Die milieu
mensen
hebben zich
lelijk in de neus
gesneden
ABRAHAM VAN HANEGEM,
VERKOOPLEIDER BIJ CRUSON
PZC/zaterdagkrant
j
ZATERDAG 4 DECEMBER 1976
Zo. Het regent weer keihard en de paraplu ligt op kantoor in Terneuzen.
Dat wordt hardlopen van de auto naar die woning-in-een-rijtje verderop.
Op nummer zesenzestig brandt wel licht, maar er wordt niet open gedaan.
Fijn... met dat weer.... Het wordt hoog tijd dat TNO in Delft eens een uit
voerig onderzoek instelt naar de kwaliteit van huisbellen, want die appa
raatjes moeten voor groenteboer, bakker en deurwaarder een constante
bron van ergernis zijn.
Bij Van Hanegem in Breskens hebben ze een 'ding-dong'. In de huiskamer
is-ie nauwelijks te horen. Dat blijkt wanneer we, later op de avond in
gesprek zijn met 'de baas in huis Bram van Hanegem. Zomaar midden in
een zin zegt hij dan plotseling: „Zeg, werd er nu gebeld??"
Abraham van Hanegem van 'Cruson'. Zo is hij eind juli/begin augustus bekend geworden,
die 39-jarige kalende Bressiaander met snor. Dagelijks informeerde hij de kranten over de
ontwikkelingen in het metaaloppervlakteveredelingsbedrijf, dat door een Koninklijk Be
sluit verplicht was zijn deuren te sluiten.Er waren grote problemen met de hinderwet: in
afwachting van een nieuwe hinderwetvergunning moest het bedrijf verschillende afdelin
gen sluiten. Als adjunct-directeur en verkoopleider trad Van Hanegem in die dagen (toen
druk overleg gepleegd moest worden met bonden en arbeids- en milieu-inspectie) op als
woordvoerder. Veel zei hij niet, maar hij bleef steeds vriendelijk wanneer hij de pers te
woord stond. De districtsbestuurders van de bonden hebben hem eventjes anders meege
maakt.
langstelling altijd al uit En later bij Cruson kreeg ik de
kans,..".
Van Ilanegem en Cruson. A! meer dan twintig jaar zet
Van Hanegem zich. soms zelf dag en nacht, voor het
metaalbedrijf in. Van jongste bediende tot adjunct
directeur ien straks mogelijk directeur), een carriere
waarover je nog weieens leest in een spannend jon
gensboek...
„Ik heb na de MULO in Oostburg nog even in de vis
mijn gewerkt, in die drukke haringtijd. Bij Cruson
kwam ik eigenlijk heel toevallig terecht, toen ze ver
huisden uit die fietsenzaak naar de ouwe fabriek van
'De Schelde'. Cruson kon toen nog wel iemand ge
bruiken en ik was er al eens langs geweest om langs
m'n neus weg te informeren naareen baantje. Het was
een interessante bedoening in die tijd. Cruson had
motorfietsen... Je moet weten dal ik eerst nog wilde
door studeren, op de kweekschool, maar dat vonden
ze thuis niks. „Nee. je leert al zo'n tijd. je moet maar
gaan werken...", zeiden ze. Nou. ik kon bij Cruson ko
men. op de administratie, maar tocli wel met in ieders
achterhoofd het idee dat ik later op stap zou gaan naar
de klanten".
Bram van Hanegem diept het 111 een razend tempo
allemaal op. Af en toe stopt hij even om de punt van
zijn koekje in de koffie te dopen en het vervolgens naar
binnen te werken. Z n vrouw zit op de bank met een
borduurseltje. En de open haard is weer uit. Het ge-
„Ik heb heel wat problemen gehad met die bonden. Ik
heb me er zelfs enorm kwaad over gemaakt. Er viel
met die mensen gewoon niet te discussiëren. Echt, ik
ben best te vinden voor een normaal gesprek, maar
als ze beginnen van: we eisen dit en we eisen dat. dan
zijn ze bij mij aan het verkeerde adres. Je kunt het ook
op een prettigere manier doen, dacht ik zo en meestal
bereik je dan nog veel meer... Ik kan toch ook niet bij
een klant binnenstappen en eisen dat hij een order
plaatst. Dat zou je weieens willen, maar het kan nu
eenmaal niet".
„Onze mensen werden dat gedonderjaag van die bon
den ook beu trouwens. Ze zeiden op een bepaald mo
ment: „Jongens, jullie kunnen maar beter thuisblijven,
want jullie maken de zaken alleen maar erger." Ze kun
nen nu heus niet meer als plezierige gesprekspartners
over de vloer komen hoor. Ik bedoel maarwe zullen
trachten ze de deur te wijzen in plaats van ze binnen te
latenWe reageren ook niet meer op de brieven, die ze
ons sturen..."
De bonden moeten het dus ontgelden. Maar Van Ha
negem wil ook nog wel even afrekenen met de 'milieu
inspectie' in Zeeland, met dr. A. Adriaanse en zijn me
dewerkers. De verkoopleider van Cruson (de pas ver
bouwde woning van Van Hanegem staat in de buurt,
vlak bij het bedrijf in Breskens) praatsnel Hij zitop z'n
gemak aan tafel. Schuin achter hem gaat de pas ge
metselde open haard keer op keer uit en als de kinde
ren naar bed zijn, wordt ook de tv afgezet. De 'milieu-
inspectie' „Ja. die mensen hebben zich toch lelijk in de
neus gesneden eigenlijk want ze hebben zonder me
tingen zaken beweerd, waarvan nu blijkt, dat ze ner
gens op slaan Nu zijn er inmiddels metingen verricht
door het RIV. De resultaten liggen bij de milieumensen
in Zeeland, maar we krijgen ze niet te zien. Ze worden
niet openbaar gemaakt en het is duidelijk waarom. Uit
die cijfers blijkt dat er absoluut geen fluor vrijkomt,
dat die beweringen over die kankerverwekkende stof
fen in chlorotheen een lachertje zijn. Nee. het gaathier
om een grote onzorgvuldigheid...".
Moeilijk bedrijf
„Cruson is gewoon een moeilijk bedrijf omdat we zo
geweldig veel afdelingen hebben. In de praktijk ga je
verschuiven met machines; je krijgt andere indelin
gen en dan klopt het op den duur natuurlijk niet meer
precies met de hinderwetvergunning. En als nu die
arbeidsinspectie ons maar regelmatig had gewezen
op bepaalde zaken, dan was er niks aan de hand ge
weest. Maar die inspectie was al jaren niet meer ge
weest. En ja, dan krijg je natuurlijk alles tegelijk".
„Eigenlijk heb je de laatste maanden aan alles kunnen
merken dat die mensen van 'milieu' geen praktijkmen
sen zijn. Ze hebben helemaal geen verstand van de
gang van zaken in een bedrijf. Ja. ze dekken zich mooi
in... Ze schermen met door theoretici opgestelde re
gels. Daarmee gooien ze je dood. maar werken kun je er
niet mee. Precies hetzelfde doet zich nu toch voor bij
Hoechst? Als die mensen hun afval niet kwijt kunnen
is het onmogelijk voor ze om nog te draaien.. Zo n
milieuman moet daar begrip voorhebben en dan moe
ten ze samen aan tafel gaan zitten om naar een oplos
sing te zoeken... Maar nee hoor. zo werken ze niet...
Destijds, toen het allemaal pas ging spelen heb ik echt
weieens de neiging gehad om die man z'n nek om te
draaien...".
'Hoe denkt Van Hanegem nu zelf over dat milieu eigen
lijk? Hij heeft toch ook wel gehoord van die verontrus
tende berichten van de kant van de 'Club van Rome'
zeker? Vrouw Jenny deelt een koekje uit. We zetten ons
in gezelschap van een zwarte poes. die naarmate het
gesprek vordert steeds geeuweriger wordt, aan de kof
fie.
Bram van Hanegem over het milieu „Ik vind het lo
gisch dat er een controlerende dienst is. die scherp let
op zaken die gevaarlijk kunnen zijn voor het milieu.
Natuurlijk ben ik daar een voorstander van. je kunt er
tegenwoordig gewoon niet meer omheen. Maar ik vind
dat een dergelijke controle bij grotere bedrijven veel
belangrijker is. dan bij een klein bedrijfje als het onze.. Bg/GHS
Wij hebben misschien wel machines waarmee we zou
den kunnen vervuilen, maar we gebruiken ze niet meer
dan een paar uur per week of zelfs per maand.Maar ja.
voor die milieumensen telt dat. niet..."
spiek: nog steeds hetzelfde onderwerp. Nog steeds de
carrière bij Cruson. een bedrijf dat met zo'n 35 mensen
werkt en exporteert naar landen als België. Frankrijk.
Duitsland en Engeland. In de toekomst wordt er nog
gegokt op het Midden-Oosten.
Rasechte Bressiaander
Van Hanegem is een rasechte Bressiaander. Z'n vader
was aanvankelijk visser, maar schakelde al snel over.
Hij werd kruidenier. Zoon Bram vertelt nu: „Het was
een volkswinkclt je. maar wel een beetje speciaal... we
waren bijvoorbeeld 's zaterdags en 's zondags ook
open en we hadden ook een snoepwinkeltje. M'n va
der ging heel vroeger met paard en wagen de boeren
langs, in heel West-Zeeuws-Vlaanderen. De boeren
en boerinnen kwamen niet van het erf af, dus m'n
vader kwam goed van pas. Hij kocht boter en eieren
op en dan verkocht hij allerlei waren, klompen en
borstelwerk... een wagen vol met dat spul. Toen ik
nog op school zat. ging ik weieens mee".
Hij hielp wel graag m ue hi:..m .nuis. maar de zaak
overnemen wilde Bram van Hanegem in geen geval.
Hij wilde gaan reizen. En dan niet het idee van de
'wereldreiziger', die zich gezeten op een olifant een weg
baant door de binnenlanden om er onaangetaste
stammen te gaan ontdekken, maar handelsreiziger.
„We hadden thuis natuurlijk veel contact met. verte
genwoordigers en eigenlijk ging naar dat vak m'n be
„llet bedrijf is een enorm belangrijke plaats in m'n
leven gaan innemen. Je komt natuurlijk weieens op
een punt datje de balans gaat opmaken en je afvraagt
of je er eigenlijk niet te lang werkt. Maar als je dan
al les op een rijtje zet, kom je tocli lol de conclusie dat
je goed zit, dal ie als je weg gaal tocli ergens anders
weer opnieuw moet beginnen... Die kans ligt er mis
schien wel. maar aan de andere kant kun je veel beter
blijven waar je bent. omdat je de hele gang van zaken
door en doorkent, dat hele bedrijl'doorhebt, omdat je
de hele groei hebt meegemaakt. Aan al die ontwikke
lingen heb je meegewerkt en daartoe heb je ook de
kans en de vrijheid gekregen. Nou, dan heeft het
weinig zin om te vertrekken".
Ruim twintig jaar bij dezelfde baas. Het heeft zo z'n
voor- en nadelen. Dat erkent Van Hanegem grif.
„Kijk. je bent er als kleine jongen begonnen en toen
hadden die mensen dat bedrijf al jaren Maardie zelfde
mensen zijn nu wel veel ouder geworden Ze zien je toch
nog altijd een beetjetja. net of ze je nog niet als
volwassen zien... en dat geeft dan toch wel eens een
conflict Zelf voel je dan dat je hel aankunt, maar dan
komt er direct dat conflictDat je die vrijheid niet
voldoende krijgtom je in te zeiten voordat bedrijf. Dat
die kleintjes van toen zo oud geworden zijn, dat ze het
gewoon moeten kunnen, maar dal die ouderen dan
zeggen van: „Hé, wacht eens even, jij komt ook nog-
maar pas kijken...'" In betrekkelijke mate zijn die con
flicten wel opgelost, maar je kunt niet zeggen dat alles
altijd opgelost is...".
Keihard werken
Een weinig gecompliceerd mens eigenlijk. Bram van
Hanegem. Hij werkt dagelijks keihard voor Cruson
en verder is er weinig tijd over. Hij houdt wel van
zeilen ('Vroeger had ik een boot, maar m'n vrouw
wilde nooit mee... nu, vaar ik veel met m'n zwager
mee'), tennissen ('ik heb geholpen de club op te rich
ten, maar ik kom er nauwelijks toe om zelf een par
tijtje te spelen...') en zwemmen ('ik doe veel organisa
torisch werk bij 'Scheldestroom'... al jaren'). En ver
der is hij een gezelligheidsmens. Een flinke kennis
senkring, waarin overigens weinig 'Van Hanegems'
voorkomen: „We zien elkaar eigenlijk allemaal pas
als er iemand begraven wordt... Dat is nu eenmaal zo".
Over vroeger: „Dan zaten we met de weekends bijna
altijd in Vlissingen. Met. z'n dertigen op de pont naar
Vlissingen
En 's avonds laat weer terug?
Van Hanegem grinnikt. Ietwat samenzweerderig zegt
hij: "Niet altijd... Je trok somsdoor naar Middelburgen
Goes en dan kwam je pas 's zondags terug. En lol jon
gen... Als je dan eens bekijkt wat ze tegenwoordig
doen. Je hebt alles, je kunt overal heen. Wij hadden
niet veel geld. maar dat had je ook niet nodig. Je ging
rustig naar de kermis; wij gaven geen kapitalen uit.
maar we hadden het prima. En meisjes natuurlijk-
Gewoon een feestje bouwen. Ook op Breskens zelf. 's
Zomers konden wij nooit op vakantie vanwege de win
kel. maar dan zaten we een hele zomer in het zwembad
met die hele troep. Dat was ons vakantie-oord. En het
strand en de duinen. Er was zoveel te doen en dat is nog
zo. Alleen, de jeugd ziet het niet meer...
In de rest van Zeeuwsch-Vlaanderen hebben Bres-
siaanders nog altijd een beetje het image van dwarse
doordouwers, die zich door niemand de les laten lezen.
Volgens Van Hanegem een achterhaald vertelsel. „Dat
is een image van heel vroeger, dat telt nu niet meer.
Vroeger, als hun geld op was, dan gingen ze nog wei
eens knokken met die boeren of zo, maar dat is in
bij. Dat Breskens wel een bijzondere gemeenschap is in
Zeeuwsch-Vlaanderen is een feit. Dat is ook bewezen in
dat onderzoek van de Stichting Zeeland. We kwamen
eruit als iets heel aparts, niet kerks, eerder een men
gelmoes van gezindten. En bij de rasechte Bressiaan-
ders een ontzettende aanhankelijkheid voor wat be
treft die haven. Dat merk je nog wel hoor. een heel
apart slag volk. individualistisch en eigengereid. Of ik
ook zo ben? Daar verdiep ik me niet in. Misschien wel
agressief, maar....".
Negentig procent van het leven van Bram van Hane
gem is voor z'n werk. De overige procenten worden
verdeeld over de andere bezigheden (het tennissen, het
zwemmen en het zeilen). „Ik zit al jaren in het bestuur
van 'Scheldestroom' Aan andere bestuursfuncties
kom ikgewoon niet toe.omdatdatdan zeker ten koste
van 'de zwem' zou gaan en dat wil ik niet. Ik organiseer
bijzondere activiteiten, zoals feestjes, verlotingen en
acties. Dat doe ik. omdat ik me niet zo in die sport zelf
verdiep. Ik werk lie vér organisatorisch En die andere
mensen moeten zich dan maar bezig houden met de
sportkant. Je moet in een vereniging iemand hebben,
die allerlei dingen organiseert om de leden bij elkaar te
houden enz. Over vijfjaar hebben we ons vijftigjarig
bestaan bijvoorbeeld; daar.zitten we nu al over te den
ken... eigenlijk is het gewóón werken voor me. geen
ontspanning...".
Politiek
Even zag het er naar uit dat hij zich in de gemeente
politiek zou begeven, maar uiteindelijk ontbrak hem
ook daartoe weer de tijd. Hij is in elk geval wel ge
vraagd. Voor de lijst van 'Dorpsbelangen en Toeris
me', Een bijzondere lijst in 'het Oostburgse' vindt Van
Hanegem zelf. met de in West Zeeuwsch-Vlaanderen
beroemde A. Verhage (in antiekl als belangrijkste
vertegenwoordiger.
„Dorpsbelangen en Toerisme... Verhage heeft een
jacht, en op die manier kwamen we zo eens met hem te
praten. Hij iseigenlijk een bon-vivant in die gemeente
raad hé Gelukkig heeft-ie nu een nogal serieuze vent
naast zich... Samen met m'n zwager had ik al eens wat
zitten praktizeren over die politiek hier. We voelden
onsniet thuis bij deze partij en ook niet bij die partij en
toen kwamen we terecht bij 'D. en T' We dachten: daar
zit wel iets in. Toen zijn we gaan helpen. We gingen
overal aanplakbiljettenophangenenzo, prachtig. Ja, we
hebben er wel lol in gehad toen ze plotseling met twee
zetels uit de bus kwamen, bijna drie. En toen merkte je
dat er ineens wel rekening met die partij werd gehou
den, leuk hoor
Terugblik
Bijna veertig jaar is Van Hanegem nu. Tijd om alvast
eventjes terug te blikken...
Dat doe je onbewust, dat terugkijken. Vorig jaar had
ik dat sterk. Toen dacht ik„Zit ik er nou goed of niet;
moet ik nou niet iceg van altijd maar diezelfde plaats?
En och. daar kom je dan wel van terug, zeker in de
huidige economische situatie. Je voelt aan datje, ook
al ga je meergeld verdienen als je weggaat, je er hele
maal niet gelukkiger door zou worden. Je hebt het
werk datje graag doet. de vrijheid, de plaats waar je
wooni... Daarmee ben je tevreden en dan kun je dit
beter behouden dan wispelturig ie worden en gekke
sprongen te gaan maken.
Terugblikken. Ook nog weieens even naar die beginpe
riode bij Cruson. toen Van Hanegem er voor het eerst
op uit gestuurd werd. „Dat was moeilijk. Het belang
rijkste toen was het werven van nieuwe klanten voor
de reconditionering van vaten. Je had natuurlijk wel al
heel wat telefonisch gedaan, maar nu werd het echt op
reis gaan. Dan kwam je bij die grote fabrieken, waar je
moest praten met de chef inkoop of de chef onderhoud
en vaak ook met de directeur. En daar kwam je als
ventje van net twintig, met al te zelfverzekerd... Ik heb
het pleit gewonnen omdat ik bepaalde principes hul
digde. Zat ik bijvoorbeeld met iemand te praten en kon
ik op het een of ander geen antwoord geven, dan sprak
ik een tijdstip af waarop ik hem dc volgende dag kon
bellen met m'n informatie. En daar heb ik me altijd aan
gehouden. Zo'n directeur kon dan met je werken... hij
vond je correcten daar moetje het van hebben..".
Een gesprek van een paar uur. Meer niet. Van Hane
gem is een druk bezet mens, maardat wasal duidelijk
geworden. Geen tijd voor allerlei bijkomstigheden in
het leven en maar een handje vol tijd voor wat hob
by's. Om het beeld af te ronden nog even iets over
'huisvader Van Hanegem'.
Huisvader
Over zoon Bram (4i en dochter Marjolein (9i: „Ik ben
een strenge vader. Ze moeten kunnen luisteren, vind
ik. Weetje wat het is... Marjolein bijvoorbeeld hè, die is
gewoon zonder dat ze er zelf erg in heeft, brutaal. On
bewust. Datzie je tegenwoordig toch erg veel, dat kin
deren hun vader en moeder gemakkelijk voor rotzak
durven uitschelden. Nou. dat moest je vroeger niet
uithalen Oh man. als je dat toch deed..
Zoontje Bram heeft overigens best 'een goeie' aan z'n
vader. Dat blijkt: „Voor die jongen bouw ik met ple
zier zomaar even vlug iets in mekaar. Ik bouw alles
uit m'n fantasie, van Lego-stenen. Als we straks inliet
bedrijf voldoende onderdelen hebben van dat nieuwe
'bouw-speelgoed' dat bij Cruson is ontworpen, dan
gooi ik met plezier een berg van dat spul hierop tafel.
Dan ga ik zelf zitten spelen en dat geeft me enorm veel
ontspanning. Op dit moment sloop ik een oude speel
goedvrachtwagen. Daar ga ik een motortje inzetten...
M'n vrouw zegt weieens: „Je lijkt wel gek... je hebt
nog hardstikke veel werk!..., maar ik zou er m'n eten
voor laten staan...".
Dat vertelt Bram van Hanegem allemaal in die paar
uur. En dan hebben we het nog niet eens gehad over de
toneel- en cabaretvoorstellingen, waaraan hij in z'n
schooltijd meewerkte Over het toneelstuk "De Engel
in de kist' bijvoorbeeld, waarin Bram de rol van taxi
chauffeur voor z'n rekening nam....
Voor de deur staat al een minuut of tien een auto met
ronkende motor. Ons vervoer, terug naar Terneuzen...
De chauffeur heeft enige malen tevergeefs aangebeld.
We hadden de 'ding dong' niet gehoord. Net voordat
Van Hanegem de deur achter ons sluit, horen ive hem
legen z'n vrouio zeggen: „We moeten toch eens iets aan
die bel doen...".
