerken. Wanneer er in een
kerk leden uittreden kun je er van op
aan dat er andere leden zijn die met
hen gelijk dachten, maar de stap om
met hun kerk te brekentoch niet heb
ben willen nemen. Op het tweede Vati
caans concilie was een van de eerste
opmerkelijke geluiden de vraag naar
de positie van de bisschoppen ten op
zichte van de paus. Wat betekende de
oude regel dat de paus als bisschop
van Rome de eerste was onder zijns
gelijken. Een moeilijk uitte leggen zip!
Ov,
/p de genoemde vergadering in
Utrecht heeft prof. Berkhof gezegd,
wat dan nu in 'Saamhorig' te lezen is.
dat zijns inziens de tijd rijp is voor een
grondig gesprek tussen rooms-
katholieken en andere christenen over
het pausschap. En dan met 'met net
doel oude argumenten weer uit de
sloot der geschiedenis te halen. Elke
protestant kan weten, dat de vroegste
gemeenten, al of niet op aanwijzing
van Jezus zelf. in Petrus een soort één
hoofdige leiding hebben gehad. En
elke rooms-katholiek kan weten dat
die leiding op een geheel andere wijze
werd gemotiveerd en uitgeoefend dan
we bij verreweg de meeste pausen
zien'.
Prof. Berkhof laat rusten de bekende
tekst Mattb. 16:17-19 - op deze petra
zal ik mijn gemeente bouwen Hij gaat
waarschijnlijk geheel aan deze tekst
voortuj. omdat men nier weer terecht
komt in de oude argumenten Nadruk
legt hij op Lukas 22:32 en Joh. 21 en
hierbij tekent hij aan ..De aanwijzing
van Petrus had Ie maken mei - 2ijn
verloochening. Tegengesteld aan de
regels in onze maatschappij werd die
man uitverkoren, die het zwaarst ge
faald had die het meest feilbaar was
gebleken. Berkhof ziet hier 'als het
ware sacramenteel de kern van het
evangelie uitgedrukt: vergeving en
vernieuwing van de zondaar uit pure
genade'.
Voorts wijst Berkhof er op dat Petrus
de man is die de gemeente leert zich
niet aan de traditie vast te klampen,
maar open te staan voor nieuwe wegen
die de Geest wijst iHand 10 en 11).
Tegengestelde stromingen weet hij
met elkaar te verbinden iHand. 15:7-
14) Het conflict met Paulus «Gal.
'ver de drie laatste pausen. Pius
XII. Johannes XXin en Paulus VI. bij
ieder van wie het Petrusambt een ei
gen gestalte kreeg, heeft prof dr. J. C.
Groot een jaar of twaalf geleden eens
geschreven: „Ook de zogenaamde on
feilbaarheid van de pausen in hun
ambtelijk functioneren, maakt niet
ongedaan dat zij persoonlijk zwakke
mensen zijn. die in menig opzicht te
kort kunnen schieten tot in hun amb
telijk functioneren toe". Nu is deze r-k
hoogleraar allerminst een Vaticaan-
bestormer Hij is een voorzichtig
schrijvend man. Die drie pausen heb
ben hem aan het denken gezet over de
wijze waarop zij het Petrusambt heb
ben uitgeoefend. En zo kan hij o.a.
schrijven: „Het kan hun b.v. aan vol
doende deemoed en liefde ontbreken
waardoor hun manier van 'bevestiging
der broeders' in het geloof een al te
hard en hooghartig karakter kan gaan
krijgen". Zo iets ligt op dezelfde lijn als
het denken van prof. Berkhof. Ook
prof. Groot vindt dat er „vanuit een
nieuw gerijpt besef een zekere afstand
genomen dient te worden van een pri
maatsuitoefening uit vroegere tijden".
En prof. Groot is waarlijk de enige niet
in de R-K Kerk voor wie hier vragen
zijn Anderen in zijn kerk hebben zich
veel krasser uitgelaten. Wie denkt er
hier niet aan prof. Küng met zijn boe
ken 'Structuren der kerk' en 'Onfeil
baar?'
Is Petrus paus geweest? We kennen de
inhoud van dit boekje niet. We weten
zelfs niet wie de schrijver was. We heb
ben het alleen jarenlang in een boe
kenkast zien staan. Het zal wel een ge
schrift zijn geweest met een felle aan
val op het pausschap. Maar nu komt
de vraag van dit boekje opnieuw ter
sprake. Prof. Berkhof heeft, deze vraag
dan neergelegd in de gezamenlijke
werkgroep van het secretariaat van de
Wereldraad en het secretariaat voorde
eenheid der christenheid van het Vati
caan. van welke laatste kardinaal Wil-
lebrands voorzitter is. Daar zal men
moeten nadenken over het Petrus
ambt. En nu het deel van zijn inlei
ding dat gaat over de verhouding van
Petrus tot de paus is gepubliceerd in
'Saamhorig', zal men ook ln de Raad
van Kerken in Nederland er niet on
deruit kunnen hierover te spreken.
Het pausschap heeft teveel trekken
van de middeleeuwse monarchale in
stellingen dan dat het zo zonder meer
zou passen ln de hedendaagse verhou
dingen. H.
In he; algemeen gezegd uil God. dal er geen mensen verloren gaan. Daarom is bekering
nodig i Apostolische handelingen, zending, evangelisatie, zeffkritUki. Dat betekent opstaan
en naar de Vader gaan er. zeggen Vader, ik heb gezondigd, behandel me maar als een van
knechten Dus betekent dal ook opnieuw geboren worden, opnieuw land worden. Maar
n God en met meer c"-
dan
moestmaar leende li
God wil dat een chn:
moralisme met regels
siast over Gods goede
geen veroordeling vot
eenvaderen moeder.1 Meodemus icist niet hoe dat
1 niet meer alleen rad tl toneel mens.
•n "icrs rit hel geloof zal groeien met hel goede. Geen
iet pietepeuterige controleurs op elk punt. Maarerdkou-
deverlossendeJezusaangaan Ensgeenoordelenaan,
Jezus Christus zijn Wie met in Hem gelooji is al tn zijn
i eefl het licht in de duistere wereld niet zien komen of niet
imUen aa nvaarder. Genade spreidt haar morgen rood. maar sommigen hebben dit licht der
genade niet met blijdschap begroet, u soms u>el?
Concreet: dit is de wil van God. dat wie het licht Jezus gelooft cn m het licht blijft leven en
werken, ook eeuwig zalig leven -al ontvangen. God heeft de wereld- geschapen tot Zijn eer en
verheerlijking. Hij wil, dat wij weten, dat onze zonde de zaak bedorven heeft en dal wij tot op
de bodem toe bedorven cn onbruikbaar zijn en ook alles vervullen. Dal we van Jezus"
geboorte moeten weten. Dat we voor Hem knielen en Hem erkennen als de enige verlosser en
Hem naleven. Zo concreet is dal evangelie, dat u er de hele kerstweek voor nodig zult hebben
om dat in de bijbel te lezen, cn het hele volgende jaar om ernaar te handelen. Heelweimg,
want meer zult u waarschijnlijk niet dan goeds presteren. Hij ook met., maar
proberen we het met Gods kracht een beetje te doen? Ga met kerst niet alleen het levenslicht
herdenkenmaar ga het aanbidden cn volgen. Het levenslicht tn Jezus. Daarin toont God
ivat Hij
P Hekstra. NieiaodOTj>
