Uitzichtloos niets-doen in Thaise vluchtelingenkampen TIBETANEN IN INDIA: „NIEUW BESTAAN LEUNT OP 'EEUWIGE HOOP" f 15 miljoen nodig voor 30.000 op drift geraakte mensen VLUCHTELING 1976 1976 Calcutta j* Hanoi- Wl t VientiariBK. \°^U \THAILAND Bombay .Bangkok.,-" L V\ f) *JfAMBODJA> f= 3 fhnömPenh_i o^aigon- -KARNATAI *=ft nederzettingen TIBETANEN HUNSUR (India) - Af en toe heeft Teetee Khangsar (34) die starende blik van geoefende berusting over zich. Hi.i kijkt dan langs je heen alsof het hem werke lijk lukt een beeld te krijgen van wat er zich aan de andere kant van de Himalaya, in het nu door de Chinezen beheerste Tibet van vandaag, afspeelt. Die middag toen we in de bloedhete zon op de stoep van de tempel in het lamadorp van de nederzetting Cauvery Valley II zaten te kijken hoe doffe gongslagen monniken in purperen pijen in beweging brachten, viel het me heel duidelijk op. Maar lang duurde de luchtspiegeling toch kennelijk niet. Achter onze rug in de tempel zette de goeroe van de exclusieve boeddhisti sche Gelukpa-orde met een onwaar schijnlijk zwaar keelgeluid de mid- daggebedstond in. En dat bracht Khangsar ineens weer tot de werke lijkheid terug. De werkelijkheid dat vrijwel al het eigene van het oude Ti bet sinds 1959 naar elders - in hoofd zaak naar India - is geëxporteerd. Er volgt een eerlijke bekentenis: „Als ik een brief zou posten naar mijn familie in Tibet, zou ik er zeker van zijn dat die nooit aankomt. Trouwens, ik zou ei genlijk niet weten naar welk adres in Tibet ik die brief zou moeten sturen". Toch moetje bijna 20 jaar na de grote uittocht niet proberen de Tibetaanse vluchtelingen in India aan het wanke len te brengen in hun vaste geloof dat ze eens achter hun geestelijk en we reldlijk leider, de Dalai Lama, aan op nieuw Tibet zullen binnentrekken. Je ijzeren logica dat in de grote wereldpo litiek geen enkel land het de moeite waard zal vinden om in het belang van 30.000 ontheemde Tibetanen een groot conflict met. de Chinese Volksrepu bliek te riskeren, legt het af tegen de glimlach waarmee om het bewijs van die stelling wordt gevraagd. En dat kun je nu eenmaal niet geven. Vast staat intussen wel dat de inspira tie die er van de regering in balling schap in het dorp Dharamsala aan de Indische kant van de Himalaya is uit gegaan om de Tibetaanse cultuur overeind te houden, de succesformule is gebleken voor een nieuw begin op vreemde bodem. Met 30 miljoen gul den, sinds 1966 in twaalf westerse lan den op tafel gebracht, is het mogelijk geworden 30.000 vluchtelingen in 15 eigen nederzettingen in het overvolle India de start te laten maken voor een zelfstandig bestaan, met langer af hankelijk van derden 'Eigen plek' Bill Davinson (51), directeur van de ontwikkelingsorganisatie Myrada. die de nederzettingen van kleine land- bouwbedrijfjes als het, ware uit de grond heeft gestampt ..Onze opzet was een definitieve oplossing geen noodhulp Ervoor zorgen dat de Tibc tanen van een eigen p.ek uit hun eigen weg zouden kur.ner. gaan vinden En zo kon het gebeuren dat bijvoor beeld in de Zuidindische staat Karna- taka (hoofdstad Bangalore) in op bos sen veroverde gebieden stukjes Tibe taanse samenleving ontstonden die al even sterk doortrokken zijn van de Boeddhistische godsdienst als dat ..vroeger op de hoogvlaktes van dat onmetelijke, ontoegankelijke land het geval was. Teetee Khangsar loodst me de neder zetting Hunsur binnen, een klein uur autorijden van de voormalige maharadja-stad Mysore. Op 1000 hec tares grond wonen hier in 14 dorpen zo'n 2500 Tibetanen. Per gezin een lapje grond van ongeveer een hectare. Daarop .bescheiden (duplex)wonink- jes, voorzien van elektriciteit en per twee families een aansluiting op de waterleiding. In een land als India, waar ruimte voor 600 miljoen mensen (een zesde van de totale wereldbevol king) het nijpendste probleem is. lijkt het onbegonnen werk ook nog eens TEETEE KHANG SA li geven op plaatsen waar tien jaar gele den nog dichte bossen stonden Grond die de Indiërs zelf als onbruikbaar hadden laten liggen. Ze keken dan ook erg bedenkelijk geïnteresseerd toen ze hoorden dat Tibetaanse landbouw coöperaties daar maïs wilden gaan telen. Droge grond leent zich daar niet voor, was de redenering Je hebt op zijn minst irrigatie of drainage nodig. Met eenvoudige mechanisatie, ge bruik van kunstmest en goede, des kundige adviezen, halen de Tibetanen grond te bemachtigen voor vluchte lingen. Myrada is er toch aan begon nen, subtiel en met het vooropgezette doel dat de groepsgewijze vestigin gen van Tibetaanse landbouwcoöpe raties hun voordelen zouden uitstra len naar de omringende Indische be volking. Dat heeft al bescheiden resultaten op geleverd. De Indiërs maken gebruik van hethospitaaltje. bij de ingang van de nederzetting hebben ze een winkel centrum ingericht, ze huren van tijd tot tijd de tractors van de Tibetaanse coöperatie en toen er elektriciteit naai de nederzetting werd gebracht, kwa men de afgelegen Indische woningen ook meteen voor een kabeltje in aan merking De Tibetanen :s grond in erfpacht ge in enkele nederzettingen nu al weer enkele jaren achtereen redelijke maïs- oogsten. Er blijven risico's. Plaatselijke ern stige droogte geeft soms een misoogst, zoals in de nederzetting Kollegal. waar het plantmateriaal erg verpieterd bij stond. Soms komen olifanten, ever zwijnen en apen plotseling terug naar hun oude jachtgebieden en vertrap pen de jonge inzaai. Daarom probeert M.vrada naast de coöperatief beoe fende landbouw huisindustrietjes van Tibetaanse kunstnijverheid aan het draaien te krijgen. Handgeweven ta pijten. tassen en exclusieve kleding vindt zo zijn weg naar de derdewe reldmarkt in het Westen Lama-dorp '.ren op de stoep van haar huis Op lief hoofdkwartier van Myrada in Bangalore treedt Khangsar de laatste tijd op als tussenpersoon voor moei lijke gevallen bij de inmiddels zelf standig opererende nederzettingen van Tibetaanse vluchtelingen. De pe riode van de opbouw van Hunsur ligt achter hem. Als een van de weinigen die het tol een voortgezette studie had weten te schoppen kreeg hij er in 1971 de leiding van de huizenbouw, de we genaanleg, de oprichting van een zie kenhuisje en de start van een pakket van sociale voorzieningen. En als een hommage aan een meer dan twintig jaar lang monnikenbestaan kreeg hij de vrije hand in datzelfde Hunsur een dorp voor lama's (priesters, 200 in ge tal) te bouwen. Een gemeenschap die volledig zelfverzorgend is en intussen de reputatie heeft opgebouwd van de hardst werkende groep in de diverse nederzettingen. Khangsar slevensvei haal is typerend voor dat. van menige Tibetaan, die in 1959 op de loop ging voor de Chinese dreiging. Typerend ook voor de domi nerende invloed die de Boeddhistische monnikenwereld - 10 procent van de bevolking is kloosterling - nog steeds op het Tibetaanse leven van de vluch telingen in India heeft ZATERDAG 23 OKTÖBER 1976 1zaterdagkrant21 NONG KHAI (Thailand)- Vijf bij drie meter ongeveer beslaat het kamertje an het gezin Ouphet Souvannavong a het vluchtelingenkamp van Nong Khai. krap een kilometer van de grensrivier Mekong. En kamer is dan eigenlijk een veel te luxe omschrij- ig voor het met karton, dekens en lappen afgeschermde stukje plan kenvloer waarop deze voormalige programmaleider van de Laotiaansc radio samen met vrouw, kinderen en nog een andere familie zijn dagen slijt. Een maand geleden werd hem in Laos' hoofdstad Vientiane de grond te heet onder de voeten toen hij erachter kwam dat het communistische Pathet Lao-bewind zijn naam op een zwarte lijst had gezet. Hij bleek voorbestemd om afgevoerd te worden naar een werkkamp in het noorden van hel land. Souvannavong ontvluchtte Vientiane, trok zeventig kilometer naar buiten en liet zich daar voor een bedrag van zevenhonderd dollars met bootje over de Mekong zetten. Binnen de afrastering van het grootste kamp voor "displaced persons' langs de oostgrens van Thailand, met solda ten op wacht bij de ingang, onder een uiterst beperkte bewegingsvrijheid, met net-aan voldoende rantsoenen rijst, vis en vlees, zonder iets dat 'privé' genoemd kan worden - in die toch wel ellendige omgeving voelt Souvanna vong zich toch heel wat vrijer dan in Vientiane, zegt hij. de stad waar de angst regeert. Eén van de meer dan 75.000 naar Thai land uitgeweken vluchtelingen is hij. In Nong Khai liep ik hem tegen het lijf en hij begon ongevraagd zijn verhaal te vertellen. Zoals er tientallen doen die een buitenlander op bezoek aan klampen en meteen de vraag stellen ..wat de Nederlandse regering doet aan de opvang van gevluchte Laotia- nen. Cambodjanen en Vietnamezen. En dr. Cesar P. Berta, vertegenwoor diger in Bangkok van de hoge com missaris voor de vluchtelingen van de Verenigde Naties iVN) voorspelde me enkele dagen later precies wat er zou gebeuren: „Volgende week krijgen we enkele honderden brieven van mensen die allemaal naar Nederland willen. Dat is steeds na zo'n bezoek van bui tenlanders' mensen inderdaad bereikt. Het gaat daarbij onder meer om een dagelijks voedselrantsoen van 20 dollarcent per hoofd" Driedeling Erfenis Thailand tobt op het ogenblik niet al leen met zichzelf, maar sinds enkele jaren met de erfenis van een lange sle pende oorlog in Indo-China: tiendui zenden die het. op een lopen hebben gezet voor de communistische regimes in de buurlanden. Officieel zijn de grenzen dicht en is er een complete stop op de vluchtelingenstroom. In werkelijkheid komen er elke dag nog nieuwe bewoners in de kampen bij, wordt er opgeschikt voor familie, vrienden of bekenden In werkelijk heid dobberen complete gezinnen soms vele maanden in de Golf van Thailand voor de kust op de meest wrakke bootjes en vlonders, op zoek naar een gaatje om toch maar toegela ten te worden. Van het begin af heeft dc Thailandse regering zich op het standpunt ge steld dat ze deze vluchtelingen alleen op doortocht wilde toelaten. Maar liet is al lang duidelijk dal het merendeel het verblijf er als een definitieve zaak zal moeten gaan beschouwen. En dan moeten er definitieve oplossingen komen. Dan moet er zo snel mogelijk een eind worden gemaakt aan dat uit zichtloze bestaan in de kampen bij de grens waar het grootste probleem steeds is: het massale niets-doen. Dr Berta: „Toen we hier als staf van de VN- vluchtelingenorganisatie arri veerden heerste er een complete nood situatie. Onze eerste zorg was; een bed. eten en doktershulp voor de mensen. Via het ministerie van binnenlandse zaken van Thailand hebben we rede lijk goede regelingen kunnen treffen dat de voedselhulp en de andere eerste voorzieningen uit de VN-fondsen de In principe wordt voor de uiteindelijke oplossing van het vluchtelingenpro bleem in Thailand een ruwe driedeling gemaakt: 1. er zijn beperkte kansen voor vesti ging in een zogenaamde 'derde land' isinds juni 1975 zijn er onge veer 30.000 toegelaten, in hoofdzaak in de Verenigde Staten en Frank rijk): 2. repatriëring naar het land van her komst i uiterst delicate aangele genheid, waarover goed overleg moet worden gevoerd en waarvoor op hel ogenblik geen campagne wordt gevoerd); 3. vestiging in Thailand zelf, waartoe de vluchtelingen in staat moeten worden gesteld om een eigen be staan op te bouwen. De VN-vertegenwoordigïng voor vluchtelingenzaken in Bangkok pro beert de Thailandse regering ervan te overtuigen dat zij vroeger of later komt te staan voor de vraag wat er moet gebeuren met de grote groep vluchtelingen 'die nergens aan vol doet'. Mensen die in geen ander land worden toegelaten en die ook niet kunnen repatriëren, Dr. Berta: „Het zal heel wat inspanning kosten om het zover te krijgen dat deze mensen zich zelf kunnen helpen op weg naar e andere toekomst dan die in het niets van vandaag, een toekomst op een ei gen stukje grond en met een eigen on derhoud. Er zijn voorzichtige plannen, er ko men besprekingen op gang vooi vesteringen. Het programma zo'n eerste aanzet kost veel geld. Als dat er eenmaal is krijgen we tenmin ste wat grond onder de voeten. En dat is het belangrijkste wat je een vluch teling kunt aanbieden". KAMP WAT CHAMAN Het grote 'mets doen' in ecu Thais vluchtelingenkamp vol Cambodjanen Maandag' begint in Nederland de week van "Vluchteling 1976'. een grote nationale actie bedoeld om 30.000 vluchtelingen in Azië. Afrika en Latijns-Amerika een zinvol be staan te kunnen geven. Om dat waar te kunnen maken zal de inzameling een be drag van f 15 miljoen op tafel moeten bren gen. Met gemiddeld 500 gulden uit het Ne derlandse hulpplan kan één vluchteling via gerichte hulp aan werk (meestal in de land bouw). huisvesting, medische verzorging en voeding in een overgangsperiode worden geholpen. De resultaten van een Neder- landsë actie in 1966 ten bate van Tibetaanse vluchtelingen in India hebben dat bewezen. De actie 'Vluchteling 1976' richt zich op 20.000 door de oorlog in Indo-China op drift geraakte mensen in Thailand. Laos en Vietnam, op 6000 Afrikaanse vluchtelin gen die met levensgevaar zijn uitgeweken naar Tanzania en Soedan, op 2500 vluchte lingen in Latijns-Amerika en op 1500 men sen die in een nog nader aan te wijzen ge bied kunnen worden gehnlnpn Huis aan huis zullen volgende week duizen den vrijwilligers van plaatselijke actieco mités inzamelingsenvelopjes en informa tiemateriaal bezorgen. Op vrijdag 29 okto ber. de slotavond. zullen de envelopjes wor den opgehaald. Wie is die 'vluchteling van 1976' en wat kan er van Nederland uit via solide bestedings kanalen voor deze thuisloze met zijn uit zichtloze toekomst worden gedaan? Op uitnodiging van de stichting 'Vluchteling 1976' reisde onze redacteur Kees van der Maas enkele weken door Zuidoost-Aziê. In India bezocht hij de nederzettingen voor Tibetaanse vluchtelingen, gebouwd met geld uit de inzamelingsactie van 1966. In Thailand maakte hij een tocht van enkele duizenden kilometers langs vluchtelingen kampen in het grensgebied met Laos en Cambodja, waar 'het grote wachten op een definitieve oplossing' nu al weer enkele ja ren regeert. Op deze pagina de eerste im pressies. Khangsar. ..Iedere Tibetaanse jongen wil eigenlijk monnik worden Je hebt waardigheid, wordt met respect be handeld. je betekent iets. Het is een goede gewoonte bij ons dat uit elk ge zin minstens één jongen het celiba- taire leven van monnik kieslZelf ging ik op 7-jarige leeftijd het klooster bin nen. Met de pij om heb ik de vlucht uit Tibet beleefd. Ik was inmiddels toege treden tot de orde van de Gelukpa- monniken. die nu hier hun basis heb ben. Na de opstand in 1953 trok ik eerst naar centraal Tibet' „In maart 1959 liepen er sterke geruch ten dat de Dalai Lama zou worden ge kidnapt. In die dagen werden veel hoogwaardigheidsbekleders door de Chinezen vermoord. Zoals bij zoveleti rijpte ook in mij tijdens de oorlog het denkbeeld om te vluchten Met mijn gidsmonnik trok ik door het land, We kwamen tot op zo'n zestig kilometer van de hoofdstad Lhasa. Vijftien da gen achtereen hebben we gelopen in de richting van de Indische grens. On der bombardementen, tussen lijken en kapotgeschoten huizen, door de jungle en de modder Ik heb nadien nooit meer iets van mijn familie gehoord „Mijn vader, moeder, broer en zuster zitten in een land waar de Tibetaanse cultuur is kapot gemaakt, onze gods dienst is uitgebannen. Er is hier en daar wat ondergronds verzet. Een en kele keer nog komt een vluchteling de grens over. Via Nepal druppelen soms berichten binnen over de toestand in Tibet. We zijn een beetje de joden van het Verre Oosten, leven met onze cul tuur in ballingschap In India had Teetee Khangsar het ge luk dat hij 'geadopteerd' werd door een Tibetaanse handelaar, die er voor zorgde dat hij op internationale scho len terecht, kwam. Eerst in Pondicher- ry, vervolgens op een internaat voor jonge lama's in het noorden van het land. „En toen. in 1968. '69 en '70 werd het Europa. Nederland. Een opleiding voor business-administration en ma nagement op Nyenrode. Die periode is het breekpunt in mijn leven geworden. Ik had de kans voor de studie gekregen op voorwaarde dat ik er iets mee zou doen voor mijn volk". „In Nederland kwam ik in contact met de Myrada-ontwikkelingsorganisatie voor de Tibetanen. Daar hadden ze iemand nodig die er hard aan wilde trekken. Dat fascineerde me. Ik heb toen de beslissing genomen om hef re ligieuze leven te verlaten. Achteraf be zien heb ik als monnik veel geleerd, veel ervaring opgedaan die me nog goed van pas kan komen" Terugkeer? Zal wat er is overgebleven van het oude, onherbergzame Tibet ooit wor telen in India'? Ms je het op de man af vraagt zullen de Tibetaanse vluchte lingen het meestal hardnekkig ont kennen- De Dalai Lama met zijn rege ring in ballingschap blijft zijn volge lingen voorhouden dat eens het mo ment van de terugkeer komt. Of ze er allemaal even vast in geloven'? De ou deren zeggen doorgaans „ja", maar la ten toch merken dat ze niet graag op geven wat ze nu in India als vluchte ling hebben opgebouwd, Sommige jongeren aarzelen, bang om mond dood te worden gemaakt in een Tibet dat straks misschien toch anders zal blijken te zijn dan ze zich hebben voorgesteld. In ieder geval heeft het levend geble ven vooruitzicht op de terugkeer de Tibetanen in India bij elkaar gehou den en het elan gegeven om met bui tenlandse. gerichte hulp voor 30.000 vluchtelingen de basis onder een nieuw, zelfstandig bestaan te leggen. Of in dat bestaan werkelijk ooit nog verandering zal komen? In het gast huis van de nederzetting Kollegal kwam een vinnig onderwijzeresje er heel terloops heel rond voor uit: „Waarschijnlijk blijft het. een eeuwige hoop"

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1976 | | pagina 21