„CDA is politiek geen
lang leven beschoren"
Philippijnse wonderdokters 'betoveren Belgen
PZC./oplnle en achtergrond
André Malraux:
contacten met
Ter Braak en
Du Perron
DR. IR. DE ZEEUW - EX-RESOLUUT - VOORLOPIG BUITEN SPEL
(Door Nico Scheepmaker)
's Werelds bekendste Nederlandse
schrijvers zijn Multatuli, Jan de
Hartog, Erasmus, Anne Frank, Jan
Cremer en Eddy du Perron. Multa
tuli heeft dat te danken aan Max
llavelaar, Jan de Harlog aan ver
schillende boeken. Erasmus aan
De Lof der Zotheid, Anne Frank
aan haar dagboek. Jan Cremer aan
Ik, en Eddy du Perron aan de giste
ren overleden Franse schrijver (en
ex-minister) André Malraux, die
zijn beroemdste boek, „La Condi
tion Humaine", in 1933 ppdroeg
aan Eddy du Perron. De Neder
landse vertaling is van E. du Per
ron en is bij Uitgeverij Contact
aan zijn elfde druk toe.
Hoewel Du Perron natuurlijk stel
lig van mening was dat „La Condi
tion Humaine" vertaald diende te
worden, onderging hij dit werk toch
als een sisyfusarbeid. „Die ver
domde vertaling!" schrijft hij op 25
februari 1934 aan Menno ter Braak,
en op 1 februari schreef hij: „Het
vertalen van Malraux boeit me
soms, maar blijft me over het alge
meen knap vervelen, ook omdat
het gedwongen werk is. dat gauw af
moet".
Op 16 april is hij nog niet klaar: „Ik
blijf beestachtig in beslag genomen
door mijn vertaling. Nog 90 blad
zijden - het is een obsessie! Ik wist
niet dat ik er zó mijn bekomst van
zou krijgen", en op 20 april schreef
hij- ..Mijn handschrift is. geloof ik.
totaal bedorven sinds ik zoveel per
dag schrijf: ik heb tenminste soms
het gevoel dat mijn pennen weer
barstige stokjes zijn: half staalhalt
luciferhout aan de punt"
Vertaling
Op 11 november 1934 bedankt
Menno ter Braak Du Perron voor
de toezending van diens vertaling
van Malraux en in het bijzonder
voor de opdracht: M. schrijft boek
met opdracht voor P., P. vertaalt
het boek en geeft het met opdracht
aan B Ter Braak meldt wel enige
bezwaren tegen de vertaling te
hebben. Du Perron vraagt hem wat
dat betreft vooral niet te sparen,
maar voegt eraan toe: „Maar denk
er óók aan. dat Malraux allesbe
halve glad schrijft..." Een dag later
schrijft hij: „Malraux schrijft in het
Frans een zeer eigenaardige, vaak
„getourmenteerde", soms „opge
dreven" stijl: ik kon dit natuurlijk
niet verbeteren". De aanmerkin
gen van Ter Braak blijken later
zeer miniem te zijn. een paar galli
cismen. maar het boek leest heel
„vlot", schrijft hij geruststellend,
maar Du Perron antwoordt een
aantal brieven verder toch dat het
gekke is dat jij en Wim en Truida
(of is dit achter Wim aan?) voortdu
rend doen alsof die vertaling maar i
zo-zo is, terwijl ik het gevoel heb I
dat hij verdomd goed is, vooral ge
geven de vier maanden die ik er
voor had"
Op de man af
Ter Braak had al in mei 1933 „La j
Condition Humaine" van Malraux I
zelf ontvangen, met opdracht. Hy
vraagt Du Perron Malraux te be
danken, maar Du Perron schrijft:
„Ik zal Malraux je boodschap over
brengen, maar het zou toch aardig
zijn als je hem persoonlijk bedank
te. Als het je hindert het in het
Frans te moeten doen, doe het dan
gerust in het Duits. Hij leest die
taal vloeiend en heeft er een zekere
predilectie voor! Schrijf hem harte
lijk en op de man af; voor compli
menten in auteursstijl is hij onge
voelig. maar als je het boek gelezen
hebt en hem precies zegt hoe en
waarom je het goed vindt zal hij het
erg appreciëden Het regent op
de NRF. sinds de publikatie in het
tijdschrift, aanvragen om te verta
len. te verfilmen, etc. - een van de
kandidaat-verfilmers is onze Joris
Ivens himselF'.
Moordaanslag
Ter Braak en Du Perron vonden
.La Condition Humaine" over
igens een prachtig boek, daar wil ik
geen misverstand over laten be
staan. Het speelt tijdens de Chi
nese burgeroorlog en begint op een
manier die me altijd is bijgebleven.
Ik citeer het begin ter nagedachte
nis van Malraux:
„Zou Tsjen proberen het muskie
tengaas op te lichten? Zou hij er
doorheen stoten? Angst verwrong
zijn maag; hij kende zijn eigen
flinkheid, maar was op dit ogenblik
alleen in staat er wezenloos aan te
denken, gebiologeerd als hij was
door de massa witte neteldoek die
van het plafond afviel op een li
chaam minder zichtbaar nog dan
eeü schaduw en waarvan enkel die
ene voet uitstak, half verbogen
door de slaap en toch levend- men
senvlees". Enzovoort. De rest van
het boek was ik vergeten, maar dat
geldt voor het gros van de wereldli
teratuur, dus dat pleit alleen tegen
mij, niet tegen André Malraux.
VRIJDAG 26 NOVEMBER 1976
Slechts zijn tactiek is tijdelijk gewij
zigd. De Zeeuw: „We hebben zaterdag
afgesproken dat we onze politieke
ideeën nu binnen bestaande partijen
uit zullen gaan dragen. Verder zijn er
geen afspraken gemaakt. Iedereen is
vrij om de partij te kiezen die hij wil".
Als dan het uur der verlossing slaat,
zullen zij op de puinhopen van het
CDA een nieuw alternatief bouwen,
maar dan wel volgens Dick de Zeeuw
een levensvatbare.
Dat zijn eerste poging om een nieuwe
partij van de grond te krijgen, zo jam
merlijk mislukte, wijt Dick de Zeeuw
aan de weigering van D'66 om zich op
te heffen, teneinde samen met Reso
luut op te gaan in een nieuwe organi
satie Hij vertelt: „Na vorig jaar alle
mogelijkheden afgewogen te hebben,
kwamen we bij D'66 terecht. Er werden
besprekingen gevoerd met Terlouw,
Glastra van Loon, Van Mierio, Brink
horst. Dat lag lekker, We dachten dat
we wel samen op zouden kunnen trek
ken. Er werd ook besloten om samen
de verkiezingen in te gaan. Voor ons
was een absolute voorwaarde echter
dat D'66 zich dan eerst op zou moeten
heffen".
afwijken om op een bepaalde stoel te
kunnen komen. Als ik dat gewild had,
dan had ik maar één van de aantrekke
lijke aanbiedingen aan hoeven nemen,
die me als partijvoorzitter werden ge
daan".
„Ik vind dat het bij carrièrepolitici te
vaak voorkomt dat men ergens mee
instemt, niet omdat men er achter
staat, maar om het behoud van de
stoel waar men op zit. Ik ben daar
tegen. Toen ik als KVP-
partijvoorzitter merkte dat ik mijn
idealen, ondanks herhaalde pogingen
niet verwezenlijken kon en dat ik bin
nen de KVP steeds meer op een ei
landje kwam te staan, was aftreden
voor mij het enig alternatief. Je kan
het dan wel wat rustiger aan gaan
doen en zo je positie redden, maar dan
ben je niet geloofwaardig meer. Of ik
achteraf gezien toch niet te snel uit de
partij ben getreden weet ik niet. Wim
Aantjes heeft dat wel eens tegen me
gezegd. Persoonlijk zeg ik: ik heb er
nog steeds geen spijt van. Of ik de si
tuatie van toen verkeerd beoordeelde
zal de geschiedenis leren".
„In ieder geval voelde ik er niets voor
om te blijven zitten omdat de stoel zo
goed zat. En dat kan je lang niet van
iedereen zeggen. Kijk maar eens wat er
met de ontwerp-resolutie van de Partij
van de Arbeid en de PPR gebeurde.
Nog helemaal afgezien van de vraag of
je er mee instemde ofniet.Daarlageen
besluit van het partijbestuur. Maar
wat doet een aantal PvdA-
bewindslieden, gelukkig niet allemaal,
die beginnen zich enorm druk te ma
ken omdat ze hun eigen comfortabele
zetels in gevaar zien komen. Ik ben er
voor om bewindslieden nietlanger dan
acht jaar in functie te laten. Dat is lang
genoeg. Daarna kunnen zij weer terug
op een andere post in de maatschap-
Pij"
Zelf weet de gestrande Resoluut-
leider nog niet wat hij na een rustpe
riode van enkele maanden gaat doen.
toetreden tot VVD, CDA of een splin
terpartij lijkt uitgesloten. Partij van
de Arbeid of PPR ligt wat duidelijker.
Hij besluit: „Ondanks de grote moei
lijkheden die links momenteel heeft,
geloof ik dat de mensen op den duur
toch zullen ontdekken dat daar een
groter stuk rechtvaardigheid is. Op
het morele front mag Dries van Agt
met zijn ethisch reveil misschien in
druk maken, voor mij is het nog altijd
zo, dat daar waar vernieuwingsge
zindheid ophoudt het ethisch reveil
start".
We zagen niets in een vernieuwd D'66.
Dan zouden we niet afkomen van de
bestaande reputatie van die partij. Ik
ben er van overtuigd dat die de men
sen zou afschrikken. Tenslotte is het
image van D'66 altijd gebleven als een
partij die zich voornamelijk richtte op
staatsrechtelijke veranderingen Er
was geen sociaal-economisch gewor
teld zijn in de samenleving, de party
was slechts gericht op het doen ont
ploffen van andere partijen, D'66 heeft
nu een prima programma en in Jan
ANDRE MALRAUX
(Door Theo Klein)
DEN HAAG - Te midden van het politieke geweld aan het begin van de verkiezingsstrijd, viel een
klein overlij densbericht in het afgelopen weekeinde nauwelij ks op. Toch kwam er met de mededeling
dat de politieke beweging Resoluut van ons heen is gegaan een abrupt einde aan een mooie droom
van ongeveer zevenhonderd Nederlanders. Een snel einde, want Resoluut is de wieg nooit ontgroeid.
Ruim een jaar was de nieuwkomer toen zestig sympathisanten zaterdag besloten er mee te kappen.
Slechts vier van de aanwezigen waren nog niet zo ver, zij stemden tegen opheffing, vóór doorgaan. Op
naar het eerste tiental. Onder die enthousiastelingen behoorde niet dr. ir. Dick de Zeeuw, geestelijk
vader van Resoluut, die zelf manhaftig voorstelde om zijn eigen creatie maar weer om zeep te
brengen.
dat dit CDA geen lang leven bescho
ren zal zijn. De prognoses zijn nu zeer
gunstig. Het CDA heeft de wind mee.
maar de werkelijke verkiezingsstrijd
moet nog beginnen. Daarin zal het
CDA al terrein prijs moeten geven,
omdat dan de wankelmoedigheid van
deze combinatie zal blijken. Het is
niet mogelijk om zo sterk verschil
lende figuren als Lubbers en Bcer-
nink, Kruisinga en Aantjes onder te
bx-engen in een partij met een christe
lijke noemer. In de politiek moet niet
het geloof van iemand maar zijn poli
tieke overtuiging maatgevend zijn".
„Ik heb vanaf het begin gezegd dat het
geen enkele zin zou hebben om alleen
als splinterpartij door te gaan", legt
hij uit, „het is flauwekul om door te
gaan, terwijl je ziet dat het niet lukt
om een heel nieuwe stroming links
van het centrum tot stand te brengen.
Om je politieke overtuiging uit te
kunnen dragen heb je macht nodig.
Als je die niet kunt venverven, is het
onjuist om door te zetten. Het is zin
loos om met een paar man in de Ka
mer te gaan zitten".
Dus kappen ermee. Daarmee zette
Dick de Zeeuw, ex-voorzitter van de
KVP. oud-Eerste-Kamerlid, zich. al
thans voorlopig, buitenspel. Terwijl
ex-partijgenoten als Steenkamp. An-
driessen,Van Agt.Lubbers. Westerterp
en Van der Stee zich in CDA-verband
laven in het succes, is er voor Dick de
Zeeuw bij deze verkiezingsstrijd
slechts een rol als aandachtig toe
schouwer weggelegd.
Afstand nemen
„Voorlopig hou ik me een paar maan
den bulten de politiek. Misschien wel
tot na de verkiezingen. Ik wil eerst
weer wat afstand nemen van het ge
heel. voor ik een beslissing neem bij
welke partij ik me aan zal sluiten", al
dus de man die jarenlang vergeefs
probeerde om de vorming van een
kleurloos CDA te voorkomen, die zijn
voorzitterschap van de KVP opgaf
toen in de lente van 1975 bleek dat hij
te weinig steun kreeg voor zijn plan om
de KVP om te vormen tot een open
volkspartij. Een come-back met zijn
progressieve beleid als inzet mislukte.
Op het partij congres leed De Zeeuw en
met hem zijn plannen een fikse neder
laag. Voor hem en enige getrouwen
aanleiding om op te stappen.
Intussen is het CDA een feit, spreken
voorspellers van spectaculaire win
sten en dromen Van Agt c.s. al over een
overheersende positie in het volgende
Was het niet voorbarig van de toenma
lige KVP-voorzitter om te stellen dat
een CDA met KVP, AR en een com
plete CHU, inclusief de rechtervleugel
niet aan zou slaan by met name de
jonge Nederlanders?
De Zeeuw: „Nee, ik geloof nog altijd
„Het kan niet anders, dat een CDA
met zo'n sterk uiteenlopende linker
en rechtervleugel een kleurloze poli
tiek met een confessioneel sausje gaat
voeren, omdat er wel steeds compro
missen tussen de uitersten moeten
komen. Maar dat kan niet lang door
gaan. Ik verwacht dat het CDA bij de
volgende verkiezingen nog wel een
kleine winst over zal houden. Lang
niet zoveel als nu wordt voorspeld,
want voor 25 mei zal een aantal kiezers
die nu naar de confessionelen neigen al
inzien hoe onaantrekkelijk de nieuwe
combinatie is. En bovendien zal Van
Agt het in de verkiezingsstrijd, die
vooral op sociaal-economisch terrein
(werkloosheid), gestreden zal worden,
af moeten leggen tegen een expert als
Den Uyl. Maar dan na de verkiezingen
zullen er beslissingen genomen moe
ten worden. Dan zal duidelijk worden
dat de spanbreedte van links naar
rechts in dit CDA te groot is. Ik ver
wacht dat het CDA het twee jaar uit
zal houden, dan volgt onherroepelijk
een scheuring"
Enthousiasme
Dick de Zeeuw praat met een enthou
siasme als was hij niet net op een dood
spoor gezet. Op zijn kale bureau op het
ministerie van landbouw en visserij,
waar hij werkt als algemeen directeur
landbouwkundig onderzoek, blijft hij
by zijn oude standpunt dat alleen een
CDA zonder ultra's kans op een lang
durig bestaan zou hebben.
De Zeeuw: „Toen ik nog voorzitter van
de KVP was. fungeerde Steenkamp als
leider van de contactraad van het
CDA. We hebben in die tijd samen veel
gesproken over de toekomstige moge
lijkheden. En. dat moet maar eens
duidelijk gezegd worden, we waren het
er beiden over eens. dat succes slechts
mogelijk was wanneer Beernink
(waarmee de rechtse vleugel van de
CHU wordt bedoeld - red.) af zou ha
ken. Alleen een CDA zonder verre uit
ersten zou het op den duur halen. De
linkervleugel was al opgestapt (PPR)
en er was geen twijfel over mogelijk
dat rechts moest volgen Nu wordt
daar niet meer over gesproken. Steen
kamp heeft met. veel duwen, vlemen en
persen de groepen bijeen gekregen.
Maar ik noem dat geen verdienste. Hy
heeft te veel bij elkaar gebracht, wat
niet bij elkaar hoort. Daarmee heeft hij
de Nederlandse politiek een slechte
dienst bewezen".
Na zijn uittreden uit de KVP raakten
De Zeeuw en zijn getrouwen er steeds
meer van overtuigd dat het CDA geen
blijvend machtsblok is. Dat het geen
echte derde grote partij wordt die vele
Nederlanders blijvend aan zal spre
ken. „Was dat wel het geval geweest:
had het CDA zich onder Aantjes tot
een gematigd vooruitstrevende partij
kunnen ontwikkelen, dan zou voor ons
de vorming van een nieuwe partij niet
nodig zijn geweest. Ik geloof dat in dat
geval de drie grote partijen alle klein
tjes zouden vermorzelen. Maar juist
omdat het niet zo gelopen is, omdat
het CDA geen echt hecht politiek blok
is geworden en ook niet worden zal,
zag ik mogelijkheden voor een nieuwe
partij. Het is jammer dat het nu nog
niet gelukt is. omdat de besprekingen
met D'66 zijn stukgelopen, maar in ben
er zeker van dat er na de scheuring in
het CDA een platform zal ontstaan
waarop wij wellicht met het linkerdeel
van het CDA, de gematigd progressie
ven uit andere partijen aan kunner
trekken".
W ederopstanding
Dat zou de glorieuze wederopstandir. ig
van Resoluut moeten worden: van de
groep waarin humanisten, progre.>
sieve christenen, vrijzinnig democra
ten. enzovoorts, elkaar kunnen vin
den De politicus in Dick de Zeeuw is
niet samen mèt zijn Resoluut afge
brand. Integendeel, hij zit vol plannen.
Terlouw een uitstekend leider, maar
dat is niet voldoende voor electoraal
en maatschappelijk succes. Een partij
kan pas echt een succes worden, wan
neer hij worteltin de bevolking en dat
is bij D'66 niet gebeurd".
Witte boorden
„Ik zeg: D'66 is alleen aangeslagen bij
de Centrale voor Hoger Personeel,
met andere woorden: bij de witte
boordendragers. Om enige kans op
succes te hebben moesten we daar
vanaf. Op 22 oktober legden we D'66
daarom een brief voor met de punten
die wij verwezenlijkt wilden zien.
Punt één was: D'66 en Resoluut moe
ten zich opheffen om in een nieuwe
partij op te kunnen gaan. Daar wilde
D'66 niet aan en toen was het voor ons
afgelopen. Zo simpel was het. Ik be
grijp dan ook niet dat D'66 zo veront
waardigd moest reageren toen be
kend werd dat de samenwerking
werd verbroken".
„Ik vind het erg jammer dat D'66 de
beslissende stap niet durfde zetten. Na
de vorming van het CDA is de ruimte
voor kleine partijen, voor deze verkie
zingen althans, erg klein geworden.
Dat is een realiteit. Om de mensen die
wij wilden bereiken uit de bestaande
partijen te kunnen trekken, heb je een
volkomen nieuwe organisatie nodig.
Dan moet je gokken op het explosie
effect. zoals D'66. de PPR, DS'70 en de
Boerenpartij dat. eens gekend heb
ben".
„We hadden daarmee misschien tien
tot twaalf zetels in de Kamer kunnen
halen. Maar D'06 heeft nog steeds geen
affiniteit met de massa. Het lykt alsof
ze alleen nog één keer willen bewijzen
dat ze niet zo'n slechte partij hadden
hoeven te zijn. Ik wens D'66 bij de ko
mende verkiezingen alle succes toe.
maar ik verwacht niet dat ze resultaat
zullen boeken bij hun pogingen grote
groepen voor zich te winnen".
Dick de Zeeuw is er trots op dat Reso
luut het op kon brengen om zichzelf te
liquideren, toen bleek dat het ideaal
niet bereikt kon worden. „Wij zijn de
eersten die dat gedaan hebben", zegt
hij met nadruk. Voor de tweede maal
binnen anderhalf jaar weigerde hij
omwille van zijn positie zijn overtui
ging te verloochenen, wat hem dan
ook prompt op twee nederlagen kwam
te staan. Hij zegt: „Dat vind iknieterg.
Ik ben ook nu zeker niet verbitterd.
Politiek is voor mij een bloedserieuze
zaak. Ik zal nooit van mijn standpunt
BRUSSEL - De beruchte Filippijnse won
derdokters die onlangs zonder veel succes in
Nederland klanten probeerden te verwer
ven, hebben in Belgi'een goede markt ge
vonden voor hun dubieuze praktijken. Tien
tallen mensen, veelal ernstig of zelfs onher
stelbaar ziek, vertrekken wekelijks per
vliegtuig uit Brussel naar de Filippijnen,
waar ze bij de wonderdokters het heil hopen
te vinden dat de „gewone" medische weten
schap hun niet kan verschaffen.
Ten minste twee zieke mensen zijn de afgelo
pen weken bezweken aan de spanningen die
de lange vliegreis naar de Filippijnen met
zich meebracht. Belgische artsen - die de zo
genaamde „operaties" van de wonderdok
ters van dichtbij volgden - en het Belgische
ministerie van volksgezondheid lieten waar
schuwingen horen tegen de Filippijnse gene
zers, die merendeels analfabeten zijn. Toch
blijven de twee reisbureaus die zich bezig
houden met het ..medisch toerisme" naar de
Filippijnen, goede zaken doen.
Onder het motto „de wereld wil bedrogen
worden" is de commercie niets te dol - dat
werd weer eens bewezen in een reportage die
de Belgische televisie aan de Filippijnse
wonderdokters wijdde onder de veelzeg
gende titel „Lourdes op de Filippijnen?" In
de uitzending kwam een caféhouder uit het
Ardennenstadje Rochefort aan het woord
Na de zogenaamd succesvolle genezing van
zijn ernstig zieke zoontje van vier jaar
maakte de man van zijn nood een commer
ciële deugd.
Het kind werd door specialisten van de Leu
vense universiteit behandeld tegen niet, na
der aangeduide gevolgen van een buikvlie-
sontsteking. Daarbij werd gebruik gemaakt
van bestraling, die onder andere tot haaruit
val leidde. De caféhouder brak de behande
ling op een zeker moment af en ging met zyn
kind naar de Filippijnen, waar het door een
wonderdokter werd „geopereerd". Daarna
ging de gezondheid van het jongetje aanmer
kelijk vooruit, aldus de vader.
De caféouder had het kind in verschillende
stadia van zijn ziekte en na de wonderbaar
lijke „genezing" gefilmd. Deze beelden ver
toont hij nu geregeld in zijn cafe - duizenden
mensen hebben dit filmpje inmiddels gezien
en tevens de folders in ontvangst genomen
van een reisbuieau dat kundig inspeelt op
de emoties die bij vaak wanhopige t9e-
schouwers worden opgewekt. „Ik ga niet
meer met mijn zoon naar Leuven terug", zei
de man nog voor de televisiecamera's.
Daarna kwam de specialist van de universi
teit aan het woord, die het kind van de café
houder onder behandeling had gehad Hij gaf
oen overtuigende verklaring waarom het met
het jongetje ogenschijnlijk beter ging nadat
de behandeling was gestaakt („als de bestra
ling stopt, houdt ook de haaruitval op"). De
arts besloot zijn verklaring min of meer met
een beroep op de caféhouder terug te komen
met het kind, opdat de behandeling zou kun
nen worden voltooid.
De Filippijnse wonderdokter had bij het jo
chie een tumor verwijderd, zo vertelde de va
der aan de televisieverslaggever. Het gezwel
was aan de Leuvense universiteit onder
zocht. Het was geen menselijk weefsel, aldus
de arts die het onderzoek uitvoerde; het ging
om de milt van een klein zoogdier. En daar
mee werd eens te meer aangetoond dat de
operaties van de wonderdokters, die steevast
flinke brokken vlees tevoorschijn halen, op
bedrog berusten.
De operaties worden zonder verdoving uit
gevoerd. De wonderdokters gaan met hun
vingers in het lichaam, zonder ooit enig litte
ken na te laten. Vooronderzoek vindt vrijwel
nooit plaats. Bloed dat bij de operaties als uit
het niets tevoorschijn komt. is dunner en
stolt sneller dan normaal menselijk bloed. Na
de ingreep krijgen de patiënten meestal als
belangrijkste raad: de eerste 24 uur geen kof
fie en alcohol gebruiken.
Een jong Belgische echtpaar. Katlijn Hosten
<28i. verpleegster en Jo Deneut. een 30-jarige
ingenieur uit Leuven, liet zich enige maan
den geleden ook door een wonderdokter ope
reren Het tweetal was op doorreis op de Fi
lippijnen en werd nieuwgierig naar de won
deren van dr. Placido Palitayan, die in een
luxueus hotel in de gerieflijke vakantieplaats
Baguio zijn praktijken houdt. Deneut en zijn
vrouw mankeerden niets, maar ondergingen
de ingreep uit louter nieuwsgierigheid
Katlijn vertelde over de operatie van haar
man: „Placido greep hem in zijn nekvel. Hij
kneedde en kneep totdat er vieze brokken
vlees tevoorschijn kwamen. Ik zag niets ver
dachts, hoewel ik tot op een meter dichtby
mocht komen. Ik vermoed dat de druppels
vocht die een helper op de handen van Pla
cido liet vallen, door een chemische reactie in
bioedvocht veranderde"
Het ondernemende echtpaar liet de medis
che wonderen zonder te betalen voor wat ze
waren: handig bedrog door de wonderdok
ters die in lucratieve eendracht met hotele
xploitanten en reisbureaus illusies verko
pen aan goedgelovigen die wel over duur
geld dienen te beschikken. Een retourtje
Brussel-Filippijnen, alsmede de zeven-
daagse standaardbehandeling kostten min
ste f3000 per persoon.