CIALE ZEEUWSE COURANT
EIS: LEVENSLANG
TEGEN HANS LOYEN
PZC
Vredeling wordt lid
Europese commissie
Vlissingen wil plannen Vissershaven
en Oranjekwartier als één geheel zien
HELMO BOEÏÏElC
Officier: Oorlogsmisdrijven bewezen
vandaag
Buit 67.000
bij overval
in Doorwerth
KABINET: OPVOLGER VAN LARDINOIS E
r -
V oorstel W arschau-Pact
tegen gebruik kernwapens
j fjantlijn
219e jaargang no. 282
Zaterdag 27 november 1976
Steengoed spijkergoed
en blouses, truitjes, jacks en joppers
om te geven en te krijgen
(Sintzou 'tzelfwel willen dragen)
i Van onze speciale verslaggeveri
ROERMOND - De officier van justitie bij de bijzondere strafka
mer van de rechtbank in Roermond, mr. M.J. Bruigom, heeft
levenslange gevangenisstraf geëist tegen de 58-jarige ex-SS-er H.
Loyen.
Mr. Bruigom kondigde dat aan bij het begin van zijn requisitor,
vrijdagmorgen aan het begin van de vijfde zittingsdag in de straf
zaak tegen Loyen.
„Men zou de keus van onze strafmaat totaal ontwrichten als men
een andere dan de zwaarste straf, levenslange gevangenis, zou
geven. Anders wordt men stuurloos omdat het plafond onduide
lijk is geworden", zo zei mr. Bruigom.
De officier achtte bewezen dat Loyen diend aan dat verschrikkelijke berouw
oorlogsmisdrijven en misdrijven tegen
de menselijkheid had gepleegd in het
kamp Bobruisk (gelegen in Rusland)
voor joodse dwangarbeiders uit Polen
in het tijdvak mei 1942 tot en met sep
tember 1943.
„De doodstraf zou de goede vergelding
zijn", aldus mr. Bruigom, „maar dat eis
ik niet omdat ik nog een vezel gevoel
voor verdachte kan opbrengen. Van de
doodstraf heb ik een afkeer nadat we
dagen gesproken hebben over hoe men
sen als ratten zijn verdelgd in een abatr
toir. Het woord dood is niet meer uit de
keel te krijgen. Voor een gewone moord
was al vrijwel geen aandacht meer. Ik
heb dan ook eerder een esthetisch dan
een ethisch bezwaar. Hij heeft de dood
straf verdiend. De psychiaters en ik we
ten dat hij geen berouw heeft"
ten prooi te moeten zijn. Dat
zwaarste boete die denkbaar is. Wat is
de doodstraf in verhouding tot wat hij
gedaan heeft", zei mr. Bruigom, die
uitvoerig inging op de niet te beant
woorden vraag hoe iemand tot zulke
onmenselijke daden heeft kunnen ko
men. De joden uit Warschau waren
voor hem eerst insekten die bewogen,
maar later werden het wat dingen
waarmee je je vermaken kon.
Mr. Bruigom zei dat tijdens het verhoor
door de rijksrechercheurs is gebleken
dat verdachte nog na zat te genieten
over de veelvoudige variatie aan kwel
lingen die hij heeft bedreven. Uitvoerig
ging mr. Bruigom in op de vraag of ver
dachte nog wel als Nederlander was te
beschouwen. Loyen beschouwde zich
zelf al dertig jaar als Nederlander, hij
heeft- driemaal een paspoort gehad
stemt bij verkiezingen en voelt zich Ne
derlander.
Vlijmscherp
Bovendien was de SS geen onderdeel
van de Wehrmacht in Duitsland, maar
meer een particuliere organisatie van
Himler. De Waffen SS was geen staats-
maar een 'Fuhrergewalt'. het was een
particuliere onderneming. Hij was dus
in publieke dienst van de vijand en
bleef daardoor Nederlander.
Mr. Bruigom zei in zijn vlijmscherpe re
quisitoir slechts een selectie van de door
Loyen gepleegde misdaden ten hebben
gelegde Verdachte heeft dat allemaal
bekend Niet alle gruwelenzijn vermeid
in de dagvaarding: dat kon niet. Alleen
nog maar ten laste gelegd kon worden
feiten die de dood tot gevolg hebben ge
leid. Vandaar de selectie uit hetgeen hij
heeft gedaan aldus de officier Niet ten
laste konden worden gelegd mishande
lingen waaraan de mensen niet recht
streeks zijn overleden. Mr. Bruigom
meent dat de overeenkomst van Londen
uit 1945 van toepassing is voor het be
rechten van deze misdadiger
Niet alleen op grond van artikel 21a
van het besluit buitengewoon straf
recht. maar ook op grond van hetgeen
Loyen als Nederlander bedreef, kan hij
voor de Nederlandse rechter terecht
staan, aldus mr. Bruigom, die daarna
nog een aantal gronden voor die te
rechtstelling opnoemde, waaronder
het feit dat Rusland tot de geallieerden
behoorde.
Het Haagse hooi
en de tijdnood
§P remier Den Uyl heeft deze
week een beroep op de eerste
kamer gedaan om een aantal
belangrijke wetsontwerpen
zodanig te behandelen dat zij
nog voor de verkiezingen in
het staatsblad kunnen verschijnen. Hij
dacht daarbij in het bijzonder aan wets
ontwerpen met principiële achter
gronden zoals bijvoorbeeld de vermo-
gensaanwasdeling en de wet op de on
dernemingsraden. Vermoedelijk gaat
de minister-president er stilzwijgend
van uit dat de senaat dergelijke ontwer
pen - hoe omstreden ze ook mogen zijn -
toch wel zal accepteren. Zijn verzoek is
overigens begrijpelijk, het gaat hier om
voorstellen waaruit het progressieve
karakter van het kabinet kan blijken en
die derhalve van groot politiek belang
zijn voor diegenen die het beleid van dit
kabinet tot inzet van de verkiezingen
willen maken. Toch is het de vraag of
een verzoek als dit uit een oogpunt van
rustige overweging en vooral van goede
wetgeving wel voor de volle honderd
procent verantwoord is. Politieke over
wegingen zijn zeker belangrijk, maar
een zorgvuldige afweging van allerlei
elementen uit de bewuste wetsvoorstel
len is dat eveneens. Vooral tegen het
einde van een kabinetsperiode blijkt er
een neiging te bestaan om zorgvuldig
heid op te offeren aan vermeend politiek
belang.
Versch rikkelijk
wordt
„Als het Loyen eens duidelijk
wat hij gedaan heeft, zal dat een ver-
schikkelijk moment zijn. Dat mag men
(hem niet besparen. Hij heeft het ver-
PAGINA 2
diepvries
onvoldoende
De Academische Raad vindt minister
Van Kemenades nota hoger onderwijs
onvoldoende onderbouwd.
opnue
freek en hugo
Greet, over Fr£
de rubriek Hc
PAGINA 13
openheid
Vakbondsleider Wim Spit vindt dat
openheid in de bedrijven het uitgangs
punt dient te zijn.
PAGINA 24
wielrennen
ZATERDAG
PAGINA 29
olie
De oliemaatschappijen beperken zich
tol het afromen van de Noordzee aldus
de Rotterdamse hoogleraar Odell.
PAGINA 17
toestemming
Zelfdoeners, begin niet aan de verbete
ring van een huurwoning zonder duide
lijke toestemming van de eigenaar.
PAGINA 19
kastelen
Een alternatief kastelenboek; letter
kundige kroniek: Stemmen uit de ker
ken.
PAGINA 21
cats
PAGINA 23
verkeer
DOORWERTH - Drie gewapende en
van bivakmutsen voorziene mannen
hebben vrijdagmorgen een geslaagde
•overval gepleegd op het bijkantoor van
de ABN in Doorwerth. Zij gingen er
vandoor met 66.800 gulden.
Terwijl een van het drietal bij de deur
bleef staan, bedreigden de andere twee
de kasslère. Zelf haalden ze daarna het
geld uit de kas en namen het mee in
plastiezakken die ze bij zich hadden. De
mannen verdwenen daarna in de rich
ting Renkum meteen witte Simca-1000.
die inmiddels in Renkum teruggevon
den is. De auto bleek de afgelopen nacht
in Alkmaar te zijn gestolen.
Japans antwoord op
verzoek EEG uitvoer
te beperken
BRUSSEL (ANP) - De Japanse regering
heeft donderdagavond geantwoord op
het dringende Europese verzoek om de
uitvoer naar de EEG in de komende tijd
te beperken. Een woordvoerder van de
Europese Commissie, het 'daglijks be
stuur' van de EEG heelt dat vrijdag in
Brussel meegedeeld. Het antwoord is
overgemaakt aan Europese commissa
ris Gundelach (belast met externe be
trekkingen, zolang commissaris Soa-
mes ziek is).
Ook de regeringen van de EEG-landen
kennen inmiddels het Japanse ant
woord. De woordvoerder van de com
missie wilde verder meedelen over de
inhoud van het Japanse antwoord. De
europese topconferentie, maandag en
dinsdag in Den Haag, zal het onderwerp
bespreken, aldus de woordvoerder.
In Eropese diplomatieke kringen in
Brussel meent men echter te weten dat
het Japanse antwoord minderpositiefis
'dan de gemeenschap had gehoopt.
i Van onze correspondenti
DEN HAAG - Minister van defensie ir. Henk Vredeling wordt hel nieuwe Neder
landse lid van de Europese commissie, hel in Brussel zetelende uitvoerend orgaan
van de EEG. Minister-president drs. Joop den Uyl maakte vrijdagavond bekend
dat het kabinet heeft besloten ir. Vredeling kandidaat te stellen. De huidige
Nederlandse commissaris, ir. Pierre Lardinois, wordt met ingang van 1 januari
1977 voorzitter van de Rabobank in Eindhoven.
Volgens premier Den Uyl heeft het ka
binet nog niet gesproken over dé opvul
ling van de leemte die Ir. Vredeling ach
terlaat In het kabinet. De premier zei
echter de periode van vijf maanden die
nog rest voor de verkiezingen, vol
doende te vinden om nog een nieuwe
minister te benoemen, in plaats van de
post tijdelijk door een andere minister,
bijvoorbeeld minister mr. Max van der
Stoel (buitenlandse zaken), te laten
In dat geval zou waar
schijnlijk de huidige defensie
staatssecretaris mr. Bram Stemerdink
voor de rest van de huidige kabinetspe
riode worden benoemd tot minister
Strijd
CHICAGO - Ontzetting tekent het gelaat van Sandra Martinez (4e van rechtsi als zij. vastge
houden door haar moeder, ziet hoe brandweerlieden aan de overkant van de straat haar twee
dode babies naar buiten dragen, die bij een brand in hun woning waren omgekomen.
Tot het laatst ging in het kabinet de
strijd om de opvolging van ir. Lardi
nois tussen ir. Vredeling en mr. Van der
Stoel. Volgens politieke klingen zou
drs. Den Uyl een overwegende stem
hebben gehad in de keuze voor ir. Vre
deling, die zou zijn gekozen vanwege
zijn grote Europese ervaring (15 jaar lid
van het Europese parlement) en van
wege het feit dat hij. door in 1973 de
portefeuille van defensie enigszins
tegen zijn zin te aanvaarden, de vor
ming van het kabinet-Den Uyl mede
heeft mogelijk gemaakt.
Tegen Vredeling pleitte het feit. dat met
name in Frankrijk en in West-Duitsland
nogal wat tegenstanders te vinden zijn
van de openhartig sprekende ir. Vrede
ling. die in zijn periode als lid van het
Europese parlement vooral bekendheid
genoot vanwege het onwaarschijnlijk
grote aantal schriftelijke vragen dat hij
week in, week uit afvuurde op de Euro
pese commissie. Niemand bestrijdt ech
ter dat ir. Vredeling een groot kenner is
van de Europese materie, vooral van het
landbouwbeleid.
Landbouw
Intussen is nog allerminst zeker of ir.
Vredeling in de nieuwe Europese com
missie, die onder voorzitterschap zal
staan van de Brit Roy Jenkins, de land-
bouwportefeuille ook inderdaad zal
krijgen. AI sinds de oprichting van de
Europese Gemeenschappen m 1958,
beheert een Nederlander de Europese
landbouw (eerst dr. Sicco Mansholt,
vervolgens, na een zeer korte onder
breking, ir. Lardinois). Met name van
uit Frankrijk en West-Duitsland is de
laatste maanden gezegd dat nu maar
eens een ander land de portefeuille van
landbouw zou moeten gaan bezetten.
AAN DEELNEMERS HELSINKI
BOEKAREST (DPA, AFP) - Het
Warschau-Pact heeft de landen die
hebben deelgenomen aan de veilig-
heidsconferentie van Helsinki voorge
steld een akkoord te sluiten waarin zij
zich verplichten niet als eerste atoom
wapens te gebruiken. Een ontwerp
akkoord dat door het oostelijke mili
taire bondgenootschap is opgesteld zal
aan alle deelnemers aan de veilig
heidsconferentie worden toegezonden.
Dit blijkt uit het slot communiqué dat
vrijdagmiddag in Boekarest is uitgege
ven na afloop van de topconferentie van
de zeven staten binnen ht Warschau-
Pact. Het voorstel sluit aan bij een in de
Roemeense hootdstad uitgegeven ver
klaring over niuwe perspectieven die
het Warschau-Pact ziet in de interna
tionale ontspanning, voor de verster
king van de veiligheid en de ontwikke
ling van samenwerking in Europa.
Om het mechanisme van politieke sa
menwerking binnen het pact te verbete
ren heeft de topconferentie tevens be
sloten een commissie van de ministers
van buitenlandse zaken en een geza
menlijk secretariaat in te stellen. Deze
twee zullen als organen van de politieke
adviescomisseie fungeren.
Ten aanzien van de Noord atlantische
Verdragsorganisatie (NAVO) wordt in
de slotverklaring herhaald, dat de lan
den van het Oosteuropese blok bereid
zijn hun organisatie op te heffen, mits de
NAVO hetzelfde doet.
RAAD LEGT VISIE IN MOTIE NEER
RUGGESTEUN BIJ
GESPREK MET
MINISTERS
VLISSINGEN - De raad van Vlissingen
wil dat de plannen van de Vissershaven
en Oranjekwartier als een geheel wor
den gezien. Die visie is vrijdag aan het
eind van de begrotingsbehandeling
neergelegd in een unaniem aanvaarde
motie, die door CDA-fractievoorzitter
A. Hoefkens werd geïnspireerd. Het
stuk gaat naar de ministers van ver
keer en waterstaat.erm, en ruimtelijke
ordening.
Aanleiding tot die uitspraak was de me
dedeling van burgemeester drs. Th. J.
Westerhout dat hij aanstaande donder-
dag met minister Gruyters van ruimte-
lijke ordening een gesprek zal hebben
over met name de Vissershaven. Toen
de raad aan de tweede ronde van de be
schouwingen begon kwam de heer
Hoefkens met de gedachte om de bur
gemeester bij dit en volgende gesprek
ken over deze zaken een 'ruggesteuntje'
mee te geven. Duidelijk werd. dat de
Vlissingse raad over beide werken zo
spoedig mogelijk een uitspraak wil. In
de wandelgangen werd daarbij gedacht
aan een termijn voor januari volgend
jaar.
In de n
>tie wordt gezegd dat de discus
deze plannen niet van elkaar te
scheiden zijn. Verder spreekt men in de
motie als mening uit. dat alvorens een
standpunt omtrent het Oranjekwartier
kan worden ingenomen, een beslissing
inzake de Vissers- en Koopmanshaven
noodzakelijk is. De motie draagt b. en w.
op de drie ministeries te verzoeken met
de meeste spoed hun beslissingen ken
baar te maken.
In het begin van zijn opmerkingen
stelde CDA-fractievoorzitter Hoefkens
dat 'het van enorme betekenis is te we
ten wat er over de Vissershaven wordt
beslist eer dat een standpunt over het
Oranjekwartier wordt ingenomen'
'Stel', zei hij, 'dat we een positieve be
slissing nemen over de suggestie van het
comité Behoud Oranjekwartier. Dan
moeten we wel degelijk weten dat we
niet de nek kunnen worden omge
draaid door een misser'. In een orde
voorstel stelde hij dan ook voor om de
ministerraad een telegram te sturen,
waarin aangedrongen zou worden op
een uit spraak - voor 1 j anuari 1977 - over
het totale plan zeegezicht. Hij zei het
van essentieel belang te vinden, 'dat
men er in Den Haag van doorgedrongen
is dat het ons bittere ernst is'.
Nuttig
Burgemeester Westerhout zei geen heil
te zien in een telegram aan de minister
raad. maar benadrukte wel, dat een mo
tie in deze vorm ook voor andere ge
sprekken nuttig kan zijn. "Ik geloof be
slist dat we de zaak zouden versterken,
als we hem bij drie ministers onder de
aandacht brengen", zo voegde hij er aan
toe.
De overige fracties, alsmede het college
van b. en w. schaarden zich direct achter
de door het CDA-voorstel. Op verzoek
van PvdA-PPR-fractievoorzltter B.
Kossen werd er een motie van gemaakt,
waarin een duidelijke uitspraak van de
raad werd geformuleerd.
RPCU-fractievoorzitter J. Kodde: „Van
onze zijde de volledige sympathie. Ons
standpunt is altijd geweest een verster
king van de zeewering, waarbij het mo
numentale wordt behouden". Derge
lijke instemmende woorden kwamen
ook van de kant van de WD-fractie, bij
monde van drs. M. Braak.
voorbeeld daarvan lijkt ons de
huidige gang van zaken rond de om-
roepwetgeving. Minister Van Doom is
namelijk in tijdnood gekomen, maar wil
niettemin een aantal wijzigingen van de
omroepwet toch graag nog voor de ver
kiezingen door de kamer gehaald heb
ben. Een honorabele wens, maar hij kan
er toe leiden dat niet op alle punten met
een zelfde zorgvuldigheid wordt ge
werkt. Uit de hier toegepaste (en nood
zakelijke) procedure blijkt zonder meer
dat voor belangrijke
wetsvoorstellen een
kabinetsperiode v:
vier jaar eigenlijk te
kort is De eerste
aanzet tot wijziging
van de omroepwet is te vinden in de me
dianota van minister Van Doom, een
stuk dat hij vorig jaar maart bij de ka
mer indiende. De oorsprong van de nota
gaat echter veel verder terug: de be
windsman deed al op 5 juni 1973 aan de
vaste kamercommissie votr cultuur, re
creatie en maatschappelijk werk de toe
zegging dat hij met een dergelijk stuk
zou komen. Deze datum is belangrijk:
het kabinetrDen Uyl begon namelijk op
de elfde mei 1973 te regeren, dat wil zeg
gen dat Van Doom binnen een maand
na zijn benoeming reeds met deze
nota-aankondiging kwam. Daarmee gaf
hij duidelijk te kennen dat het om een
sleutelstuk zou gaan voor een belang
rijk onderdeel van zijn beleid. Een der
gelijke nota echter schrijft men niet op
een vrije achtermiddag: er zijn vele ge
sprekken nodig met de beleidsambte
naren van het departement en er moe
ten allerlei adviezen worden ingewon
nen. Daardoor duurde het nog bijna
twee jaar voordat het stuk bij de kamer
kon worden ingediend. Pas op dat mo
ment kon de eerste parlementaire be
handeling beginnen en ook daar was
veel tijd voor nodig.
De
'e kamer maakte zich niet met een
Jantje van Leiden van de nota af en
zorgde voor een grondige behandeling.
Zij hield hoorzittingen, besprak het stuk
in commissievergaderingen en kwam
tenslotte in januari van dit jaar (1976)
tot een afgerond oordeel. Daarmee kon
de minister aan het werk. Allerlei op
merkingen. die in de kamer waren ge
maakt, dienden nader te worden beke
ken en getaxeerd. Op basis daarvan
konden de ambtenaren beginnen met
de formulering van de wijzigingsvoor
stellen. een werk waarmee zij in de loop
van dit jaar gereed kwamen. Evenwel,
wetgeving is als regel geen snelle zaak.
In dit ge val moesten de voorstellen door
het kabinet als geheel worden geaccep
teerd en voorts diende advies te worden
gevraagd aan colleges als omroepraad
en raad van state. Him bemerkingen
dienen eventueel - namelijk als de mi
nister het er mee eens is - in de voorstel
len te worden verwerkt. Op dit ogenblik
zijn de voorstellen nog niet bij de tweede
kamer ingediend, al is er wel het nodige
van bekend geworden. Bekend is bo
vendien dat minister Van Doom deze
zaak wil afrnaken voordat hij aftreedt.
Dat wil zeggen dat hij nu in niet geringe
tijdnood zit en dat straks de kamer in
dezelfde nood kan komen te verkeren.
ZJo zijn er nog wel meer ministers die
graag wetsontwerpen aangenomen
zouden zien vóór de grote politieke slag
van volgend jaar. Uit het hierboven
vermelde voorbeeld en uit de opmer
kingen van de minister-president in de
eerste kamer blijkt hoe dan ook dat het
kabinet veel hooi op de vork heeft ge
nomen, maar door allerlei oorzaken -
vaak buiten de schuld van het kabinet
om - niet in staat is om dit hooi, veilig
voor welke bui dan ook, in de schuur te
krijgen. Vandaar de pressie, die thans
meer dan ooit in het Haagse voelbaar is.
Moet er aan worden toegegeven? Het
komt ons voor d at er reden to t twijfel is.
Beter een doordachte en weloverwogen
besluitvorming dan één die onder de
druk van de omstandigheden en de
doem van de komende verkiezingen tot
stand komt. Met een onevenwichtige
wetgeving is niemand gediend.
De voormalige Oostduitse hoogle
raar Robert Havemann, die al sinds het
begin van de jaren zestig kritiek uit op
het «fflciéle communistische beleid,
heelt vrijdag huisarrest gekregen
