I
J
VOORSPRONG CARTER IN
ALLE VIER DELEN V.S.
Door grote opkomst
tekort aan stemmachines
Nieuwe RSV-gieterij in Middelburg
begint in december met de produktie
kleintjes
I I
irm
Amerikaanse presidentsverkiezingen
Stijgend aantal
wao-uitkeringen
Belg rookte
26 sigaretten
tegelijk
Staats
greep in
Boeroendi
GEEN SPOOR VAN VOORSPELDE APATHIE
219e jaargang no. 261
Woensdag 3 november 1976
kunt u ook
telefonisch opgeven.
Zie pag. 3 voor telefoonnummers.
WASHINGTON - Volgens de resultaten van de Amerikaanse presidentsverkiezingen had Jimmy
Carter vannacht om half vier een voorsprong in alle vier delen van de VS. Dit is zonder twijfel te
danken aan een onverwacht grote opkomst van de kiezers die in strijd met alle eerder uitgesproken
verwachtingen. Deze grote opkomst werkt in het voordeel voor Carter die metzo'n 14 miljoen getelde
stemmen en met een zeer groot deel van de stembureaus inmiddels gesloten, een voorsprong had van
3 procent op president Ford: 51 tegen 48.
Het zuiden heeft president Ford niet de
verwachte doorbraak gebracht. Vol
gens de computerprognoses van de
grote televisiemaatschappijen van
nacht zou de republikein bijvoorbeeld
Texas verliezen waar hij in de ver
wachting van een doorbraak kostbare
campagnedagen heeft doorgebracht.
Met het solide zuiden had Carter nog
maar na twee uur tellen reeds 104
stemmen in het kiescollege dat uitein
delijk de president aanwijst. Hij heeft
270 stemmen nodig om te winnen. Pre-
HELMS WEG ALS
AMBASSADEUR
IN PERZIE
WASHINGTON (AP) - Richard Helms,
oud-dirccteur van de CIA, heeft beslo
ten zijn ontslag in te dienen als ambas
sadeur in Perziè aldus hebben rege
ringsfunctionarissen in Washington
dinsdag bekend gemaakt.
De 64-jarige Helms werd in 1973 in Te
heran benoemd. Hij was een van de
meest invloedrijke ambassadeurs die
ooit naar Teheran zijn gezonden.
Helms stond van 1966 tot 1973 aan het
hoofd van de CIA. Helms zou ook ver
antwoordelijk zijn vooor de omstreden
rol van de CIA in het Watergate
schandaal.
reclame
De Nederlandsche Bank heeft een einde
laten maken aan de verspreiding van
reclame-biljetten van 100,- door een
Middelburgse modezaak.
De Rhodesische premier Ian Smith
heeft gezegd naar huis te gaan omdat
het Geneefse topoverleg geen vooruit
gang boekt
gematigd
In China worden radicale leiders ver
vangen door meer gematigden; opinie
en achtergrond.
schip
Het Griekse schip 'Omirös T' moet op dc
helling, men vreest dal hel ongerepa-
reerd het ruime sop kiest.
overleg
Er zal overlegd worden met de ambtena
ren alvorens nieuwe gemeentelijke her
indelingen worden doorgevoerd, aldus
een statencommissie.
omroepwet
In de-nog geheime-wijzigingsvoorstel-
len voor de omroepwet zullen zwaardere
eisen worden gesteld aan aspirant
zendgemachtigden.
brugge
Voor BZN is na tien jaar het succes pas
echt begonnen; radio- en televisiepro
gramma's; strips.
werkgevers
sident Ford had op dat moment, drie
uur Nederlandse tijd. twintig stemmen
in het kiescollege. Echter de uitslagen in
diverse industrile staten die van door
slaggevend belang kunnen zijn moesten
nog meer vorm krijgen om te kunnen
vastleggen hoe uiteindelijk de grote be
weging zal zijn. President Ford bijvoor
beeld leidde in Ohio maar de uitslagen
lagen daar zo dicht op elkaar dat nog
geen voorspelling viel te doen. Maai' nu
het zuiden achter Carter is blijven staan
heeft hij een grote kans - zonder dat zou
de zaak vermoedelijk al zijn beslist.
Naar het lijkt gaan van het tot het laat
ste toe verrassend grote blok stemmen
dat nog geen mening had gevormd bij
zelfs de allerlaatste opiniepeilingen van
het weekeinde bijna tweederde naar
Carters zijde.
Congres
De demoraten mogen op basis van de
eerste verkiezingsuitslagen verwachten
dat zij zowel in de senaat als in het huis
van afgevaardigden de meerderheid zul
len behouden.
TON BUIT BIJ
OVERVAL OP
GELDTRANSPORT
VEGHEL (ANP) - Twee gemaskerde
mannen hebben dinsdagavond
100.000 buitgemaakt bij een overval
op een geldtransport in de Brabantse
gemeente Veghel. De overvallers zijn
spoorloos.
De overval werd in de kom van Veghel
omstreeks half negen gepleegd op drie
werknemers van de groothandel Sligro,
die geld van het bedrijf in de nachtkluis
van een bank wilden deponeren. Het
drietal was in twee personenauto's naar
de bank gereden. Het geld was verpakt
in geldcassettes. Toen de eersste cas
sette in de kluis was geworpen sprongen
twee mannen uit de kofferruimte van
een vlakbij geparkeerd staande perso
nenauto. Zij waren beiden gewapend
met: een geweer en gemaskerd met ijs
mutsen. De overvallers dwongen de
geldtransporteurs de resterende zeven
cassettes af te geven. Daaarna verdwe
nen zij in de personenauto.
Toch was tenminste een zittende demo
cratische senator niet al te zeker van
zijn terugkeer in het congres: senator
Vance Hartke van Indiana had toen 18
procent van de stemmen was geteld een
fikse achterstand op zijn republikeinse
tegenstander, oud-burgemeester Ri
chard G. Lugar van Indianapolis.
Hartke had 38 procent van de stemmen
tegen Lugar 61.
Op het spel staat een derde van de zetels
in de senaat, maar men verwacht niet
dat de democratische meerderheid in
dit lichaam gevaar zal lopen. Er zullen
tenminsle acht nieuwe senatoren wor
den gekozen in staten waarvan de zit
tende senatoren zich hebben terugge
trokken.
Toen in vele staten de stembureaus nog
open waren en slechts verspreide uit
slagen bekend waren, hadden 53 demo
craten en 6 republikeinen een zetel in
het huis van afgevaardigden veroverd,
maar 44 van de democraten en alle 6
republikeinen nadden geen tegenstan
ders, In de strijd om acht zetels hadden
democraten de leiding, terwijl republi
keinen bijna zeker konden zijn van een
overwinning in zes andere districten
De samenstelling van het nieuwe nuis
van afgevaardigden hangt in wezen af
van de uitslag van de verkiezingsstrijd
om minder dan 100 van de 435 zetels. De
rest is. naar wordt aangenomen, veilig in
handen van de zittende afgevaardigden
of van de partijen waartoe de schel
dende afgevaardigden behoorden.
Zelfs voor de slembureaus opengingen,
xvaren de democraten al zeker van 41
van de zetels in hel lagerhuis omdat zij
in de betrokken kiesdistricten geen re
publikeinse tegenstanders hadden.
DEN HAAG - In 1975 is het aantal men
sen met een WAO-uitkering met 36.000
gestegen tot 349.000. Dit betekent dat
het aantal uitkeringsgerechtigden per
honderd verzekerden is gestegen van
9,3 in 1974 tot 10,3 in 1975. Overigens is
ook de premie die moet worden opge
bracht voor de WAO in een bijzonder
snel tempo gestegen: van 4,2 procent in
1967 tot 10,2 procent in 1976.
PORTLAND/MAINE - Een lange rij kiezers voor hel stembureau in het Ameri
kaanse Portland, waar - evenals in heel Amerika - de opkomst bijzonder hoog was.
BRUSSEL (ANP) - De 64-jarige Belg
Leo Mets, uit Temse, heeft het afge
lopen lange weekeinde (op maan
dag, allerheiligen waren de Belgen
ook vrij) gebruikt om, naar men
aanneemt, een nieuw wereldrecord
te vestigen. Onder het wakend oog
van een gerechtsdeurwaarder stak
Mets de brand in 26 sigaretten tege
lijk.
Dat gebeurde in een zaal op de markt
te Temse. Nadat de deurwaarder had
vastgesteld dat de sigaretten min
stens 4 cm korter waren geworden
verklaarde hij de recordpoging ge
slaagd. Van de burgemeester van
Temse, Maes kreeg de nieuwe
recordhouder daarna een goudkleu
rige sleutel van de stad.
Mets is begonnen met te trachten 16
sigaretten tegelijk te roken.
Toen hij dat goed onder de
knie had voerde hij het aantal op tot
hij tenslotte de 26 bereikte. 'Nor-
maai' rookt Mets twee tot drie pakjes
sigaretten per dag.
BUJUMBURA (RTR/AFP) - Het leger
van Boeroendi heeft maandag de rege
ring van president Michel Micombero
omvergeworpen en de macht overge
nomen, zo meldt radio-Bujumbura.
Volgens de radio zijn er geen doden of
gewonden gevallen bij de staatsgreep.
De telefoonverbindingen met het bui
tenland, die maandag werden verbro
ken, zijn dinsdag hersteld.
Micombero is uit al zijn burgerlijke en
militaire functies gezet, maar behoudt
derang van luitenant-generaal. Volgens
de radio heeft het leger de macht over
genomen omdat Micombero niet langer
in staat was 'in het belang van de natie
de macht uit te oefenen'.
Het vliegveld en de grenzen van Boe
roendi blijven voorlopig gesloten.
Ook de chef-staf van de strijdkrachten,
de regering en alle organen van de een
heidspartij zijn ontbonden.
De leider van de coup is luitenant
kolonel Nel Bagaza, die het nieuwe
staatshoofd wordt.
Boeroendi, een van de armste landen
van Afrika, is een voormalig Belgisch
Protectoraat in Centraal Afrika. Mi
combero. die behoort tot de Hiina clan
van de Toetsi-starri, was sinds 1966 pre
sident. De Toetsi-stam heeft in Boe
roendi traditioneel de machtsposities in
handen. Vier jaar geleden woedde in
Boeroendi een verschrikkelijk bloed
bad, dat aan tienduizenden mensen me
rendeels leden van de Hoetoestam, het
leven kostte.
fjantlijn
WASHINGTON - In strijd met <ie sombere voorspellingen van de
Amerikaanse opiniepeilers zijn de kiezers dinsdag in ongekend
grote aantallen naar de stembus getrokken. Democratische ver
kiezingsstrategen hadden voorspeld dat een grote opkomst van de
kiezers vooral in het voordeel van hun kandidaat Jimmy Carter zal
zijn.
Op vele plaatsen in de Verenigde Sta- in elkaar moesten worden gezet en
ten was de opkomst bij de stembureaus meer stemmachines moesten worden
zo groot dat in allerijl extra stemhokjes aangevoerd. Stralend herfstweer in
vrijwel het hele land heeft de opkomst
ongetwijfeld aanmerkelijk beinvioed,
maar nergens bleek iets van de „apa
thie" die de opinie-vorsers bij het elec
toraat meenden te hebben gevonden -
integendeel tot ieders opzichtige ver
rassing de opkomst zo groot dat het re
cord van 1960, toen 64 procent van de
naar leeftijd kiesgerechtigden hielp
John Kennedy te verkiezen boven Ri
chard Nixon werd gebroken.
De rijen bij de stembureaus werden
overal bestempeld als overweldigend
lang - in vele stedelijke gebieden van
Texas bijvoorbeeld stonden de mensen
soms twee uur of langer in de rij, elders
gingen zij na lang wachten weer weg te
neinde niet te laat op hun werk te ko-
Volgens de voorspellingen van Gallup
en Harris was er geen prognose omtrent
de uitslag mogelijk, maar de Roper-
Slot zie pagina 3 kolom 2)
De raad voor de luchtvaart is voor
nemens in januari a.s. op een openbare
zitting een nader onderzoek in te stellen
naar het ongeluk dat op 4 december
1974 op Sri Lanka is gebeurd met een
DC-8 van de Nederlandse charterlucht
vaartmaatschappij Martinair. Daarbij
kwamen alle 191 inzittenden van het
vliegtuig om het leven.
In Den Haag heeft maandag de cre
matie plaatsgehad van mr. J. Peters,
vice-president van de hoge raad der Ne
derlanden. Mr. Peters, die ridder was in
de orde van de' Nederlandse leeuw, over
leed op 29 oktober op 64-jarige leeftijd.
OP GROOT-INDUSTRIETERREIN BIJ DE ARNE
VOORLOPIG WERK
VOOR 120 MAN
MIDDELBURG - Na een bouwtijd i
ongeveer anderhalf jaar is
ijzergieterij van het Rijn-Schelde-
Verolmeconcern op het groot-
industrieterrein in Middelburg ver
klaar. Momenteel is men bezig met de
inrichting en het proefdraaien. De di
rectie verwacht dat de produktie in de
eerste week van december kan begin-
De nieuwe fabriek - op de rand van het
industrieterrein bij de Arne - vormt een
concentratie van de gieterij-activiteiten
van de ijzergieterij Boddaertin Middel
burg, de koninklijke maatschappij de
Schelde in Vlissingen en de Rotter
damse Droogdok Maatschappij in Rot
terdam.
Bij de RSV-gieterij komen 115 a 120 man
te werken. Zestig personeelsleden zijn
afkomstig van Boddaert, vijftig van de
gieterij van de Schelde en een tien man
van de Rotterdamse Droogdok Maat
schappij. Bij een volledig gebruik van de
capaciteit van de nieuwe fabriek kun
nen er 150 man werken.
Dat laatste is, gezien de moeilijke situa
tie in de gieterijbranche, voorlopig zeker
niet het geval. Directeur J. J. Ubbink
van de RSV-gieterij Middelburg noemt
de situatie landelijk zorgelijk, maar
noemt de bezetting voor het eigen be
drijf op dit moment redelijk.
Hij vertelt dat de order-portefeuille nu
werk voor drie a vier maanden biedt en
zelf voorziet hij in de loop van het vol
gend jaar een aantrekken van de con
junctuur. Overigens wil de heer Ubbink
wel kwijt dat men zich door de krappe
binnenlandse markt sterker op het bui
tenland wil gaan richten. Men name in
export naar Duitsland ziet hij goede
mogelijkheden.
De nieuwe gieterij in Middelburg blijft -
zo benadrukt directeur Ubbink - voor
een belangrijk deel afhankelijk van de
orders van de RSV-maatschappijen. Hij
spreekt dan ook de hoop uit dat men
voorlopig 'alle denkbare steun' krijgt
van de verschillende werkmaatschap
pijen en de leiding van het RSV-
concern.
Omschakeling
Voor het personeel betekent de inge
bruikname van de nieuwe gieterij een
grote omschakeling. Voor de gieters
van 'de Schelde' betekent het een ver
huizing van Vlissingen naar Middel
burg. Volgens directeur L'bbink zijn
bijna alle medewerkers hiermee ak
koord gegaan. Voor het personeel van
Boddaert is het een minder grote stap.
Zij verhuizen van een oude fabriek
naar een moderne werkomgeving in
dezelfde plaats.
Het overgrote deel van het Boddaert-
personeel werkte overigens het afgelo
penjaar ook in Vlissingen nadat de gie
terij aan de Kousteensedijk vorig jaar
augustus werd gesloten. Hel personeel
van de Rotterdamse Droogdokmaat
schappij - voor wie het de grootste om
schakeling is - werkt inmiddels al en
kele maanden in Zeeland.
De nieuwe gieterij is gebouwd volgens
de meuwste inzichten en maatstaven.
Zo zijn de verschillende afdelingen ge
scheiden, waardoor de geluidsoverlast
wordt beperkt. De apparatuur die het
meeste lawaai produceert is daarnaast
in een aparte afgesloten ruimte opge
steld. Verder werkt in de hele fabriek
een moderne afzuiginstallatie die rook
en stof tot een minimum moet beper
ken.
Het 'hart' van de gieterij vormen drie
roterende smeltovens. Deze smeltovens
worden gestookt op olie en veroorzaken
daardoor betrekkelijk weinig stofuit-
stoot. Tot nu toe werden in de gieterij
wereld in Nederland voornamelijk koe
pelovens gebruikt, die gestookt op co
kes een sterke vervuiling veroorzaken.
De oude gietenj van Boddaert in Mid
delburg was daarvan een goed voor
beeld.
Directeur Ubbink benadrukt dat men
bij de plannen voor de nieuwe fabriek
aanvankelijk nog is uitgegaan van de
ouderwetse ovens. Gezien de sterk ver
minderde milieu-overlast en de
bedrijfs-technische voordelen is men
overgestapt op de moderne koepelo
vens.
Hoorzitting
De directeur van de ijzergieterij RSV
Middelburg verwacht dan ook niet dat
de vergunningen voor de hinderwet en
de wet op de luchtverontreiniging -
waardoor op 10 november in het stad-
(Slot zie pagina 7 kolom 3)
De man en
het whiskeyvat
§B ij de komende stembus
strijd in dit land zullen de poli
tici niet op de man spelen, zo is
gisteren tijdens een reclame
congres in Utrecht meege
deeld. Nu is er in Nederland in
dit opzicht over het algemeen weinig te
klagen; in de hitte van een verkiezings
debat kan wel eens flink worden uitge
haald. maar zelden of nooit worden er
persoonlijke kwesties aangeroerd en be
ledigingen zijn hier hoge uitzonderin
gen. In het buitenland is dat nogal eens
anders, zoals de recente verkiezings
strijd in West-Duitsland heeft geleerd:
het modder smijten werd daar veelvul
dig toegepast. Daarentegen is de slag
rond de Amerikaanse presidentsverkie
zingen ditmaal uiterst correct, verlopen
mede doordat Carter en Ford elkaar
over het algemeen hoffelijk hebben be
jegend. In vroeger dagen waren Ameri
kaanse politici minder beleefd jegens
elkaar. Zo bestaat er een verhaal over
Lincoln, die in een debat een politieke
tegenstander heel deskundig vloerde
door recht op de man - en misschien zelfs
'onder de gordel' - te spelen. Deze tegen
stander - senator Stephen A. Douglas-
had trots uitgeroepen dat zijn vader een
bekwaam kuiper was. Lincoln rea
geerde onmiddellijk met een zinspeling
op de grote liefde voor alcoholica van
zijn tegenstander. Dit zei Lincoln: „Als
ik naar u kijk moet ik toegeven dat uw
vader een bekwaam kuiper was: hij
heeft een van de beste whisky vaten ge
maakt die ik ooit heb gezien." Zulke
dingen zullen Den Uyl, Van Agt en Wie-
gei de" komende maanden niet tegen
elkaar zeggen
Het komt overigens niet alleen op de
kandidaten aan, maar ook op diegenen
tot wie zij zich richten, de kiezers. Zij zijn
vaak veel gevoeliger dan diegenen die
zij op hun lijst hebben gezet. Men merkt
dat vaak in de reacties van tv-kijkers op
bepaalde politieke uitzendingen; in de
huiskamer wordt
dan bitter geklaagd
over de tv-mensen
die de politici on
dervroegen. Zij zou
den juist wel op-
de-man hebben gespeeld, zij zouden het
de ondervraagde opzettelijk moeilijk
hebben gemaakt. Het eigenaardige in
zulke gevallen is altijd weer dat de poli
tici in kwestie het bewuste vraagge
sprek geheel anders hebben ervaren. Zij
wisten immers dat ze iemand tegenover
zich hadden die wilde proberen meer uit
hen te halen dan ze wilden of konden
loslaten. Vanuit die achtergrond ervoe
ren ze het gesprek niet alleen als zo maar
een vraaggesprek, maar ook als een
evenement met sportieve kanten, een
'gevecht' zo men wil. In de huiskamer
evenwelpaktdatandersuit. zeker als de
kijker een geestverwant is van de on
dervraagde: zijn verontwaardiging over
'onbehoorlijke vragen' is groot Politici
en journalisten hebben daar vrijwel
geen last van, zij benaderen elkaar met
een ingebouwde afstandelijkheid,
waarbij dejoumahst-hij is de vragende
partij - provocerende opmerkingen zo
nodig niet uit de weg zal gaan. Zelden
echter zullen daarover van de politieke
kant verwijten worden gemaakt: poli
tici weten dat dit alles bij het spel be
hoort Terwijl de ondervraagde na af
loop van het interview nogeven napraat
met de man met wie hij op het scherm is
geweest zegt men in menige huiskamer
geschokt tot elkaar: „Zo wantrouwend
benadert men toch geen minister."
-L-J r is overigens geen reden om op dit
gebied enige illusie te koesteren: in de
komende maanden zullen ook m Neder
land zonder enige twijfel verwijten wor
den gehoord over onjuiste, oneerlijke,
onzuivere (enzovoort) benaderingen.
Dergelijke verwijten horen bij de poli
tieke strijd- Men moet er dan ook niet te
zwaar aan tillen: een grijzige woorden
stroom, waarin men alleen maar lief is
voor elkaar is ook niet alles. In de eerste
jaren na de tweede wereldoorlog werd
allerwege geklaagd dat er malaise in de
politiek heerste. De mensen kwamen
immers niet meer naar grote politieke
vergaderingen en ze hadden geen be
langstelling voor debatavonden. Op die
manier moest de democratie wel ten
onder gaan, aldus de teneur van menig
droef verhaal uit die dagen. Men be
greep echter niet of onvoldoende dat de
politieke strijd van de vooroorlogse ja
ren in andere verhoudingen was gestre
den - de socialisten voerden toen opposi
tie - en vooral ook met andere middelen.
Thans wordt de stembusslag voor het
grootste deel via de media geleverd,
waarbij het publiek ter plaatse van on
dergeschikt belang is. Zo fungeerden
onlangs de bezoekers van een politiek
café alleen maar als aangevers voor
Duysenberg om hem gelegenheid te ge
ven zijn stem in een interne partijdis
cussie te laten horen. Voor hetzelfde
doel reisde enkele dagen geleden oud
formateur Burger naar Den Helder om
er bejaarden toe te spreken. In werke
lijkheid gaat het bij dergelijke bijeen
komsten helemaal niet om de kleine
kring toehoorders, maar om wat de me
dia er over naar buiten brengen.
Waarom zouden de toespraken in zulke
situaties niet af en toe eens worden ge
kruid met een pinnige opmerking?
Waarom de politici niet eens goed aan
de tand gevoeld als zij vage onduide
lijkheden verkopen? Dat heeft niets te
maken met het op-de-man-spelen, maar
wel met het proberen om enige duide
lijkheid te verschaffen, zowel over de
man als over de zaak waarvoor hij staat
Politici weten dat zij zulke dingen kun
nen verwachten: het is hun vak. Als ze er
niet tegen kunnen moeten ze niet in de
politiek gaan. Bovendien heeft het voor
elke politicus altijd zin om er voor te zor
gen dat men niet - als in het verhaal over
Lincoln- met een whiskyvat kan worden
vergeleken.
