In De Knipscheer
ANTOINE MES "VERSIERT"
METROSTATION BIJLMER
DRIELUIK
VOL 'MELU'
NORIT,
PZCX
17
DEBUTERENDE LITERAIRE UITGEVERIJ
Spelenderwijs, geblaat en
het rinkelen van de kassa
Grote kunstmanifestatie
Brabant in Den Bosch
BONIES
BOEZEM
SEUPHOR
DOMBURGS
FOTO'S
BOL
DONDERDAG 9 DECEMBER 1976
kunst
Sommigen verklaren ons voor gek. een nieuwe uitgeverij met alleen debutan
ten en dan ook nog met poëzie". Met zin voor realiteit en begrip voor risico, getuige
'bovenstaande uitlating, zijn Frank Knipscheer (uit Haarlem I en zijn broer Jos i uit
Amsterdam) een nieuwe uitgeverij in Haarlem begonnen. De debuterende uitge
vers komen dit najaar met drie titels als aanbieding bij de boekhandel. Drie
literaire debuten waarvoor twee Nederlandse auteurs en een Amerikaan hebben
getekend. Uitgeverij In de Knipscheer luidt de naam van de nieuweling, die zich
het liefst uitsluitend op nieuw literair werk wil toeleggen. Poëzie staat daarbij
hoog genoteerd bij de broers Frank en Jos.
Frank Knipscheer: ..Poëzie hoort on
verbrekelijk bij literatuur en daarom
zullen we daar beslist mee doorgaan,
hoewel er een ontzettend kleine markt
voor is, vinden wij poëzie toch toonaan
gevend in de wereld van de literatuur",
iüe drie titels die de najaarsaanbieding
van de pas begonnen uitgeverij vormen
zijn: „Over de leegte in de wereld", een
prozadebuut van Leon de Winter, „Zo
goed als nieuw", gedichtenbundel van
Peter H. van Lieshout en een boek van
een Indiaanse schrijver uit de Verenigde
Staten. Craig Stretedat de intrigerende
titel kreeg: „Als al het andere faalt kun
nen we de zweep leggen over de ogen
van het paard en hem laten huilen en
slapen". In de brandkast van In de
Knipscheer liggen nog drie titels waar
uit een keuze zal worden gemaakt voor
de voorjaarsaanbieding 1977. De twee
eerstgenoemde werken zijn inmiddels
verschenen, eind deze maand zal de
verhalenbundel van Craig Strete het
licht zien.
- Het. lijkt een ambitieus begin. Met
welke intentie is In de Knipscheer be
gonnen?
Jos: „We hadden het idee dat er binnen
de gevestigde uitgevers steeds minder
ruimte overblijft voorwerk dat nieuw en
onbekend is. Er zijn nog wel uitgeverijen
die met nieuwe literaire uitgaven ko
men, een goeie is Meulenhof, maar het
worden uitzonderingen. Het totaalbeeld
laat zien dat er steeds meer literaire uit
geverijen door grote uitgevers worden
overgenomen. Dat betekent al gauw dat
ze zelf niet meer de vrijheid van voor
heen hebben om te doen wat ze willen.
Er worden bepaalde verkoopeisen ge
steld en dat betekent voor de meesten
dat een boek in twee j aar verkocht moet
zijn. Bij ons is dat niet zo belangrijk, al
zitje geld natuurlijk wel in die boeken.
Maar het betekent voor ons geen nood
zaak ermee te kappen als een boek na
twee jaar niet is uitverkocht".
Ervaring
Frank: „Zo'n eigen uitgeverij, dat is een
idee dat bij ons allebei al heel lang
leeft. Op een gegeven moment wisten
we allebei dal we het zouden gaan
doen. Alleen niet dat we zouden sa
menwerken. We hebben allebei in ons
gewone werk met boeken te maken. Jos
werkt frec-lance voor andere uitgever
ijen als reader en als vertaler (ver
taalde onder andere Dee Brown's aan
grijpende boek over de uitroeiing van
Indianen, dat in ons land verscheen on
der de titel „Begraaf mijn hart bij de
bocht van de rivier") en ik heb een
vaste baan bij een Amsterdamse uitge
ver waar ik soortgelijk werk doe. We
brengen dus beiden een bepaalde ken
nis en ervaring mee. Jos heeft ook een
literaire rubriek in Plug, maandblad
voor houders van een Cultureel Jonge
renpaspoort".
- Ruim anderhalf jaar geleden lieten de
broers Knipscheer eerder van zich ho
ren toen zij hel literaire maandblad
Mandala begonnen. Dat verschijnt nog
steeds in een beperkte oplage van 750
stuks gedrukt en in zeer handzaam for
maat.
Jos: „Dat is eigenlijk het voorland van
onze uitgeverij. Onze huidige auteurs
hebben ook in Mandala gestaan. Peter
van Lieshout maakt ook deel uit van de
redactie daarvan Mandala zal bij de
nieuwe uitgeverij worden onderge
bracht. Dat blad zet ons ook op het
spoor van nieuwe auteurs. We ruilen
met andere literaire tijdschriften. Ook
met buitenlandse Op die manier zijn we
aan Craig Strete gekomen. In een Ame
rikaans literair blad. waaraan we op
ruilbasis gekomen zijn. lazen we een
verhaal van Strete. Gebruikelijk is dat
het werk naar de uitgever toekomt,
maar wij doen het precies andersom.
Strete is in Amerika even onbekend als
hier. We kwamen zijn naam tegen in dat
gestencilde tijdschriftje. We noemen het
dan ook een wereldprimeur. Die scou-
tingfunctie van ons. dat is eigenlijk het
leukste".
Frank: „Is voor ons ook noodzaak. We
kunnen het ons niet permitteren met
bestaande successchrijvers in zee te
gaan. Als nieuwe uitgever vinden we
hel daarnaast ook niet gerechtvaar
digd. Het heeft voor ons geen zin om
met bijvoorbeeld een bock van Mulisch
te komen. Die heeft al een uitgever, zijn
werk wordt al gedrukt".
- Hoe zijn de reacties van de boekhandel
op de eerste aanbieding van In de Knip
scheer?
Jos: Als we groter en kapitalistisdhei
zouden zijn opgezet, dan zouden de
aanbiedingsresultaten een reden zijr
om te stoppen. Maar nu is dat voor on;
niet zo Wij doen zoveel mogelijk zelf
hebben daardoor ook niet zulke hoge
kosten We zijn wel normaal aangeslo
ten bij de Vereniging ter bevordering
van de belangen des boekhandels. Onze
distributie gaat ook via het Cenlraa
Boekhuis. We zijn niet alternatief o:
marginaal, we werken niet buiten hel
boekenwereldje om".
Niet gelukt
Frank: „Daarom hoop je op een gegeven
moment op een beetje solidariteit bij
de echte boekhandel. Op een enkele uit
zondering na is die er niet. Met name.in-
Haarlem is het niet gelukt, inaar met
nieuwe uitgaven van onbekende
schrijvers is dat moeilijk, dat geef ik
toe. Teleurstelling dus. maar toch zijn
we wel hoopvol (nadenkend). Maar een
gigantisch boekenconcern als de Bij
enkorf heeft in verhouding minder be
steld dan een kleine boekhandel
de Maar door die concentratie komt er
een deel van de markt vrij Op elk gebied
blijven er njnpi oevers. Dus. hoe meei
concentraties van groten er komen hoe
meer ruimte de kleintjes krijgen Maai
de echte boekhandel is er nog niet aan
toe die ruimte op te vullen, terwijl een
uitgeverij als de onze daarin feite al mee
bezig is'
Frank: „We willen ook een verbinding
leggen tussen wat er in andere dan
blanke culturen gebeurt en de onze. De
Indiaanse cultuur bijvoorbeeld is heel
interessant. Dan bedoel ik ook weer
met wat daar nu geschreven wordt,
geen geschiedenisverhalen, dat is al
gedaan. Nee. wat hebben ze op dit mo
ment te vertellen. Amerika heeft zijn
eigen derde wereld, daar speelt die con
frontatie zich heel erg af. We hopen het
te kunnen volhouden. En wel zodanig,
dat ik me voor dit werk helemaal kan
vrijmaken. Lukt dat niet, dan toch
maar een baan erbij om rond te ko-
DEN DULLAERT, HULST
Spelende rwijs, komedie in twee bedrijven van
Roger Hanin. in ons land uitgebracht door
Joop van den Endc. Met. Mary Dresselhuys,
Guus Hermus. Henk van Ulseti en Carola
Gijsbers-van Wijk. Regie: Ko van Dijk. Dekor:
Anton Misset Kostuums. Bervan Hirtum
Ik heb gisteravond, bij het kijken naar
Roger Hanin's komedie Spelenderwijs,
de tenen bij elkaar geknepen en gehoopt
dat er in die overvolle zaal van Den Dul-
laert één snerpend stemmetje zou roe
pen: „Maar de keizer heeft helemaal
geen kleren aan
Misschien had dat ervoor kunnen zor
gen dat de vier acteurs daar voor ons op
dat grote toneel hun geblaat en gedraal
tenminste één ogenblik zouden onder
breken voor iets dat op 'theater' leek.
Helaas: iedereen hield zijn mond en zo
bleef het gerucht ook tijdens deze voor
stelling beperkt tot wat gesmoord ge
lach en het rinkelen van de kassa.
Voor mij was het de avond
provincie. We roepen natuurlijk ook
wat weerstanden op. de bockhandel
wil graag op zeker spelen, dat heeft ook
weer te maken met grootboekhandels
als V&D en De Bijenkorf".
- Jullie zien toch wel toekomstmogelijk
heden?
Jos: „Er is de laatste jaren vooral steeds
meer sprake van concentratie in de
boekhandel En hoe tegenstrijdig dat
misschien ook klinkt, dat juichen we
toe Want hoe meer bedrijven samens
melten, hoe meer ruimte er voor ons
ontstaafi Nu dreigt er een bepaalde een
vormigheid te groeien. Of je nu in de
stationskiosk of bij de winkels van
'plaatsvervangende schaamte' en de
de vraag wat ter wereld Marv Dresselhuys.
Guus Hermus. Henk van Ulsen. Carola
Gijsbers van Wijk en regisseur Ko van
Dijk heeft bewogen om dit volledig ge
mankeerde blijspel op het repertoire te
nemen en dan ook nog te doen of ze in
ons land iets buitengewoons introduce
ren.
Hanin heeft - op enkele passage na -
louter nonsens gefabriceerd, in de wat
bizar aandoende verwachting dat daar
uit en in combinatie met wat toneel
schooltrucs een volwassen, licht-absurd
en zelfs enigszins lollig stukzou groeien.
Een jammerlijke vergissing: oppervlak
kige onzin wordt geen toneel, tenzij er
vragen op de proppen komen naar ach-
Bruna kijkt, overal ligt precies hetzelf- tergronden van mensen en situaties, ka-
TILBURG-Deze week is liet Handboek Bedrijf, Nederlandse Kunststichting.
Beeldende Kunsten Brabant versche
nen. Het eerste exemplaar wordt
daag vrijdag, officieel aangeboden
de gedeputeerde
drs. Y. van der Werff.
Stichting-Wonen. Plastics Werkplaats
Delft, Belangengroep Kunstenaars in
Educatieve Situaties. Jan van Eijck-
lturele zaken. Academie. BNA Knng Noord-Oost-
Brabant. Noord-Brabants Museum. De
Dat gebeurt tijdens de Beeldende Kunst Beyerd. Keramisch Werkcentrum, dr. E.
i het Provinciehuis
■voor grote bclangstel-
Boekmanstichting, firma's op gebied
van beeldende kunst materiaal en gala-
ling blijkt te bestaan. Voor de daarbij ries in de provincie,
te houden kunstbemiddelingsbeurs Tijdens deze manifestatie zal onder
hebben ruim 40 provinciale- en lande- meer ook een uitvoerige enquête Beel-
rakters tot leven worden gebracht of
juist om zeep geholpen.
Niets van dit alles in Spelenderwijs. De
toeschouwer wordt bedolven onder niet
terzake doende vragen en waanzinnige
antwoorden en als hij dan. moegetergd.
met zijn kop tegen de muur wil lopen is
er een klaterend happy-end
Waar gaat het om? Matthieu (Guus
Hermus) en Marianne (Mary Dressel
huys). een welvarend stel dat zichtbaar
gebukt gaat onder alcoholgebruik,
koesteren al jaren het type huwelijk dat
in psychiatrische bouwpakketten (ver
krijgbaar bij ieder boekhandel) wordt
aanbevolen: rauw, eerlijk, maar onver
woestbaar.
'Dat het om zo'n echtverbintenis schijnt
te gaan, leid ik overigens af uit de toe
lichting op het stuk: die malle Hanin
metz'n overspannen bla-bla maakt het
op geen enkel moment waar.
Enfin, Matthieu houdt het plotseling
voor gezien (opnieuw: om voor mij vol
strekt duistere redenen) en daar duikt
het bevriende echtpaar Ernst Henk van
Ulsen) en Anny (Carola Gijsbers van
Wij k) op om de zaak als een wa t moei lij k
J.e duiden 'eerste hulpbrigade' te red
den Via spelletjes (O. die vermoeiende
spelletjes: schreef die Hanin nu maar
eens een toneelstuk als 'oorlogje',
'quiz', 'ie-vvie-waai-weg' en wat kinder
liedjes komen etter en pus van een ja
renlang conflict (welk conflict, Hanin?)
boven en zo wordt de zaak - voorlopig -
weer gezond.
Een moordgegeven. zou ik zo denken.
Edward Albee maakte met dezelfde in
grediënten 'Wie is bang voor Virginia
Woolf?'. Hij beende zijn figuranten ech
ter uit totop het bot, maakte menselijke
emoties en relaties voelbaar en schiep
geruime tijd voor in'ons land de ziele-
knijperij over de toonbank ging- een
drama dat er wezen mag.
Wat biedt Hanin ons? Een wijdlopig, in
tens flauw 'praatstuk', een maskerade
met -o dierbare krent in de brij- hier en
daar een rake of wijze zin.
Ik ben zijn echtpaar inmiddels vergeten
en waar Albee me meetrok in aangrij
pende conflicten, kom ik bij hem met
verder dan de povere vaststelling dat
decor en kostuums er zijn mochten.
Dat is te weinig om van te leven. Dat is
zeker te weinig voor een blijspel, waar
aan toneelspelers meewerken die in de
loop der jaren him sporen ruimschoots
hebben verdiend.
Ze komen in hun beste momenten dan
ook niet uit boven wat je 'routine' zou
kunnen noemen. Dat is jammer. Maar
het is veel erger dat ze dat zelf niet heb
ben voorzien.
B. L.
lijke organisaties ingeschrev*
Het Handboek Beeldende Kunsten is
een eerste uitgave van het Kunst Cen
trum Brabant. Het bevat ruim 200 pagi
na's informatie over regelingen, subsi
dies, adressen en dergelijke in de pro
vincie en het land. Dankzij de hulp van
het Anjerfonds kan dit boekwerk, in
lay-out van het ontwerpbureau Kees
Zwart GVN. gratis aangeboden worden.
Het is bestemd voor gemeentebesturen,
overheidsinstellingen, kunstenaars, ar
chitecten en allen, diemetde informatie
in dit naslagwerk gediend zijn
Voor de kunstbemiddelingsbeurs heb
ben uiteenlopende instellingen op het
gebied van kunstbemiddeling inge
schreven, zoals Artel, Cosa. Kunst en
dende Kunst Brabant geïntroduceerd
worden, die alle 131 gemeentebesturen
van de provincie de volgende dag in hun
brievenbus vinden. Deze is bedoeld als
een eerste provinciale inventarisatie op
het. gebied van expositiemogelijkheden,
bemiddelende instanties, organisaties,
gemeentelijke percentage-regelingen,
etc. per gemeente. De gegevens zullen in
een publikatie verwerkt worden.
Letderde tentoonstellingsdrieluik
in het museum voor Zuid- en
Noord-Beveland te Goes is wederom
gewijd aan realisaties van drie Beve-
landse kunstenaars. Datzijn ditmaal
Jan van Westen. Leendert Beije en
Jeroen.
Zo'n twintig jaar geleden kon het je
gebeuren dat je in allerminst verlo
ren hoekjes van onze vaderlandse
musea plotseling wat stortsel vond:
zand, grind, stenen, glas. houtkrullen
en nog zo een en ander.
Het frappeerde en had - mede daar
door - een duidelijke functie. Er vie
len zo hier en daar barsten in de
glimmend schone museumspiegel en
er werd hevig gesproken over een
nieuw beleid. Intussen gingen mani
festaties in zeer grote variëit door.
exposeert nauwelijks kunnen ont
dekken
Als half Nederland de cultus van het
verbeelde, eenvoudige gereedschapje
(schroeven incluis) heeft afgelegd,
kan men binnen de twee jaren wel op
de neerslag ervan bij Van Westen re
kenen. Als heel Nederland met een
zalige zucht hamer en spijkers heeft
neergelegd gaat Van Westen nijver
kistjes timmeren, als er wijd en zijd
en jaren lang gedaan is aan kooi-
projecten vindt men ze (ook nog
eensi bij Van Westen en ook als het
milieu modisch aandacht vraagt
blijft de weerklank niet uit.
Er is op deze tentoonstelling veel wa
ter en veel milieu. Het is hier in beeld
en quasi-poëtische tekstjes eigenlijk
allemaal - om eens een bekend
Vooral het aanspoelsel van zee en
stranden was in. Het heeft alles zijn
nut en functie bewezen.
Wie het echter anno 1976 presteert
om - na alles wat er op dit gebied is
gepasseerd - maar weer eens mu-
seumhoekje vol te storten met mos-
selgrit. slijpstenen en verdere rom
mel. beledigt en frustreert een in we
zen goed basisidee en maakt zich te
gelijkertijd belachelijk. Het is in
Goes mogelijk gebleken en de troep
dient als entourage voor het werk
van de zeekant dat Leendert Beije
aan dit drieluik bijdroeg. Het is van
daag de dag allemaal even onvoor
stelbaar als zoveelstehands: voor
werpen uit hun omgeving isoleren, er
iets van jezelf aan toevoegen en uit
laten komen dat het vroeger met die
zeekant (eigenlijk) heel wat beter was
gesteld. Ik zal dat laatste zeker niet
ontkennen. Ik heb er wel bezwaar
tegen dat er op zo deerniswekkende
manier aandacht gevraagd wordt
voor zaken die een heel wat. beter ge
richte aandacht waard zijn. Wie iets
met die voorwerpen wil doen. zelfs als
ze qua vorm naar de hand van een
■middelaar' zijn gezet, zal uitzien
naar wat andere dan deze weinigzeg
gende in wezen slappe variëteiten.
Wie de waarde van de omstandighe
den en de oorspronkelijke vormen
onderkent zal er overigens liever met
zijn tengels van afblijven: in hun na
tuurlijke omgeving doen bielzen,
boeiene zand. schelpen, stenen en
'klappers' méér en overtuigender
recht aan hun wezen en zijn dan m de
rommelhoek van een museumzolder.
Zeeuws politicus aan te halen - 'lang
leve het melu'.
Ik houd er innig van en voel me met
de zorg ervoor zeer verbonden alleen
word ik er wellicht juist daardoor lie
ver op wat betere en meer directe
wijze mee geconfronteerd.
Ook dit werk is zoveelstehands. Het
zegt heel wat over Van Westen's on
getwijfeld knappe technische capa
citeiten en behendigheden, maar het
is - bij een zo manifest gebrek aan
wezenlijker zaken - voor mij zeer de
vraag of dit vakmanschap ook auto
matisch op meesterschap duidt. Ik
heb er moeite mee in het werk van
Van Westen de authenticiteit te ont
dekken die zich van de ongetwijfeld
goede voorbeelden en de mode van
gisteren niets aantrekt.
Va,
Ooi
'ok bij Jan van Westen weinig ei
gens en au then tieks. Ik heb het tegen
deel trouwens in al die jaren dat hij
ogels, hun veertjes, vlinders en
stenen figureren indecollectie van Je
roen die louter opgebouwd lijkt uit
een reeks heel jonge academie
probeersels. Dit werk had, geloof ik
althans, beter in portefeuille kunnen
blijven omdat het nog zo duidelijk in
de startblokkenfase verkeert- dat het
voorbestemd lijkt straks met wei-
licht iets van een glimlach als 'een
jeugdzonde terzijde gelegd te wor
den.
Nu weet ik dat ieder recht heeft op
jeugdzonden. Het is evenwel de
vraag of ze zo nadrukkelijk tentoon
gesteld moeten worden. O.
Leenden Beije. schilderij, metaalpiasiie-
ken en objecten, tussen 1.300.- en 410.-
netto:
Jan van Westen, tekeningen, kooien m ij
zer en steen, olieverven, tussen f 585,- en
147,- netto;
Jeroen, grafiek tussen f900,- (serie) en
100,-;
Museum voor de Bevelanden, Goes, tot 31
december.
Constructivistisch werk van Bob Bo-
nies in galerie Magazijn (Groningen) tot
14 december. Bij deze tentoonstelling
verschijnt als Magazijn-editie nr 2 een
vierkleurenprent van Bonies in een op
lage van 100.
(ADVERTENTIE)
maagstoomissen
Jos (links) en Frank Knipscheer.
Dc
Middelburgse kunstenaar An-
toine Mes. die in en builen Zeeland
een reeks monumentale opdrachten
afwerkte, zal op verzoek van hel
gemeentebestuur van Amsterdam
een 'omgevingsproject" uitvoeren in
en rond het metro-eindstation Bij
lmer (Gaaspcrplasl.
Uitgangspunt was een vrije en open
inschrijving voor kunstenaars
waarop zij hun ideeën voor vromge-
ving naar voren konden brengen Er
waren twee vraagopbjecten: de sta
tions Weesperplein en Bijlmer. Na de
eerste jurenng gingen voor elk van
deze stations drie schetsopdrachten
uit.
De inzending van Antoine Mes. in
eerste instantie aangehouden als
toepasbaar voor een nog nader aan te
duiden station, resulteerde uiteinde
lijk in de nu verstrekte opdracht voor
het station Bijlmer (Gaasperplasi.
Het ontwerp zal februari 1977 moet
worden opgeleverd en de uitvoering
ervan moet in juni van dat jaar klaar
zijn.
Tassen
Antoine Mes is in zijn ontwerp-
schetsen uitgegaan van het thema
'Tassen' dat hij in verschillende va
riaties en technieken de laatste tijd
al heeft toegepast.
Zijn voorstel was als volgt geformu
leerd.
„Het plaatsen van reis- en handba
gage in de vorm van koffers, pakken,
zakken, dozen, school-, boodschap-
en reistassen als groepering op zich.
of ruimtelijk in visuele relatie tot el
kaar. de ruimte indelend en dimen-
siegevend."
Voorts: „Het plaatsen ervan als ob
ject op grote schaal, misschien als
eenling, misschien in ruimtelijke re
latie met meerdere exemplaren."
Antoine Mes denkt intussen aan uit
voering in niet al te nadrukkelijk
monumentale zin uit baksteen,
waarbij de vormen worden uitge
hakt.
„Als ik het niet al te groot maak,
krijgt men wellicht het effect en de
indruk van 'verloren bagage' op het
perron. Dat lijkt me aardig: eerder
onopvallend dan al te nadrukkelijk
aanwezig", aldus Mes.
Tekening: een van de schetsontwerp-
De (in Middelburg woonachtige) inter
nationalist Marinus Boezem laat- tot 17
januari van volgend jaar - in het Pren
tenkabinet van het Haags Gemeente
museum zijn 'Behangproject' zien.
Boezem vestigde in Middelburg tot nu
toe de aandacht op zich door zijn we
reldwijde project Podio del mondo per
l'arte. waarvoor hij de beschikking heeft
over de Graanbeurs op het Damplein.
Marinus Boezem wil met dit 'behang
project' laten beleven hoe behang niet
alleen versiering kan zijn, maar ook be
grenzing van een ruimte. Op eenzelfde
manier als een schil de grenzen, de
vorm. van een appel bepaalt. Boezem
werkt in zijn projecten vooral met be
grippen als lucht, ruimte en maat. Zo
heeft hij in hetverleden al eens maatlat
ten geplaatst bij voorwerpen, bloem
perken en deuropeningen om het gevoel
voor maat te stimuleren.
(Gemeentemuseum, Stadhouderslaan
41, maandag tot en met zaterdag van
10-17, zondag van 13-17 en bovendien op
woensdagavond van 20-22 uur).
Ook in het Haags Gemeentemuseum -
'tot 7 februari - licht op (Michel) Seup-
hor, tekenaar, dichter, essayist. De ten
toonstelling geeft (onder meeri een
beeld van Seuphor's levensloop. Hij
speelde een rol in een aantal avant-
garde bewegingen als redacteur van
tijdschriften, kritikus. publicist en or
ganisator van lezingen en tentoonstel
lingen. Er is. behalve een honderdtal te
keningen van eigen hand, een keuze te
zien uit het bezit van Seuphon Arp. De-
launay. Werkman. Mondian.
Drie tijdschriften, mede door Seuphor
opgericht tussen 1921 en 930. wor
den ter gelegenheid aan deze
Haagse expositie opnieuw en compleet
uitgegeven: Het Overzicht, Documents
internationauxd'EspritNouveauenCer-
cle et Carré.
Vanaf 18 december in het Haags Ge
meentemuseum de expositie 'Licht
door kleur'. Er zal werk te zien zijn van
'schilders van het licht' als Van Gogh,
Toorop, Mondriaan en Johan Thom
Prikker. In verband met de drie laatst
genoemde kunstenaars en de locatie
van hun etaliers in die tijd wordt dit lu-
minisme wel eens-niet geheel terecht -
als 'Domburgs' aangeduid.
Op deze tentoonstelling ook werken van
de Franse meesters Seurat en Signac.
HpTTO-
Veel fotografie in het Van Abbemuseum
te Eindhoven. Tot 12 december wordt
een selectie uit het zeer gevarieerde
oeuvre van de Haagse fotograaf Gerard
I'ierct tentoongesteld.
Fieret werd in 1924 te Scheveningen ge
boren. Behalve fotograaf is hij tekenaar,
schilder en dichter. Hij publiceerde een
viertal poëziebundels, o.a. 'De trommel
van de vrijbuiter en de begeerte van vijf,
Bert Bakker 1973. Poëzie en foto's wer
den in verschillende bladen opgeno
men.
Eugène Atget werd in 1857 in Liboume,
Frankrijk, geboren en stierf in 1927 te
Parijs Na een periode in het theater
werkzaam te zijn geweest vond hij op
latere leeftijd zijn roeping als fotograat
Zijn beelden van straten en mensen m
Parijs en omgeving trokken de aan
dacht van avant-garde schrijvers en
kunstenaars. Omstreeks 1920 zag Bere
nice Abbott het werk van Atget; de in
deze tentoonstelling getoonde keuze uit
zijn oeuvre werd door haar gemaakt. Zij
maakte tevens de afdrukken van de ori
ginele negatieven welke zij van een
vriend van Atget kocht.
De tentoonstelling werd samengesteld
door de Marlborough Photography Gal
lery te New York en is in het Van Abbe
museum eveneens te zien tot 12 decem
ber.
In één van de andere zalen zijn tot 12
december fotowerken te zien van de
jonge Engelse kunstenares Marie
McClelland.
Zij werd in 1950 te Hampstead, London,
geboren en vervolgens woonde zij vanal
1953 in Belfast. Noord-Ierland.
Net als Beveley Parke. die in het afgelo
pen jaar haar eerste museum ten toon
stelling verschïjnteen catalogus waarin
werkzaam aan de 'Atelier' '63 te Haar
lem.
Het tentoongestelde werk dateert uitde
periode 1973 t/m 1975. Bij de tentoon
stelling verschint een katalogus waarin
in zijn geheel het werk 'Existence' (serie
van 9 foto's is opgenomen.
(Het hier al eerder aangekondigde ten-
toonstellingsgebeuren van Stanley
Brouwn in Van Abbe is eveneens nog
tot 12 december te zien).
Van 17 december tot 9 januari 1977 is er
in het Van Abbemuseum een overzichts
tentoonstelling van Kees Bol te zien.
Deze expositie wordt georganiseerd ter
ere van de zestigste veij aardag van Bol.
Er zal een monografie met kleuren en
zwart-wit reproduköes verschijnen,
waarin o.a. een biografie door Lambert
Tegenbosch en een beschouwing van
het werk door Maarten Beks opgeno
men is.
Het liefst werkt Bol in de vrije natuur
waar het landschap met zijn rivieren en
speciale licht hem de grootste inspiratie
geeft. In 1955 had Bol als eerste Braban
der een expositie in het Van Abbemu
seum.
Belle van
Zuylen-archief
DEN HAAG - Een genootschap zet zich
in voor het opbouwen van een volledig
archief annex bescheiden studiecen
trum door het verzamelen van de pu-
blikaties van en over de Frans-
Zwitserse romanschrijfster van Neder
landse origine Belle van Zuylen, Isa
bella Agneta Elisabeth de Charriere
van Tuyll van Serooskerken (1740 -
1805).
Het genootschap heeft onlangs het eer
ste nummer uitgegeven van een bulle
tin, dat 'Lettre de Zuylen' heet. In het
bestuur van het genootschap zitten
prof. dr. J. Vercruysse. mr. H. N. C. ba
ron van Tuyll van Serooskerken, drs.
F. E. A. Batten. P. H. Dubois en zijn
vrouw. mr. P. Mahillon, F. C. C. baron
van Tuyll van Serooskerken, raej.
M. G. M. Vink en de secretaresse me
vrouw A. Cosijn-Gouda uit Maarssen.
