PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
EEG HOOPT OP. POSITIEF SLOT
VAN DE NOORD ZUIDDIALOOG
Oud-illegalen willen
Menten opsporen
ZLM maakt zich ernstig zorgen
over stijging van de grondprijzen
Europese leiders verwachten uitstel Parijse conferentie tot februari
Menten bracht bezoek
aan oorlogskerkhof
Wiegel gegriefd
door uitspraak
van Van Agt
Sex-jaloezie
pagina 2
219e jaargang no. 284
Dinsdag 30 november 1976
DEN HAAG - De Europese Gemeenschap hoopt dat de Noord-
Zuiddialoog tussen olie- en ontwikkelingslanden en industrielan
den in Parijs tot een positief einde wordt gebracht. Dat is de glo
bale inhoud van een verklaring die vandaag zal worden uitgegeven
aan het slot van het beraad van de regeringsleiders van de negen
landen van de gemeenschap in de Haagse Ridderzaal.
Het zal gaan om een verklaring waarin
de richting wordt aangegeven waarin
de Europese Gemeenschap zich zal
kunnen bewegen op de Parijse confe
rentie. zei minister Van der Stoel (bui
tenlandse zaken) maandagavond. De
Westduitse bondskanselier Helmut
Schmidt maakte duidelijk dat tot de
verklaring is besloten in de verwach
ting dat de ministersconferentie,
waarmee de Noord-Zuiddialoog half
december zou eindigen, tot eind fe
bruari wordt uitgesteld.
De Westduitse regeringsleider zei ook
dat een verhoging van de prijs van ruwe
olie het vermogen van de rijke landen
om ontwikkelingshulp te geven, aan
tast. Het gaat hierbij niet om een waar
schuwing aan de olieproducerende lan
den. aldus Schmidt, maar om een on
ontkoombaar feit. Zoals gemeld hebben
de olielanden een verband gelegd tus
sen het al dan niet slagen van de
Noord-Zuidconferentie en de omvang
van de verhoging van de olieprijs, waar
toe in de tweede helft van december zal
worden besloten.
Schmidt zei dat het zinloos was oplos
singen op de Parijse dialoog na te stre
ven nu nog niet duidelijk is wat het be
leid zal zijn van de nieuwe Amerikaanse
president Carter, die half januari in
functie treedt. Een gemeenschappelijk
grondstoffenbeleid van ontwikkelings
landen en industrielanden kan boven
dien leiden tot „boterbergen" zoals die
in de EEG bestaan, en daarmee is nie
mand gediend, aldus de Westduitse re
geringsleider.
Verdeeldheid
De negen regeringsleiders waren alge
meen bezorgd over de economische
vooruitzichten, maar bleken verdeeld
over de wijze van aanpak. De Deense
premier Jorgensen deed een beroep op
West-Duitsland en Nederland een ex
pansief economisch beleid te voeren.
Bondskanselier Schmidt wees dit af met
de opmerking dat de overschotten op de
betalingsbalans van Duitsland en Ne
derland aanzienlijk kleiner zijn dan de
tekorten van de andere EEG-landen.
Premier Den Uyl zei maandagavond
laat dat de Negen voortaan absolute
voorrang willen geven aan de bestrij
ding van de inflatie als voorwaarde voor
terugdringing van de structurele werk
loosheid. Het gaat niet meer primair om
grotere financieringstekorten (op de
overheidsbegroting) en injecties om de
consumptieve vraag te stimuleren, al
dus Den Uyl. die hiermee een wijziging
in het Nederlandse beleid leek aan te
kondigen. Hij zei dat de negen regering-
dicht
Twee sex-cinema's in Hulst dicht na het
vertonen van ongekeurde pornofilms.
PAGINA 3
investering
De regering zal toten met 1080ongeveer
13 miljard gulden uittrekken voor de
speciale Investeringsrekening om
daarmee de investeringen van bedrijven
te stimuleren.
LICHTENVOORDE (ANP) - Volgens
WD-fractievoorzitter Wiegel was de
een week geleden door minister Van
Agt geuite beschuldiging over het ge
bruik van het Menten-debat in de
tweede kamer ongegrond. „Van Agt,
CDA-voorman, kan de beschuldiging
niet waarmaken. Die beschuldiging is
in strijd met de politieke ethiek", aldus
Wiegel maandagavond tijdens een
spreekbeurt te Lichtenvoorde.
schefs op hun vorige top in juli te opti
mistisch waren geweest over de econo
mische vooruitzichten in de gemeen
schap. 1977 wordt het vierde jaar van de
wereldrecessie, aldus de premier.
De Franse president Giscard d'Estaing
kreeg bijval voor zijn betoog dat al het
geen nu in het kader van de gemeen
schappelijke markt tot stand is ge
bracht. behouden dient te blijven. Het
plan van minister Duisenberg. dat
beoogt een grotere samenhang te bren
gen in het monetair-economische beleid
Familie Kortenhorst:
niets te vinden over
betaling door Menten
DEN HAAG (ANP) - De Haagse advo
caat mr. A. G. Maris heeft maandag
namens de weduwe Kortenhorst en
haar kinderen verklaard dat uit de
boekhouding van de heer Kortenhorst
niets blijkt van een betaling van
ƒ200.000 door Pieter Menten. Hiervan
is de familie ook niets bekend, aldus de
advocaat
De heer H. Knoop, hoofdredacteur van
het weekblad Accent verklaarde vorige
week dat hij drie bankafschriften had
gezien die aantoonden dat er van de re
kening van de heer Menten. die nu op
verdenking van oorlogsmisdaden wordt
gezocht, destijds een bedrag ter grootte
van 200.000 was overgemaakt op de
rekening van de toenmalige tweede
kamervoorzitter-
De bewering van mr. Maris, als zou hij
geweigerd hebben bijzonderheden te
verstrekken, noemt de heer H. Knoop
een 'aperte onjuistheid'. De heer Maris
heeft mij gevraagd nader aan te dulden
op welke wijze, bij welke bank en in welk
jaarhetgeld betaald is, aldus Knoop, Ik
heb hem toen verteld dat het bedrag in
1951 via een Italiaanse bank en een Oos
tenrijkse bank gestort werd op een
Duitse bankrekening voor de heer Kor
tenhorst. De naam van de bank en de
(Nederlandse) functionaris bij deze
bank heb ik met een beroep op het ver
schoningsrecht niet willen noemen,
omdat dit voor de functionaris en de
bank verregaande consequenties zou
hebben, aldus de reactie van de heer
Knoop op de verklaring van mr. Maris.
van de Negen, werd sympathiek be
sproken. met name door de Engelse
premier Callaghan. Protectionisme op
nationale basis werd algemeen afgewe
zen.
Giscard stelde voor een plafond te stel
len aan de uitgaven van de Negen voor
hun energie-import (olie), gekoppeld
aan een afspraak daarover met Amerika
en Japandie zich ook een limiet zouden
moeten stellen. Ook zou er een „dwin
gende kalender" moeten komen om de
tekorten in de energievoorziening van
de Negen terug te dringen. Van der
Stoel: ..Ik hoop dat de raad van minis
ters van energiezaken opdracht krijgt te
bekijken wat mogelijk is".
Van der Stoel ontkende dat Giscards
plan het element van confrontatie met
de olieproducerende landen in zich
hield. Even veel of even weinig aan
dacht - Van der Stoel: „We kampen met
tijdgebrek" - was er voor de suggestie
van de Italiaanse premier Andreotti
om met de OPEC-landen een wapen
stilstand voor zes maanden te sluiten.
De Britse premier Callaghan wees de In Den Haag zijn sinds gisteren de regeringsleiders van de EEG bijeen. Foto:
tijdens de receptie op Huis ten Bosch, van links naar rechts: premier Den Uyl,
koningin Juliana die de Franse president Giscard d'Estaing een arm geeft-enprins
Bemhard.
Franse kritiek op de weigering
Londen om het „groene pond" te deva
lueren van de hand.
INITIATIEF VERZETSSTRIJDSTER TRUUS MENGER:
cowboys
Rubriek Cats: Hugo Metsers gaat een
film over Zeeuwsch-Vlaanderen maken:
'Smokkelaars zijn onze cowboys'.
matig
Minister Pronk vindt een matige verho
ging van de olieprijs gerechtvaardigd.
dundruk
Het verzameld werk van Van Schende!
in acht dundrukbladen en andere boe-
keepen
Zieke Ron de Jonge keept wel in finale.
durf
Televisiemakers durven geen vernieu
wing meer aan. zegt Beeldspraakeind
redacteur Jan Venema: radio- en tele
visieprogramma's. strips
WEST-DUITSLAND - Maandagmiddag hebben bewoners van het
Hümmlinggebied bij de Westduitse plaats Asschendorf (vlak over
de Nederlandse grens bij Vlagtweddegeprotesteerd tegen de
plannen van de Duitse regering om in dit gebied kernafval te
dumpen. Op de foto demonstrantengewapend met borden en trac
toren.
Van onze correspondent)
VENHUIZEN - Vanuit de oud-
illegaliteit is een actie op gang
gekomen om buiten het minis
terie van justitie en de rijksre
cherche om de verdwenen Pie
ter Menten op te sporen. Initia
tiefneemster is de oud
verzetstrijdster Truus Menger,
die tijdens de oorlogsjaren in
Kennemerland deelnam aan
het gewapende verzet.
Truus Menger heeft alle organisaties
van oud-verzetsmensen en nazi
slachtoffers aangeschreven om een
comité op te richten dat zich met de
opsporing van Pieter Menten moet
gaan bezig houden. Zij wil dat een der
gelijke organisatie nationaal en inter
nationaal alle anti-fascistische krach
ten bundelt voor dit doel. Het comité
moet ook geld inzamelen om de kosten
van deze actie te bestrijden. Verder
voelt Truus Menger er veel voor, het
bureau van Simon Wiesenthal op het
spoor van Menten te zetten.
„Ik geloof echt dat de mensen lang
zaamaan geen vertrouwen meer heb
ben in de justitie door deze zaak-
Menten. Neem die ergerniswekkende
toestand met die vergadering van die
politiefunctionarissen in het stamcafé
van Menten. Zoiets is toch ronduit be
lachelijk. En er zijn nog zoveel dingen
meer op te noemen. Ook het geval-
Philippa in Den Haag, die met een
lichte straf binnenkort in vrijheid
komt. De Neu .andse lijst van ge
zochte oorlogsmisdadigers is honder
den namen lang. En er wordt nooit iets
gedaan om die boeven op te sporen".
„Ik merk aan de gesprekken met mijn
oud-verzetsmakkers. dat het vertrou
wen in de Nederlandse justitie tot het
nulpunt is gedaald. Vandaar dat ik vind
dat we zelf maar iets moeten gaan doen
Laten ze eerst maar eens beginnen heel
die zaak in de openbaarheid te gooien.
En wat ook onmiddellijk moet begin
nen. is het voorbereiden van een proces.
Ook al zou die opsporingsactie van de
oud-illegalen niet lukken, dan moet er
toch een proces worden gevoerd, waar
bij Menten desnoods bij verstek veroor
deeld kan worden".
„En als gevolg van een dergelijke uitr
spraak ligt het dan wel in de lijn, dat alle
goederen van Menten geconfisqueerd
worden. Zijn kunstbezit moet terug
naar Polen, naar de nabestaanden van
al zijn slachtoffers. En dat riante huis in
Blaricum kan het best aan de Stichting
'40- 50 worden gegeven. Daar kan dan
een herstellings- en rustoord voor
kampslachtoffers en oud-illegalen in
worden gevestigd", aldus Truus Men
ger.
De PSP wil dat oud-TROS-directeur
Landré, in de Jaren "50 directeur van de
Rijksvoorlichtingsdienst, wordt ontsla
gen van zijn ambtseed, zodat hij gege
vens kan prijsgeven over de gedragin
gen van een aantal belangrijke KVP'ers
in het verleden. Landré heeft ander
halve week geleden voor de radio in een
discussie over de zaak-Menten en diens
„financiële" relaties met de KVP gezegd
dat hij „wel wat zou kunnen vertellen uit
de tijd dat hij bij de RVD werkzaam
was", maar dat de ambtseed hem dat
verhindert.
Van onze correspondent)
OOSTERBEEK - De van oorlogs
misdaden verdachte voortvluchtige
Blaricumse muiti-miljonair Pieter
Menten, heeft begin november sa
men met zijn vrouw Meta, een be
zoek gebracht aan het Britse
Airboroe-kerkhof in Oosterbeek.
In het „visitorsbook" (gastenboek)
van het Airbome-kerkhof tekende hij
bij de datum 10 november 1976 letter
lijk: Peter en Meta Menten. Blari
cum" Hij heeft het zelfs bestaan om
daaraan toe te voegen: „We will ne
ver forget you all" (We zullen jullie
nooit vergeten). Er worden wel meer
dergelijke teksten in het gastenboek
geschreven.
De Oosterbeekse politie bevestigde
maandagmorgen dat Menten en zijn
vrouw inderdaad op 10 november in
deze gemeente (Renkum) zijn ge
weest. „Wij hebben het nagetrokken
omdat we aanvankelijk dachten dat
het een spoor zou kunnen zijn naar
zijn huidige verblijfplaats".
Het lijkt uitgesloten dat de handte
kening en de tekst van Menten in het
Airborne-gastenboek werk zou zijn
van een „grappenmaker", omdat de
datum precies tussen de data van
andere gasten is geschreven en dit
moeilijk gebeurd kan zijn nadat- de
affaire-Menten pas goed ging speïen.
Dat was op 15 november, toen men
hem wilde arresteren. Menten bleek
toen echter te zijn gevlucht.
Menten logeerde op 9 november on
der de naam P. N. van Heeckerenin
het appartementenhotel De Buun-
derkamp in het nabijgelegen Wolf-
heze, dat hij op 10 november verliet,
vermoedelijk na zijn bezoek aan het
Airborne-kerkhof. Personeel van
het Airborne-kerkhof zei ons maan
dagmorgen: „Ja, wij hebben hem
zien lopen met een kleine grijze
hond, een soort poedel. We maakten
elkaar er nog op attent".
Helderheid en
ethisch reveil
§Öinds enige maanden is het
politieke spraakgebruik van
Nederland verrijkt met een
nieuwe term 'ethisch reveil'.
Van Agt is er de auteur van en
maakte er in het bijzonder
melding van in de brief aan de tweede
kamer, waarin hij zijn doen en laten in
de "Bloemenhove-zaak'uiteenzette. Let
terlijk schreef hij bij die gelegenheid (22
juni 1976): .„Aleerderhebik.alroeptdat
hoon en schamperheid op. gepleit voor
een ethisch reveil in onze samenleving,
voor een hernieuwde bezinning op de
unieke waarde van elk menselijk leven,
hoe pril nog of hoe pover al geworden.
Dat zal op den duur de hervorming van
denken en doen moeten brengen die
geen overheidsmacht kan afdwingen."
Uit dit citaat blijkt dat Van Agt zijn
'ethisch reveil' vooral zag (en vermoede
lijk ziet) in relatie tot de abortus
kwestie. een beperkt verband derhalve.
De laatste tijd evenwel wordt de be
wuste uitdrukking nogal eens in breder
verband geplaatst, met name door
CDA-politïci, maar ook - in polemische
zin - door hun tegenstanders. Op dat
ogenblik zijn alle kansen aanwezig voor
een forse spraakverwarring: het begrip
'ethisch reveil' is namelijk onvoldoende
gedefinieerd, met als gevolg dat ieder
een er zijn eigen uitleg aan kan geven.
üinkele elementen uit deze spraak
verwarring willen we hier aanduiden.
Voor menige protestant heeft bijvoor
beeld de uitdrukking 'reveil' een andere
gevoelswaarde dan voor de gemiddelde
katholiek. De protestant is namelijk
met het woord vertrouwd en wel in een
zeer bepaalde zin. Hij kent het 'reveil'
immers als de opmerkelijke opwek
kingsbeweging, die in de negentiende
eeuw in kerk en maatschappij een be
langrijke rol speelde, een 'geestelijke
stroomversnelling in tevoren nog bijna
stilstaand water', zoals dr. M. Elisabeth
Kluit - de geschied-
schrijfster van het
Nederlands reveil -
deze beweging heeft
gekarakteriseerd. In
Nederland behoor
den figuren als Bilderdijk, Da Costa,
Willem de Clercq en vooral ook Groen
van Prinsterer tot de reveilmensen. Bij
hen stond de eerbied voor de mens als
schepsel Gods op de voorgrond, terwijl
zij in politiek opzicht verontrust waren
door de staatkundige Ideeén van de
Franse revolutie. Maatschappelijk
werkte het reveil baanbrekend door zijn
grote belangstelling en zorg voor mis-
deelden. In dit opzicht trad vooral Ot-
tho Gerhard Heldring op de voorgrond,
de stichter van de Zettense inrichtingen
die later zijn naam kregen. Reveilmen
sen waren over het algemeen practici:
zij voelden zich 'werkers in Gods ko
ninkrijk'. In het Nederlandse geestesle
ven van de negentiende eeuw hebben zij
een belangrijke rol gespeeld. Vandaar
dat de geschiedenis van dit negentiende
eeuwse Nederland - daarin begrepen het
begin van de confessionele partijvor
ming - niet kan worden geschreven zon
der dat uitvoerig aandacht wordt be
steed aan deze opvallende stroming.
Menige protestant van deze tijd zal bij
kennisneming van het woord 'reveil'
bewust of onbewust terugdenken aan
die beweging uit de negentiende eeuw.
Het lijkt ons echter de vraag of dat bij
Van Agt eveneens het geval is.
fiantlijn
Er
ONGEKEND HOGE PRIJZEN BIJ VERKOPING IN KAPELLE
ONTWIKKELING IS
ZEER NADELIG
VOOR LANDBOUW
GOES - De Zuidelijke Landbouw
Maatschappij (ZLM) is ernstig bezorgd
over de stijgende grondprijzen. Eind
vorige week werd in Kapelle een be
drijf met ongeveer 28 hectare (voor de
helft bouwland en voorde andere heldt
grasland) in het openbaar verkocht. Er
kwamen ongekend hoge prijzen uit de
bus rollen. Er waren kavels bouwland,
waarvoor grif ruim 50.000 gulden u erd
betaald. Ter vergelijking volgens cij
fers van het Centraal Bureau voor dc
Statistieken (CBS) werd in Zeeland in
de periode '73-'74 voor bouwland ge
middeld 13.680 gulden neergeteld.
Volgens ZLM-voorzitter ïr. D. Luteijn
zijn er drie factoren aan te wijzen die de
stijging van de grondprijzen in de hand
werken. „In de eerste plaats is dat de
inflatie. Men probeert in wat meer
waardevaste elementen te beleggen. We
moeten daarbij echter wel beseffen, dat
de grondprijssujgingen de afgelopen ja
ren toch wat zijn achtergebleven bij de
inflatie Er is dus momenteel eigenlijk
ook een beetje sprake van een inhaalef
fect."
„Het tweede punt is. dat de druk vanuit
de landbouw, om de gemiddeld geno
men toch te kleine bedrijven qua opper
vlakte te vergroten, continu doorgaat.
Daardoor is de vraag naar landbouw
grond groter dan een tijd geleden. Een
derde punt is." aldus ZLM-voorzitter
Luteijn, „dat men ook van de zijde van
de overheid voor natuur- en land
schapsbeheer meer aankopen doet. en
daar ook behoorlijke prijzen voor be
taalt. Dat zijn dus drie factoren die tot
gevolg hebben, dat de vraag naar grond
de laatste tijd sterk is toegenomen, ter
wijl het aanbod zeer beperkt is."
De heer Luteijn noemt deze ontwikke
ling. die vooral de afgelopen twee jaar in
een stroomversnelling terecht is geko
men. zeer nadelig voor de landbouw.
„Het is natuurlijk zo. dat een stijging
van de grondprijzen die sterker is dan de
inflatie, een slechte zaak is. Ik hoop dat
het niet doorschiet naar nog hogere prij
zen. Maar ik ben van mening dater in de
komende tijd ongetwijfeld een even
wicht zal ontstaan."
Met dit soort grondprijzen wordt het
voor de minder draagkrachtige land
bouwer vrijwel onmogelijk om zijn be
drijf uit te breiden. Luteijn: „Het is dui
delijk. dat je grond waarvoor deze prij
zen betaald worden, niet met volledig
geleend geld kunt kopen. Dat is met de
huidige rentestand gewoon nietwaar te
maken." Een andere raden tot zorg:
„Grond is voor de landbouwer een kos
tenfactor. De verhoudingen tussen vrije
grond en verpachte grond dreigen wat
ver uit elkaar te groeien. En dat kan ge
volgen hebben voor de bereidheid van
de belegger om grond te verpachten. En
daarnaast is het zo. dat er met deze
grondprijzen problemen kunnen rijzen
bij overdracht binnen de familie of bij
vererving."
Volgens voorzitter Luteijn van de
Zuidelijke Landbouw Maatschappij
zijn er nauwelijks middelen te vinden
om maatregelen te kunnen treffen
tegen deze ontwikkeling. „Het ingrij
pen van bovenaf, met wat voor regelin
gen dan ook, is naar mijn mening vol
strekt onmogelijk. Het zou overigens
ook niet acceptabel zijn. Aan bod en
vraag zullen wat meer op elkaar afge
stemd moeten worden. Inflatiebestrij-
Slot zie pagina 4 kolom 41
ir komt nog een complicatie bij. Van
Agt spreekt niet over een 'reveil' zonder
meer. maar over een 'ethisch reveil'. Al
weer: de aanduiding 'ethisch' heeft in
het protestantse denken van Nederland
een bijzondere klank. Globaal aange
duid - met alle beperkingen en zelfs fou
ten vandien - zou men kunnen zeggen
dat met name m de 'ethische richting*
van de Hervormde Kerk in de tweede
helft van de negentiende eeuw het reveil
zijn kerkelijke vorm kreeg. Mannen als
Chantepie de la Saussaye, Beets en
Gunning - om slechts enkele namen te
noemen - hebben in dit opzicht een in
vloed gehad die nog steeds merkbaar is.
Zo was in het politieke leven de CHU
veel duidelijker met deze richting ver
want dan bijvoorbeeld de AR-partij,
waar men van een andere theologische
conceptie uitging. Tegen die achter
grond beschouwd is de uitdrukking
'ethisch reveil' dubbelop. Voor Van Agt
echter niet. Ware dat het gevaL dan had
hij deze combinatie van woorden im
mers niet gebruikt. In een officieel stuk
heeft, hij de praktijk ervan zelfs beperkt:
hij heeft ze in verband gebracht met de
discussie in Nederland over de
abortus-wetgeving. Zou hij zich wel
hebben gerealiseerd dat de bewuste
uitdrukking met name bij oudere leden
van de protestantse CDA-partijen an
dere gevoelens kunnen oproepen dan
die waarop hij kennelijk doelt?
Zou het niet beter zijn dat in CDA-
verband eens duidelijk wordt omschre
ven wat daar onder 'ethisch reveil' in
deze tijd precies en zonder vaagheden
wordt bedoeld? Met deze vraag bedoe
len wij niet de 'hoon en schamperheid'
op te roepen, waarop Van Agt in zijn
Bloemenhove-brief zinspeelde. Wij wil
len slechts pleiten voor helderheid in de
huidige politieke discussies, die toch al
zo vaak door allerlei emoties worden
vertroebeld. Over een 'ethisch reveil'
kan namelijk alleen met vrucht worden
gediscussieerd als de deelnemers aan
het debat het niet elkaar eens zijn over
de door hen gehanteerde begrippen. En
dat is op dit ogenblik met dit 'ethisch
reveil' geenszins het geval.
De invloedrijkste vakbond van rech
ters in Frankrijk heeft maandag op haar
jaarlijks congres in Parijs aangedron
gen op afschaffing van de doodstraf
onbenut
Minister Boersma is van mening dat de
werkgevers voor miljoenen aan subsi
dies onbenut laten: beurs, financiën,
economie.
