A PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT EIS ONMIDDELLIJK AFRIKAANS BEWIND fK Ds. Beyers Naudé weer in vrijheid gesteld CSM over stankoverlast Sas van Gent: vuil kanaalwater was de boosdoener Zwarte Rhodesië-leiders éénsgezind in Genève Spoedig beslissing over extra prijscompensatie Schenking uit riool pagina 3 219e jaargang no. 258 Zaterdag 30 oktober 1976 1 algemene zeeuwse VOOR VEILIG VERZEKEREN HOUTKAAI 11 MIDDELBURG TELEFOON 101t801 28000 GENEVE (UPI/GPD) - De zwarte Rhodesisehe leider bisschop Abel Muzorewa heeft vrijdag verklaard dat er onmiddellijk een Afrikaans bewind in Rhodesië moet komen met een interim- regering die gekozen is op basis van het systeem één-manéén-stem. Deze interim-regering moet belast worden met het opstellen van een nieuwe grondwet binnen 12 maanden. Op de openingszitting van de Rhodesië-conferentie in Genève zei hij: „Of het volk neemt nu de macht geheel over of de gewapende strijd van het volk duurt voort". Muzorewa, die leider is van de buitenlandse vleugel van de ANC, Afrikaanse nationale raad, zei dat de ANC „hier niet is in een geest van geven en nemen. Wij zijn hier alleen gekomen om te nemen: om ons land te nemen". Hij gaf toe dat er verschillen waren onder de zwarte Rhodesiërs, zowel in Zimbabwe (Rhodesië) als onder de vier nationalistische delegaties in Genève. „Maar wij zijn hecht ver enigd in onze eis inzake een meerderheidsbewind hier en nu". Muzorewa zei dat zijn groepering voor- dat als een interim-regering wordt ge stellen voor een interimbewind alleen zal bestuderen op basis van een verkie zing waaraan alle Rhodesiërs deelne men. De vertegenwoordiging in de re gering zal afhangen van het aantal stemmen dat elke partij krijgt. De pre mier en de ministers zullen gekozen worden 'naar verhouding van het aan tal stemmen dat op elke leider wordt uitgebracht'. vormd, defensie en recht en orde niet handen van de heer Ian Smith of zijn aangewezene mogen zijn. Wij zijn hecht verenigd in ons besluit, dat indien deze conferentie niet slaagt, degewapendestrijd met meedogenloze intensiteit zal voortduren tot elke cen timeter van het gebied van Zimbabwe vrij is". Muzorewa zei voorts dat de Afrikanen (jBVQIl&BTieTl eensrre'/.inri ziin in het verwemen van eensgezind zijn in het verwerpen het 'zogenaamde Kissinger-pakket'. Hij zei dat dit pakket, dat vraagt om een meerderheidsbewind binnen twee jaar en een interim-regering waarin de blanken de portefeuilles van leger en politie zullen behouden, 'niet een on schendbare heilige capsule is waarin alle wijsheid van de wereld vervat is. „Wij zijn hecht verenigd als wij zeggen actie Zeeland heeft bijna vier ton bijeenge bracht voor .de actie "Vluchteling '76'. PAGINA 3 vrees De Ierse politie vreest een nieuwe golf van terreur na de moord op Maire Drumm. drama Opinie: dr. L. Melnsma constateert ej j) falend overheidsbeleid ten aanzien v; het 'rook-drama'. PAGINA 9 opgelost Ook de rivaal van Muzorewa in de ANC, Joshua Nkomo, die leider is van de bin nenlandse vleugel, deelde de conferen tie mee dat zijn delegatie naar Genève was gekomen 'om de onmiddellijke ver overde onafhankelijkheid van het volk van Zimbabwe te verzekeren". Hij zei dat het succes van de besprekingen 'ligt in handen van de regering van het Ver enigd Koninkrijk, de koloniserende mogendheid Van Rhodesië'. Nkomo en Muzorewa herhaalden bei den eerdere eisen dat Groot-Brittannië de volledige verantwoordelijkheid dient te aanvaarden voor de overdracht van de macht aan het meerderheidsbewind, voor de vrijlating van alle politieke ge vangenen en voor beëindiging van 'de volkerenmoord op de Afrikaanse bevol king'. Muzorewa beschuldigde de blanke veiligheidstroepen van het ge bruiken van 'gestapo-methoden van verhoor" jegens politieke verdachten. Hij zei dat mensen werden geslagen, sexueel werden misbruikt en verminkt werden. Daarna voerde Robert Mugabe, de mili- PAGINA 11 leeuw Het Vlissingse leeuwewelpje maakt de buurtbewoners zenuwachtig: Rubriek 'Hoort-Zïet-Schrijft'. visserij Het is nog niet zeker of de Europese mi nisters overeenstemming zullen berei ken over de visserijproblematiek. wedstrijd ZATERDAG KRANT wedloop SL-Philipsland en de wedloop tegen de tijd. PAGINA 19 ford Stemmen kroniek; I PAGINA 21 boeken mishandeling Ministerraad België houdt zich bezig met luizenplaag BRUSSEL (ANP) - Er zullen in Bel gië campagnes gevoerd gaan wor den om de hoofdluis, die tot een plaag is uitgegroeid, te bestrijden. Premier Leo Tindemans heeft vrij dag, na afloop van het wekelijkse kabinetsberaad, meegedeeld dat hij dit onderwerp in de ministerraad aande orde had moeten stellen. Ik heb de laatste tijd veel brieven van artsen en uit onderwijskringen ont vangen. Daaruit is me gebleken dat de kluizenplaag langzamerhand 'on rustbarende proporties' gaat aan nemen, aldus de Belgische premier. Men vraagt om een nationale be- strijdingscampagne omdat de luizen ook gevarlijk ziekten kunnen over brengen. aldus Tindemans. In antwoord op vragen wat de oor zaak van de plaag is zei een functio naris er geen echte verklaringk voor te kunnen geven, Men kan denken daan onverzorgde lange haren, maar ook aan de ware volksverhuizingen die tegenwwordig tijdens de vakan ties plaatsvinden, zo zei hij. tain te leiaer van ae z,anu, Zimbabwe Af rikaanse Nationale Unie, en leider van de vanuit Mozambique opererende guerrillastrijders, het woord. De Rhode sisehe premier, Ian Smith, volgde als vierde. De vijfde en laatste spreker was Ndabaningi Sithole, de oprichter en ri vaal van Mugabe in de Zanu. Conferentiefunctionarissen zeiden dat Smith maar een paar minuten sprak en 'niets nieuws' zei na hetgeen hij tijdens de afgelopen week in Genève had ge zegd. Na de bijeenkomst zei Smith tegen ver slaggevers 'niet meer of minder' opti mistisch te zijn dan toen hij gekomen was. Hij gaf te kennen dat de conferentie tot nu toe niet tot zaken was gekomen. „Wat er werkelijk broeit zullen wij bin nen een paar dagen weten". Richard Na een korte zitting van ongeveer an derhalf uur schorste de Britse vooratter Ivor Richard de conferentie, waar schijnlijk tot dinsdag of woensdag. De tussenliggende dagen zullen worden gebruikt voor onderling overleg, waar bij, naar wordt verwacht, de Ameri kaanse onderminister van buitenlandse zaken William B. Schaufele een belang rijke rol zal spelen. Volgens- diplomatieke kringen in Ge nève zou Schaufele, in opdracht van mi nister Kissinger en president Ford, een laatste poging willen doen een door braak in het Rhodesië-overleg te be werkstelligen. omdat het eventuele suc ces in Genève nog invloed kan hebben op de verkiezingen van president Ford. Ivor Richard was vrijdagmiddag, bij het verlaten van het Volkenbondspaleis, opvallend opgewekt over het verloop van de besprekingen. „De belangrijkste indruk die ik vandaag heb gekregen", zei hij, „is dat ledereen hier naar toe is gekomen met een ernstige bereidheid tot onderhandelen. Het waren ernstige toespraken, gericht op een ernstig doel. We hebben een bemoedigende start ge- AARDBEVING IN NIEUW GUINEA WASH INGTON (REUTER) - Een zware aard vbe ving heeft vrijdag Nieuw- Guinea getroffen. Dit heeft het Ameri kaanse centrum voor geologische on derzoek gemeld. De kaardschokken hadden een kracht van 7,1 op ae schaal van Richter. Er zijn nog geen berichten over schade. In juni van dit jaar kwamen meer dan 350 mensen in Nieuw-Guinea bij aard schokken van 7,1 op de schaal van Rich ter om het leven. Ook in de Australischek stad Perth is een aardschok gevoeld. Deze had een kracht van 4,5 op de schaal van Richter. Er zijn geen meldingen van ernstige schade of gewonden. had. Ik was bijzonder onder de indruk van de gematigdheid van de toespra ken, van de constructieve aard ervan. Om het heel openhartig te zeggen, het ging zeer veel beter dan ik had ge vreesd". In Rhodesië zitten minstens 1.750 zwar ten gevangen, zo heet het in een rapport van de in Londen zetelende organisatie voor de rechten van de mens, dat vrijdag is gepubliceerd. Op een persconferentie heeft Kanunnik John Collins verklaard, dat het totale aantal wellicht 3.000 is. Achtenvijftig gevangenen zijn ter dood veroordeeld. Collins is de Britse voorzitter van het internationale verdedigings- en hulp fonds voor Zuid-Afrika. Afgezien van enkele gevallen die aan leiding hebben gegeven tot strafvervol ging beschikt de regering niet over be wijzen dat vanuit of via Nederland han delsverkeer met Zuid-Rhodesië zou plaats vinden,aldus minister Van der Stoel van buitenlandse zaken in antr woord op vragen uit de tweede kamer. Het handelsverkeer met Rhodesië is verboden ingevolge de sancties tegen dat land die de veiligheidsraad heeft ingesteld. De Nederlandse regering houdt ook in het huidige stadium on verkort vast aan de toepassing van die sancties, zo zegt Van der Stoel. CLEVELAND OHIO - Dek laatste dagen van de verkiezings campagne in Amerika verlopen in een wat gemoedelijker sfeer. Op de foto President Ford die, gemakkelijk lenend op de dakstijl van zijn open auto, een praatje maakt met enkele dames in folkloristische kledij. Dit tafereel vond plaats in Cleveland in de de staat Ohio. V. D. STOEL ONTSTELD OVER ARRESTATIE Aantasting van omroeplandschap INUnister Van Doom heeft de tweede kamer een omstan- rapport aangeboden, waarin wordt uitgerekend hoe het met de aanhang van de omroepverenigingen zou gaan indien het lidmaatschap niet meer is gekoppeld aan een abonnement op een omroepblad. Bovendien is nagegaan wat er zou gebeuren als de koppeling vervalt tussen lidmaatschap en het be talen van de kijk- en luisterbijdrage. Het blijktdaterheelwatzou veranderen. De Veronica-omroeporganisatie - nu adspi- rant - zou de status van B-omroep krij gen, een bevordering van niet minder dan twee klassen. Ook de VPRO zou er op vooruitgaan: een promotie van C- naar B-omroep. Daarentegen zouden vermoedelijk de NCRV, de KRO en de AVRO van A naar B degraderen, terwijl de TROS en de VARA gelijk zouden blijven (A-omroep) evenals de EO (C- omroep). Dat alles is vooral daarom zo ingrijpend, omdat de klasse-indeling in A-, B- en C-omroepen in de omroepwet is opgenomen met het oog op de verdeling van de zendtijd. De totaal beschikbare tijd wordt namelijk opgedeeld tussen de A-, B- en C-omroepen volgens de for mule 5 3 1. In dit geval zou dat er op neerkomen dat NCRV, KRO en AVRO behoorlijk in zendtijd achteruit zouden gaan, terwijl Veronica en VPRO veel meerzouden krijgen. Overigens laathet rapport tamelijk grote marges open: de hier gegeven voorstelling van zaken is op gemiddelden gebaseerd, maar het kan ook anders uitpakken. In dat geval zouden AVRO en NCRV wel de A-status behouden, terwijl het dan tevens moge lijk is dat Veronica en VPRO nog weer hoger op de ladder komen en A-omroep worden. Voor de Evangelische Omroep is voor ts nog een marge naar de B-status open. Naar beneden is eveneens een va riant uitgerekend. waarbij de KRO zelfs tot C-omroep wordt gedegradeerd. Men ziet: een nieuwe omroepstrijd kondigt zich aan. Wa, fiantlijn (Van onze correspondent) JOHANNESBURG - De Zuidafri- kaanse predikant en bestrijder van de apartheid ds. Beyers Naudé is vrijdag weer op vrije voeten gesteld. De aan hem opgelegde boete van f 160,is be taald door zijn collega Van Rooyen, predikant in Johannesburg. De weigering van Beyers Naudé om de boete te betalen leidde donderdag tot zijn arrestatie en tot een gevangenis straf van 30 dagen. Beyers Naudé kreeg de boete opgelegd omdat hij in 1974 niet wilde getuigen voor een staatscommis sie die in dat jaar de 'staatsgevaarlijke activiteiten' van een aantal kerkelijke instituten onderzocht. Ds. Beyers Naudé is leider van het Christelijk Instituut in Zuid-Afrika. Na publikatie van de resultaten van het onderzoek van de parlementaire com missie werd het instituut tot 'besmette' organisatie verklaard, waardoor het uitgesloten werd van financiële hulp uit het buitenland. Mevrouw Naudé verklaarde vrijdag dat DEN UYL NA KABINETSBERAAD Van onze parlementaire redactie) DEN HAAG - Het kabinet zal op korte termijn een beslissing nemen over een eventuele extra prijscompensatie. Dit zei minister-president Den üyl vrijdag op zijn wekelijkse persconfe rentie. De Federatie Nederlandse Vakbeweging (FNV) heeft de eis op tafel gelegd van 40 gulden extra compensatie, omdat de prijzen in de afgelopen maanden sterker zijn gestegen dan was geraamd. Ook het CNV is nu voorstander van een extra prij scompensatie. Den Uyl sloot niet uit dat minister Boersma (sociale zaken) contact zal opnemen met de werkgevers, die een extra compensatie met kracht van de hand hebben gewezen. De premier zei. dat ér een nauwe relatie bestaat met het arbeidsvoorwaar denbeleid voor 1977. Dat beleid zal volgende week worden vastgesteld. ds. Van Rooyen de boete had voldaan en haar man naar zijn woning In Johan nesburg had teruggebracht. v. d. Stoel Minister Van der Stoel heeft met ont steltenis kennisgenomen van het be richt van de arrestatie van ds. Beyers Naudé. Hierdoor is volgens de minister opnieuw gebleken dat het hen die zich verzetten tegen de in Zuid-Afrika be staande vormen van rassendiscrimina tie steeds moeilijker wordt gemaakt om in woord en daad getuigenis af te leggen van hun afschuw van de apartheidspoli tiek. Zij die zich verzetten tegen rassendis criminatie kunnen zich volgens minis ter Van der Stoel gesterkt weten door al "die krachten in de wereld die zich in spannen om aan het systeem van de apartheid een einde te maken. De bewindsman van buitenlandse za ken wijst erop dat de negen landen van de Europese gemeenschappen bij monde van hun Nederlandse woord voerder dezer dagen in New York in een tweetal vormen van apartheid hebben veroordeeld. Zij hebben zich bovendien ontzet getoond dat na de recente onlus ten in Zuid-Afrika opnieuw vele perso nen in hechtenis zijn genomen voor hun vezet tegen de apartheid. Het vrijlaten van deze gevangen is vol gens de EEG-landen een essentiële voorwaarde voor een verandering langs vreedzame weg in Zuid-Afrika, aldus minister Van der Stoel in zijn donderdag verspreide verklaring. De politie in Pretoria heeft vrijdag be kendgemaakt, dat twee zwarten zijn doodgeschoten en twee gewond toen de politie het vuur opende op 'relletjesma kers' in een zwart woongebied bij Dun dee, ongeveer 300 km ten zuidoosten van Pretoria. ÜSé DR. C. F. BEYERS NAUDÉ MINISTERRAAD: Bepaling 'koning heeft oppergezag krijgsmacht' uit grondwet DEN HAAG (ANP) - De grondwette lijke bbepaling „de koning heeft het oppergezag over de krijgsmacht" zal komen te vervallen, evenals de overige defensie-bepalingen in de huidige grondwet. Daarvoor in de plaats komen twee arti kelen, enerzijds over de plichten die kunnen worden opgelegd ten behoeve van de kmilitaire en civiele verdediging, van de hulpverlening door militairen en van de nakoming van internationale verplichtingen tot het gebruik van mili taire middelen en anderzijds over de vrijstelling van militaire dienst op grond van ernstige gewetensbezwaren. De ministerraad van het koninkrijk is vrijdag akkoord gegaan met een voor stel terzake. Het wetsontwerp zal nu om advies aan de raad van state worden ge zonden. at toch is de re den voor deze even tuele herverkave ling van het om roepbestel? Het nu uitgebrachte rap port is een uitvloeisel van minister Van Doorns medianota. Daarin heeft deze bewindsman uitvoerig zijn theorieën over de aanhang van de omroeporgani saties uiteengezet. Hij betoogde dat de ledentallen van de omroepverenigingen niet in de eerste plaats werden bepaald dooreen binding tussen de leden en hun organisatie, maar omdat de aanhang een bepaald omroepblad kiest. Het blad zou dus de belangrijkste grond vormen voor de keuze voor 'n bepaalde organi satie. Vandaar dat de minister tot ont koppeling wil overgaan: in de toekomst zouden er naar zijn mening alleen maar 'echte' leden mogen zijn zonder dat re kening wordt gehouden met een abon nement op het programmablad. Dat be tekende echter tevens - zo vond de be windsman - dat eveneens de koppeling met de betaling van de omroepbijdrage diende te vervallen. Opditogenblikiser sprake van een soort 'huismanskies recht': nu telt in een gezin alleen maar diegene mee op wiens naam de kijk- en luistervergunnin'g staat. In de meeste gevallen is dat het gezinshoofd: is hij bijvoorbeeld lid van de VARA, dan is dat bepalend voor alle bewoners van zijn pand, ook al zijn de overige gezins leden lid van de VPRO of van Veronica. Om deze twee ontkoppelingen gaat het dus: van het programmablad en van de kijk- en luistervergunning. Beide ont koppelingen zullen naar het oordeel van de minister een eerlijker verdeling van de zendtijd opleveren, een verdeling namelijk op grond van de 'echte' ac tieve aanhang die de omroeporganisa ties onder het Nederlandse volk bezit ten. Die aanhang nu heeft hij via een tweetal onderzoeken laten uitrekenen met het hierboven vermelde gevolg. Het CSMRAPPORT: BESTRIJDING HINDER WAS AANVANKELIJK ONVOLDOENDE BEDRIJF GEEFT GARANTIE: „DIT ZAL NIET MEER GEBEUREN" SAS VAN GENT - Het vuüe wa ter uit het kanaal Gent- Temeuzen was de belangrijkste oorzaak van de stankoverlast, die de suikerfabriek van de CSM in Sas van Gent een kleine maand geleden de omgeving bezorgde. Dat blijkt uit het rap port dat de CSM-directie in op dracht van het Sasse gemeen tebestuur over de kwestie heeft gemaakt. Men bekent daarin de bestrijding van de stinkende zwavelwaterstof, die gedurende anderhalve week opsteeg uit de belauchtingsvijver bij de fa briek, niet afdoende te hebben aangepakt. De CSM voegde kalk en soda toe aan het proceswater (om de zuurgraad op peil te houden) en zette extra beluchtings capaciteit in (om het water zuurstofrij ker te maken), maar die maatregelen sorteerden nauwelijks effect. Integen deel zelfs: achteraf is gebleken dat het inzetten van vier brandspuiten van de BB alleen maar heeft geleid tot toe name van de stankhinder 'omdat hier- door meer zwavelwaterstof aan de lucht is afgegeven'. Pas toen 20 ton ijzerchloride werd ge mengd met het vuile water in de beluch tingsvijver was het probleem platseling uit de wereld. Bij de directie van de sui kerfabriek ging daardoor een lichtje branden: het kanaalwater was de boos doener. Als gevolg van de droge zomer had men daarvan ongewoon veel -25.000 kubieke meter - moeten innemen. Ana lyses hebben uitgewezen dat het ka naalwater een erg hoog sulfaat- en een zeer laag ijzergehalte bevatte. Samen met de ongewoon hoge buitentempera turen eind september en een groot ver lies van suiker (dat in het proceswater terecht kwam) in het begin van de bie tencampagne heeft dat geleid tot de stnakoverlast. Het CSM-rapport: „De combinatie van zuurstofarmoede en een hoog sulfaatgehalte leidde tot het vrij komen van zwavelwaterstof (H2S). Normaal zou dit rijn geneutraliseerd door het in het water aanwezige ijzer: ijzer en zwavel vormen FeS, en zolang de zuurgraad niet te hoog wordt, zal er heen H2S in de lucht kunnen komen. Het gevormde FeS wordt tussen de bie- tenklei op de tarravelden gedeponeerd, en zal bij rijping van de grond weer in sulfaat worden omgezet. Dat is een na tuurlijk proces dat overal in water en grond plaatsvindt zonder milieuvijan- dige gevolgen. Door het lage ijzerge halte werd het H2S echter niet gebon den. Toen de in het water opgeloste H2S na verloop van tijd aan de lucht werd afgegeven leidde dit tot de beruchte 'rotte eieren stank'. De directie geeft toe pas later de aard van dit proces te heb ben onderkend. „Wij kunnen nu de ga rantie geven dat dit niet nog eens zal gebeuren", schrijft men..De CSM wil in Sas van Gent weer snel een goede buur zijn". Het bedrijf zal nu streven naar het ge bruik van water met een zo laag moge lijk sulfaatgehalte. Bovendien legt men een voorraad chemicaliën (met name jj- (Slot zie pagina 7 kolom 2) .et rapport dat nu deze week aan de kamer is aangeboden bevestigt de ver onderstelling die de minister destijds in zijn medianota opnam: het program mablad is voor menigeen belangrijker dan de directe binding met de omroep organisatie. De vraag is daarom van belang: behoort het programmablad wel of niet tot het 'gezicht' van een om roep? Wij menen van weL De sfeer van programma's en van het bijbehorende omroepblad zijn wel degelijk op elkaar afgestemd. Wie een bepaald blad kiest doet in vele gevallen tevens een keus voor die bepaalde sfeer. Indien deze ab onnees zich echter ook nog moeten mel den als lid van de bewuste organisatie, teneinde aldus een 'omroepstem' uit te brengen, dan is dat voor velen net iets teveel gevraagd. De keuze voor het blad en daardoor voor de sfeer van de be wuste omroep is voor hen voldoende. De minister gaat er daarentegen van uit dat dergelijke lakse figuren dan maar niet in aanmerking moeten komen voor de ge talsverhouding op grond waarvan de zendtijd wordt verdeeld. Is dat nu niet sterk overdreven? In politieke termen zou deze opvatting er op neerkomen dat alleen maar diegenen mogen stemmen die zich als lid van een politieke partij hebben opgegeven. Zou dat het geval zijn in Nederland, dan zou bijvoorbeeld de tweede kamer er heel anders uitzien dan nu. De bewindsman gaat van een fictie uit, namelijk dat de Nederlanders zo bewust en gemotiveerd moeren kij ken en luisteren dat hij lid behóórt te rijn van een omroepvereniging. Die fic tie zal nooit werkelijkheid worden met als gevolg dat met name actievelingen van een dergelijke regeling zullen profi teren. Ook de rapportcijfers maken dat duidelijk: VPRO en Veronica rijn ver- (Slot zie pagina 3 kolom 1)

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1976 | | pagina 1