Falend overheidsbeleid
in het 'rook-drama'
Inzamelingsacties zijn een vak geworden,
maar ze staan of vallen met vrijwilligers
PA PINKELMAN,
TEJAOFTENEE?
PZC/o
ZATERDAG 30 OKTOBER 1976
opinie en achtergrond
(Door dr. L. Meinsmal
in de jaren vijftig heeft wetenschap
pelijk onderzoek oorzakelijke en an
dere verbanden gelegd tussen het (in
halerend) roken van sigaretten en
shag en het ontstaan van longkanker
en andere longziekten en van hart- en
vaatziekten. Uitkomsten van recen
ter onderzoek hebben het inzicht in
genoemde relaties versterkt. Uit het
Advies inzake maatregelen tot be
perking van het roken van de Ge-
zondheihsraad (1975) is inmiddels ge
bleken. dal jaarlijks ten minste 12.000
mensen overlijden aan de gevolgen
van het roken, met andere woorden
ruim 10 procent van de jaarlijkse to
tale sterfte is te wijten aan het ge
bruik van tabak, een produkt. dat in
Nederland gerekend wordt tot de ge
notmiddelen.
Sedert 1964 wordt via de Actie Niet
Roken de nadelen van het roken voor
lichting gegeven, die in de eerste
plaats is gericht op de jeugd. De doel
stelling daarby is om jongeren te
weerhouden met roken te beginnen.
Het thema van de jongste campagne
op basisscholen en scholen voor
voortgezet onderwijs was ..ben jij ook
"n na-aper".
In maart 1957 verklaarde de toenma
lige minister van sociale zaken en
volksgezondheid, dat er een samen
hang tussen het roken van sigaretten
en het ontstaan van longkanker be
stond Sindsdien is van ministeriële
zijde enige malen gewaarschuwd
tegen het gebruik van sigaretten, ter
wijl een jaarlijks wisselend subsidie
ten behoeve van de Actie Niet Roken
werd verstrekt
In 1970 vroeg een lid van de Tweede
Kamer der Staten-Generaal aan de
minister van cultuur, recreatie en
maatschappelijk werk en aan de
staatssestretarisvan volksgezondheib
of een algeheel reclameverbod voor
alletabaksprodukten niet een vereiste
was geworden ter bestrijding van de
rookgewoonte
Ongetwijfeld ook mede naar aanlei
ding van genoemde vraag uit de
Tweede Kamer werd een interdepar
tementale werkgroep (de commissie
Meulblok) ingesteld. Die bracht in
eerste instantie in 1972 en daarna, op
een desbetreffend verzoek, nogmaals
in 1975, rapport over deze aangele
genheid uit. Deze rapporten werden,
ondanks aandringen van de Tweede
Kamer, tot heden niet openbaar ge
maakt.
Gehalte
In november 1975 maakte het ministe
rie van volksgezondheid en milieuhy
giëne daarentegen wel het resultaat
bekend van een TNO-onderzoek naar
de ..teer' - en nicotine-gehaltes van een
serie merken sigaretten. In september
1976 werd een tweede lijst van deze ge
haltes bekendgemaakt door genoemd
ministerie. Hiermee werd een in 1969
gestart initiatief van de Nederlandse
Consumentenbond gevolgd en wel
licht overgenomen
In november 1975 verklaarde het mi
nisterie bij het bekendmaken van ge
noemde gegevens, dat ..er gronden zyn
om aan te nemen dat sigaretten met
een lager teer- en nicotinegehalte
minder s schadelijk voor de gezond
heid zijn. De consument kan op grond
van de resultaten van het onderzoek
bij zijn keuze rekening houden met het
teer- en nicotinegehalte van de in de
handel zijnde merken sigaretten".
De overheid heeft bij dit beleid ener
zijds waarschijnlijk de trend gevolgd
van de roker, die geleidelijk overstapt
op de zogenaamde filtersigaretten,
anderzijds een tendens, die in zeker
opzicht aansloot bij de rookgewoon
ten in het buitenland. Daar is gebleken
dat men geneigd is sigaretten te kopen
met lager teer- en nicotinegehaltes.
Daarbij moet evenwel worden opge
merkt. dat de totale consumptie van
sigaretten in die landen jaarlijks is ge
stegen Dat de overheid aanneemt dat
sigaretten met een lager teer- en nico
tinegehalte minder schadelijk zijn
voor de gezondheid is vermoedelijk te
rug te voeren op een WHO-rapport van
1975 Daarin wordt echter uitsluitend
vermeld; ..Het verminderen van het
longkanker-risico bij rokers van filter
sigaretten met een relatief laag teer
gehalte in vergelijking met mensen die
gewone sigaret ten blijven roken is be
vestigd".
Het. WHO-Expert Committee baseert
deze uitspraak op twee artikelen van
dr. E. Wijnder (USA). Die rechtvaardi
gen evenwel deze uitspraak (ook nog
slechts met betrekking tot longkanker
en derhalve niet voor de andere gevol
gen van het roken) volgens mij niet
Immers, een vergelijkend onderzoek
over tal van jaren bij statistisch ver
antwoorde groepen vrijwilligers, die
niet roken, respectievelijk uitsluitend
sigaretten met ..lage teer- en nicotine
gehaltes" en respectievelijk sigaretten
met een nader te bepalen ..hoog teer-
en nicotinegehalte" roken, zou wel
licht opheldering verstrekken over 20
a 30 jaar. Maar dit is onmogelijk we
gens de medisch-elhische aspecten en
gezien de vereiste tijdsduur
Hogere sterfte
Een recent onderzoek van de Ameri
can Cancer Society, dat blijkbaar toch
in deze richting gaat. heeft opgeleverd
„dat de sterfte bij rokers van sigaret
ten met lage teer- en nicotinegehaltes
16 procent lager ligt dan bij rokers van
straffere sigaretten. De sterfte onder
rokers van elke soort sigaretten blijft
echteraanzienlijk groter dan die onder
niet-rokers" Tot zover de ..gronden
van de overheid" omtrent sigaretten
met een lager teer- en nicotinegehal
te...
Onmiddellijk na de publikatie van de
TNO-gegevens over teer- en nicotine
gehaltes var. verschillende sigaret
tenmerken en het daarbij behorende
„rook-advies" van de overheid heb ik
openlijk stelling genomen tegen dit
beleid van het ministerie van volks
gezondheid en milieuhygihe. Naar
mijn mening heeft het ministerie de
rokers-populatie ernstig misleid.
Zoals reeds eerder werd opgemerkt
zijn rokers nog niet bereid niet roken
te stoppen.
Dit overheidsbeleid heeft hun meer
dan de ..strohalm" geboden om zich
aan vast te klampen. Reeds eerder
imedio 1975i verzette ik mij tegen een
soortgelijke publikatie van de Neder
landse Consumentenbond. De vage
verschillen in gezondheidsrisico's, op
basis waarvan de overheid thans
..rookadviezen' verstrekt, hebben nog
een bedenkelijk aspect.
Misleidend
Er zijn onderzoekingen verricht
waaruit blijkt, dat rokers van sigaret
ten met lage teer- en nicotinegehaltes
meer gaan roken om hun „nicotinebe-
hoefte" in voldoende mate te bevredi
gen. Tegen die achtergrond is het ad
vies van het ministerie niet slechts
misleidend maar ook gevaarlijk.
Inmiddels zitten de sigarettenfabri-
kanten op rozen. Eh fabrikant had al
geruime tijd de onderlinge afspraak
naast zich gelegd om gezondheidsas
pecten van het roken niet in de recla
mecampagnes te betrekken. Dit ge
beurt sinds bekend werd dat blijkem
de Consumentengids enige sigaret
tenmerken van bedoelde fabrikant
gunstige posities innamen op de lijst
van leer- en nicotinegehaltes van
merken sigaretten,
Sinds het publiceren van het laatste
TNO-rapport over teer- en nicotinege
haltes door genoemd ministerie is een
boeiend, doch ontzettend gevaarlijk
reclamespel door vele fabrikanten be
gonnen. Daarbij staat nota bene nu
centraal wie van hen het merk ver
koopt met het laagste teer- en nicoti
negehalte. al of niet in combinatie met
de beste smaak. Verbijsterend is de
wijze, waarop de roker thans sigaret
ten worden opgedrongen, omdat Im
mers een „officiële publikatie voor de
zoveelste maal heeft bevestigd, dat
dat merk een uiterst laag „teer"- en
nicotinegehalte heeft".
Het is wat merkwaardig, dat. een
PSP-Tweede-Kamerlid onlangs aan
staatssecretaris Hendriks vroeg een
rectificatie van be advertentie van een
bepaalde fabrikant te eisen, omdat het
„volksgezondheidsbeleid van de over
heid naar zijn mening wordt door
kruist!"
We moeten het overheidsbeleid even
wel geheel anders benaderen. Vast
staat dat;
e accijnsopbrengst van de verkoop
van labaksprodukten in 1977 op f 1400
miljoen wordt geraamd:
et ministerie van volksgezondheid en
milieuhygiëne rokers adviseert als ze
willen blijven roken, sigaretten met
lagere teer- en nicotinegehaltes te ro
ken.
Men moet derhalve concluderen, dat
de overheid vindt, dat de roker zijn
gang maar moet gaan. hetgeen dan de
belastingopbrengsten voor de staat
niet in gevaar brengt! Deze conclusies
zijn ook daarom gerechtvaardigd aan
gezien de in 1970 gestelde vragen aan
enige bewindslieden over een recla
meverbod tot- op heden niet zijn
beantwoord. Indirect ware wellicht te
veronderstellen, dat de overheid door
middel van de „rookadviezen" in het
daarop afgestemde reclamebeleid van
de fabrikanten participeert, waardoor
een reclameverbod niet verwacht lijkt
te kunnen worden.
In dit kader kan men be diverse
klachten bij de Reclame Code Com
missie en het korte geding, dat de ene
sigarettenfabrikant aanspant tegen
ce andere als lachwekkende, doch in
trieste randverschijnselen beschou
wen. De overheid kiest immers door
de eigen opstelling voor een nagenoeg
ongestoord rookpatroon. waarbij de
jaarlijkse sterfte van 12.000 rokers
blijkbaar niet opweegt tegen de ac
cijnsopbrengst van circa 1400 miljoen
guldens.
Tegen deze achtergrond is het sterk
verlaagde subsidie voor 1976 en 1977
voor be voortzetting van de Actie Niet
Roken niet meer onbegrijpelijk...
(Door Nico Scheepmaker)
Stel iemand komt op de lumineuze
gedachte om de avonturen van Pa
Pinkelman en Tante Pollewop in zes
delen op de televisie te brengen. Wat
is dan het eerste wat hij moet doen?
U zult misschien zeggen: de uitgever
van Godfried Boinans' onverganke
lijke Volkskrant-strip waarschu
wen zodat die bijtijds de Pa
Pinkelman-verhalen in twee ver
schillende formaten in de boekhan
del kan hebben, maar mijn eerste
gedachte zou zijn: doe ik er verstan
dig aan dit lumineuze idee te verwe
zenlijken? Dus 1. het idee, en 2. moet
idee worden uitgevoerd?
Laten we even met. z'n allen naden
ken over het probleem of Pa Pinkel
man wel of niet geschikt is voor het
.thuisscherm. Om te beginnen moe
ten we dan nagaan of er precedenten
zijn. Nederlandse bijvoorbeeld. Tom
Poes. Kick Wilstra. Kapitein Rob, zij
zijn, behalve in kindervoorstellingen,
nooit tot leven gebracht in tv-series.
Paulus de Boskabouter wel. maar
dan met. poppen. De enige strip die in
Nederland „vermenselijkt" op het
scherm is gebracht is ..Vader en
Zoon" van Peter van Straten, de da
gelijkse Parool-strip. Hoofdrollen
Guus Hermus als de vader en Gees
Lmnebank als de zoon. met Ko van
Dijk als buurman. - om er maai' een
paar te noemen. De lv-serie was spe
ciaal geschreven, de serie was met
veel zorg gemaakt, maar meer dan
een „succès d'estime" werd het toch
niet.
Hollywood
Buitenlandse strips, zijn die dan wel
eens tot. tv-serie verwerkt? Charlie
Brown, maar weer als tekenfilm.
Lucky Luke idem dito. en zo zijn er
meer voorbeelden. De enige strip
tekenaar-schrijver die een soort to
neelstrip maakte was bij mijn weten
Jules Peiffer, wiens serietekening
elke week in Vrij Nederland staat. En
dan zijn er inderdaad een vrij groot
aantal stripfiguren geweest die door
Hollywood in vermenselijkte filmse
ries werden gebruikt, met Batman.
Flash Gordon en Superman als de
bekendsten. terwijl Batman. Mo
desty Blaise en BarbareJla het ook
tot enkelvoudige bioscoopfilms heb
ben gebracht. Conclusie; het kan dus
blijkbaar wel!
Moed verloren al verloren, wat ande
ren kunnen moeten wij ook kunnen,
dus nu gingNico Hiltrop allereerstop
zoek naar zijn hoofdrolspelers. Ik
zoek niet. ik vind. zei Picasso ai. en je
krijgt de indruk dat dit ook bij Hil
trop hel geval was: Ton van Duinho
ven is Pa Pinkelman i zoals hij in het
allereerste shot aan zijn sigaartje
trok en op zijn tenen wiebelde!), en
Tante Pollewop is Maya Bouma! Ca
rol Voges. die de strip in het verre
verleden tekende, stond volgens be
trouwbare bron aan de grond gena
geld toen hij Ton en Maya als Pa en
Tante zijn decors zag binnenrukken,
dus dat zegt genoeg. Het- probleem
van de hoofdpersonen was dus snel
opgelost, de rest volgde vermoedelijk
als vanzelf: Kareltje. Flopje, de drie
knechten, en al die anderen.
Ik herinner mij nog goed dat ik een
grote liefhebber was van Pa Pinkel
man. het zou mij zelfs niet verbazen
als dat de enige strip is geweest die ik
in mijn hele leven ooit echt heb gele
zen. Vermakelijk, dat was het woord.
Tongue in cheek misschien, een
beetje, hoe was het ook alweer? Ik
heb de strip, dankzij de goede zorgen
van de uitgeverij, nu weer te hooi en
te gras even herlezen, en ja, hij had
wel iets aardigs en grappigs, zo tus
sen de rest van de krant in. Je las het
in drie minuten. Nu kijk je er naar in
dertig minuten, en je denkt: mijn
hemel! Ben ik zo oud geworden? Zo
veeleisend' De tekst is toch zo ge
trouw mogelijk gehandhaafd,
waarom vind ik die dan nu opeens zo
ontzettend kinderachtig? Omdat je
vroeger vooral de tekst las en de
plaatjes op de koop toe nam (heb ik
ooit zo nauwkeurig naar de tekenin
gen gekeken als naar de tekst? Wel
nee. toch1), terwijl je nu met je neus
op de „bewegende beelden" wordt
gedrukt, zodat de tekst naar de ach
tergrond verdwijnt? Wat blijft er dan
over? Een grappig meneertje dat in
zijn bolhoed blaast, en een gezellig
mevrouwtje dat broodjes uitdeelt,
typisch iets voor kinderen dus.
Maar stel dat je je ogen dicht doet en
alleen naar de tekst luistert, zou dat
dan verbetering brengen? Ik zal het
de volgende keer zeker proberen,
maar ik ben toch bang dat oolr dan
zal blijken dat de tekst de tand des
tijds slechts in zoverre heeft door
staan. dat het vleugje nostalgische
herkenning nog wel degelijk doel
treft, maar dat Pa en Tante toch
worden doodgedrukt m de omar
ming van het zoveel pontificalere
tv-gebeuren. Dat is geloof ik nie-
mands schuld. Beter dan het nu ge
beurt kan het niet. getrouwer aan de
auteur kan men ook niet zijn. de
enige oplossing zou zijn geweest dat
Nico Hiltrop aan Bomans gevraagd
had: schrijf voor mij een nieuw avon
tuur van Pa Pinkelman en Tante Pol
lewop, anno 1976. en bestemd voor de
televisie. Maar dat kon dus niet.
In Televizier Magazine interviewde
Fons van Westerlo die Brabantse
jongen die in India gearresteerd
werd. tegelijk met Ludwina in Israël.
U weet wel. op beschuldiging dat zij
er door de Palestijnen op uitgestuurd
waren de situatie op enkele vliegvel
den te verkennen, voor een toekom
stige kaping. Ik heb er hoofdschud
dend naar zitten kijken, evenals
trouwens eerder naar de beelden uit
Israël, waar we Ludwina wat nerveus
aan haar haar frunnikend zagen zit
ten. belaagd door de pers. Uit zo'n
interview in Televizier Magazine, en
misschien nog meer uit die enkele,
weinigzeggende beelden uit Israël,
kreeg je sterk de indruk dat de Rode
Hulp een uit de hand gelopen Rode
Hand is. - de naam die je in mijn tijd
in je lagere schooljaren aan een ge
heimzinnige club gaf die soms over
een hut beschikte, en soms over een
autoped met luchtbanden.
Rode Hulp. Rode Jeugd, het komt
allemaal uit het katholieke zuiden
des lands. Nymegen heeft ook de
naam de meest linkse universiteit te
zijn, de Nieuwe Linie is als ex-
katholiek blad ook het meest links-
fervente weekblad in Nederland, kor
tom; afvallige katholieken (ik neem
gemakshalve tenminste maar aan
dat zij afvallig zy n. en katholiek) voe
len zich blykbaar meer geporteerd
voor het links radikalisme dan an
dere bevolkingsgroepen. Ludwina
c s. waren dus gepredestineerd, zou
je kunnen zeggen, ze zyn kennelyk
van het een in het ander gerold en
hebben dit sneeuwbaleffect niet
meer kunnen stuiten, want terwyl je
bij vliegtuigkapingen en bomaans
lagen aan goed getrainde, fanatieke
jongens en meisjes of mannen en
vrouwen denkt, vertonen de Rode
Hulp-leden weinig overeenkomsten
met dit ideaalbeeld. Zitten die Pales
tijnen nu echt op hen te wachten,
vroeg ik me af?
Kan je je voorstellen dat zy in Aden
in een opleidingskamp zijn opgeleid
voor sabotage-activïteiten en derge-
ly ke? Ik geloof het wel. daar niet van.
maar kan ik het my ook voorstellen?
Nauwelyks. Want wat zagen we ge
beuren in dat interview in Televizier
Magazine? Fons van Westerlo had in
de vrije natuur een rustig vraagge
sprek met Marius Nieuwburg. hy
deed dat keurig, twee generatiegeno
ten onder elkaar, maar hij stelde wel
de voor de hand liggende vragen. Je
bent al enige tyd werkloos, hoe kan je
dan toch per vliegtuig zulke wereld
reizen maken en je verblijf in al die
landen betalen?
Dat geld had hij nog van toen hij nog
wel werkte, en iater zei hy: geen
commentaar. Dat je er onderdoor
gaat tegen een uiterst gewiekste in
terviewer, - dat kan de beste over
komen. Maar datje ook het antwoord
schuldig moet talyven op de meest
voor de hand liggende vragen, doet
erg knullig en „ongetraind" aan. Al
werd mijn mededogen er wel sterk
door aangewakkerd. Maar als je dat
van tevoren niet ziet aankomen en je
dan toch leent voor een tv-interview.
-dat is zo naief. zo ontwapenend, dat
je de Palestijnen bijna geharde me
dewerkers zou gaan toewensen...
Ton van Duinhoven als Pa Pinkelman en Maya Bouma als Tante Pollewop.
Ne,
ederland heel't een week van gerichte
aandacht op de 'Vluchteling van 1976' achter
de rug. Gisteravond Iaat is de financiële ac
tie in Den Haag afgesloten. Er kwam een
pittig bedrag op tafel waarmee binnenkort
een poging kan worden ondernomen om
duizenden uit hun vertrouwde omgeving
weggejaagde of weggelopen mensen te hel
pen een nieuwe start te maken. Uiteraard
draaide gisteravond in de provinciale in
formatiecentra en in de Ilaagsecentraalpost
van de actie alles om de laatste getallen op
het scorebord van de Nederlandse vrijge
vigheid.
Meer terloops en in vluchtige bedankjes gaat
bij dit soort gelegenheden ook nog een glij-
licht over het grote leger van vrijwillige ac-
tievelingen die voor het goede doel op de
been zijn geweest. Sommige kerngroepen,
verspreid over het hele land. al maanden en
weken lang; de grote massa medewerkers op
twee avonden in één week met zo'n gevoel
van 'en nu er even hard tegenaan'. Achteraf
wordt dan verwonderd, opgelucht en zuch
tend tegelijk vastgesteld dat het opnieuw is
gelukt om oen beroep 1e doen op al die men
sen die maar weer 'ja' zeggen wanneer
hun ln/.;u:;eüngscapaCiteiten nodig zijn.
maardie eigenlijk toch maarmetzo weinigen
zijn Hoeveel het er deze week voorde 'Vluch
telingen 1976' zijn geweest, die een actieve rol
hebben gespeeid voor de campagne, zal mis
schien later nog wel eens duidelijk worden.
Doodeenvoudig omdat er altijd mensen ver
geten worden die ergens in een stil hoekje
bezig zijn. De organisatoren van de nationale
actie gingen ervan uit dat ze 120.000 vrijwilli
gers nodig hadden om een succes te bereiken
De klacht vanuit dit korps van mensen die
het nu eenmaal niet over hun hart kunnen
verkrijgen om te weigeren is wel 'dal het al
tijd weer dezelfden zijn die voor hel inzame
lingswezen in de schoenen moeten komen'
Organisatoren van acties - ze zitten vaak bij
vrouwenraden.- kerken, rode kruis, sportr en
jeugdverenigingen, scholen - willen voor
zichzelf wel eens vaststellen dat het korps
van beschikbare vrijwilligers moe-
gecollecteerd raakt; dat te veel anderen ei
genlijk ook eens een avondje van achter de
buis zouden moeten komen om met de bus
langs de deuren te gaan.
Iedereen kan het uiteigen ervaring beoorde
len: er wordt in Nederland vrijwel doorlopend
flink beroep gedaan op - wat dan heet - "de
publieke offervaardigheid Om in ieder geval
te voorkomen dat inzamelingsacties elkaar
in de wielen njden bestaat nu al weer een
aantal jaren in Amsterdam een bureau (het
Centraal archief en inlichtingenbureau in
zake het mzamelmgswezeni dat over het jaar
heen een soort van kalender opmaakt,
waarop alle acties en collectes worden gere
gistreerd. Gemiddeld zijn op die kalender al
21 lot 24 weken gereserveerd voor landelijke
collectes. Om er enkele te noemen: Nier
stichting. Polio. Leger des Heils. Rode
Kruis kankerbesrijding gehandicapten en
zovoorts Het Centraal archief last van tijd
lot tyd in dit schema zogenaamde 'rustpe
riodes' in. Verder wordt er op de kalender
ruimte vrijgehouden voor allerlei plaatse
lijke actic-o, waarin de gemeentebesturen een
ordenende rol spelen.
In wezen komt het erop neer dat de totale
ruimte die erzit in de nationale vrijgevigheid
in de tijd gemeten volgens een vrijwel vast
rooster wordt gebruikt, waarbij de ieder jaar
terugkerende acties en collectes de hoofd
moot vormen. En dan is het toch wel opval
lend dat de collecte-moeheid uitsluitend een
organisatorisch probleem blijkt Bij het Am
sterdamse bureau heeft men namelijk gecon
stateerd dat de opbrengsten van alle inzame
lingen door de bank genomen zeker de geld
ontwaarding bijhouden en in veel gevallen
zelfs een stijgende lijn vertonen. „De ramme
lende bus doet het. nog steeds erg goed",
kreeg ik van de opgewekte woordvoerder te
hpren.
Na,
I aast de vele vaste collectes en acties die
ieder jaar worden gehouden zijn er nu dan de
bijzondere, nationaal opgezette pogingen om
de portemonnee open te knjgen. de zoge
naamde massa-acues, zoals deze week
'Vluchtelingen 1976'. Er zijn al heel wat van
die evenementen met groot enthousiasme en
veel succes gepasseerd: 'Beurzen open, dij
kt:', dicht' 1953). 'Open li<" IGrvi
voor Leven', nationale spektakelstukken
voor het Rode Kruis. Ze gingen gepaard met
en hadden do'"raans vee! te danken aaneen
oppeladcn stuk gevoelsmatigheid, dat bij de
vrijgevigheid nu eenmaal steeds een belang
rijke rol speelt. Dat is voortdurend moeilijk
voorspelbaar, staat nogal eens ter discussie,
maar is in het totaalbeeld eenvoudig niet weg
ledenken Bij de rbereidingen de uitwer
king van ditsoorl massale acties bedienen de
organisatoren zich doorgaans van een stuk
techniek en een flinke voorraad psychologie.
In hel verleden verleenden de omroepen
nogal eens hun medewerking in de vorm van
een meer dan avondvullend televisiepro
gramma. waarin dan een bekende persoon
lijkheid van de buis als de grote collectant
optrad. Het ging bij die gelegenheden alle
maal look in de improvisatie) zeer professio
neel toe. Inzamelen is in Nederland een vak
geworden.
Uiteraard hangt het resultaat van een actie
belangrijk af van de vraag in hoever het doel
het publiek aanspreekt. Is het geld bestemd
een probleem dat bij zije van spreken 'dicht
bij' ligt (kankerbestrijding, een vakantieboot
voor gehandicapten), dan zullen de accenten
in de voorafgaande informatie persoonlyker,
directer kunnen zijn dan wanneer het gaat
om een internationaal vraagstuk, zoals nu de
vluchtelingenhulp. De nu gevoerde actie
voor in totaal 30.000 ontheemden in de we
reld is voorafgegaan door een min of meer
'financile verantwoording' van de opbrengst
die tien jaar geleden ten goede kwam aan een
project voor Tibetanen, mensen die na de in
val van de Chinezen een goed heenkomen
hadden gezocht in India.
Punt waar het in wezen om draaide was:
hoe kan de in het algemeen gereserveerde
houding van het Nederlandse publiek ten
aanzien van hulp aan doorgaans onoverzien
bare omstandigheden in verre landen wor
den omgebogen in vertrouwen? Vooral de
kerken hebben dat element opgepikt en op
de man af vertaald met een slagzin: 'Het
vluchtelingenprobleem is pas hopeloos als u
zegt dat het hopeloos is'.
In tegenstelling tot tien jaar terug ditmaal
geen a. oud vullende begeleiding op radio en
televisie tijdens het hoogtepunt van de actie.
Wel een vrij gerichte en doordringende voor
lichting in de verschillende publiciteitsme
dia om - zoals dat dan in de inzamelingsvak
termen wordt genoemd - een gunstig klimaat
te scheppen voor zowel het aanwerven van
vrijwilligers als de uiteindelijke opbrengst.
De organisatoren hebben er van het begin af
op gemikt dat de aktie zou moeten worden
gevoerd langs de taktiek van de 'persoonlijke
benadering'. Voor de vrijwilligers betekende
het dat ze twee keer achtereen langs de deu
ren dienden te gaan: eerst de brief aanreiken
methet informatiemateriaal over de vluchte
lingenhulp met daarbij de giftenenveloppe,
twee dagen later de envloppe met inhoud op
hetzelfde rijtje adressen ophalen.
HetZeeuwse comité heeftdaarby de ervaring
opgedaan dat deze persoonlijke benadering
in de dorpen aanmerkelijk gemakkelijker
was te organiseren dan ui de steden. Op een
enkele uitzondering na (Vlissmgen was wat
dat betreft een erg moeizame zaak) was er
eigenlijk geen groot gebrek aan vrijwilligers.
Opnieuw is gebleken dat het in plattelands
gemeenten bnvoorbeeld erg wervend werkt
wanneer duidelijk wordt dat eigen gemeen
schap in al haar geledingen zich.als het ware
supporter van een dergelijke actie toont. Een
persoonlijke noot in een brief van de burge
meester blijkt in dat geval niet zonder effect.
Hier en daar is van dat extraatje bij de alge
mene informatie en opwekking gebruik ge
maakt.
Bij de aktie 'Vluchteling 1976' is een inza-
melingstaktiek toegepast die erop was toe
gespitst de belangstelling van het publiek
kort, maar hevig te vangen. Alle informatie
en alle wervingsactiviteiten samengeperst in
één week. Geen voorzichtige, maandenlange
opwarmertjes in de trant van 'in de herhaling
ligt onze kracht'. Dit nog niet zo vaak gebe
zigde systeem had als handicap dat men zich
moest verzekeren van de medewerking van
vrijwilligers in een reeks voorafgaande
maanden toen de actie als zodanig eigenlijk
nog volslagen onbekend was. Ondanks dat is
gebleken dat met grondige en weinig aan het
toeval latende methodieken onder vele tien
duizenden opnieuw een sterk stuk motivatie
kon worden opgebouwd.
Toch blijven dit soort acties, eenmalig en
wervelend van opzet, incidenten op de ka
lender van het Centraal arcliief in Amster
dam. Straks komen de vaste collectes weer.
Ingeburgerd, dat wel. maar doorgaans niet
vergezeld van een zo uitgebreide publiciteit.
De collectanten die daarvoor weer op pad
moeten, hebben het deze week misschien
met enige afgunst bekeken, die aanpak en
dat resultaat op het scorebord. Misschien
denken zena afioop: watzou het plezierig zijn
wanneer ook voor die steeds terugkerende
beroepen op de publieke offervaardigheid zo
spontaan een zo groot medewerkersbestand
kon worden opgebouwd. Wat zou het een
verademing zijn wanneer die nog goed func
tionerende 'rammelende bus' eens door méér
mensen dan altijd dezelfden werd opgepakt
En dan hebben ze gelyk. Want inzamelen
mag dan een vak geworden zijn, het staat of
valt met de vrijwilliger.
KEES VAN DER MAAS
