KANS OP UITWIJZING VAN
MENTEN NA NIEUWJAAR
België zonder
kernenergie
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
Stijging grondprijzen bedreigt tempo
versterking van Oosterscheldedijken
kleintjes
Van Agt na overleg met Zwitserse collega:
ARBEIDSPLAA TSEN
VAN VELE
TIENDUIZENDEN OP DE TOCHT
vandaag
Lubbers vrij
optimistisch
over plannen
scheepsbouw
Justitie wist
van verblijf
Menten in
Zwitserland
Minister Lubbers in tweede kamer:
OPLEVERING ZES KILOMETER VERZWAARDE ZEEDIJK THOLEN
Geld als water
pagina 12
219e jaargang - no. 291
Woensdag 8 december 1976
kunt u ook
telefonisch opgeven.
Zie pag. 3 voor telefoonnummers.
Van onze speciale verslaggever
BERN - Volgens minister Van Agt 'zit het erin', dat Menten om
streeks de jaarwisseling wordt uitgewezen uit Zwitserland en
overgedragen aan de Nederlandse justitie. De bewindsman ver
klaarde dit maandagavond in de Zwitserse hoofdstad Bern, na
een uur lang over de zaak-Menten te hebben gesproken met zijn
Zwitserse collega Kurt Fürgler.
Menten, die maandagavond in hotel Illuster in Uster in het kan
ton Zürich werd aangehouden probeerde dinsdag alsnog een mo
gelijke vervolging te ontlopen door een buisje met slaaptabletten Gojidiiig
vertalingen van de noodzakelijke stuk
ken. ..Die kunnen over enkele dagen
worden overhandigd aldus Van Agt.
Daarnaast zal de Nederlandse regering
de Zwitserse officieel moeten vragen om
uitwijzing en overdracht van Menten.
..Het is niet zo dat ik naar hier gevlogen
ben om slechts met een mondeling ver
zoek te volstaan. Integendeel, ik ben
naar Bern gekomen om de ernst van
deze zaak voor de Nederlandse regering
te onderstrepen".
in te nemen. Onmiddelijk nadat de politie dit ontdekte werd hij
naar een ziekenhuis overgebracht en werd zijn maag leegge
pompt. Hij zal vermoedelijk over twee dagen het ziekenhuis weer
mogen verlaten. Hij stond in het hotel ingeschreven als de Ierse bijstand zou kunnen zien te krijgen o
grootgrondbezitter Minton.
De beslissing of Menten wordt uitge
wezen en overgedragen - de noodzake
lijke combinatie om te voorkomen dat
Menten zichzelf zou laten uitwijzen
naar bijvoorbeeld Zuid-Amerika-is in
Zwitserland een politieke zaak, waar
over het hele kabinet moet oordelen..De
misdaden waarvan Menten wordt ver
dacht. zijn gepleegd in 1941, zodat zij
voor de Zwitserse wet sinds 1971 zijn
verjaard.
Op deze grond is uitlevering aan Neder
land niet mogelijk, zo verklaarde minis
ter Fürgler na afloop van zijn bespre
kingen met Van Agt. Sinds 1965 bestaat
er echter een besluit van de Zwitserse
Bondsraad (het kabinet) op grond
waarvan voortvluchtigen kunnen wor
den uitgewezen en overgedragen aan de
justitiële autoriteiten die daarom wa
gen.
In het speciale geval van Menten. aldus
enquête
De Industriebond NW is boos op
Hoechst in verband met de veiligheid-
senquëte.
PAGINA 3
leeftijd
vrijheid
plannen
De inwoners van Goes kunnen op een
tentoonstelling kennis nemen van de
plannen voor de Gróte Markt.
onderscheiding
De VUssingse NKOV-besfcuurder J M.
Goedemondt kreeg een hoge pauselijke
onderscheiding, 'Pro Ecclesia'.
opluchting
plaats
PAGINA 13
beleid
PAGINA 15
luchtvaart
De VOO stelt vanavond de luchtvaart
centraal in een avondvullend program
ma: radio- en televisieprogramma s:
strips
sanering
Een voorzichtige sanering van het bag
gerbedrijf is nodig: beurs, financien
Fürgler. komt daarbij dat in Nederland
tegen Menten een arrestatiebevel was
uitgevaardigd, en dat via Interpol op 2
december jongstleden een verzoek om
aanhouding was gericht aan de rege
ringen van Zwitserland. West-
Duitsland en Oostenrijk. Een verder
voor Zwitserland zwaar wegende fac
tor is. dat indien Zwitserland het ver
zoek niet zou inwilligen, het aanzien
van Zwitserland, alsmede de
Nederlands-Zwitserse betrekkingen
zouden worden geschaad.
Desondanks kon Fürgler nog niet direct
positief reageren op Van Agts verzoek.
Hij heeft van Van Agt documenten op-
gewaagd om de zaak-Menten nader te
bestuderen. Volgens Van Agt gaat het
hier niet om het hele dossier, maar om
Minister Fürgler beaamde aan de an
dere kant desgevraagd dat Menten - in
Nederland immers rap in het aantrek
ken van advocaten - hier juridische
r hem ongunstige uitspraak
de Bondsraad aan te vechten. „Maar hij
heeft dat tot dusver nog niet gedaan",
aldus Fürgler. Mentens huidige condi
tie na zijn mislukte zelfmoordpoging -
hij ligt in het justitiële deel van hel
Kantonspital in Zürich - zou daar wel
de oorzaak van kunnen zijn. Volgens de
politie van Zürich kan Menten uiterlijk
donderdag het ziekenhuis verlaten. Hij
gaat dan naar de gevangenis.
Het had Van Agt zeer aangenaam ge
troffen. dat Fürgler direct bereid was
geweest, met hem van gedachten te wis
selen. ..Ik werd de afgelopen nacht tele-
De grootscheepse jacht van de
Westduitse politie naar extremisten
heeft dinsdag niet tot nog meer arresta
ties geleid. Nadat de vroegere
Baader-Meinhof-advocaat Siegfried
Haag (31) enkele dagen geleden bij een
routinecontrole op de autobaan samen
met de 22-jarige Roland Mayer was ge
pakt, is de politie de grootste opspo
ringsactie sinds tijden begonnen. Tot
nu toe zijn als gevolg daarvan Sabine
Schmitz (22) en het echtpaar dr. Wolf
gang en Ursula Huber gearresteerd.
Minister Van Agtwerd dinsdag in Bern ontvangen doorzijn Zwitserse collega Kurt
Fürgler.
fonisch van Mentens aanhouding op de
hoogte gebracht, en ik heb vanmorgen
direct mijn collega gebeld. Het trof mij
dat hij mij vanmiddag nog wilde ont
vangen. Ik zit sinds zes jaar in dit mer
kwaardige ambt. en weet dus wat het-is.
zo te worden overvallen"
Vooral tegenover de Zwitserse verslag
gevers lichtte Van Agt toe dat ..Menten
weliswaar in 1948-'49 door de bijzondere
rechter is veroordeeld, maar men wist
toen niet dat er sprake kon zijn van ern
stige oorlogsmisdaden. Deze zaak is dus
een nieuwe".
Bij zijxi vertrek dinsdagmiddag van het
vliegveld Zestienhoven zei minister
Van Agt dal hij het niet onmogelijk
acht dat ook Polen aan de Zwitserse
autoriteiten om uitlevering van Men
ten zal vragen. Polen heeft Nederland
al eens (in 1950 maar toen tevergeefs)
een dergelijk verzoek gedaan. Bij een
poging Menten in handen te krijgen zou
de Poolse regering zich erop kunnen
(Van onze redactie economie) beroepen dat de misdaden waar Men-
DEN HAAG - Over de toekomstige or- ten van wordt verdacht, in Polen zijn
derpositie van de scheepsbouw in de gepleegd,
nabije toekomst blijkt minister Lub- (Zie verder pagina 11).
bers (economische zaken) optimistisch.
In het kader van het zgn. maritieme
plan van de regering (de mogelijkheid CDA stuurt telegram
tot aanmelding van bouwplannen die
iverheidssteun kunnen verwer
voor ruim drie miljard gulden aar
tentïêle orders aangemeld. Daarva
zeker ruim twee miljard in eigen land
kunnen worden besteed, zo verklaarde
de bewindsman dinsdag in de tweede HAAG (ANP) - De Nederlandse af-
kamer. deling van de Europese Christen Demo-
Voor een totaal van tweeëneenhalf mil- CTate" heeft dinsdag in eentelegram om
jard gulden aan plannen is ingediend maximale medewerking van de Zwit-
voor de grote handelsvaart en totaal serse Christen democraten gevraagd
850 miljoen gulden voor de kleine han- ?.m- ^e^er Menten naar Nederland te
delsvaart. Nu moet de baggersector nog krijgen.
komen, maar daarvoor zijn de vooruit
zichten onzeker.
Wat de modernisering en sanering van
de scheepsbouw- betreft, vertrouwt
Lubbers erop dat de Beleidscommissie
Scheepsbouw binnenkort plannen zal
presenteren die mogelijkheden bieden.
Hij bevestigde dat ric werkgevers be
reid zijn gebleken, bij te dragen in de
kosten van de sociale paragraaf in het
komende beleidsplan (afvloeiingen,
omscholingen e.d.). Het is niet uitgeslo
ten dat de overheid ook op bescheiden
wijze bijdraagt.
Wat de huidige orderpositie betreft, zijn
er vooral in de sector van de grotere
schepen nog meer opdrachten nodig, wil
er geen onderbezetting ontstaan. In een
aantal gevallen is steun van de overheid
toegezegd. Wat Rijn-Schelde-Verolme
en Van der Giessen-De Noord aangaat,
deze werven kan verlichting worden ge
boden als de grote order van de Neder
landse Scheepvaart Unie doorgaat. De
financiering van deze order is nog niet
afgewikkeld.
christen-democraten
ROTTERDAM - Minister Van Agt
heeft na terugkeer op het vliegveld
Zestienhoven duidelijk laten door
schemeren dat de justitie wel dege
lijk op de hoogte was van het feit dat
Menten in Zwitserland verbleef.
De justitie heeft enkele dagen gele
den al passagierslijsten op het vlieg
veld van Zürich gecontroleerd. Ge
vraagd of dit betekent dat de justitie
harde aanwijzingen had over de ver
blijfplaats van Menten zei Van Agt:
.Wij hadden daar zo onze redenen
voor"
Van Agt noemde het een misver
stand dat de Nederlandse justitie en
politie niets effectiefs hebben bijge
dragen tot de arrestatie van Menten.
Over het aandeel van de journalist
Knoop in de arrestatie wilde Van Agt
zich niet uitlaten, noch over de vraag
of Knoop nu aanspraak kan maken
op de uitgeloofde beloning.
Van Agt verklaarde dat Knoop de
eer mag hebben die men hem toe
dicht. „Wat ons betreft, wij laten dat
maar zo", aldus Van Agt.
Worden de
tegels gelicht?
§]\4enten is in Zwitserland
aangehouden en zal - als de
Zwitserse wet dat toelaat -
naar Nederland worden over
gebracht. Daardoor kan hier
de normale rechtsgang wor
den hervat die door de vlucht van deze
verdachte op zo spectaculaire wijze was
onderbroken. Op die gewone gang van
zaken moetnu het accent vallen. Tot nu
toe vroegen andersoortige elementen de
aandacht, zoals de politieke verant
woordelijkheid van de minister van jus
titie en ook de eventuele fouten van het
openbaar ministerie. Mede dank zij de
aanhouding van Menten kan deze zaak
als geheel nu weer ordelijker en over
zichtelijker worden behandeld. Daarbij
gaat het - als we het goed zien - om vier
onderdelen. In de eerste plaats kan nu
aan de Nederlandse rechter - naar het
zich laat aanzien in aanwezigheid van
de verdachte - een oordeel worden ge
vraagd over de misdrijven, die aan Men
ten worden toegeschreven. Daarnaast is
er het - door Van Agt toegezegde - on
derzoek naar eventuele doofpotpraktij
ken in het. verleden, waarbij mogelijk
politici en autoriteiten betrokken zou
den zijn geweest. In de derde plaats
komt de eventuele tip aan Menten over
zijn op handen zijnde arrestatie aan de
orde en tenslotte is er de politieke ver
antwoordelijkheid van de minister. De
laatste weken liepen al deze elementen
door elkaar, maar er is nu weer alle re
den om duidelijke scheidslijnen te trek
ken.
De
I Jimilijn
ALLE CENTRALES LIGGEN STIL
BRUSSEL (ANP)-De nucleaire
elektriciteitsproduktie van
België is voor het moment ge
heel uitgevallen. Als gevolg
van uiteenlopende redenen
produceren momenteel noch de
i Van onze parlementaire redactie)
DEN' HAAG - Al gaan de inflatie en de werkloosheid iets omlaag dan wordt
daarmee de economie nog niet beter. Nog steeds staan vele tienduizenden arbeid
splaatsen op de tocht en komen er veel verzoeken van verlieslijdende bedrijven
om steunverlening binnen. Met steunverlening kunnen we tijd winnen opdat er
geen extra tienduizenden werklozen ontstaan. Deze werkgelegenheid moet wor
den gered of vervangen worden door andere.
Aldus minister Lubbers (economische zaken) dinsdag tijdens de tweede ronde van
het begrotingsdebat. De bewindsman toonde zich enigszins afwachtend ten aan
zien van de economische vooruitzichten. Hij zei dat de voorspellingen voor de
ontwikkeling in 1977 vooralsnog geen fundamentele wijzigingen moeten onder
gaan. Het is nog te vroeg om te concluderen dat de groei van de wereldhandel in 1977
wezenlijk lager uitvalt dan eerder aangenomen.
Na een eerste fase van krachtig economisch herstel, in de tweede helft van 1975 en
de eerste maanden van 197C. is zich geleidelijk een pauze gaan aftekenen. Deze
periode duurt langer dan een halfjaar geleden werd verwacht. De ramingen voor
de wereldhandel vertonen nog wel onzekerheden, zoals ook de loonontwikkeling
in ons land nog onzeker is. Duidelijk is dat export en produktic iets zullen dalen.
Over de komende olieprijsvei hoging zei de bewindsman te verwachten dat de
olieproducerende landen wel zullen beseffen dat een grote stijging evenmin in hun
eigen belang is. De te verwachten stijgingstendens van de olieprijzen geeft de
Noordzeewinning van olie steeds meer goede vooruitzichten. Andere landen heb
ben relatief lagere prijzen voor energie Amerika i. Goede prijsstelling is een belang
rijke voorwaarde om besparingen te krijgen.
De komende jaren wordt de verhoging van de kleinverbruikersprijs van het aardgas
stapsgewijs voortgezet'. Aldus zei minister Lubbers.
Volgens de bewindsman moeter rekening meegehouden worden dat in de jaren tot
aan 1980 de aardgasprijs nog met 13 tot 14 cent per kubieke meter verhoogd zal
moeten worden.
Dit jaar hebben zich loonkostendalingen voltrokken in de industrie, zo deelde
Lubbers mee. In de nijverheid ibouw inbegrepen i kwam de daling van loonkosten
per eenheid produkt op 0.5 procent, voor de industrie als geheel bijna 1 procent.
Maar het cijfer van de industrie moet men betrekken bij de grote onderbezetting
van 1975. die in een tak als de chemie een produktiestijging van 20 procent gaf.
samen met een loonsomstijging van bijna 10 procent.
twee kerncentrales in Doel,
noch die in Tihange. België
krijgt voor het moment ook
geen elektriciteit van de nu
cleaire centrale in Chooz, in
Frankrijk, waarvan het nor
maal de helft van de produktie
betrekt.
De vereniging van elektriciteitsbedrij
ven in België heeft meegedeeld dat op 2
december een van de nucleaire centra
les in Doel (de zogenoemde Doel li stil
gelegd is omdat er een lek in de stroom
generator is ontdekt. Hei herstel zou
ongeveer 10 dagen duren. Volgens ge
noemde vereniging hebben soortgelijke
lekken zich ook al eensin nucleaire cen-
t ales in het buitenland voorgedaan en er
zou geen gevaar voor de omgeving aan
verbonden zijn.
Al veel eerder werd de andere nu
cleaire centrale in Doel (Doel 2) uitge
schakeld. namelijk op 3 november. Dat
was nodig omdat de reactoren van deze
centrale 'herladen' moeten worden.
Normaal duurt zo'n 'h'erlading' een
week of vijf. zes, maar deze keer is er
langere tijd mee gemoeid omdat bij het
'ontladen' enige controlestaven zijn be
schadigd. Wanneer Doel 2 weer gaat
produceren is nog niet bekend.
De kerncentrale in Tihange ligt al sinds
1 oktober van dit j aar stil. Daar is niet de
centrale defect, maar het personeel is er
in staking. Uit Chooz. m Frankrijk,
krijgt België momenteel geen nucleair
opgewekte elektriciteit omdat ook die
centrale 'herladen' moet worden.
daden die aan Menten worden
toegeschreven, zijn van een zo grote
onmenselijkheid dat ze niet zijn te vat
ten De joodse filosoof Martin Buber
heeft over de relatie met de bedrijvers
van dergelijke misdrijven een aantal
treffende opmerkingen gemaakt toen
hem in 1953 de Vredesprijs van de
Duitse boekhandel werd overhandigd.
Hij noemde de uit
roeiing van het
joodse volk tijdens
de tweede wereld
oorlog een 'geor
ganiseerde gruwe
lijkheid. die met geen enkele vroegere
gebeurtenis in de geschiedenis valt te
vergelijken.' En hij voegde er aan toe:
„Ik - die tot de overlevenden behoor -
heb met degenen die in welke functie
dan ook aan die handeling hebben deel
genomen, de dimensie van het mense
lijk bestaan slechts in schijn gemeen. Zij
hebben zich zodanig aan het menselijk
bestaan onttrokken en zich in een zoda
nige sfeer van monsterachtige onmense
lijkheid geplaatst, dat het mijn voorstel
lingsvermogen ver te boven gaat. zo zeer
zelfs dat er geen haat meer in mij kan
opkomen, laat staan een overwinning
van de haat. En wie ben ik dat ik de
vermetelheid zou hebben om te verge
ven?" Soortgelijke gevoelens doen zich
ook rond een zaak als die van Menten
voor. Daarom is het goed dat de normale
rechtsgang is hersteld, zodat de rechter
tot een uitspraak kan komen, ook al
moet daarmee het onmeetbare worden
gemeten. Maar dat is in al deze gevallen
zo en dat kan en mag geen reden zijn om
er dan maar aan voorbij te gaan. Eris al
te lang aan voorbijgegaan, dertig jaren
lang.
Er
ir blijven twee punten over, die niet
rechtstreeks hebben te maken met de
aan Menten toegeschreven oorlogs
misdrijven. Ten eerste de vraag hoe
Menten zo lang en ongestoord in Neder
land kon wonen, ten tweede de kwestie
van eventuele tips, hem gegeven aan de
vooravond van zijn arrestatie in Blari-
cum. Naar het eerste punt zal - zo heeft
de minister aangekondigd - een breed-
wetenschappelijk onderzoek worden
ingesteld, op zichzelf een goed initiatief.
Het is echter wel te hopen dat de verho
ren van Menten eveneens materiaal zul
len opleveren, zodat eindelijk eens dui
delijkheid kan ontstaan over deze mor
bideaffaire, die nu al jaren lang door de
Nederlandse samenleving spookt. En
wat het tweede punt betreft: m dit op
zicht kunnen uitspraken van Menten al
evenzeer belangwekkend zijn. Ook om
deze redenen -wie hebben Menten jaren
lang beschermd en wie hebben hem
tenslotte getipt? - is het te hopen dat
deze vreemde en verdachte figuur zo
spoedig mogelijk naar Nederland kan
worden overgebracht. Om de titel van
een bekend boek van H. J. A. Hofland te
variëren: 'De tegels moeten worden ge
licht.'
Stijging aantal
verkeersdoden
KOSTEN RUIM
12 MILJOEN
SINT-MAARTENSDIJK - De uitvoer
ing van de werkzaamheden aan de Oos-
tcrschelde dijken dreigt te worden ver
traagd door de drastische stijging van
de grondprijzen. „We worden steeds
meer geconfronteerd .met problemen
rond de grondverwerving. Het is een
ontwikkeling, die geleidelijk aan toe
neemt. In het begin leverde de grond
verwerving nauwelijks moeilijkheden
op. Maar nu gaat het van wwek tot
week stroever. De recente prijsont
wikkelingen zullen daar niet vreemd
aan zijn. Met de explosieve grondprij
sontwikkeling is de bereidheid om
grond te verkopen niet zo groot. EEn
dat baart ons zorgen".
Datzei ir. P. H. van der Weele. hoofd van
het bureau dijkversterkingen Ooster-
schelde, dinsdag tijdens de officiële op
levering van een zes kilometer lange
verzwaarde zeedijk op het eiland Tho-
len. Het gaat om de zeedijken in de
Muyepolder. Oudel andpolder en
Noordpolder bij Sint-Maartensdijk.
Met het werk werd begin februari van
dit jaar gestart. Half november vond de
eindoplevenng plaats Met de werk
zaamheden is een bedrag van zo'n 12
miljoen gulden gemoeid geweest. Het
werk werd uitgevoerd door Van Oord-
Werkendam bv. deel uitmakend van de
Hollandse Beton Grr :p. Zeeland com
missaris van de koningin, dr. C. Boer-
tien. verrichtte dinsdag de symbolische
laatste werkzaamheden aan cle dijkver
zwaring. Hij deed dat door een hek bij
een oprit naar de dijk te sluiten
Opening
De heer Van der Weele sneed dinsdag
tijdens een bijeenkomst in 'De Stads
herberg' in Sint-Maartensdijk nog een
ander probleem aan. Volgens de heer
Van der Weele is het noodzakelijk, dal
op korte termijn antwoord wordt ge
geven op de vraag, hoe groot de opening
in de Oostersclieldedam zal worden.
Zolang daarover nog geen uitsluitsel is
gegeven, blijft er onduidelijkheid be
staan over de functies, die de dijken
langs de Oosterdchelde moeten vervul
len. en aan welke criteria ze moeten
blijven volkocn.
De bijeenkomst werd dinsdag bijge
woond door leden van het college van
g.s. van Zeeland en afgevaardigden van
het waterschap Tholen. de stuurgroep
dijksversterkingen Oosterschelde. het
bureau dijksversterkingen Ooster
schelde. hoofddirectie van de water
staat, gemeentebesturen van Tholen en
Sint-Philipsland. provinciale water
staat van Zeeland en Van Oord-
Werkendam b.v.
Dijkgraaf H. van Gorsel toonde zich
gisteren verheugd met het gereedko
men van de werkzaamheden. „Duar-
Slot zie pagina 7 kolom 3)
DEN HAAG 1ANP) - ln het eerste negen
maanden van dit jaar zijn er 1820 men
sen in het verkeer omgekomen. In 1975
waren dit er 1741. zodat het aantal do
den.dit jaar 4,5 proeent hoger ligt dan
vorig jaar. Dit heeft hel Centraal Bu
reau- voor de statistiek be
rekend. In het aantal verkeerson
gelukken is de stijging vijf procent (in
1975: 39.058 en in 1976: 41.0001.
Van de verkeersdoden in de periode ja
nuari - september 1976 was 45 procent
inzittende van een personenauto i v.j. 40
peil. 13 pet bromfietser 115 pet). 20 pro
cent fietser(20 pet). 15 procent voetgan
ger (17 pet), en 7 procent nam op andere
wijze deel aan het verkeer (vorig jaar 8
procent).
Bij één van de twaalf ongelukken werd
bij een van de btrokkenen alcoholge
bruik gecontateerd: bij ongelukken met
dodelijke afloop was dit bij één op elke
acht ongelukken het geval, aldus her
CBS
