„De meerderheid
van het volk kan
zo veel willen...
ABRAHAM MALJAARS:
7ATERDAG 6 NOVEMBER 1976
4"
zaterdagkrant
--
GOES - Een trouwfoto uit 1944. Stevig gearmd blikken ze plechtig in het
oog van de camera. Abraham in een zwart pak, Catharina Dingemanse uit
Grijpskerke in Walcherse klederdracht. „Die klederdracht draagt ze allang
niet meer. Daar heb ik na ons trouwen op aangedrongen. Het raakte hoe
langer hoe meer uit de mode. De meeste vrouwen gingen gewone kleren
dragen. Ik vond, dat Catharina dat ook maar moest doen. Ze mocht best
gezien worden". Hij lacht een beetje verlegen. Klein, gedrongen, de bril is
naar het puntje van z'n neus gegleden, donkergrijs kostuum, wit overhemd,
zwarte stropdas, een sigaar tussen twee vlezige vingers geklemd. Dit is
Abraham Maljaars. Voorzitter van de fracties van de Staatkundig Gere
formeerde Partij in de gemeenteraad van Goes en in de provinciale staten
van Zeeland.
Het wordt een zeer moeizaam gesprek. Maljaars
wordt door velen een ouwe rot in het politieke vak
genoemd. Maar Koning Klant zou onmiddellijk in ac
tie komen, als je hem het etiket "vlotte babbelaar'
opplakte. „Ik praat niet zo makkelijk over mezelf. Ik
weet het, ik ben gesloten. Ik ben niet iemand, die zich
zo makkelijk bloot geeft. Maar ja, zo ben ik nu een
maal. Ik kan d'r ook niks aan doen". Het klinkt ver
ontschuldigend.
Abraham en Catharina Maljaars kregen zes kinderen.
Vier jongens en twee meisjes. Dit jaar stierf één van zijn
dochters. Op zesentwintigjarige leeftijd. „Ze had leu
kemie. Ze heeft veel geleden. We zagen het natuurlijk
allang aankomen. Maar het was toch een hele slag. Ik
heb het echter over kunnen geven in de wetenschap,
dat God boven alles staat, en ook in leven en dood Zijn
hand heeft En het is vandaar, dat ik bewaard ben
gebleven voor opstand. Maar het valt niet mee. Op
zulke momenten heb je het toch moeilijk om het te
accepteren. Ze wordt toch van je hart gescheurd".
Een paar maanden na de dood van zijn dochter werd
Abraham Maljaars benoemd tot ridder in de Orde van
Oranje-Nassau. „Dat heeft me wel goed gedaan. Je
weet dan, datje werk gewaardeerd wordt. Maar ik heb
wel 's gedacht, al die ridderordes't ls een soort
automatisme geworden. Iemand, die veertig jaar in
dienst is geweest bij een baas. krijgt goud. Maar ie
mand, die ook veertig jaar heeft gewerkt bij twee ba
zen, en minstens zo goed, die krijgt niks. Maar het is
voormij toch wel eensteuntje in deruggeweest,ja
Abraham Maljaars werd op 7 december 1911 in het
Walcherse Serooskerke geboren. Streng gerefor
meerde ouders. Vader Maljaars was een keuterboertje.
Het gezin telde zes kinderen. Een tijd vol armoede en
grote werkloosheid. „Ik kon goed leren. Ik had graag
door willen gaan, maar dat was er in die tijd niet bij.
Geen geld, en het was eigenlijk ook niet de gewoonte.
Vader had me hard nodig op het bedrijf. Als jongen van
elf jaar stond ik 's morgens al om vijf uur op het land.
Na de lagere school heb ik drie jaar avondcursus ge
daan. Maar ja, ik had toch die drang naar leren en ik
ben vrij spoedig met boekhouden begonnen. Ik heb in
de loop der jaren verschillende boekhouddiploma's
gehaald. Ik heb ook nog in de Haagse dierentuin geze
ten voor SPD, maar (verontschuldigend lachje) daar
slaagde ik niet voor. Ik had op dat moment al enkele
kinders, en ik had niet de moed om het nog een keer te
doem Daarna heb ik, gewoon uit liefhebberij, want ik
had het voor mijn werk niet nodig, de hele opleiding
gevolgd voor MO-staatsinrichting. Maar daar heb ik
geen examen voorgedaan. Ik had me ingeschreven, en
toen (weer dat verontschuldigende lachje) kreeg ik net
een griepje. Ik heb het later maar niet meer gedaan,
maar ik heb er in de politiek wel gemak van".
Bijzonder moment
„Al vanaf de lagere school was ik in de politiek geïn
teresseerd. Alles wat met 1925 te maken heeft, de
nacht van Kersten dus, heeft me bijzonder aange
sproken. Ik wil niet zeggen, dat ik anders geen lid van
de SGP geworden zou zijn. maar dit was toch wel een
heel bijzonder moment. Er is een kabinetscrisis uit
voortgevloeid, die tot maart van het volgende jaar
duurde. Toen werd aangetoond, dat een kleine partij
ook nog wel 's daden kan verrichten, die verstrek
kende gevolgen kunnen hebben".
Even een geheugensteuntje: dominee Gerrit Hendrik
Kersten stichtte in 1918 de Staatkundig Gerefor
meerde Partij. Zijn grootste triomf was de opheffing
van het Nederlandse gezantschap ("de nacht van Ker
sten') bij de Heilige StoeL "Dat leidde tot het aftreden
van het eerste kabinet-Colijn. Kersten heeft in Yerseke
gewoond. Hij had in Abraham Maljaars een vurig be
wonderaar. „Ik heb hem persoonlijk gekend. Het was
een dominerende figuur, waar veel gezag vanaf straal
de. Een man, wiens stem in onze kring van grote bete
kenis was. Het was een sterke persoonlijkheid, die voor
geen kleintje vervaard was".
Maljaars werkte op het bedrijfje van zijn vader, werd
landbouwersknecht, belandde in militaire dienst, con
troleerde voor de politieke recherche afdeling collabo
ratie de boekhouding van mensen die aan.de Wehr-
macht geleverd hadden, vervolgens de dienst weder
opbouw Middelburg, in 1947 voor het eerst op de loon
lijst van de voormalige ruilverkavelingsdienst Mid
delburg en uiteindelijk administrateur bij de cultuur
techmsche dienst in Goes. Hij staat nu op wachtgeld.
„De laatste tijd was er bij de directie een beetje de
tendens om de dienst te verjongen. Ik had het er de
laatste jaren wegens een reorganisatie met meer zo
naar mijn zin. Toen kreeg ik de mogelijkheid om met
wachtgeld te gaan. En daar heb ik gebruik van ge
maakt. Ik heb er nog geen ogenblik spijt van gehad. Ik
weet me toch wel bezig te houden. Ik werk wat in een
tuinderij m Kapelle-Biezelinge, bramen plukken en zo.
Ik puzzel graag, 't liefst van die doorlopers. Ik houd van
tuinieren en dan de politiek natuurlijk. In de zomer
maanden, als het wat slap is met de politiek, dan ver
veel ik me eigenlijk wel een beetje".
Maar als ik hem vraag, wat hij dan zo boeiend aan die
politiek vindt, weet hij het niet. „Dat zou ik niet kun
nen zeggen. Ik denk, dat het komt (weer datzelfde
glimlachje) door, ja, wat zal ik zeggen, doordat
ehik me van jongsafaan voor de politiek
geïnteresseerd heb. Maar om nu bepaalde feiten te
noemen, waarom ik het zo boeiend vind, nee, daar zie
ik geen kans voor". Zoals de één van voetballen
houdt, zo houdt Maljaars van politiek? „Nou eh ja,
bij wijze van spreken
Abraham Maljaars is nu 64 jaar. „Ik ga door zolang ze
me nog willen hebben en zolang de gezondheid het
toelaat". Hij komt soms teleurgesteld thuis na een
raadsvergadering ('met de theateraccommodaties
bijvoorbeeld, ik was ernstig teleurgesteld in de
slechte verdediging van het voorstel door het colle
ge') en zegt een hekel te hebben aan ellenlange debat
ten. „Daar kan ik me wel 's aan ergeren. Er wordt over
het algemeen veel te veel gepraat. Misschien maak ik
me d'r zelf ook schuldig aan. Maar dat kan een ander
beter beoordelen".
Principiële zaken
Maljaars kwam in 1962 in de raad van Goes terecht. „Ik
was bestuurslid van de kiesvereniging. Jarenlang se
cretaris. Ze zetten me op de lijst, en zo kwam ik in de
in een persoonlijk gesprek met meneer Van Poelje over
gehad. Wij denken natuurlijk zo geheel verschillend.
Kijk, dat de overheid een dienaresse Gods is. dat is
voor mij een vaststaand feit. Daaraan valt niet te tor
nen, Dat is mijn vaste overtuiging. Maar ehja, ver
der kan ik me heel goed indenken, dat een humanist
als meneer Van Poelje totaal niet begrijpt wat wij voor
staan".
Kwestie van wennen
„Wij streven naar meer erkenning van het Godsgezag.
Het wordt nu allemaal om de mens gespeeld. Een er
kenning van God, die boven alle dingen staat, alles
regeert en bestuurt, daar is zo weinig van te merken".
En: „Het beoefenen van sport op zondag is in strijd met
het vierde gebod. En daar hebben we ons maar aan te
houden. Het is voor ons geen kwestie van wat de meer
derheid van het volk wil. Doorslaggevend is de eis
Gods in deze. Vandaar, dat wij ons er tegen verklaren,
zonder er rekening mee te houden, dat de meerderheid
van het volk het wel wil. Het gebod Gods gaat boven
alles. En dan kan de meerderheid van het volk zo veel
willen
We praten over kinderen. Hij kan zich voorstellen, dat
het voor kinderen uit een streng gereformeerd gezin
wel eens moeilijk kan zijn, als ze hun vriendjes 's
zondags op straat zien spelen, terwijl ze zelf alleen de
deuruitmogen als het kerktijd is. „De ouders moeten
trachten dat op te vangen. Door ze uit de bijbel te
vertellen of zo. Ik kan me indenken, dat kinderen
zoiets misschien hard vinden. Daar zijn het kinderen
voor. Maar het is voor die kinderen ook een kwestie
van wennen natuurlijk. Ik heb het er zelf vroeger
nooit moeilijk mee gehad. Nee, dat kan ik me niet
herinneren. En met mijn kinderen heeft het ook nooit
problemen opgeleverd".
Stropdas
Tekst: Wilem J. van Dam
Foto: Charles Strijd
raad". Abraham Maljaars mocht zich met een fractie
voorzitter noemen; de SGP had maar één raadszetel.
Jarenlang werkte hij zeer nauw samen met de confes
sionele fracties in de Göese raad. Aan die hele dikke
vriendschap is een eind gekomen. „In 1973 heeft wet-
houder Roose (Christelijke Groepering Goes) eens ge
zegd, ik weet niet meer precies in welke bewoordingen,
dat er eigenlijk geen samenhang zou kunnen bestaan
tussen zijn groepering en de SGP. En toen ls er door
een aantal mensen van de SGP gezegd, tja, wat doe je
daar eigenlijk nog. En ook het feit, dat de CGG zich
weinig of nooit schaarde achter de SGP, als het om
principiële zaken ging, zat een aantal mensen van ons
hoog".
De SGP en haar principes. Het PvdA-statenlid M. J.
van Poelje heeft eens gezegd: „Ik begrijp niet, hoe in de
omgang aardige en verstandige mensen als Maljaars
met verbijsterende zekerheid dingen kunnen verkon
digen. waarvan ik zeg: hoe kun je dat weten? Alsof je
een hotrüne naar onze lieve Heer hebt", Maljaars veert
op: „Ha. ik had wel verwacht, dat je daar mee zou
komen. Wat zal ik ervan zeggen. Ik heb heter later nog
zeer traditioneel ingestelde katholieken. En toch
stemmen ze in Goes op een partij met een sterk anti
papistische gezindheid? „Sja, daar kunnen wij ook
niks aan doen. Het is natuurlijk wel zo, dat wij ten
aanzien van de zedelijkheidswetgeving en sommige
andere punten op dezelfde lijn zitten als de RKPN. Ze
voelen zich waarschijnlijk aangesproken door de be
ginselen die de SGP ten aanzien van de zedelijk
heidswetgeving uitdraagt. En omdat hun aantal hier
te klein is om met een eigen kandidaat te komen,
zullen ze wel hun stem op de SGP uitbrengen".
Frustrerend
Een heel ander onderwerp: „Meneer Maljaars, ik heb U
nog nooit met een fleurige stropdas gezien. Waarom
kleden de meeste SGP-ers zich toch zo somber?". Hij
kijkt verbaasd, „Nou. ik wil niet zeggen, dat ik me
somber kleed. Nee, ik ga helemaal niet somber gekleed
moet ik zeggen. Ik ben nu in de rouw hè Dat is ook
zoiets, wat er tegenwoordig afgaat. Maar ik ben van
oordeel, dat het een gepaste uiting van rouw is, om
rouwkleding te dragen".
We komen op de groei van het aantal SGP-aanhangers
in de gemeente Goes. Maljaars begon in z'n eentje, bij
de laatste verkiezingen behaalde de SGP twee raads-
zetels en hij hoopt op een derde. „De gereformeerde
gemeente in Goes groeit snel. Onze bijbelse politiek
slaat bij een zeker deel van onze bevolking wel aan.
Ook bij mensen, die niet tot de gereformeerde ge
meente behoren. En dam1 komt nog bij: de zedelijk
heidswetgeving. Abortus bijvoorbeeld. Ik vind het zeer
bedenkelijk, dat men tegenwoordig bestaande wetten
zo gemakkelijk negeert Men licht met de bestaande
wetten de hand, om aan de geest van de tijd tegemoet
te komen. Met de wet op de crematie was dat ook al zo.
Crematie werd toegestaan, voordat die wet er was. Ik
vind dat allemaal bedenkelijke ontwikkelingen. Zeer
bedenkelijk, ja:En die ontwikkelingen bewegen zelfs
rooms-katholieken hier in Goes er toe om op de SGP te
stemmea Je zou je kunnen afvragen, hoe is het moge
lijk. Maar het zijn waarschijnlijk aanhangers van Beu
ker".
Nu is het mijn beurt om een verbaasd gezicht te trek
ken. De RKPN van Beuker is toch een partijtje van
De SGP, een minderheidsgroepering. Politieke tegen
standers plegen altijd zeer begrijpend te knikken, als
de SGP haar principiële standpunten naar voren
brengt. Maar het blijft bij dat geknik. Verder niets. Is
dat nou niet frustrerend? „Ja beslist Het is wel 's een
beetje frustrerend. Maar je went natuurlijk aan alles.
En daar wen je ook aan. Ze zeggen je standpunt wel te
respecteren, maar ze gaan toch weer vrolijk verder. Zo
is dat nu eenmaal. Maar als dat je zou weerhouden, dan
kun je als SGP, als politieke minderheid, geen politiek
bedrijven".
De SGP streeft bij de volgende raadsverkiezingen naar
drie zetels. Als dat lukt, komt de SGP dan in het col
lege van b. en w.? „Daar heb ik het nog niet met mijn
collega over gehad. Maar die mogelijkheid is niet ultr
gesloten. Wij zijn van oordeel, dat het college van bur
gemeester en wethouders zoveel mogelijk een afspie
gelingscollege moet zijn. En dat zou dus betekenen,
dat wij misschien ook wel een wethouderszetel clai
men". Wethouder Maljaars? „Nou, dat weet ik nog
niet..".
Gedeputeerde zal Abraham Maljaars in elk geval niet
meer worden. „Kwestie van leeftijd. Bij de volgende
statenverkiezingen ben ik 66. En dat is toch wel een
beetje te oud om in het college van g.s. te gaan zitten".
In 1974 stond voor Maljaars een g.s.-zetel klaar. Maar
de SGP liet haar principes prevaleren boven een ver
tegenwoordiger in het college. „Wij konden niet an
ders. Wij hebben als voorwaarde gesteld, dat wij
slechts steun zouden verlenen aan die partijen, die bij
de ambtsaanvaarding de ambtseed afleggen, omdat
we daarin de erkenning zien van een Goddelijk gezag.
Dat was voor ous het criterium. Maar de PvdA wilde
daar niet aan. En het is voor ons heel moeilijk om
samen te werken met mensen, die dat niet doen".
Minder consequent
Een consequente houding, dat wel. Minder consequent
gaat de SGP te werk, als de strijd in de stemlokalen
begint. Het vrouwenkiesrecht; dat is in strijd met de
SGP-beginselen. Toch zal Maljaars het niet in zijn
hoofd halen de vrouwen op te roepen zo ver mogelijk
uit de buurt van de stembussen te blijven. „Mee, inder
daad, dat doen we niet. Vroeger wel. In de tijd van
dominee Kersten werd maanden van tevoren gewaar
schuwd, dat de vrouwen niet mochten gaan stemmen.
En nog steeds staat er in het beginselprogramma van
de SGP, dat het vrouwenkiesrecht strijdig ls met de
roeping van de vrouw. Het berust op bijbelse gegevens,
datde vrouw in hetopenbare leven niet werkzaam mag
zijn. Het is een bepaling, waar ik nog achter sta. De
bijbel is niet aan tijd gebonden. Wat toen fout was, is
nu ook fout En ik erken, dat er een zekere inconse
quentie in rit Maar het is ook zo moeilijk. Want we
willen toch graag veel stemmenEn Catharina?
„Nee, zij doet het niet. Zij heeft nog nooit gestemd".
