I ZEEUWSE COURANT
JUSTITIE WEIGERDE MENTEN
OP ZATERDAG OP TE PAKKEN
Kritische reacties
politici op rapport
Zeeuwse kustgemeenten niet ingesteld op
een strandolieramp van grotere omvang
kleintjes
Hartsuiker: Mededeling lag sinds 10 november op bureau Van Agt
Overvallers maken 2
miljoen mark buit
vandaag
NIEUWE VRAGEN AAN VAN AGT
Sint brengt
zonneschijnpagina 14
291e jaargang no. 279
Woensdag 24 november 1976
kunt u ook
telefonisch opgeven.
Zie pag. 3 voor telefoonnummers.
tflllftl
il 111 st I1!
f 1111$ I
f Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG - Justitie heeft Menten laten ontsnappen hoewel men juist daarvoor zo bevreesd was.
Op de zaterdagmiddag dat de politie door een telefoontje van Menten zelf eindelijk zekerheid kreeg
omtrent zijn aanwezigheid thuis, besloot de Amsterdamse hoofdofficier van justitie, mr. A. N.
Messchaert, de arrestatie toch pas maandagmox-gen uit te voeren wegens afspraken met het depar
tement in Den Haag. Minister Van Agt had intussen al sinds 10 november de mededeling van
Mentens aanhouding op zijn tafel liggen. Maar geen ambtenaar attendeerde hem erop. Veel vragen -
ook of Menten werd getipt - blijven onbeantwoord.
Dit blijkt uit het voorlopig rapport van
de procureur-generaal bij het ge
rechtshof te Amsterdam, mr. J. F. Hart
suiker, over de mislukte aanhouding
van Pieter Nicolaas Menten (77) en de
begeleidende brief van minister Van
Agt waarmee het rapport woensdag
aan de Tweede Kamer is gezonden.
Tussen het moment waarop Menten za
terdagmiddag twee politiemannen in
zijn huis ontving - om zich te beklagen
over fotografen - en de volgende zon
dagmorgen toen hij zijn huishoudster
vertelde voor een paar dagen te ver
trekken, moet Menten tot het inzicht
zijn gekomen óf getipt, dat hij beter kon
verdwijnen. Hij en zijn vrouw vertrok
ken zondagavond om circa zeven uur.
Op grond van te weinig bewijslast kon
Menten niet eerder worden aangehou
den en kon ook zijn paspoort niet wor
den ingetrokken, of vrijlating zou nood
zakelijk zijn waarna hij zeker zou ver
dwijnen. Maar wel werd op Schiphol de
marechaussee geïnstrueerd dat Menten
bij passeren moest worden aangehou-,
den.
Bedrijfsblindheid
Dat zijn aanhouding ook zaterdagmid
dag 13 november niet plaatsvond en
dat er zo weinig bewaking rondom zijn
huis was, doet bij mr. Hartsuiker de
■vraag rijzen „hoe deze bedrijfsblind
heid heeft kunnen ontstaan in dit uit
hoofde van hun beroep toch met een
gezond wantrouwen behept gezel
schap, dat bovendien zeer gespitst was
op een goede afloop van de plannen".
Het Openbaar Ministerie heeft „tussen 9
en 11 november" besloten Menten op 15
november aan te houden. Minister Van
Agt was hiervan niet op de hoogte. Hem
werd hiervan een mededeling gezonden
die op 10 november op Van Agts kamer
arriveerde. Door bezigheden elders
heeft Van Agt, aldus zijn brief, hiervan
geen kennis genomen voor zijn vertrek
naar Roemenië op 12 november. Ook
tijdens de jaarlijkse conferentie van le
den van het Openbaar Ministerie, op 11
november in Berg en Dal, zou de zaak-
Menten niet ter sprake zijn gekomen,
wel die van Loyen.
'Besprekingen
Aan de gang van zaken bij Mentens
voorgenomen arrestatie zijn drie be
sprekingen voorafgegaan; twee op
vrijdag 12 november, een op zaterdag
de 13e. Op die bijeenkomst van zater
dag kwam als belangrijk punt naar vo
ren dat men zich ervan moest
overtuigen of Menten nog wel in zijn
huis was. De hoofdofficier, mr. Mes
schaert, stelde toen als uitgangspunt
dat „als Menten nu thuis is, hij ons nu
niet meer mag ontsnappen".
De zekerheid omtrent Mentens aanwe
zigheid thuis kreeg de Blaricumse poli
tie zaterdagmiddag. Hij of zijn vrouw
beklaagde zich om een uur over een fo
tograaf-van Accent!, maar nu werkend
voor het Duitse blad Stern - die vanaf
een hoogwerker foto's van Menten
maakte. Tevens werd ergernis uitge
sproken over een vliegtuigje dat de vo
rige dag - ook voor Stem - over Mentens
huis had gecirkeld. De fotograaf werd
door de politie opgehaald. Op het bu
reau werden zijn persoonlijke gegevens
genoteerd.
Terwijl deze fotograaf op het bureau
was, belde Menten op. Naar zijn aard
direct tot de aanval overgaand, vroeg hij
om de identiteit van de fotograaf en in
beslagnemingvan zijn foto's. Volgens de
verklaring van de Blaricumse opper-
(Slol zie pagina 3 kolom 3)
moord
In verband met de moord op schip
per Jacobs heeft de Vlissingse politie
vier verdachten gearresteerd.
reclame
De tweede kamer wil de televisie
reclame van 7 uur naar een later
tijdstip
nationalisatie
Het Britse hogerhuls zet zijn eigen
bestaan op het spel door nationali
satie van de scheepsbouw af te wij-
statuut
De staten verwerpen een motie aan
g.s. voor een sociaal vestigings
statuut.
satelliet
De Russen vernietigden een Ameri
kaanse satelliet door middel van la
serstralen, aldus het Amerikaanse
blad "Newsweek'.
steun
PAGINA 15
snel
Liesbeth List weigerde ccn internatio
nale filmrol in de rolprent 'Speed', die
in Zuid-Afrika wordt opgenomen.
sterk
DEN HAAG- Dinsdagochtend heeft de Amsterdamse procureur-generaal mr. J. F. Hartsuiker het rapport rond de
gebeurtenissen rond de voorgenomen arrestatie van P Menten aan minister Van Agt op diens ministerie aangeboden.
Op de foto verwelkomt de beioindsman de P..G.
Foto: politiemannen in burger die half automatische geweren naar de bank bren
gen. Op de rechterfoto dragen rechercheurs de koffer met losgeld naar de inganq
van het bankgebouw.
NA BANKOVERVAL EN GIJZELING
FRANKFURT (DPA/REUTER/UPI) - Twee bankovervallers zijn er dinsdagavond
in West-Duitsland in geslaagd te ontvluchten met ruim twee miljoen mark die zij
als losgeld hadden ontvangen van de autoriteiten, en de 140.000 mark die zij van dè
bank hadden gestolen.
De rovers waren dinsdagmorgen een bank in het plaatsje Marl bij Recklinghausen
binnengedrongen. Toen de politie korte tijd later arriveerde, raakte één van de
overvallers in paniek en vluchtte het gebouw uit waar hij gearresteerd werd.
Zijn 'collega' nam hierop de vier personeelsleden van de bank in gijzeling om de
vrijlating van de arrestant af te dwingen. Enige tijd later ging de politie hiermee
akkoord.
Vervolgens begonnen de autoriteiten met de rovers te onderhandelen over de vrijla
ting van de gijzelaars, Het resultaat was dat de vierbankemployees werden vrijge
laten in ruil voor een snelle auto, twee miljoen mark losgeld en twee rechercheurs
die als gijzelaars moesten dienen.
De bankovervallers sloegen op de vlucht, achtervolgd door politieauto's en
helikopters. In de loop van de avond lieten zij een rechercheur vrij. De tweede
werd later gekneveld teruggevonden in de vluchtwagen die de rovers aan de rand
van een bos hadden achtergelaten.
DEN HAAG - Het rapport van mr. Hartsuiker en mr. Perrick is door de belangrijk
ste woordvoerders uit de Tweede Kamer vrij kritisch ontvangen. Mevrouw Kap-
peijne van de Copello (VVD) sprak van een „onthutsend" rapport, waarin de zaak
op drie totaal verschillende manieren wordt benaderd. „Er is de politie, die
nuchter tot arrestatie wilde overgaan, dan het openbaar ministerie dat eerst op
formeel juridische gronden een bewijs wil en daarin volledig vast is komen te
zitten. En dan is er de politieke kant van de verantwoordelijke minister die zich te
weinig met de zaak heeft beziggehouden". Mevrouw Kappeijne hekelde het feit
dat Van Agt het rapport over de ophanden zijnde arrestatie, dat op 12 november op
zijn bureau kwam, niet heeft gelezen omdat hij op het punt stond naar het buiten
land te vertrekken.
Dat laatste werd ook bekritiseerd door
PvdA-woordvoerder Kosto, die zich af
vroeg „wat er gebeurt als een minister
het land verlaat en zo'n rapport niet
eens leest, terwijl bovendien zijn amb
tenaren hem er niet eens op attent ma
ken". Hij wilde aan het rapport nog geen
eindoordeel verbinden, maar zei wel
groot belang te hechten aan de zaak van
de politieke verantwoordelijkheid.
Kosto zei minister Van Agt om een na
dere opheldering te zullen vragen. Dat
zal vermoedelijk gebeuren in de vaste
Tweede-Kamercommissie voor justitie.
Aftreden
Nog veel scherpere kritiek kwam er
van de communist Wolff, die zich ook in
het vorige week gehouden Ment'en-
debat fel tegen Van Agt afzette. Wolff
noemde de opdracht van mr. Hartsui
ker, het onderzoek naar de gebeurte
nissen van tien dagen geleden dus, mis
lukt. „Het openbaar ministerie weet
het kennelijk ook niet meer". Hij
noemde de verklaring dat minister Van
Agt het arrestatie-rapport niet gelezen
had voordat hij naar Roemenië ver
trok, een „zwak alibi". Wolff drong,
evenals hij vorige week deed. aan op
het aftreden van minister Van Agt.
„De staatkundige en feitelijke verant
woordelijkheid in de zaak-Menten blijft
bij minister Van Agt liggen. Er zijn din
gen nagelaten die hij had kunnen doen.
Hij had een bepaalde waakzaamheid
kunnen gelasten. Dat is niet gebeurd,
anders had hij zich daar in de Kamer
zeker op beroepen", aldus dr. Lou de
Jong, directeur van het Rijksinstituut
voor Oorlogsdocumentatie in Amster
dam in een eerste reactie op het voorlo
pige rapport, dat hij overigens dinsda
gavond nog niet gelezen had. Dat. zoals
uit het voorlopig rapport blijkt, de Am
sterdamse hoofdofficier van justitie mr.
Messchaert had vastgehouden aan ar
restatie op maandag in plaats van het
weekeinde, ook al omdat w^s overlegd
met het ministerie van justitie dat er op
maandag een persconferentie zou wor
den gehouden, vindt dr. De Jong
vreemd. „Zo'n persconferentie had toch
ook op bijvoorbeeld zaterdag gehouden
kunnen worden?"
De drie christen-democratische fracties
in de Tweede Kamer vinden dat er
sprake is van een „openhartige reporta
ge" en zeggen met vertrouwen het resul
taat van het door Van Agt toegezegde
onderzoek af te wachten. Toch blijven er
enkele onopgehelderde punten, zo
meent ook het CDA. Waarom is maan
dag 15 november als datum voor de ar
restatie aangehouden ondanks aan
drang van verscheidene kanten.
Waarom is de bewaking ontoereikend
geweest en hoe zit het met de mogelijke
tipgever van Menten?, aldus het CDA.
De PvdA-fractievoorzïtter in de Eerste
Kamer, drs. Vermeer, heeft dinsdag tij
dens de algemene beschouwingen kri
tiek geuit op de uitlating van minister
Van Agt. dat de verontwaardiging rond
zijn beleid in de zaak-Menten „niet ge
heel zuiver is". Vooral Van Agts op
merking dat de verontwaardiging on
derdeel is van een schade-actie tegen
het CDA, viel bij hem verkeerd. „Heeft
de minister eigenlijk wel voldoende
oog voor de beschadiging die zijn op
treden heeft veroorzaakt bij al dege
nen, die met afschuwelijke herinnerin
gen aan de oorlog zitten?" zo vroeg
Vermeer.
Mevr. Van Someren vroeg naar de me
ning van minister Van Agt (die over
igens wegens het uitkomen van het eer
ste rapport in de zaak-Menten niet in de
Eerste Kamer aanwezig was) over de
bewering van prof. Ruter, dat de rechter
in de zaak-Menten en de Limburgse
SS'er op juridische gronden niet meer
tot vervolging kan overgaan. CPN-
woordvoerder IJmkers noemde de
zaak-Menten de zoveelste blunder van
minister Van Agt en sprak over een fa
lend beleid.
VAN GEMEENSCHAPPELIJKE REGELING NOG GEEN SPRAKE
Van Agt en de
onzuiverheden
f]\Tnister Van Agt en de
zaak-Menten blijven geza
menlijk de aandacht trekken.
Begin deze week heeft de be
windsman tijdens een bijeen
komst van het CDA te Amers
foort verkondigd dat de kritiek in de
tweede kamer op zijn beleid in deze af
faire niet alleen door zuivere overwegin
gen was ingegeven. Naar zijn mening
moesten bepaalde onderdelen van het
kamerdebat worden beschouwd als het
'eerste hoofdstuk van de actie- i
beschadiging lijsttrekker CDA'. Een ei
genaardige opmerking. Van Agt voert
aldus een oneigenlijk element in zijn
verdediging in, namelijk het lijsttrek
kerschap van het CDA Naar ons gevoel
is hij wel de laatste die met deze opmer
king voor de draad kon komen. Andries-
sen had ze kunnen maken of desnoods
Aantjes: zij hadden hem in bescherming
kunnen nemen, zo al niet tijdens het
kamerdebat dan toch wel onmiddellijk
daarna. En op dat ogenblik hadden zij
hun politieke tegenstanders eventueel
kunnen verwijten dat hun kritiek was
aangescherpt omdat het de toekom
stige politieke leider van het CDA be
trof. Evenwel, noch Andriessen, noch
Aantjes kwam met dit verwijt, maar wel
de minister zelf. En daarmee gaf hij op
nieuw te kennen dat hij de kritiek op zijn
beleid eigenlijk overdreven vindt. Hoe is
dat toch mogelijk?
Het rapport dat gisteren aan de ka
mer is overgelegd, maakt duidelijk dat
de bewindsman op de hoogte had kun
nen zijn van de voorgenomen arrestatie
en het bijbehorende uitstel tot maan
dag, indien hij althans een ambtelijke
notitie daarover zou hebben doorgele
zen die twee dagen lang tussen zijn
stukken heeft gezeten. Hij kwam er niet
toe omdat hij op reis moest Onvermij
delijke conclusie: de minister had de
zaak-Men ten niet hoog op zijn prioritei
tenlijst staan.
Waarom overigens
heeft de bewinds- I Xant/ijn
man niet direct aan I lw,wJn
de kamer meege-
deeld - vorige week
tijdens het eerste debat over deze kwes
tie dat deze ambtelijke notitie twee da
gen op zijn tafel heeft gelegen? Had hij
zijn stukken op het ogenblik van het
kamerdebat nog zelfs niet eens goed
doorgekeken? De ambtelijke staf van
het departement achtte de zaak-
Menten blijkbaar evenmin zo belangrijk
dat men de bëwindsman vóór zijn ver
trek op het stuk attendeerde. Het minis
terie - inclusief de minister - maakte zich
blijkbaar niet erg druk over de zaak. Po
litiek gezien komt dat er op neer dat een
beleid werd gevoerd op basis van een
onjuiste taxatie. En dat laatste nu heeft
de kamer vorige week de bewindsman
terecht verweten.
Zijn in dat verwijt onzuivere elemen
ten binnengeslopen? De minister is toch
geen kind in de politiek? In de afgelopen
weken is hij gekozen tot lijsttrekker van
het CDA en bij die gelegenheid heeft hij
laten weten zichzelf in staat te achten op
te treden als minister-president. Ver
volgens heeft hij in zijn huidige functie
ernstige politieke beoordelingsfouten
gemaakt: is het wonder dat die hem
scherper worden aangerekend dan bij
voorbeeld een beginnend staatssecreta
ris? Maar dat wil niet zeggen dat nu het
eerste hoofdstuk zou zijn ingeluid van
de 'actie beschadiging lijsttrekker
CDA'. Misschien herinnert de minister
zich nog wel hoe destijds het kabinet-
Cals werd gepresenteerd als de ploeg
van de 'sterke jongens', Cals zelf kwam
met die kwalificatie. Hij had dat beter
niet kunnen doen, want bij elke beleids
fout werd schouderophalend gevraagd":
Tsdatnietdesterke-mannenploeg?' Bij
Van Agt doet zich een soortgelijke si
tuatie voor: hij heeft zich een benoe
ming tot lijsttrekker laten welgevallen
en zichzelf als toekomstige premier ge
presenteerd. Geen wonder dat er scherp
op hem wordt gelet Maar dat betekent
helemaalnietdathethierom 'onzuivere
elementen' zou gaan.
INDUSTRIEBOND
NVV ACHTER
FNV-BELEID
BEROEP DOEN
OP AANNEMERS
VLISSINGEN - De gemeenten aan de
kZeeuwse Noordzeekust zijh over het
algemeen niet uitgerust om een 'olie
ramp' van enige omvang het hoofd te
bieden. Wel acht men zich hier en daar
in staat olieafzeetting vankleinere om
vang van de stranden te verwijderen.
Van een gemeenschappelijke regeling,
waarin de gemeentelijke krachten op
basis van een soort rampenplan tot net
bestrijden van olie-overlast op de
stranden zouden kunnen worden ge
bundeld, is nog geen sprake.
Een olievlek zoals die onlangs voor de
kust van Walcheren werd gesignaleerd,
kan afdrijven - zoals gebeurde - maar
even goed over een respectabele lengte
op de Zeeuwse Noordzeestranden te
recht komen. In zo'n geval zullen de
Zeeuwse kustgemeenten - als er ten
minste op korte termijn geen afspraken
worden gemaakt en maatregelen wor
den getroffen - elk op eigen gelegenheid
de overlast moeten bestrijden.
Men heeft hiertoe de beschikking over
enig graaf- en transportmaterieel bij de
diensten van gemeentewerken, en
denkt in gevallen van grotere omvang
een beroep te kunnen doen op pplaatse-
lijke aannemers voor bulldozers en an
der materieel, eventueel ook op de Be
scherming Bevolking en het ministerie
van Defensie (genie). Maar een goed ge
coördineerd plan hiertoe bestaat nog
niet
Gemeentesecretaris W. J. de Jonge van
Westerschouwen verklaarde desge
vraagd dat zijn gemeente - die enkele
jaren geleden met een niet onaanzien
lijk olie-aanspoeling werd geconfron
teerd - niet over de hulpmiddelen be
schikt een strand-olie-ramp van enige
omvang te bestrijden. Gemeentewer
ken beschikt daar wel over materiaal
voo/ opruimen van kleiner formaat. „In
geval van een grotere calamiteit zouden
wij aannemers inschakelen. Ik geloof
dat er hiertoe wel voldoende materieel
op Schouwen .aanwezig is", aldus de
heer De Jonge. Hij zag weinig in bestrij
ding met chemische middelen, omdat
die destijds in Scheveningen ook niet
effectief waren gebleken. Bij een vorige
'olie-aanval' had men het afval verza
meld en bij de voet van de duiri'en be
graven. „Erg belangrijk is het tijdstip
waarop je moet gaan bestrijden, of dit in
het seizoen valt, als er haast bij is, of
tijdens rustiger tijden". Van een ge
meenschappelijke regeling totstrando-
liebestrijdïng van dekZeeuwse kustge
meenten had de heer De Jonge nog niets
vernomen: „Gemeenten, die al eerder
met een olie-overlast van enige omvang
te kampen hebben gehad, zullen het bij
een volgende bestrijding gezien de erva
ring minder moeilijk hebben, dan een
strand-gemeente, die het voor het eerst
overkomt", aldus deze secretaris.
'Niets bekend
Ook waarnemend secretaris J. Wattel
van Veere, dat bij Vrouwenpolder een
stuk Noordzeestrand heeft, was niets
bekend over een intergemeentelijke
regeling voor stamdoliebestrijding.
„Er is volgens mij nog niets op grote
schaal georganiseerd. Als kleine ge
meente zouden we een olievervuiling
,van grotere oppervlakte ook niet kun
nen bestrijden. We zouden dan een be
roep moeten doen op een samenwerking
met liet waterschap".
Noch de gemeente, noch de stichting
Badplaatsbelangen in Domburg be
schikt over werktuigen en apparatuur
om een olie-aantasting van het strand
van enige omvang te lijf te gaan. Dat
verklaarde burgemeester Diepenhorst
van Domburg desgevraagd.
Ook van een gemeenschappelijke rege
ling had hij nog niet gehoord: „In geval
van een olie-aanspoeling van grotere
omvang zouden wij een beroep doen op
aannemers, eventueel op de Bescher
ming Bevolking of op het materieel ende
mankracht, die defensie bij de kparate
genietroepen heeft", liet de burgemees
ter weten. „Wij zijn er hier niet op inge
steld", zei gemeentesecretaris Diele-
man van Westkapelle; een gemeente,
die enkele jaren geleden ook werd ge
confronteerd kmet olie-overlast. „Bij
een calamiteit van kleinere omvang
zouden wij gemeentewerken inzetten
met hulpkrachten". Ook bij deze ge
meente was nog niets bekend van een
intergemeentelijke samenwerkingsver
band voor strand-olie-bestrijding.
Ook bij de gemeente Valkenisse wist
men niets van eventuele afspraken tus
sen de kZeeuwse kustgemeenten in ge-
Slot zie pagina 5 kolom 5)
NUNSPEET (ANP) - De bondsraad van
de Industriebond NVV heeft zich dins
dag in Nunspeet met ruime meerder
heid gesteld achter de uitgangspunten
van het gecoördineerd arbeidsvoor
waardenbeleid van de FNV.
Na de voor- en nadelen van een gecoör
dineerd loonbeleid tegen elkaar te heb
ben afgewogen, heeft het hoogste be
leidsbepalende orgaan van de Indus
triebond NVV 'een veer gelaten', zo
deelde voorzitter Arie Groenvelt na af
loop van de vergadering van de bonds
raad mee.
Volgens Groenevelt hield ongeveer
eenderde deel van de bondsraad vast
aan een motie waarin volledige prij
scompensatie voor 1977 werd genoemd
als voorwaarde voor deelneming aan
het gecoördineerd FNV-beleid.
De federatieraad van de FNV kwam
echter maandagavond tot de slotsom
dat ten behoeve van de bestrijding van
inflatie en werkloosheid over 1976 een
gedeelte van de prijscompensatie waar
men eigenlijk recht op had (1,3 pet)
moest worden prijsgegeven.
In Amsterdam is op 51-jarige leeftijd
overleden mr. Rudolf Adriaan van
Sandick, algemeen secretaris van de
Nederlandse Orde van Advocaten en
secretaris van de Algemene Raad.