Polen in politieke en economische crisis Hoe lang blijft de horoscoop voor de Nederlandse waterschappen nog vaag Bijdrage oplossing voedselprobleem PZC/opInie en achtergrond GIEREK ZOEKT HULP IN MOSKOU 'DE CLUB VAN KAPELLE' H„, N„ E„ B,j tiiningradiKoningsberg :lblag (Elbing) o Olszlyn (Allenstem) jSzczecin(Stellin) Bydgoszcz .WARSCHAU He. leveren van wapens aan guerrilla-strijders of het bouwen van een enorme stuwdam in een ontwikkelingsland zijn beide spektaculaire (en soms omstre den) vormen van te hulp schieten door rijke landen. Oorlogsmaterieel en grote bouwwerken spreken meer aan dan nederige zaken als een mandje bonen of een zak zaai-graan. Toch zijn die laatste dingen belangrijker voor vele ondervoede mensen in ontwikkelingslanden dan alle andere hulp bij elkaar. De vrijheid van ieder mens begint bij het eten. Het grote probleem van de ontwikkelingslanden is primair het voedselprobleem. De landbouw is het punt waar alles om draait bij deze landen. De landbouw is j uist daar sterk achtergebleven. Men kent noch behoorlijke werktuigen, noch techni sche kennis, noch mechanisatie, noch variatie in produktie, noch behoorlijk zaai zaad. noch enfin, noemt het maar op. Een zeer schaarse opbrengst is het gevolg. En dus honger en ondervoeding voor de nog steeds toenemende miljoenenmassa's van de derde wereld Landbouw nogmaals, is de spil m deze landen waar alles om draait, de as van de vicieuze cirkel armoede-geen ol" te weinig voedsel - lage produktie - armoede. Om die cirkel te doorbreken moet men beginnen bij de spil - de landbouw. Enerzijds betekent dat voedselhulp door ons, anderzijds en dat is veel belangrijker betekent dat, pogingen ondernemen om de landbouw daar tot ontwikkeling te brengen en aldus een allereerst begin aan de welvaart te brengen en een einde aan de honger te maken. Het initiatief dat het bijna honderdjarige bedrijf van Van der Have in Kapelle heeft genomen is ons inziens zeer prijzenswaardig. Blijkens een bericht in deze krant van 6 november jl. is een internationaal gezelschap van befaamde deskun digen op initiatief èn kosten van Van der Have volop bezig met een studie die er toe moet leiden dat de voedselproduktie in de ontwikkelingslanden met sprongen omhoog gaat Dat zou kunnen door toepassing van plantenveredeling bij land bouwgewassen. De geschetste opzet geeft ons vertrouwen in de praktische resul taten. Voordat men aan de theoretische en praktische studies begon, is eerst de medewerking en het fiat van de FAO in Rome gevraagd - die werd prompt en met blijdschap gegeven. Trouwens de reputatie van een betrouwbaar bedrijf dat niet alleen zo lange tijd gefungeerd heeft als zaadhandel maar ook als kweek- bedrijf (plantenveredeling) geeft, dunkt ons. waarborgen voor het ni veau en de praktische toepasbaarheid van de nu op stapel staande studie, 'De Club van Kapelle'. zoals de internationale studiegroep van Van der Have is gedoopt door de PZC. doet ons denken aan het onderzoekwerk verricht door dr. Borlaug in Mexico en door de Rockefeller-foundation op de Filippijnen. Het resul taat van deze beiden wordt populair de groene revolutie genoemd. Men ontwik kelde tarwe-soorten (later ook njst-soortem van de warmere gebieden (daarin liggen de meeste ontwikkelingslanden i waarvan de opbrengst een veelvoud was van de oorspronkelijke inheemse soorten. De wonder-granen, H. Y. V. - high yielding varieties, zorgden voor veel furore over de hele wereld. Een paar jaar latei- echter, kwamen de berichten dat de groene revolutie toch mislukt was. Wat was gebeurd? De boeren in de ontwikkelingslanden die de nieuwe soorten gingen zaaien, hadden uiterst weinig vakkennis, het waren bovendien voor 95analfabe ten. De nieuwe HYV-granen echter vroegen zeer vakbekwame boeren - met kennis van tijdige irrigatie, goede grondbewerking, en juiste dosering van stikstofbemes ting. In zo'n situatie moeten de resultaten wel hard tegen vallen Moet je dan spreken van een mislukking. Ons dunkt van niet, eerder van terugslag. De basis is gelegd voor verbetering. Het medium, het intermediair dat de boeren in die landen vormen, werkt echter niet naar behoren - nog niet. Daar moetook wataan gedaan worden - vakbekwaamheid bijbrengen, scholen stichten, voorlichting op poten zetten etc. Bovendien zal je de hele infra-structuur van zo'n land sterk moeten verbeteren - wegen aanleggen om transporten te doen rijden, een efficiënt be stuursapparaat opbouwen, administratie op poten zetten etc., etc. Al met al een gigantisch karwei. flen opdracht niet bestemd voor onderzoeksinstituten en bedrijven op planten- veredelingsterrein. zoals Borlaug. Rockefeller en Van der Have Die alomvattende taak van het tot ontwikkeling brengen van een land is liet werkterrein van de plaatselijke en nationale overheden aldaar- geruggesteund èn financieel en mate rieel en ideëel door de ryke landen en door de VN Initiatieven van particulieren en particuliere bedrijven op hun eigen vakterrein zijn daarbij onmisbaar en onver vangbaar. Het bedrijf van Van der Have heeft met'de huidige st udie aangetoond dat ze daadwerkelijk haar deskundigheid, haar kapitaal en haar tijd, mede wil besteden aan het van de levenskansen van boeren en burgers daar die aan het verkeerde eind van de tafel zitten. Nogmaals - dat is ons inziens een reëel gebaar uit de prakrijk dat alle lof verdient. Het herinnert ons aan het boek Gullivers reizen' waarin Jonathan Swift de opmerking lanceert dat iedere keer als iemands pogingen gelukken om op een stukje grond 2 koren-aren të doen groeien, waar er voordien maar één groeide, hij meer voor de mensheid gepresteerd heeft dan de grote meute van politici die alsmaar doorgaan met praten én nog eens praten. Mr Gerard W. Smallegange. terzake VRIJDAG 12 NOVEMBER 1976 (Door Dick Verkijk) Polen zit nu al vijfmaanden in een politieke en economische crisis waarvan het eind nog niet in zicht is. Het voorlopige culminatie punt is de vorming van het „Komitet Obrony Robotników", het Comité ter Verdediging van de Arbeiders", dat ongecensureerde gestencilde communiqués en persberichten uitgeeft, waarin zeer scherpe kritiek op de Poolse autoriteiten wordt geleverd. Hoofd doelen zijn het verzamelen van feiten en materiaal dat onomstote lijk aantoont welke terreur er door de politie is toegepast tegen de stakers, en het verschaffen van rechtstreekse geldelijke hulp aan de slachtoffers. gehouden. Maar de subsidies, die de overheid op de prijzen van de voor naamste levensbehoeften gaf. werden zo groot, dat prijsverhoging onvermij delijk werd. Economisch had en heeft Gierek gefijk. Alleen maakte hij pre cies dezelfde fout als zijn voorganger Gomuika: hij verkeek zich op de stemming in het land. Wat is er aan de hand? De Poolse partijleider Edward Gierek heeft sinds december 1970 de macht in handen. Hij had die overgenomen van Wladislaw Gomuika. die zich inder tijd verkeek op de stemming in hel land en onverwacht een aantal dras tische prijsverhogingen afkondigde. In de Oostzeehavens Szczeczïn, Gdy nia en Gdansk ontstonden complete opstanden die talrijke doden eisten. Gomuika werd afgezet. Gierek werd zijn opvolger. Gierek en Gomuika kenden elkaar goed. Zij hadden op een ander cruciaal ogenblik in de Poolse geschiedenis in grote eensgezindheid gehandeld. Dat was in oktober 1956, toen Chroesjtsjov onverwacht naar Warschau kwam om te verhinderen dat de in die tijd zeer liberale Gomuika tot secretaris-generaal van de com munistische partij zou worden be noemd. Gomuika en Gierek behoor den toen beiden tot de onderhande laars met de Sowjet-deiegatie - en zij wonnen het gevecht: Polen werd geli beraliseerd. Opvolger Veertien jaar later werd Gierek Go- mulka's opvolger. De prijsverhogin gen werden onmiddellijk ongedaan gemaakt. Sterker nog: Gierek be loofde dat de prijzen stabiel zouden blijven en eventueel pas na uitvoerige discussies ,,aan de basis" omhoog zouden gaan. Zes jaar heeft hij woord Zijn, zonder de beloofde discussies aan de basis, aangekondigde even eens drastische prijsverhogingen leidden op 25 juni tot opstandige ac ties, nu niet in de Oostzeehavens, maar voornamelijk in Ursus (waar een grote tractorenfabriek is) en in Radom. Vooral Radom was levensge vaarlijk voor de autoriteiten, omdat daar wapenfabrieken zijn die voor het hele Warschaupact produceren: de arbeiders daar hadden dus toegang tot wapens. De enige manier om de rellen te dem pen. was de aangekondigde prijsver hoging weer af te gelasten. En dat ge beurde. Maar de wraak van het regime voor deze nederlaag kwam op de hoofden van de arbeiders neer die hadden gestaakt en gedemonstreerd. Enkele hoofdverdachten kregen vijf tot zeven jaar gevangenisstraf. Onder protesten van intellectuelen in binnen- en buitenland werden deze straffen tot een jaar voorwaardelijk te ruggebracht. Maar vele anderen wacht nog een proces en honderden ontsla gen arbeiders zitten zonder inkomen. Dat heeft geleid tot de vorming van het ..Comité ter Verdediging van de Arbeiders", opgericht door vijftien vooraanstaande vertegenwoordigers van de Poolse intelligentsia. Eerste ondertekenaar is de schrijver Jerzy Andrzejewski. Hij is o.a. bekend door zijn. ook in het Nederlands vertaalde boek. As en Diamant. Andere onder tekenaars zijn onder anderen de histo ricus Jacek Kuron en de econoom Ed ward Lipinski. Brief van de 59 Het was niet het eerste protest waar mee Gierek dit jaar werd geconfron teerd. Begin dit jaar was al in de „Brief van de 59" door 59 intellectuelen ge protesteerd tegen de voorgenomen grondwetswijziging, waardoor de lei dende rol van de Poolse Verenigde Ar beiderspartij grondwettelijk zou wor den erkend. Ze hebben het voor een deel gewonnen. Onmiddellijk na de 25e juni had een andere groep intellec tuelen zich in een open brief aan het parlement, de Poolse bisschoppen en het dagblad „Zycie Warszawy" soli dair verklaard met de stakers. Zij pleitten ervoor „de democratische vrijheden uit te breiden om een lande lijke discussie mogelijk te maken". Tegelijkertijd eisten zij persvrijheid en vrijheid van vergadering. Maar in het eind september gevormde ..Comité ter Verdediging van de Ar beiders" schuilt een nieuw en princi piëler element Voor het eerst in vele jaren is namelijk weer een verbinding tot stand gebracht tussen intellectue len en arbeiders. Gezegd moet worden, dat in het eigenlijke comité geen ar beiders zitten, maar dat heeft een zeer legitieme reden: de vijftien intellectue len zijn bekende persoonlijkheden en hierdoor èn door de aard van hun be roep veel minder kwetsbaar dan ar beiders. Maar de samenwerking en het samenspel tussen beide groepen is uit- stekend. Het comité verschilt in nog een ander opzicht van de vorige brie ven en protesten: het wil ook daden. Van zijn activiteiten doet het comité verslag in de communiqués, waarvan er inmiddels drie zijn verschenen. Aanvankelijk beschikte men in het Westen alleen over liet eerste exem plaar. gedateerd „Warszawa. 29 sep tember". Juist dezer dagen zijn ook het tweede en het derde hier aange komen. In het derde communiqu .•ordt vermeld, dat zich nog drie in tellectuelen bij het 15-tal hebben aangesloten, onder wie de schrijver Waclaw Zawadski. Uit het eerste exemplaar blijkt de moed van de samenstellers. Met naam en toenaam worden niet alleen de slachtoffers van mishandelingen ge noemd, maar ook de bedrijvers ervan Er worden, aldus het comité, nu in Ur sus 67 arbeidersgezinnen gesteund op een totaal van 126 bekende gevallen. Maandelijks ontvangen deze gezinnen 51.000 zloty, „hetgeen zelfs de aller noodzakelijkste levensbehoeften niet dekt", constateert het comité met spijt. (Een zloty is zeven cent). Processen In Radom krijgen 30 van de het comité 70 bekende gevallen steun. Maai" hier betreft de steun alleen de proceskos ten (totaal 20.800 zloty), Het comité wijst erop. dat het voor 200 gezinnen in Ursus en 200 gezinnen in Radom moet zorgen. Daar is bij elkaar- een bedrag van 500.000 zloty per maand voor no dig. zo rekent het comité voor. Het communiqué eindigt dan ook met een appel: „Het Comité ter Verdediging van de Arbeiders doet een beroep op de gemeenschap voor financiële me dische en juridische hulp ten behoeve van de slachtoffers van de repressie. Tevens doen we een beroep op de ge meenschap opdat deze ons juiste en eerlijke informatie stuurt hetgeen voor ons werk onontbeerlijk is". Het appel had resultaat Het laatste ons bekende cijfer ontlenen we aan het derde communiqué, gedateerd 30 ok tober. Toen was 363.000 zloty binnen Om die gevallen te achterhalen wacht het comité niet alleen passief af wat er bij haar binnenkomt. Zij is ook actiel bezig. Er zijn groepen sociologieslu- denten gevormd die in alle steden waar gestaakt is via contacten met de arbeiders iedereen afgaan die op een ol andere wijze het slachtoffer van de ge beurtenissen op de 25e juni is Daar worden wetenschappelijk verant woorde rapporten over samengesteld, die aan het comité worden doorgege ven. Dit is een voor Oost-Europa unieke actie, te meer daar het vol strekt openlijk gebeurt. De reactie van het regime is opvallend matig: alleen de omstreeks 30-jarige ondertekenaar Antoni Macierewicz is op een morgen gearresteerd, omdat hij niet op een verplichte herhalingskeu- ring voor het leger was komen opda gen - een kleinigheid die bij andere Po len alleen maar leidt tot een briefje met de vermaning op die en die datum alsnog te komen. Maar Macierewicz werd enkele uren later weer vrijgela ten. Hij werd echter ontslagen als lec tor in de Spaanse en Portugese cultuur aan de universiteit van Warsschau. Een van de drie nieuwe onderteke naars. Miroslaw Khojecki, raakte zijn i baan by het Instituut voor Nucleaire Studies kwijt. Het is bekend, dat ook de andere ondertekenaars af en toe lijden hebben onder kleine chicane: maai" tot verdere regelrechte represail les is het niet gekomen. Dat ligt ook voor de hand. De regering en de partij zien zich tegenover geweldige econo- i mische problemen geplaatst. De eco- nomisch gerechtvaardigde prijsver hogingen zullen, zo heeft Gierek be loofd, zeker een jaar worden uitge steld. maar zijn problemen worden er natuurlijk alleen maar groter door. Er is een groot tekort aan vlees, waar nu zelfs drie velschillende prijzen voor bestaan: een officiële in de staatswin kels. een officiële op de toegestane vrije markt en een echt zwarte prijs. Volgens officiële statistieken ligt er tussen de eerste en tweede prijs al een verschil van 40 tot 400 procent. Ook is de politieke spanning na de rel len zo groot, dat de regering vreest met elke verkeerde of te harde stap een explosie teweeg te brengen. Van daar dat het Comité ter Verdediging van de Arbeiders betrekkelijk onges toord met zijn unieke actie verder kan gaan, Tarwezoals de ontwikkelingslanden die graag zouden zien De Poolse partijleider Edward Gierek De Poolse partijleider Edward Gierek klopt deze week bij zijn Russische collega's in het Kremlin aan voor economische hulp. Zijn regime heeft die hard nodig, want de problemen zijn groot en niet door de partij op te lossen Giereks delegatie bestaat dan ook voor een deel uit leden van het Nationaal Front, die geen lid van de partij zijn. Ondanks grootscheepse invoer van westerse consumptiegoederen ruim 50 procent van de totale import van Polen) blijfl het Poolse volk ontevreden over de slechte economische omstan digheden. Iiïde zomer van dit jaar uitte die ontevredenheid zich in massale protesten tegen de afgekondigde drastische prijsverhogingen Het kwam lot stakingen en demonstraties. De Poolse regering besloot de prijsverhogingen ongedaan te maken, maar arresteerde wel een groot aantal „activisten", die zij van opruiing beschuldigde. Ónze medewerker voor Oost-Europa. Dick Verkijk, beschrijft in bijgaand artikel hoe - zeer ongewoon voor een staalsdictatuur - een comité van intel lectuelen en arbeiders zich openlijk inzet voor de belangen van de arrestan ten. en wantoestanden aan de kaak stelt. jLoe lang blijft de horoscoop over de toe komst van de waterschappen in Nederland nog vaag? Deze week waren er in de glazen bol. die nu al weer heel wat jaren driftig en zeer grondig wordt bestudeerd, een paar aanwijzingen te ontdekken over de richting waarheen meer en meer wordt gedacht. Zo kwam minister Westerterp (verkeer en wa- terstaati maandag naar de landelijke verga dering van de Unie van Waterschappen in Utrecht om uit de sterren een nieuw bestuur lijk verschijnsel te lezen: de 'waterkring'. Uit de heel voorzichtige mededelingen van de minister kwam het beeld tevoorschijn van een nieuw orgaan dat toekomstige tmi- nuprovincies in verschillende delen van het land samen zouden moet«n oprichten en waarheen dan de bevoegdheden van wetge ving voor en toezicht op de waterschappen, die op het ogenblik bij de elf provincies be rusten, zouden moeten worden overgehe veld. In het voorstellingsvermogen van mi nister Westerterp moet Nederland vijf van die 'waterkringen' krijgen. Andere aanwijzing: vandaag ivnjdagi instal leert het provinciaal bestuur van Zeeland ui Middelburg twee studiecommissies, van wie wordt verwacht dat ze zich de omtrekken voor ogen toveren van de Zeeuwse water schappen in de toekomst. Op liet ogenblik zijn dat er nog negen in getal, maar liet is al lange tijd duidelijk dat hei er in de toekomst minder zullen moeten worden. Hetzijn van die momenten waarop je in ieder geval één ding met zekerheid voorjezelf kunt vaststellen Nederland zit een beetje in de knoop met plaats en taak van de water schappen in de bestuurlijke verhoudingen van straks Er is de afgelopen jaren al veel gepraat en geschreven over de vraag waar heen met de waterschappen' Een zoge naamde 'diepdelverscommissie van deskun digen - oude waterschapstermen zijn er ten slotte om ze in ere te houden - heeft het hele bestel omgespit en aanbevelingen gedaan voor een nieuwe opzet. In de waterschapswe- reld. in de provincies en bij het rijk is daar voorlopig heel verschillend op gereageerd Intussen wordt er verder gestudeerd. i dan stelt men elkaar gerust. - de mi nister van verkeer en waterstaat deed dat maandag in Utrecht ook; de waterschappen •zijn in Nederland niet weg te denken. Maar hoe en waar ze dan voor de toekomst precies moeten worden gedacht - ciaaris men nog op geenstukken na uit. Erwordtaan alle kanten gesleuteld aan de bestuursrechtelijke ver houdingen in Nederland En dan kan liet niet anders oi er wordt ook gemorreld aan de schroeven en moeren waarmee liet water- schapswezen in liet. nationale bestuurlijke raamwerk vastzit. Het waterschapsrecht, zoals Nederland dat op iiet ogenblik nog steeds kent is een van die typische herinne ringen aan de voormalige Republiek der Ze ven Verenigde Nederlanden (I579-1795i. De autonome gewesten bepaalden zelf hoe ze de waterschappen wilden inrichten. Het was een ree lil dat ze hadden overgenomen van de landsheer. Bij de vestiging van het Konink rijk der Nederlanden 1313) werd de inrich ting van de waterschappen overgelaten aan de provinciale besturen en zo is liet tot op de dag van vandaag De provincies hebben een stevige greep op de waterschappen Ze be slissen over instellen, oprichten en opheffen van waterschappen. Ze hebben wetgevende" bevoegdheid tegenover de waterschappen: provinciale staten stellen de reglementen vast. Ze oefenen het toezicht uit op de finan ciële handel en wandel van de waterschap pen en ze hebben een grote vinger in de pap bij belangrijke beleidsbeslissingen daar. Doorgaans was de situatie zo: hoe kleiner liet waterscnap, cles te groter de invloed van de provincie. In hel Zeeuwse provinciehuis ty peert men bijvoorbeeld het toezicht op de calamiteuze polders en waterschappen zo. ..We houden er samen de vinger aan liet pot lood (Calamiteuze iCalamiteus. d.i. nood lijdend. konden polders zich op grond van een nu bijna opgeheven wet uit 1870 laten verklaren, wanneer ze financieel niet in staat waren om hun waterkeringen te onderhou den. Ze kregen dan bijdragen uil de kassen van rijk of provincie, maar dat ging gepaard met verlies van zellstandigheid.i Ho, zal niet lang meer duren of de over heersende positie van de provincies tegen- nader bekeken over de waterschappen - een zellslandig stuk provinciaal bestuur - zal een heel stuk wor den teruggedrongen. Dat heeft vooral te ma ken met de manier waarop liet oude stelsel van de provinciale overheden in Nederland - zeil' ook een restant uit die zeventiende eeuwse republiek - op de schop genomen wordt. Minister De Gaay Fortman (binnen landse zakem komt binnenkort bij de tweede kamer met zijn wetsvoorstellen tot reorgani satie van het binnenlands bestuur, opheffing van de 11 bestaande provincies en oprichting van 24 nieuwe (miniiprovincies dus. En die ingreep heeft: uiteraard grote gevolgen voor de waterschappen. Het merkwaardige ver schijnsel doet zich namelijk voor dat de wa terschappen in Nederland de afgelopen vijf tien jaar almaar groter zijn gegroeid door samenvoegingen links en rechts, maar dat het met de provincies juist naar een verklei ning van de schaal, naar minder grote opper vlaktes gaat. De waterschappen hebben dan ook al geprotesteerd tegen een nog grotere opsplitsing van de reglementering en van het toezicht door nog meer provincies dan er op het ogenblik zijn. Ze hebben er op gewezen dat het in de natte waterstaat in de toekomst steeds meer zal aankomen op de grotere er- banden en dus op een goede samenhang '.lis sen al die belangen die op elkaar inspelen bij zaken als watertoevoer, waterkwaliteitsbe heer, waterkering. Voorzitter mr Th. A. J. Vosters van de Unie van Waterschappen haalde maandag in Utrecht een voorbeeld aan dat aanspreekt de droogte van de afge lopen zomer en de problemen die de water schappen daarmee hebben gehad Er is ge bleken dat er allerlei knelpunten waren bij de watertoevoer en de verdeling van het be schikbare water De ervaringen van de zo merse droogte worden nu doorgelicht en de gezamenlijke waterschappen gaan na hoe ze verbetering in de gang van zaken kunnen brengen bij dergelijke uitzonderlijke om standigheden Het beheer van de kwaliteit van hel oppervlaktewater (opzet en uitvoer ing van zuiveringsplannen) is voor de water schappen een werkgebied geworden waarop nog heel wat te karweien valt. Van groot be lang is het bij dat alles dat er zo weinig moge lijk gaten vallen in de gezamenlijke activitei ten en dat er zo min mogelijk dubbel werk wordt verzeL Minder waterschappen tegen over meer toezichthoudende provincies? De problemen liggen al bij voorbaat voor het op scheppen. In de Haagse mallemolen van discussies over de toekomstige bestuurlijke verhoudin gen in ons land heeft men dat vraagstuk uit eraard ook voorzien. Vandaar datde regering onlangs in zes wetsontwerpen tot herziening van de grondwet, waar het gaat om bepalin gen voor de lagere openbare lichamen, de kwestie van dc bevoegdheden van de provin cies o vei dc waterschappen ook heeft 'mee genomen' ln de huidige grondwet zijn die bevoegdheden van de provincies - zoals dat dan zo plechtig heel - verankerd. Liet kabinet wil (.laar van al': instelling en opheffing van waterschappen moet voortaan bij aparte wei worden geregeld, hetzelfde moet gebéuren als liet gaat om de reglemen tering, de inrichting en liet toezicht tegen over de waterschappen. In de waterschaps wereld is men daar nogal van geschrokken. Vooral omdat de bewuste voorstellen t!ot wij ziging van de grondwet bij de tweede kamer zijn ingediend op een momentdat er nog veel onzekerheden bestonden over de plannen voor de 24 miniprovincies. Fris van de lever is een blief die de Unie van Waterschappen heeft gestuurd naar de Commissie KieswetrGrondwet van de tweede kamer. In die brief wordt nogal uitgehaald tegen zo'n 'fundamentele staatsrechtelijke ingreep tegenover de waterschappen' zonder dat precies wordt duidelijk gemaakt waar al die tegenwoordige bevoegdheden van de pro vincies dan wel terecht zullen komen. in nu is daar dus minister Westerterp met zijn vijf 'waterkringen' in Nederland: samen werkingsverbanden van de nieuwe provin ciebesturen die in vijf stukken van Nederland boven de waterschappen zouden moeten worden gezet. Die vijf parten zouden dan-als het gaat om de belangen van waterkering en waterhuishouding - logische eenheden moe ten vormen. De minister heeft daarover nog niet het achterste van zijn tong laten zien. maar te denken valt aan gebieden als: 1. oos telijk Nederland: 2. de noordelijke provin cies; 3. Utrecht en de randen van het IJssel- meer; 4. de Hollandse en Zeeuwse kust: 5. het stroomgebied van de Maas in Limburg en Noord-Brabant. In die clubs van toezicht houders op de waterschappen zouden de nieuwe (miniiprovinciebesturen dan hun vertegenwoordigers moeten benoemen en het is niet denkbeeldig dat als voorzitter een (rijks) watercommissaris gaat optreden. Vol gens de laatste berichten is op het ministerie van verkeer en waterstaat de ambtelijke voorbereiding van dit plan afgerond. Het is de bedoeling dat het straks als voorontwerp van wet naar d.e tweede kamer gaat. Gelijk met De Gaay Fortmans wetsontwerp tot reorganisatie van het binnenlands bestuur (de 24 miniprovincies). Iedereen krijgt dan de gelegenheid om zijn zegje te doen over de nieuwe waterkringen. >ij de waterschappen is men op het ogen blik 'afwachtend belangstellend'. Of dat bij de provinciale besturen ook zo zal zijn? Het gaat hoe dan ook om een uitholling van de huidige provinciale bevoegdheden. Ze gaan dan nog wel niet direct naar liet rijk. maar naar nieuwe organen tussen rijk en provincie in. En niemand kan zeggen ol die naar tevre denheid van alle partijen zullen functione ren. Op het eerste gezicht maken ze een halfslach tige indruk, die 'waterkringen van Wester terp'. Het is een oplossmg die glashelder aan geeft dat de regering in de nieuwe bestuur lijke organisatie van Nederland met provin cies zonder historisch bepaalde grenzen ei genlijk niet goed weg weel, met de water schappen, doelcorporaties ais lie", zijn met in al hun vezels trekken van het verleden. Daarom zou je kunnen stellen: waarom niet ook de stap gezet naar een geheel nieuw mo del voor het waterscliapsbeheer? Maar daar van is in de glazen bol van de toekomstvoor spellers, die zich de hersens pijnigen over plaats en taak van de waterschappen-straks, voorlopig nog niets te zien. •KEES VAN DER MAAS.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1976 | | pagina 4