Albanië moeilijk te
peilen voor westen
Wetsontwerp deelparlementen
tijdbom onder Labourregering
Krijgt Zeeland
programeollege?
PZC/.
HODZJA-BEWIND
BESTAAT 35 JAAR
VRIJDAG 3 DECEMBER 1976
opinie en achtergrond
i Dw Dick Verkijk)
Een Hongaarse leraar, met vakantie in Joegoslavië, besloot met
zijn rubberboot naar Italië te zeilen. Hij stak van wal; dagen later
zette hij zijn boot op een strand. Hij werd onmiddellijk door twee
soldaten gearresteerd en geblinddoekt meegenomen naar een po
litiebureau. De Hongaar, die nog steeds niet wist waar hij was,
werd van spionage verdacht. Ten slotte werd hem duidelijk ge
maakt waar hij was beland: in Albanië. Hij werd enkele maanden
vastgehouden. Hij kreeg nauwelijks te eten en wat hij kreeg stonk
naar bederf. Omdat hij hardnekkig bleef ontkennen spion te zijn,
werd hij herhaaldelijk mishandeld.
Op een dag werd hij weer geblinddoekt
en in een auto gezet, tussen twee bewa
kers in. Na enige tijd stopte de auto De
twee bewakers namen hem onder de
arm en leidden hem een trap op. Boven
gekomen lieten de bewakers hem los en
keerden terug Iemand nam hem zijn
blinddoek af en toen bleekdat hij in een
vliegtuig zat. dat de Hongaarse regering
speciaal had gestuurd om hem op te ba
len Er ging een golf van vreugde door de
leraar: hij mocht terug naar Hongarije
In Boedapest werd hij verhoord, maar
hij kwam niet voor het gerecht wegens
„vlucht uit de republiek". „Je hebt in
Albanië al genoeg straf gehad", zeiden
ze tegen hem. Hij kreeg zelfs een paar
maanden verlof om psychisch en fysiek
een beetje bij te trekken, waarna hij
zijn baan als leraar op dezelfde school
waar hij voor zijn „vlucht" had ge
werkt. kon voortzetten.
Deze geschiedenis heeft zich een paar
jaar geleden afgespeeld, maar in wezen
is er niets veranderd, noch in Hongarije
waar de relatieve tolerantie zich heeft
gehandhaafd, noch in Albanië, dat zijn
stalinistisch stelsel heeft voortgezet.
Vorige maand (november) heeft dit be
wind zijn 35-jarige bestaan gevierd.
Voor de oorlog was Albanië een ko
ninkrijk; koning Zog was staatshoofd.
April 1939 bezetten de Italianen het
land. Een communistische partij be
stond er toen nog niet. Die werd pas
opgericht na de aanval van nazi-
Duitsland op de Sowjet-Unie. Die aan
val begon op 22 juni 1941; de partij
werd op 8 november van dat jaar ge
sticht. Oprichter en secretaris
generaal werd Enver Hodzja - en deze
is tot de dag van vandaag de heerser
over het land.
Er waren drie verzetsbewegingen in Al
banië: de „Legaliteti" (volgelingen van
koning Zog), de ..Balli Kombtar" (het
..Nationale Front") en de communisti
sche partij, die de voor Nederlanders
verwarrende naam van ..Party van de
Arbeid" kreeg. Alle drie de bewegingen
kregen materiële hulp van Engeland en
Amerika, per parachute neergelaten.
Anglo-Amen kaanse verbindingsofficie-
te. heeft problemen met de bloedsom
loop en eet uitsluitend nog voedsel, dat
speciaal voor hem per vliegtuig uit
Frankrijk wordt aangevoerd. Het is
duidelijk dat er onder die omstandig
heden onder de partijtop vooizichtige
onderlinge gesprekken ontstonden over
de opvolging en over de dan te voeren
politiek
Er zijn onmiskenbaar stromingen, die
van dat isolement afwillen, maar over de
manier waarop lopen de meningen dia
metraal uiteen Een groep zou je kunnen
karakteriseren als pro-Sowjet'de an
dere als pro-Joegoslavisch'
Zuivering
ren zorgden voor de coördinatie van die
hu in
Italië capituleerde in 1943 Doorslagge
vend voor de machtsverhoudingen tus
sen de verschillende partizanenbewe-
gingen was het feit. dat na die capitula
tie een hele Italiaanse divisie zich met-
uitrusting en al aan de kant van Hodz-
ja's partizanen schaarde. Deze geza
menlijke strijdmacht bestreed niet al
leen de Duitsers, maar ook de beide an
dere verzetsbewegingen (in Joegoslavië
bestond een analoge situatie. Tito's
partizanen en de Koninklijke Partiza
nen" van Mihalovitsj bestreden niet al
leen de Duitsers maar ook elkaar. In Ti
to's ..Stalingtijd" tussen 1945 en 1948 is
Mihalovitsj gefusilleerd, omdat hij bij
sommige gelegenheden samen met- de
Duitsers tegen Tito zou hebben gevoch
ten. Na de terugtrekkingen van de Duit
sers uit de Balkan was het voor Hodzja.
dan ook geen probleem de macht in han
den te nemen.
Ue Albanese leider heeft de destali
nisatie van Chroesjtsjov in 1956 nooit
aanvaard, maar tot een definitieve
breuk met de Sowjet-Unie kwam het
pas in het begin van de zestiger jaren,
omdat er toen een andere grote broer
was om op terug te vallen: China, dat
brak met de Sowjet-Unie omdat het ook
vond dat Chroesjtsjov destalinisatie
„revisionistisch" was. Sindsdien was
de verhouding China-Albanië zeer in
nig; de Chinese voorpost in de Balkan
kreeg grote financiële en technische
hulp uit Peking. Ook de praktische ge
volgen van de Chinese ideologie waren
in Albanië identiek aan die in China:
volstrekte isolatie van het buitenland,
een keiharde partijdiscipline die geen
enkele afwijking duldde, een ongebrei
delde persoonsverheerlijking van de
partijleider en een voortdurende eer
bied voor Stalin, wiens standbeelden
en portretten zowel in China als in Al
banië ereplaatsen innemen.
Maar er lijken veranderingen op til: in
de eerste plaats in de partijleiding zelf
en in de tweede plaats in de verhouding
tot China. Hodzja is nog wel de leider in
Albanië, maar niet meer de onbetwiste
leider. Hij is 68 jaar. lijdt aan suikerziek-
Zoals je zo vaak ziet gebeuren in com
munistische landen waar de gesettelde
partijleider zijn fysieke einde ziet na
deren: hij probeert 'n kader te creëren
dat zijn beleid ongewijzigd voortzet en
hij zuivert iedereen weg waar hij ook
maar enigermate aan twijfelt. Zo ook
in Albanië. Er heeft de afgelopen drie,
vier jaar een meedogenloze zuivering
plaatsgevonden, waar overigens maar
heel weinig van naar buiten door
dringt: 19*3 was het jaar van de zuiver
ingen op het culturele vlak, 1974 was
het leger aan de beurt en vorig jaar ging
de economische sector onder het mes.
Waarnemers in Joegoslavië zijn ervan
overtuigd, dat er vele terechtstellingen
hebben plaatsgevonden maar niemand
waagt- zich aan getallen. Het gerucht
gaat. dat de minister van defensie. Beqir
Balluku tot. de terechtgestelden be
hoort. Diplomaten en zakenlieden, die
zo af en toe beroepshalve in Tirana be
sprekingen voeren, hebben meegedeeld
dat zij bijna niemand van hun vroegere
gesprekspartners achter hun bureau te
rugvinden.
Ook officieel wordt bevestigd dat er
grootscheepse zuiveringen zijn geweest.
Van de zomer heeft partijleider Hodzja
er al op gewezen, maar op het Jongste
partijcongres, dat in de eerste week van
november werd gehouden, heeft hij er
uitvoeriger bij stilgestaan. Uiteraard
maakte hij. naar stalinistische traditie,
geen onderscheid in de verschillende
soorten oppositie tegen zijn beleid: hij
gooide ze allemaal op een hoop. En wel
letterlijk. Hij zei. dat de ..ontmaskerde
anti-partijgroep op de vuilnishoop was
gegooid waar alle verraders van de revo
lutie thuishoren".
Hij noemde acht voormalige topleiders
met name in zijn beschuldigingen.
..Deze verraderlijke groep vormde", al
dus Hodzja. ..een fractie in de top van de
strijdkrachten, die het Albanese Cen
traal Comité (van de partij) omver wilde
werpen door middel van een militaire
staatsgreep, teneinde de Albanese Par
tij van de Arbeid en de dictatuur van het
proletariaat te vernietigen. Om dit te
bereiken vertrouwden zij op buiten
landse militaire interventie". Hodzja gaf
geen enkel detailzodat het duister blijft
wat er werkelijk is gebeurd.
Verkiezing
tussen Amenka en China verbeterden.
Het grote door China opgezette en gefi
nancierde staalproject Elbasan had be
gin van dit jaar al te kampen met ver
tragingen als gevolg van verkoelde ver
houdingen
China schijnt toen al zijn financiële
hulp aan Albanië met de helft te hebben
verminderd. De keuze van Hua Kuo-
feng tot partijleider in China is ook
slecht gevallen bij Hodzja. Het duurde
opmerkelijk lang, voordat de Albane
zen hem met zijn benoeming feliciteer
den. De sympathie van Hodzja gaat uit
naar de linksradicalen in China, die in
Peking worden aangeduid als „de be
nde van vier". De Chinese partij was
niet vertegenwoordigd op het Albanese
partijcongres, maar hier hoeft geen bij
zondere betekenis aan te worden ge
hecht, want de Chinezen sturen al sinds
1969 geen vertegenwoordigers naar
welk congres in het buitenland ook.
Hua Kwo-feng liet in een boodschap wel
ifreten dat hij Albanië beschouwde als
de citadel van de revolutie die boven
Europa torentHodzja noemde Hua-
Kwo-feng helemaal niet in zijn rede Al
les wat hij zei over China verbond hij
aan de naam van Mao-Tsetoeng. wat
lijkt op het begin van de breuk tussen
Albanië en de Sowjet-Unie toen Hodzja
zijn complimenten aan het adres van de
Sowjet-Unie altijd in Stalinpapier ver
pakte. Overigens besteedde hij in zijn
rede. die in totaal 13.5 uur duurde en die
was uitgesmeerd over verscheidene da
gen. slechts zeven minuten aan China.
Ook uit verklaringen van andere partij
leiders. met name van premier en Hodz-
ja's trouwste medewerker. Tsjehu. moet
worden afgeleid dat een breuk tussen
China en Albanië tot de zeer reële moge
lijkheden behoort.
Economie
Hoe het dan verder moet met de Alba
nese economie, is een open vraag. De
zojuist aangenomen nieuwe grondwet,
waarin het land overigens officieel tot
„socialistisch" is verklaard, kent een
artikel, dat economische betrekkingen
met het buitenland bijna onmogelijk
maakt. In dat artikel wordt het Alba
nese ondernemingen (die uiteraard alle
staatsondernemingen zijn) verboden
kredieten op te nemen in zowel
bourgeois-kapitalistische als in revi
sionistische landen. Van Albanees
standpunt uit gezien, blijft dan bijna
alleen China als handelspartner over.
En hoe moet het nu verder, als ook
China afvalt?
Al met al een somber perspectief op
korte termijn voor de Albanezen, zowel
op politiek als op economisch gebied. In
de wereld van de marxistisch-
leninistische splinterpartijen kan Ti
rana wellicht een schijncentrum voor
het communisme worden. Op het par
tijcongres in Tirana waren niet minder
dan 29 van die splinterpartijen, waar
onder die van Nederland, vertegen
woordigd.
Uit de „verkiezingen" op het congres
blijkt ook op welke grote schaal er ge
zuiverd is. Het politbureau komt terug
met dezelfde twaalf man, maar dat was
pas voor een derde gezuiverd. Op twee
nieuwelingen na bestaat het nu weer
geheel uit oude getrouwen van Hodzja
uit de oorlogsperiode. De twee belang
rijksten zijn Mechmet Tsjehu
(minister-president) en Hijsni Kapo.
Van de vijf kandidaat-leden van het Po
litbureau zijn er vier zo te zeggen splin
ternieuw. Bij het Centraal Comité zijn
de wijzigingen zeer groot. Van de 77 le
den (zes meer dan het vorige Comité
zijn er 43 nieuw; bij de kandidaatleden
zijn 18 van de 38 nieuw.
Vele zuiveringen dus en vele verander
ingen. Bedoeld om in beginsel alles bij
het oude te laten In feite betekenen ze.
dat er grote meningsverschillen zijn die
ongetwijfeld op langere termijn tot
principiële wijzigingen zullen leiden.
Dit proces zou wel eens versneld kunnen
worden door een tweede probleem
waarvoor Albanië zich geplaatst ziet: de
veranderende verhouding met China
Hodzja zag al tijdens het leven van Mao
met lede ogen aan. hoe de betrekkingen
PROVINCIALE ■Politiek en partii
STATEN
ZEELAND
Vandaag openen wij op deze opinie- en achtergrondpagina een nieuwe ru
briek: Politiek en partij'. Eenmaal per week zullen daarin Zeeuwse politici
gastvrijheid krijgen om hun opvattingen duidelijk te maken. Deze bijdragen
komen onder de verantwoordelijkheid van de betrokken auteurs.
Bij toerbeurt komen in deze rubnek achtereenvolgens aan het woord de
Zeeuwse provinciale statenleden W. Don iPvdAi. drs. H. Eversdijk iCDAi.
mevr E. Maris-Koster(VVD), A MaljaarsiSGPien C Th A. van Waterschoot
tPPRi. De rubriek zal steeds op vrijdag verschijnen. Vandaag de eerste afle
vering van de hand van W. Don
D,t
'it eerste artikeltje in onze P.Z.C.
heeft mij meer kopzorg gekost dan ik
voor mogelijk had gehouden toen ik
mij bereid verklaarde regelmatig een
bijdrage te leveren. Mijn bijdrage in
deze krant zal de ene maal meer, de
andere maal irunder politiek getint
zijn, maar het blijft een politieke bij
drage anders had men mij hiervoor
ook niet uitgenodigd.
In de Statenzaal waar uw provincie-
'bestuurders' vergaderen is 14 dagen
geleden weer het nodige afgepraat bij
de behandeling van de begroting
voor he t J aar 1977 Éénmaal per j aar
kan men alle zaken aan de orde en
het hele beleid ter discussie stellen. U
begrijpt dat daar met een fractie van
14 man dan wel de nodige inbreng
wordt geleverd. De fractievoorzitter
is de coördinator die uit alle inbreng
één verhaal breit. Deze maal moes
ten de collega's daar 1 uur en 40 mi
nuten naar luisteren, inclusief de in
terrupties die men uiteraard uit
daagt en die zaak verlevendigen.
Tegenover de éénmansfractie van
het G.P. V., de heer Meyering, die een
vol uur nodig had. waren wij in feite
kort van stof.
De eindconclusie was echter van alle
zijden dat deze wijze van behandelen
moest gaan veranderen. Men kan zich
voorstellen dat voortaan de fractie
voorzitters zich bepalen tot alge
meen politieke zaken en de grote be
leidslijnen en dat de ovenge staten
leden dan bij de hoofdstuksgewijze
behandeling (elk hoofdstuk van de
begroting handelt over een bepaalde
sector van het geheel bijvoorbeeld
Waterstaat) daarop kunnen ingaan.
Dan komt ieders individuele inbreng
in het totaal ook beter tot zijn recht.
Va,
an vele kanten werd het college
van Gedeputeerde Staten (dagelijks
bestuur van de provincie) verweten
dat zij bij de begroting in haar gelei-
debrief (brief met toelichting op
begro tings-enbeleldsvoornemens)zo
weinig visie ten toon spreidde, j azelfs
stelde dat zich geen bijzondere ge
zichtspunten voor deden waarop
diende te worden ingegaan. De PvdA
heeft gesteld dat de stukken van ge
deputeerde staten geen blijk gaven
van belangstelling voor de samenle
ving waarin wij leven, voor de noden
en de vervreemding van de mensen,
ook in Zeeland, en dat men zich be
perkte tot feiten en feitjes, cijfers en
cijfertjes.
De zittingsperiode van provinciale
staten heeft bijna 3 jaar van de 4 ja
rige duur achter de rug en het ware
juist geweest nu eens de balans op te
maken van de globale afspraken die
na de verkiezingen van 1974 zijn ge
maakt. U weet wellicht nog dat de
PvdA zich destijds duidelijk uitsprak
voor een afspiegelingscollege (zoveel
mogelijk partijen m college verte
genwoordigd) met een programma
waarover de deelnemende partijen
het eens moesten zijn. Dat pro
gramma zou voor het te vormen col
lege als baas moeten gelden voor de
4-jange zittingsperiode.
We hebben in 1974 wel gezamenlijk
een aantal vergaderingen gehad
voordat het college werd gekozen,
maar de inbreng voor de program
mapunten kwam alleen van de zijde
van de PvdA, terwijl van de andere
kanten alleen maar werd geremd.
Zelfs de vastlegging van nota bene
ook een programmapunt van het
CDA 'geen ontwikkeling Sloe II'
kostte toen de nodige moeite. De
toenmalige fractievoorzitter van de
SGP vond dit alles echter al veel te
ver gaan en riep op een bepaald
moment uit: „We koersen regelrecht:
af op een programcollege". Jammer
genoeg was dit laatste niet het geval.
Nu, bij de begrotingsbehandeling,
hebben wij ten aanzien van dit punt
een duidelijke standpuntbepaling
vanuit het Zeeuwse CDA mogen ver
nemen, welk standpunt ons zeer
heeft verheugd. De heer Eversdijk,
fractievoorzitter, heeft duidelijk ver
klaard zich volledig te scharen ach
ter datgene dat hierover staat in het
CDA-ontwerp verkiezingspro
gramma te weten 'De voorkeur voor
afspiegelingscolleges van brede sa
menstelling op basis van een pro
gramma voor de komende 4 jaar".
Wa,
at is nu precies de bedoeling? zal
delezerzich afvragen. Erworden veel
termen gebruikt als bijvoorbeeld af
spiegelingscollege, meerderheidscol
lege en programcollege, maar de on
duidelijkheid werd in de hand ge
werkt door de wijze waarop men met
deze begrippen is omgesprongen.
Beter is het te spreken over 'pro
gramcolleges' en 'niet programcolle
ges'. Het verschil zit 'm in de inten
tiesvan waaruit het college tot stand
komt. Er is sprake van een program-
college, indien de deelnemende frac
ties voornemens zijn een program,
waarover overeenstemming is be
reikt uit te voeren. De leden van het
college, alsmede de partijen die het
college ondersteunen weten zich
hieraan gebonden.
Bij hetniet-programcollege isvan dit
alles geen sprake. Een dergelijk col
lege heeft geen programmatische ba
sis. In het meest gunstige geval zijn
er soms weliswaar een aantal afspra
ken, maar deze zijn zo vaag en vrij
blijvend. dat moeilijk gesproken kan
worden van een programcollege. Er
ispassprake van een programcollege
indien er een program is met duide
lijke politieke keuzen en prioriteiten
dat werkelijk als beleidsstuk dienst
kan doen. Zowel progam- als niet-
programcolleges kunnen qua sa
menstelling een afspiegelxngs- dan-
wel een meerderheidsbasis hebben.
In het eerste geval is de collegesa
menstelling een afspiegeling van de
getalsmatige verhouding in de sta
ten, de belangrijkste fracties zijn dan
voor zover rekenkundig mogelijk in
het college vertegenwoordigd. Zo'n
college zouden wij een college op
brede basis kunnen noemen.
In het tweede geval zijn één of meer
fracties, hoewel getalsmatig sterk
genoeg om aanspraak te mogen ma
ken op deelneming aan het college,
niet in het college vertegenwoordigd.
In zo'n geval zouden wij het een col
lege op smalle basis willen noemen.
Momenteel hebben we in Zeeland in
feite een college op smalle basis, im
mers de SGP met 5 zetels heeft geen.
de A.R met 4 zetels heeft wel een
g.s -zetel. Dit college op smalle basis
is gebaseerd op enkele globale be
leidsafspraken.
Persoonlijk acht ik een college op
W. DON
brede basis ook niet wenselijk. Daar
voor liggen de standpunten en op
vattingen tussen socialisten en
staatkundig gerefonneerden te ver
uiteen. De heer Maljaars (voormalig
fractievoorzitter SGP) noemde zich
eens 'niet-anti-revolutionair' maar
'anti-socialistisch'.
In het verkiezingsprogramma zegt
het CDA. 'De voorkeur gaat uit naar
afspiegelingscolleges van brede sa
menstelling'. Dit laat, gekoppeld aan
het uitgangspunt programcolleges,
dacht ik voldoende ruimte voor een
in de toekomst te vormen 'program
college op zo breed mogelijke basis'
en met deze conclusie na de begro
tingsvergadering van de provinciale
staten ben ik erg gelukkig.
Ee,
i vorige maal ging de PvdA naar
het overleg met enkele minimum ei
sen, welke werden ingewilligd. Juist
de ervaring m de afgelopen jaren
brengt de PvdA de volgende maal
waarschijnlijk tot de minimum eis
dat voor deelneming aan het college
zal moeten worden voldaan aan de
samenstelling van een programma,
als 'oasis voor het nieuwe college.
Dit laatste kunnen we van het hui
dige college bepaald niet zeggen en
juist het ontbreken van een pro
gramma doet het zo weinig concreet
zijn.
Mede dankzij de ontwikkelingen
binnen het CDA ligt de verwachting
voor de toekomst vrijwel vast.
Tegenover de kritiek ook door ons
geuit, deelde het college, mede het
logisch en gewenst te vmden om de
beleidsuitvoering en toetsing over de
naar het einde lopende zittingspe
riode het volgend jaar aan de orde te
stellen. Dit is dan een uitstekend uit
gangspunt voor het in 1978 optre
dende nieuwe college dat dan een
programma op zal moeten stellen
voor haar te voeren beleid.
Door één en ander zal het beleid in de
provincie gepolitiseerd worden, dat
wil zeggen gebaseerd op duidelijke
politieke keuzen voortvloeiend uitde
verkiezingsprogramma's van de
deelnemende partqen. Laten wij
daarbij echter goed voor ogen hou
den dat in de Zeeuwse statenzaal
geen Zeeuwse regenng en parlement
tegenover elkaar staan, maar dat de
provinciale staten met de uiten door
hen gekozen g.s.-leden te zamen het
bestuur van de provincie vormen.
W. Don
HODJA
'Van ome correspondent, mr. H L Lef-
felaari
±Je door de labourregenng ingediende
wet op de devolutie die Schotland en
Wales een eigen assemblee zal moeten
geven is een tijdbom. De labourregering
kan het regeren erdoor onmogelijk wor
den gemaakt. De labourpartij kan voor
goed zijn kans verspelen op een natio
nale meerderheid En tenslotte staalde
eenheid van het verenigd Britse konink
rijk op het spel
Het ingewikkelde wetsvoorstel dat 166
pagina's en nog eens 115 aparte clausu
les omvat zal in het kort zowel Schot
land als Wales een eigen assemblee ge
ven met beperkte bevoegdheden De as
semblee van Schotland te vestigen in
Edinburgh, zal uit ongeveer 150 leden
bestaan en beperkte wetgevende be
voegdheden hebben. Die van Wales, die
in Cardiff zal komen, zal 80 leden krijgen
maar geen wetten kunnen voorstellen of
aannemen Geen van beide assemblees
zal belastingen mogen heffen.
De leden zullen direct gekozen worden
opeen manierdie gelijk is aan de verkie
zingen voor het parlement in West min
ster Beide ..pseudo-parlementen'idaar
zal het in de praktijk toch wel op neer-
ting van de assemblee in Schotland zal
een kleine 20 miljoen gulden vergen, die
in Wales ongeveer 18 miljoen Met alle
kosten voor verkiezingscampagnes,
publiciteit en staf wordt geschat dal
Londen jaarlijks ruim 100 miljoen gul
den naar de assemblees zal moeten de-
volueren
Schotland
De Schotten krijgen een eigen eerste-
minister iWales niet) en leden van de
assemblees kunnen tegelijkertijd lid
van het Britse Lagerhuis zijn, een inte
ressante combinatie omdat het Lager
huis souverein zal blijven zodat een
dubbel-functionaris met twee maat
staven kan gaan meten. Een van de
clausules (nummer 82) stelt ook dat de
Britse VVV niet langer verantwoorde
lijk zal zijn om Engelsen ertoe te bewe
gen hun vakanties in Schotland of Wa
les door te hrengen.
De vraag is waarom devolutie? De
tweede vraag is: waarom juist nu? Veel
buitenlanders zijn geneigd de nationali-
teitsdrift van de Schotten en Welshmen
te betuttelen als bijdrage tot folkloristi
sche tradities even guitig als de onver
staanbare taal die in beide gebieden
wordt, gesproken doedelzakken, kilts,
liederen uit Wales en bizarre gewoonten.
Vanuit dat: gezichtspunt zijn Schotten
nog steeds mensen die staande pap
eten. van intense kou genieten en met
whisky gorgelen. De Welshmen zijn ro
buust welbespraakt poëtisch (Dylan
Thomas i extrovert en beroeps-
armoeliiders
Buitenland
De waarheid is dat in beide gebieden
een Engelsman nog steeds (men kan er
om lachen of huilen) als een buitenlan
der wordt beschouwd, en een vergelij
king met hoe de Ieren over de Engelsen
denken gaat hier zeker ook op. De reden
waarom de Engelsman zich minder
Engels voelt dan de Schot zich een
Schot acht en de Welshmen zich een
Welshman is (vermoedelijk) omdat de
Engelsman zich nooit heeft behoeven af
te zetten tegen Schotten of Welshmen of
Ieren. De Engelsman beschouwt zich
superieur.
Waarom dan devolutie? Het antwoord
erop is niet dat de Engelsen zich plotse
ling bewust zijn geworden van de
Schotse tradities en verlangens of van
die in Wales, maar devolutie is politiek.
De labourpartij heeft zich gerealiseerd
dat wanneer het. niet meer zou kunnen
rekenen op de steun van de Schotse le
den in het Lagerhuis het weieens voor
goed afgelopen zou kunnen zijn met la
bour als een meerderheidspartij.
De dreiging voor labour is de gtoei van heid het wachtwoord zou moeten zijn In
de Schotse nationale partij iSNP) die het buitenland zal devolutie ongetwij-
steedsmeerstemmen dreigt af te zuigen feld worden uitgelegd als een verdere
van de labour-supporters in Schotland afkaveling van wat eens Groot-
De SNP wil onafhankelijkheid. De la
bourregering denkt nu dat sentiment in
te kunnen dammen met devolutie, een
soort afhankelijke onafhankelijkheid,
en het is geen wonder dat de gemoede
ren daarover zowel in Schotland en Wa
les. als in Londen, verward, verdeeld, en
explosief zijn
Manoeuvre
De conservatieven in het parlement
hebben ook politiek belang bij devolu
tie, zij het in mindere mate. Het was
dan ook de ex-premier Edward Heath
die een „referendum" in Schotland en
Wales voorstelde, een voorstel dat ech
ter door de labourvoorstanders werd
afgedaan als een uitstelmanoeuvre.
Een andere vraag die ook door Britse
politieke waarnemers wordt opgeroe
pen is waarom juist nu. wanneer Brït-
tannië zich economisch in zo'n zwakke
positie bevindt, devolutie te bewerk
stelligen.
Binnen de conservatieve partij, zowel
als bij labour, kan dit alleen maar tot
een ondermijning van de partijgelede
ren leiden op een tijdstip dat juist een-
Brittannië was - een indruk die de na
tionale economie niet ten goede zal ko
men en de Britse labourregering in het
defensief zal dringen.
Krachtmeting
Meer nog dan het gekibbel tussen het
Hoger- en Lagerhuis over het voorstel
om de vliegtuig- en scheepsbou windus-
trieën te nationaliseren, zal het devolu-
tievoorstel internationaal gezien wor
den als een krachtmeting die de rege
ring van premier Callaghan zich nau
welijks kan veroorloven. Daar tegen
over staat dat de gemoederen in Schot
land, nog meer dan in Wales, dusdanig
zijn opgezweept in de afgelopen weken
en maanden dat het moeilijk zal zijn
van de ingeslagen weg terug te keren.
Bij dat alles blijft het kernpunt wat de
assemblees praktisch zullen opleveren.
Een werkelijk grotere vrijheid voor
Schotland en Wales? Een wassen neus
zoals het zelfbestuur voor de Bantoe-
stans in Zuid-Afrika? Een bron van
voortdurende wrijving tussen Londen.
Edinburgh en Cardiff? Of zal het moei
lijkheden oplossen die een beter demo
cratisch functioneren van het Britse
koninkrijk mogelijk maken? Wat het
laatste betreft: ga er bij het nationale
gokinstituut Ladbroke's in Londen
maar geen weddenschap op aan.
komem krijgen door de regering in Lon
den een bedrag toegemeten De oprich-
