PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
MENTEN STUURDE BRIEF
NAAR VAN AGT EN CDA
Bedrijven in kanaalzone stopten
50 miljoen in milieubescherming
MINIKRANT
Amsterdamse rechter had sociale relatie9
Schuldbekentenis van
de 'drie van Breda'
GEEN NA VO- VERKLARING TEGEN
'EERSTE GEBRUIK' ATOOMWAPENS
Zie pagina 22
Koffie dit jaar al voor
de zevende keer duurder
Walrus nu bij Texel
Hendriks pakt gebruik
genotmiddelen aan
Komt scherpe
aanval op
Van Agt van
Vondeling?
Minister Van der Stoel 'genuanceerd'
Nieuw begin...
pagina 17
219e jaargang - no. 293
Vrijdag 10 december 1976
PRIJS HALF POND 17 CENT OMHOOG
DEN HAAG-Met ingang van vrijdag 17 december gaat de prijs van een hall
pond koffie met 17 cent omhoog. Het ministerie van economische zaken
heeft hiervoor toestemming gegeven, omdat de koffieprijzen op de wereld
markt blijven stijgen. Een gemiddeld pak merkkoffie gaat als gevolg van de
stijging f 4,40 kosten.
De koffiehandel wijt de verhoging van de prijzen voornamelijk aan de mi
soogsten in belangrijke koffielanden als Brazilië. Guatemala en Colombia.
Voorts wordt zij geweten aan de oorlog in Angola, die de koffieproduktie daar
sterk heeft beperkt.
Inmiddels heeeft het 'Konsumenten Kontakt' er bij minister Lubbers van
economische zaken op aangedrongen het huidige invoerrecht op koffie,
groot zeven procent, op te schorten. De EEG-landen heffen dit percentage op
koffie uit Zuidamerikaanse landen, Indonesië en Angola. Het "Konsumenten
Kontakt' zegt dat de prijsstijgingen sinds juli vorig jaar nu al een invloed
hebben gehad van ongeveer 1 procent op het totale prijsindexcijfer.
De koffieprijs is alleen al dit jaar zeven keer in prijs verhoogd.
TEXEL (ANP) - Donderdag kreeg Texel opnieuw bezoek van een mannetjes-
walrus, waarschijnlijk hetzelfde dier dat op 23 november eveneens enkele
uren op de Texelse vuurtoren. Nadat eind november ook in Zeeland een
ivalrus werd waargenomen, hebben door deskundigen dan ook veronder
steld dal nu hetzelfde exemplaar Texel heeft aangedaan.
Urenlang zijn mensen van de natuunecreatiestichting Texel donderdag
middag in de weer geweest om de ivalrus te vangen, maar het dier koos zee
met vangnet en al Naderhand schudde hel dier het net van zich af De walrus
had vele kleine wonden. De indruk is dat het dier door een schot hagel is
getroffen.
ONTMOEDIGINGSBELEID ALCOHOL
DEN HAAG - Staatssecretaris Hendriks van volksgezondheid is van plan
een aantal maatregelen te nemen om het overmatig gebruik van bepaalde
genotmiddelen te beperken en zo mogelijk te voorkomen.
Hij kondigde donderdag in de tweede kamer een 'ontmoedigingsbeleid' aan
voor het alcoholgebruik, dat erop gericht is het overmatige drankgebruik te
beperken. Binnenkort zullen de eerste punten van dat ontmoedigingspro
gramma bekend worden
Daarnaast zal Hendriks een beleidsnota uitbrengen over het roken
Hij kondigde ook preventieve maatregelen aan. gericht tegen het tandbe
derf door snoepgoed, die bedoeld zijn om de fluoridering van het drinkwater
te vervangen.
Tenslotte heeft de staatssecretaris bij de Voedingsraad een advies gevraagd
over een programma betreffende de stimulering van betere eetgewoonten.
AMSTERDAM - De oudste vice-president van de Amsterdamse
rechtbank, mr. W. C. Hassoldt, zal een dezer dagen een verklaring
moeten afleggen over zijn contacten met de van oorlogsmisdaden
verdachte Blaricumer Menten. Dit verklaarde donderdag mr. J.
van Steenderen, de Haagse officier van justitie die in Amsterdam
onderzoekt of, en zo ja door wie, Menten is getipt omtrent zijn
arrestatie.
Mr. Hassoldt heeft donderdag in een
gesprek met de Amsterdamse
procureur-generaal mr. Hartsuiker en
acties
De Vervoersfederatie NW-NKV acht
acties tegen Zeeuwse bedrijven moge
lijk.
koopwoningen
winst
Opinie; minister Van Doom na vier jaar
beleid: "Het is niet aan mij om de winst
uit te tellen'.
pagina 7
installatie
De VMZ vindt dat de bouw van een zui
veringsinstallatie bij Ritthem moet
worden afgewezen.
prijs
PZC-redacteur Kees van der Maas heeft
een aanmoedigingsprijs gekregen van
de Stichting Nederlandse Vrijwilligers.
Staatssecretaris Schaefer wil het verbe
teren van particuliere woningen aan
trekkelijker maken.
favorieten
begin
Liesbeth List begon in Londen weer bij
het begin; Radio- en televisieprogram
ma's; strips.
duur
De Nederlandse reders erkennen dat ze
te duur zijn geworden; beurs; financiën:
economie.
de president van de Amsterdamse
rechtbank, mr. Borgerhof Mulder, toe
gegeven met Menten 'een sociale rela
tie' te hebben gehad. Mr. Hassoldt had
daar evenwel aan toegevoegd Menten
in het begin van dit jaar voor het laatst
•te hebben bezocht.
Menten zelf. die maandagavond in
Zwitserland werd gearresteerd, blijkt
vóór zijn arrestatie een brief te hebben
geschreven aan minister Van Agt en aan
het CD A-tweede-kamerlid Van Dam. Ze
hebben deze brief - met als afzender: P.
M. Menten, Blaricum - die mevrouw
Menten vermoedelijk dinsdag in Zürich
heeft gepost, donderdag ontvangen.
Mr. Hassoldt was aan het eind van de
jaren vijftig rechter-commissaris in het
onderzoek naar de klacht van Menten
tegen mr. F. P. Th. Rohling, oud
raadsheer-commissaris bij het Amster
damse bijzondere gerechtshof. Rohling
werd beschuldigd van vervalsingen en
meineed. De aantijgingen bleken onge
grond.
Volgens de Amsterdamse rechtbank
president mr. W. J. Borgerhoff Mulder
was het contact tussen de echtparen
Menten en Hassoldt ontstaan door de
gemeenschappelijke belangstelling
voor antiek en tentoonstellingen.
Mr. Hassoldt heeft inmiddels verklaard
dat hij destijds het vooronderzoek in de
zaak-Rohling in alle objectivieit heeft
verricht en dat hij het onderzoek in de
zaak-Mentèn, ook als hij er persoonlijk
CDA OP VERLIES
DEN HAAG - De zaak Menten breekt
het CDA op. Volgens een peiling van de
Nederlandse Stichting voor Statistiek
gehouden op 29 en 30 november, geeft
34 procent van de kiezers de voorkeur
aan het CDA (KVP, ARP. CHU).
ten vorig onderzoek, op 15 en 16 no
vember, op de dag van de mislukte ar
restatie. gaf aan dat nog 39 procent voor
het CDA koos. Overigens bleek uit het
NIPO-verkiezingsonderzoek. methode
De Hondt, dat een dag na het kamerde
bat over Menten het CDA zakte van 38
naar 36 procent.
in wordt betrokken, met vertrouwen te
gemoet ziet.
Toen Accent in juni over Menten begon
te publiceren, zou, aldus mr. Hassoldt,
mevrouw Menten voor het laatst telefo
nisch contact met hem hebben gehad
om advies te krijgen over de gedragslijn
die Menten het best, kon volgen. Mr.
Hassoldt zou toen hebben aangeraden
een goede advocaat te raadplegen
Ooggetuige
Een lid van de Amsterdamse balie zegt
evenwel een ooggetuige te hebben van
een bezoek van mr. Hassoldt aan Men
ten in de week vóór Mentens verdwij
ning op 14 november. Hassoldt zou op
een avond tot twee uur 's nachts bij
Menten thuis zijn geweest. Voor mr.
Van Steenderen was deze informatie
nieuw toen die hem een week geleden
werd voorgehouden. Op dat moment
zag hij evenwel geen aanleiding mr.
Hassoldt te horen.
Mr. Borgerhoff Mulder zei nog dat ten
onrechte de indruk bestaat dat leden
van de zittende magistratuur (de rech
ters) iets wisten over de voorgenomen
arrestatie van Menten op 15 november.
„Volgens mij kon mr. Hassoldt dan ook
niets overbrengen", aldus de
rechtbank-president.
Dossier
Minister Van Agt heeft de zeer omvan
grijk brief van Menten, die meer het
karakter heeft van een uitvoerig dos
sier, via de toegevoegde officier van
justitie mr. C. van Steenderen doorge
stuurd naar de Amsterdamse rechter
commissaris mr. H. van Duuren.
Mogelijk doet Menten in de brief een
boekje open over alles wat aan zijn ont
vluchting is voorafgegaan. Dit is af te
leiden uit het feit dat minister Van Agt
de brief niet aan procureur-generaal mr.
Hartsuiker heeft gegeven, maar aan de
rechter-commissaris die speciaal is be
last met het onderzoek naar de moge
lijke tipgever van Menten bij diens ont
vluchting.
Volgens de dagtekening is de brief dins
dag aangetekend en per expresse via
het Hauptbahnohf van Zürich verzon
den.
Bij de Anti-Revolutionaire Partij is
men nogal in verlegenheid gebracht
door de verrassende brief van Menten.
AR-fractieleider Aantjes. die wegens
ziekte van mr. Van Dam zelf de brief
heeft geopend, verklaarde donderda
gavond: „Het ergert mij geweldig dat
blijkbaar alleen de woordvoerder van
het CDA een dergelijke brief heeft ge
kregen. Ik weet niet wat Menten heeft
bezield, maar als hij wil suggereren dat
hij op die manier, via het CDA, zijn
zaak kan dienen, moet ik zeggen dat hij
zich zwaar vergist".
DEN HAAG (ANP) - „In de lange tijd van ons gevangenschap hebben wij erover
nagedacht, hoe afgrijselijk het plan van Hitler was alle joden in Duitsland en de
bezette landen te vernietigen, in het bijzonder in Nederland. Wij hebben er diep
berouw over dat wij hieraan hebben meegewerkt, al was het ook onder de dwang
van het bevel".
Zo luidt de schriftelijke schuldbekentenis van de 'drie van Breda', die de Westduitse
predikant Ernst Wilm openbaar heeft gemaakt.
De predikant verzorgt namens de Evangelische Kerk het apostolaatonder Duitsers
die in het buitenland gevangen zitten wegens oorlogsmisdaden. Bij zijn laatste
bezoek in Breda hebben Kotalla, Fischer en Aus der Fünten deze verklaring gete
kend.
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG - In Den Haag doet het
hardnekkige gerucht de ronde dat nie
mand minder dan kamervoorzitter
Vondeling de auteur is van een uiterst
kritisch artikel over minister Van Agt,
dat vorige week onder het pseudoniem
dr. Ed Reveil tc Berg en Dal (de woon
plaats van Van Agt) in NRC-
Handelsblad is verschenen.
In het artikel wordt onverbloemd aan
gedrongen op het aftreden van minister
Van Agt in verband met de affaire-
Menten. Van zijn kant ontkent kamer
voorzitter Vondeling echter met stellig
heid, dat hij achter het pseudoniem
schuil gaat.
Hoofdredacteur drs. A. S. Spoor van
NRC-Handelsblad wilde donderdaga
vond niet meedelen of het juist is dat
dr. Vondeling het betreffende pseudo
niem heeft gebruikt. Hij wilde echter
niet zover gaan om vierkant te ontken-
BRUSSEL - De N AVO-landen zien niets in een verklaring dat zij in geval van een
gewapend conflict niet als eersten naar kernwapens zullen grijpen (no first use).
Minister Van der Stoel was de enige bewindsman die donderdag een nuancering
aanbracht in zijn afwijzing. Een no first use-verklaring kan wat betekenen, zo zei hij
als tussen Oost en West een evenwicht is ontstaan op het gebied van de conventio
nele strijdkrachten én de rol van kernwapens is teruggedrongen.
Van der Stoel maakte hiermee een 'buiging' naar de linkervleugel van de Partij van
de Arbeid en naar de PPR die wel iets zien in een no first use-verklaring door de
NAVO-landen.
Van der Stoel erkende dat de no first use-verklaring door de NAVO alleen een
bevesting van de superioriteit van het Oostblok op het gebied van conventionele
wapens zou betekenen. Een wezenlijk element van de afschrikking wordt dan
weggenomen, aldus de bewindsman.
H. VERSCHAFFEL, KRING WERKGEVERS: MEER AANDACHT VOOR MAATREGELEN
9\7T1>V7TTTT TM/""1 met dat ciifer od de nrnnnen driiven: dieaandacht was er voordien zijn. Ik ben ervan overtuigd dat de be-
'VERVUILING
AANPAKKEN
BIJ DE BRON'
SAS VAN GENT - Bedrijven
aan het Zeeuws-Vlaamse ge
deelte van het kanaal Gent-
Temeuzen hebben in de afgelo
pen jaren zeker 50 miljoen gul
den geïnvesteerd in milieu be
schermende maatregelen. Het
is geen toeval dat voorzitter H.
Verschaffel van de kring van
werkgevers in de kanaalzone nu
met dat cijfer op de proppen
komt. De ruime publiciteit die
Sas van Gent begin oktober
kreeg als gevolg van de stanko
verlast van de CSM-
suikerfabriek, verbeidde hem tot
de uitspraak: „Over het alge
meen krijgen maatregelen ter
bescherming van het milieu
minder aandacht dan proble
men op dat gebied en dat vin
den wij jammer".
De heer Verschaffel ontkent overigens
dat de CSM-kwestie plotseling heeft
geleid tot meer aandacht voor het mi
lieu van de bij de kring aangesloten be
drijven: die aandacht was er voordien
al in ruime mate. Het respectabele be
drag van 50 miljoen gulden bewijst dat
volgens hem, en ook de binnen het be
drijfsleven gehanteerde vuistregel, dat
bij investeringen in nieuwe fabrieksin-
stallaties 10 tot 15 procent kan worden
toegerekend aan milieumaatregelen.
„Om van de kosten die later volgen,
zoals voor het onderhoud, maar niet te
spreken". Hij wijst op het voorbeeld
van een bedrijf in Sas van Gent dat een
produktie-eenheid vervieng door een
nieuwe met een drievoudige produk-
tiecapaciteit, die tegelijkertijd de
luchtvervuiling terugdrong tot de helft
van het oude peil.
Zijn conclusie: „Bij de bedrijven, ook in
de kanaalzone, heerst de instelling: Je
moet je voortdurend aanpassen, willen
werk- en milieu-omstandigheden goed
zijn. Ik ben ervan overtuigd dat de be
drijven niet alleen de ontwikkelingen op
milieugebied goed volgen, maar zelfs
vooruitlopen op eisen die in de toe
komst kunnen worden gesteld".
De heer Verschaffel legt nog meer cijfers
op tafel om dat te onderstrepen. Ze
kwantificeren het afvalwater van op de
afvalwaterleiding kanaalzone aangeslo
ten bedrijven. Tussen 1972 en nu liep de
vervuilingsgraad met meer dan de helft
terug van 350.000 naar 130.000 Inwoner-
equivalenten. Volgens de voorzitter van
de kring is dat ook een gevolg van een
'verheugende ontwikkeling' van de
technologie op het gebied van milieu-
beheersing. En ook van het feit dat be
drijven steeds meer gaan inzien dat ze
bij de bron moeten zuiveren en er niet
van af zijn als ze hun vuile water maar
lozen op bijvoorbeeld de AWL. „Als mo
gelijkheden bij de bron moet weer wor-
Oorlog der
woorden
§In de Haagse Post van deze
week staat een interview af
gedrukt van Nico Haasbroek
met de Oostduitse zanger
Wolf Biermann. de man die
onlangs tijdens een verblijf in
West-Duitsland de mededeling kreeg
dat hij als burger van de DDR was ge
schrapt. Aan het begin van het gesprek
vraagt Haasbroek wat ze tegen elkaar
zullen zeggen: 'jij' of 'u'. Biermann
maakt dan een merkwaardige opmer
king: „Met 'u' druk ik verwantschap uit
met jij' afstand. Later verklaart hij dat
aldus: „Ik kom uit een land waar de be
tere kringen 'jij' tegen elkaar zeggen, in
tegenstelling tot hier." Een dergelijke
uitlating is sprekender dan menig lang
betoog over de verschillen tussen twee
systemen, dat van het westen en dat van
het oostblok. In OostrDuitsland ge
bruikt men dezelfde taal. dezelfde
grammatica en dezelfde spelling als in
de Bondsrepubliek, maar de betekenis
der woorden - de semantiek - verschilt
vaak als de dag en de nacht. Het voor
beeld van Wolf Biermann is illustratief
voor de ijzeren logica, waarmee in een
land als de DDR het woordgebruik
wordt onderbouwd. Ze bestaat - globaal
beschouwd - uit de volgende formule:
'Leidinggevende functionarissen zijn lid
van de partij, partijleden zijn kamera
den, kameraden zeggen jij en jou tegen
elkaar.' Op die manier ontstaat een
partij-jargon, waarin men niet 'jij' zegt
omdat men gevoelens van genegenheid
en kameraadschap voor elkaar koes
tert. maar omdat men tot een bepaalde
klasse behoort, de partij-elite. Nog weer
anders gezegd: de kameraadschap is
niet de aanleiding, maar wordt veron
dersteld als gevolg van het jij-zeggen.
Voor iemand als Biermann is daarmee
het taalgebruik geklasseerd en 'ont
menselijkt'. waardoor het hem moeite
kost iemand te tutoyeren met wie hij
zich verwant voelt. En dus zegt hij 'u'.
J-n de discussie met
de landen, die tot
hetzelfde systeem
behoren als de DDR
stuit men voortdu
rend op dergelijke verschillen in woord
betekenis. 'Vrijheid' in westerse zin
heeft bijvoorbeeld een andere inhoud
dan in de landen van het oostblok. Met
een woord als 'staking' blijkt men soms
(naar onze begrippen) vreemd om te
springen. Zo zijn er het afgelopen j aar in
Polen onlusten geweest, die in het wes
ten als 'werkstaking' zouden zijn aan
geduid, maar in Polen zelf.kan dat niet.
Onder een communistische regering -
arbeidersbestuur - zijn immers stakin
gen een overbodig strijdmiddel: er hoeft
nooit te worden gestaakt, sterker nog, er
wordt nooit gestaakt. Daarom zal men
in het officiële Polen ontkennen dat er
sprake is van stakingen of er wordt een
heel ander woord voor gebruikt In het
westen wordt vaak voorbijgegaan aan
deze merkwaardige verschillen. Zo wil
men in politieke discussies er nog wel
eens van uitgaan dat woorden in het
communistisch taalgebruik een zelfde
inhoud hebben als in de westerse demo
cratieën In het verdrag van Helsinki
bijvoorbeeld staan voortreffelijke pas
sages over de uitwisseling van informa
tie. een verdrag dat mede is onderte
kend door de landen van het oostblok.
Toen echter onlangs Nederlandse ka
merleden bijbels meenamen naar Mos
kou werd dat hun bijzonder kwalijk ge
nomen. Er bleek sprake van dezelfde ij
zeren logica: de grondwet van de
SowjetrUnie kent volledige vrijheid van
drukpers, binnen die vrijheid kunnen
bijbels worden gedrukt, er zijn dus ge
noeg bijbels.
den gedacht aan aanpassingen van het
produktieproces- de vuistregel. 10 tot 15
procent toerekenen aan milieumaatre
gelen - dan aan de bouw van zuiverings
installaties", voegt de heer Verschaffel
eraan toe.
Hij herinnert eraan dat het bedrijfsleven
ln de jaren '60 het gereedkomen van de
afvalwaterleiding, die ongezuiverd loost
op de Westerschelde. een geweldige stap
vooruit vond. „Kijk, ik ben blij dat
Zeeuwsch-Vlaanderen na de oorlog niet
achterbleef bij de krachtige industriali
satie van Nederland. We moesten het
stadium van klompjes en koetjes ont-
groeien, maar daarmee was ook de be
lasting van het milieu geboren. Het zou
daverende onzin zijn dat te ontkennen.
Dat was ons in de kanaalzone al snel
duidelijk. Daarom waren we ook inge-
(Slot zie pagina 9 kolom 4)
j fimttijn
De scheidende Amerikaanse minister van buitenlandse zaken Henry Kissinger
betoogde dat juist de onzekerheid over het mogelijk gebruik van kernwapens de
afschrikking verhoogt. Genscher zei dat de bezorgdheid over het mogelijke ge
bruik van nucleaire wapenen alleen kon bestaan bij degene die aanvalt. Een
scherpe afwijzing kwam ook van de Britse socialistische minister Anthony Cros-
land.
Minister Kissinger zei dat de toename in de militaire capaciteiten van de Sowjet
Urne alleen als een bedreiging voor de NAVO op lange termijn kan worden be
schouwd.
Volgens Kissinger moest de groei van de Russiche militaire macht niet overschat
worden noch moeten de NAVO-landen zich ontmoedigd voelen
En
Jnige maanden geleden was in het
Britse maandblad Encounter een uit
gebreid - en sindsdien veelbesproken
interview opgenomen met de Ameri
kaanse oud-diplomaat George Kennan.
In 1947 trok hij de aandacht door een
analyse in het blad Foreign Affairs (ge
schreven onder het pseudoniem 'Mr.X')
van de Russische buitenlandse politiek,
een stuk dat naar het oordeel van velen
mede het begin markeerde van de
koude oorlog. In dit laatste vraagge
sprek nu toont Kennan zich somber
over de toekomst van met name Europa
en daarbij heeft hij geen goed woord
over voor de conferentie van Helsinki.
„Een steriele, twee jaar durende oefe
ning in semantiek, die bij voorbaat tot
weinig was gedoemd." zegt hy daarover.
Kennan meent dat men in verdragen
met Rusland nooit over algemene prin
cipes moet spreken, maar alleen over
specifieke onderwerpen, waarbij een
zodanige verdragstekst moet worden
samengesteld dat er geen misver stan
den kunnen ontstaan. „Het idee om vast
te leggen dat we ons samen als goede
democraten opstellen en mensenrech
ten zullen erkennen, is vanaf het eerste
moment foutDe praktische uitwer
king van de slotakte, die vorig jaar met
zoveel vertoon in Helsinki werd onder
tekend. geeft helaas tot nu toe weinig
mogelijkheden om Kennan fel te be
strijden. Zo kreeg de Nederlandse par
lementaire delegatie deze zomer in
Moskou te horen dat een uitwisseling
volgens het akkoord van Helsinki niet
mag leiden tot een 'ondermijning op
ideologisch gebied en inmenging in bin
nenlandse aangelegenheden.' Bij het le
zen van dergelijke opmerkingen vraagt
men zich af wat nu eigenlijk 'vrijheid' is.
En men krijgt neiging om het befaamde
"Negentien-vieren tachtig" van George
Orwell er nog eens op na te slaan. Daar
wordt het de burger iedere dag met op
lichtende slagzinnen ingeprent: „Oor
log is vrede, vrijheid is slavernij, onwe
tendheid is kracht." Om met Wolf Bier
mann te spreken: „Ik gebruik 'jij" oir
afstand te scheppen en 'u' om verwant
schap uit te drukken." Het lijkt, er som.'
op dat er een 'oorlog der woorden' aar
de gang is. m