Belfast in de greep van de terreur Scenario voor Thaise staatsgreep PZC/opinie en achtergrond Spaanse regering onder druk van rechts Kwestie van accent WOENSDAG 13 OKTOBER 1976 Onze redacteur Ron Brown, die onlangs in Belfast was. stond daar voor een ongewoon probleem. Hij moest zich in Noord-lerland in vele gevallen voor Ne derlander laten doorgaan uit veiligheidsovencegingen. Brown is Engelsman en heeft dus ook een Brits paspoort. Hij ivas echter door Noordierse collega's geicaarschuwr: in een willekeurige taxi te stappen omdat men aan zijn uitspraak zou horen dat hij Engelsman was. In Ulster geven veel agenten van de inlichtingendienst van het Britse leger zich uil voor journalist om op die manier gegevens te verzamelen over de IRA. Zij gebruiken daarvoor valse perskaarten een praktijk waar de Britse journalistenvakbond al eerder kritiek op heeft uitgeoefend omdat dit hel leven van bona fide journalisten in gevaar brengt. Nu zijn er in Belfast icel enkele taxibedrijven die altijd te vertrouwen zijn. maar er zijn ook ondernemingen die loyaal zijn aan katholieke of protestante zijde. In zo'n taxi moest Brown een theatraal Nederlands accent in zijn Engelse uit spraak brengen om te camoufleren dat hij Brit was. Had men hem echter gefouil leerd en zijn Britse paspoort gevonden met daarin een „ongewone'' i Nederland seperskaart, dan had de taxi hem naar een onvoorziene bestemming kunnen afvoeren. Het „valse" Nederlandse accent bleek echter afdoende te zijn... Een bijna dagelijks beeld in Belfast: zwaar gewapende militairen bij een brandend gebouw. BELFAST - Een reiziger naar Noord-lerland merkt in Londen al dat hij op weg is naar een gevarenzone. Op het vliegveld Heathrow wordt de vlucht naar Belfast eerder omgeroepen dan normaal is. Men kan niet langs de gewone weg „inchecken" (de bagage afleve ren en een boordkaart in ontvangst nemen) bij de vele balies van British Airways. Met alle bagage moet men zich melden bij de uitgang die naar het vliegtuig leidt. Daar krijgt men dan eindelijk zijn „boarding-card" en vervolgens stort het veiligheidspersoneel zich op de passagiers. Men wordt gefouilleerd, alle bagage moet opengemaakt worden en alles wordt doorzocht. Niet met de nonchalance waarmee het vaak op Schiphol gebeurt, maar grondig. De veiligheidsmensen blijken niet ontvankelijk voor grapjes („U boft, er zit geen vuile was in") om de sfeer wat. te verlichten. Vervolgens wordt aan de passagiers sterk de indruk gegeven dat zij aan een besmettelijke ziekte lijden. Alle bagage wordt afgenomen. Ook hand bagage, die in een plastic zak gesloten wordt, blijft in handen van de veilig heidsmensen. Een enkel krantje, boek of tijdschrift is toegestaan. De passa giers blijven dan wachten in een geï soleerde ruimte met enkel banken en stoelen totdat zij aan boord kunnen gaan. Bij de landing op het vliegveld van Belfast wordt de sfeer van geweld nog eens benadrukt door soldaten die met geweer in de aanslag om het toestel gaan staan. Als een gewillige kudde lopen de passagiers naar een tochtige gang waar de in plastic zakken ver pakte handbagage met chaotisch ge schuifel en hieen-en-weer-geloop uit gezocht moet worden. Dan volgt de andere bagage en... wéér een onder zoek door de veiligheidsdienst. De taxi die de reiziger van het vlieg veld gedurende een rit van 25 minuten naar Belfast brengt, wordt na drie mi nuten al aangehouden bij de perma nente controlepost van het Britse le ger die de enige weg van en naar de luchthaven bewaakt. Hier staan, behalve zwaar gewapende soldaten, ook honden klaar om explo sieven uit te snuffelen. Onder de loop van een machinepistool rijdt de wagen op langs een bord met de woorden: „Koplampen doven". De militairen la ten de taxi passeren: de chauffeurs die van en naar de luchthaven rijden zijn bekend. Tegen deze tijd zal zich van de meeste reizigers een gevoel van onbehagen hebben meester gemaakt. Vol van nieuws over IRA-kapingen van au to's, kijkt men met argwaan naar ie dere geparkeerde wagen of lopende mannen langs de eenzame weg die naar de Noordierse hoofdstad voert. Volgens de taxichauffeurs van Belfast is dat echter een vertekend beeld van Noord-lerland. Tot vervelens toe hoort men ze herhalen: „Mensen denken dat 'de kogels je hier om de oren vliegen. Zo 'is het met. De nieuwsmedia overdrij ven de zaak. Zé. rapporteren alleen maar geweldplegingen". Het geruststellende praatje „wordt echter vaak ondermijnd door de aan blik van geblakerde gebouwen langs -de weg. De aankomst bij het Conway Hotel in Dunmurry is bijvoorbeeld een belevenis gelijk aan het betreden van een gevangenis. Aan het einde van de oprijlaan door een lommerrijk terrein ziet men eerst de geblakerde ruine van het „oude" hotel waar herstelwerk zaamheden pas begonnen zijn. Zes maanden geleden drong een terrorist met een bom het hotel binnen. De ex plosie veroorzaakte een grote brand en verwoestte het Conway Hotel. Het nieuwe hotel, vlak naast de ruine. ligt achter een hoog hek. Een bewaker opent een poort en de gast krijgt toe gang tot een soort kleedhokje met één ingang voor mannen en één voor vrouwen. Dan volgt het bekende ri tueel: fouilleren, koffers open en door zoeken. Vervolgens mag de gast een betonnen pad betreden terwijl de be waker in een microfoon vertelt wie er aan komt en hoeveel bagage deze per soon bij zich heeft. Aan het eind van de wandeling naar het hotel is een deur met een spiegel. Na een tijdje gaat een zoemer en draait de deur open. De spiegel blijkt aan de andere kant ge woon doorzichtig te zijn en de bewaker binnen het hotel heeft ruimschoots de gelegenheid gehad de naderende be zoeker te bestuderen en te vergelijken met de mondelinge gegevens van de poort om te zien of er plotseling geen stuk bagage verdwenen of bijgekomen is. Het is moeilijk te zeggen of deze bewa king nu geruststellend of onheilspel lend is. Mogelijk is het wel goed om dagelijks aan de aanwezigheid van terreur herinnerd te worden, zoals in de Tweede Wereldoorlog in Engeland posters hingen met de leuze: „Pas op de vijand is overal!" Maar het bevor dert de gemoedsrust niet. Wat echter in scherp contrast met deze situatie is, is de houding van de Noordieren zelf. Bij de meeste mensen die men ontmoet, is geen schijntje argwaan of vijandigheid te ontdekken Integendeel, ze zijn ongewoon harte lijk, behulpzaam, vriendelijk en heel gemakkelijk te benaderen. Ongemakken als die welke heersen in het centrum van Belfast, worden met onverwoestbare Ierse humor ver werkt. Het centrum is volledig afge grendeld. Bezoekers moeten dooi poorten naar binnen. Alleen bussen mogen er rijden en wagens die bestel lingen afleveren of voor onderhouds werkzaamheden nodig zijn. Alles wordt scherp bewaakt door het leger. Bij iedere ingang ondergaat men het onderzoek van tassen, pakjes en dozen en het fouilleren. Buiten deze vesting rijden de patrouil les in de zone waar geen auto gepar keerd mag worden zonder dat er ie mand bij blijft. Met korte tussenpozen ziet men pantserwagens of jeeps van het leger, evenals jeeps van de politie van Ulster. Soldaten en politiemannen zijn zwaar bewapend. Bij de poorten naar het centrum zijn door het legei wachthuisjes van zware stenen ge bouwd met een overhangend dak. Veel gebouwen buiten het centrum zijn uitgebrand of „wegens bomscha- de" gesloten. Men heeft dan ook snel de neiging om de sloop van krotten wijken daar ook toe te rekenen. Wie de Belfast Telegraph - een krant die vóór de banden van Ulster met Engeland is, dat politiek erg gema tigd en fel antie-terreur bezoekt om een redacteur te spreken of een adver tentie op te geven, wordt door veilig heidsmensen gefouilleerd en even tuele tassen of pakjes worden door zocht. Vervolgens moet de persoon oi afdeling die de bezoeker wil hebben telefonisch toestemming geven dat hij of zij mag binnenkomen. En ten slotte wordt de bezoeker voorzien van een plaatje met het woord „visitor' van en naar de plaats van bestem ming gescorleerd. Alle personeelsle den dragen plaatjes met hun foto en identiteitsgegevens. Rivaliteit Waar men ook veel verhalen over hoort, is de rivaliteit tussen het leger en de Noordierse politie. Persfotograaf Gerry Fitzgerald vertelt: „Ik stond bij een gebouw waar een bom was ont ploft en vroeg aan een Noordierse politie-inspecteur of ik naar de tweede verdieping mocht om een foto te ne men. De inspecteur zei dat het mocht, mits ik snel te werk ging en zo spoedig mogelijk weer buiten was. Dat hoorde een luitenant van het Britse leger die in de buurt stond. Die riep naar een soldaat: „Bewaak die deur!" Ik kon er niet door. De politie-inspecteur' riep naai' twee van zijn mannen: „Pak die 'soldaat1'. De luitenant riep er weer twee van zijn mannen bij. Het werd een klucht. Maar het leger en de politie lig gen vaker met elkaar overhoop omdat ze aan elkanders bevoegdheden tor nen. Het leger houdt bijvoorbeeld au to's aan om de bestuurders naar hur verzekeringspapieren te vragen. De politie beschouwt dat als ongeoor loofd". Ook Jim Gray van de Belfast Tele graph heeft zo'n verhaal: „Schuin tegenover onze krant was een groot gebouw waar een brandbom was afge gaan Het was maar een kleine bom en de twee agenten die het eerst ter plekke waren, hadden erop kunnen plassen om het vuur te doven. Maai het leger eiste dat iedereen het gebouw onmiddellijk verliet. Gevolg: het vuur breidde zich uit en het gebouw brandde af. Enorme schade". Men zou denken dat de inwoners van Belfast met al dat geweld om hen heen iedere gelegenheid zouden aangrijpen om de stad te verlaten. Plaatselijke autoriteiten zijn buiten Belfast be gonnen met de bouw van een nieuwe stad, Craigavon. Mensen dre daarheen trekken wordt van regeringszijde een bedrag verstrekt dat varieert van bijna 500 pond tot meer dan 800 pond (ongeveer 2500 tot 4000 gulden). De stad is modern en heeft alle nodige fa ciliteiten. Er is een zwembad, er zijn wandelpaden, een modern winkelcen trum en moderne, ruime huizen.Toch is de reactie op dit project teleurstel lend tot dusver. De inwoners van Bel fast voelen zich verbonden aan him troosteloze, grauwe straten van ge weld. De Shankill Road, Falls Road. Crumlin Road zijn heilige grond voor de bewoners. Hun katholieke of pro testante „stam" is daar gevestigd en ze verdedigen hun territorium dan ook met geweld en door middel van barri cades als het moet. De regering pro beert via televisieadvertenties de be volking alsnog los te weken van hun wijken. Bij een bezoek aan Belfast is het wijs om eerst te vragen in welke wijken het veilig wandelen is. Wie zich in de ka tholieke of protestante „trouble area's" begeeft, loopt de kans opge pakt te worden door de katholieke oi protestante extremisten, die immer bevreesd zijn voor spionnen van het leger. Een Britse fotograaf die na een incident in de Shankill Road wat te lang bleef hangen, voelde zich ineens van achteren beetgepakt terwijl een zak over zijn hoofd werd gedaan. Hij werd een auto ingeduwd en wegge voerd. Op dat moment dacht de foto graaf dat hij naar een eenzaam veld zou worden gebracht om doodgescho ten te worden. Maar de IR A-mannen brachten hem naar een huis waar hij 24 uur lang verhoord werd. De terroristen probeerden vast te stellen of hij een als fotograaf poserende agent was van de inlichtingendienst van het Britse le ger. Na die 24 uur lieten zij hem gaan: ongedeerd maar hevig ontdaan. Er zijn echter voldoende wijken waar men ongestoord kan rondlopen. Als men geen bezwaar heeft tegen het fouilleren bij het betreden van ieder restaurant, postkantoor, bank of kan toorgebouw, lijkt alles volkomen nor maal. Dit geldt echter vooral overdag, 's Nachts is het beter niet al te laat op straat te zijn. Overleven in Ulster is een kwestie van verstand gebruiken, opletten en discreet zijn, Bij de terugrit naar de luchthaven zeggen de taxichauffeurs: „Toch niet zo slecht als u gedacht had, niet waar?" Menig passagier zal daar be vestigend op antwoorden, omdat hij geen bom gehoord heeft en geen schot gelost zag. Maar men is zich er wel terdege van bewust dat het ieder moment zou kunnen gebeuren... (Van onze correspondent) MADRID - De Spaanse regering heeft het momenteel heel wat moeilijker met de druk van rechts dan met de eisen van links. De oppositie, met Coordïnacion Democratica voorop, is in haar in terne onenigheid verzand. Zij heeft nog steeds geen tastbaar al ternatief kunnen bieden voor de grondwetsherziening die de rege ring aankondigt, en verliest derhalve prestige en operationele kracht. den aanhangers heeft, verklaarde on langs dat zij een sociaal democratische ideologie aanhangt. En dat staat wel ver af van de ideeën van de zeven ex-ministers van Fran co, die de conservatieve Volksallian tie hebben opgericht. Uit op macht Deze conservatieve partij is uit op de macht: zij steunt de huidige regering niet, maar wil haar juist door Franco's ex-ministers vervangen. Daarom on derschrijft zij de felle kritiek in Fran co's schijnparlement tegen de demo cratische grondwetsherziening van de huidige regering. De conservatieven willen dat weer terugbrengen tot de schoonheidsoperaties, die Fraga Iri- bame in het vorige kabinet had voor gesteld. Op economisch gebied noemt de Volk salliantie het beleid van de huidige re gering „onsamenhangend en ontoe reikend". En dat ondanks het feit dat het kabinet-Suarez ook op dit punt duidelijk door de knien is gegaan voor de rechtse druk. Het pakket van eco nomische maatregelen dat de regering dit weekeinde bekendmaakte - na een felle touwtrekkerij tussen de politieke en de economische ministers - is een duidelijke overwinning voor de laat- sten. De loonsverhogingen in de met spanning verwachte CAO- onderhandelingen van de komende weken, die bijna 3 miljoen werknemers betreffen, zijn bij voorbaat beperkt tot het officile indexcijfer van de stijging in de kosten van het levensonderhoud. Dit cijfer ligt steevast onder de werke lijke inflatie. Het aantal werkuren mag niet verminderd worden in de nieuwe CAO's. De regering zal ingrijpen als het tot langdurige stakingen of andere vormen van arbeid sprotest komt. Bo vendien zagen de werkgevers hun be langrijkste wens in vervulling gaan: de regering maakt het gedurende één j aar gemakkelijker om personeel te onts laan. Naar verluidt willen de industrile werkgevers, om kosten te drukken, hun loonlijsten met ruwweg 8 procent inkrimpen, ondanks het feit dat er al bijna 1 miljoen werklozen in Spanje zijn. Als zoethoudertje voor de nog illegale vakbonden kwam er een wetsvoorstel tot vakbondsvrijheid. Maar die tekst wordt eerst voorgelegd aan Franco's schijnparlement, zodat de vakbonden met het volste recht het resultaat bij voorbaat „onaanvaardbaar" noemen. Het economische pakket kan dus op felle tegenstand rekenen en zal waar schijnlijk een „heet najaar" uitlok ken. Daarentegen winnen de conservatie ven snel aan samenhang en activiteit. Eind verleden week kondigden zeven van Franco's voormalige ministers de officiële oprichting van hun conser vatieve partij aan. Dit nieuwe rechtse front heet Alianza Popular (Volksal- liantïe). Om de Franco-getrouwen ge lukkig te maken, draagt deze dus niet de jarenlang officieel verboden naam „partij"; en om ook onder centrum duiven te kunnen schieten, noemt zij zich evenmin „conservatief'. Persoonlijkheden die elkaar onder Franco naar het politieke leven ston den, hebben nu de handen ineen ge slagen om het „linkse gevaar" het hoofd te bieden. Zoals bijvoorbeeld de „liberaal" Fraga Iribame en de „Opus Dei- technocraat" Lopez Rodo. Aan leiders ontbreekt het dus niet. en aan geld evenmin. Een aantal bankiers die viezen dat hun democratisch (links) Spanje een einde zou maken aan hun wurggreep op de Spaanse economie, beginnend met de nationalisatie van de grootste banken, stellen alvast één miljard peseta's. 40 miljoen gulden, ter beschikking van de nieuwe partij. Ledenwerving Het grootste probleem is nu leden te zoeken voor de Volksalliantie en daar bij komt dat geld goed van pas. Zo ver schenen maandag paginagrote adver tenties in de Spaanse pers om de voormalige leden van de jeugdbewe ging van Franco's staatspartij - een soort Hitleijugend die zich in latere ja ren rneer tot sportactiviteiten be perkte - aan te lokken. Deze adverten tie is getekend door 150 vrijwel onbe kende Spanjaarden, met één uitzon dering. Dat is Martinez Esteruelas, een ex-minister die ook een grote rol speelt in de Volksalliantie. In de eerste jaren na de Spaanse bur geroorlog werden minstens vier mil joen jonge Spanjaarden in vakantie kampen, sportverenigingen enz. rijp gemaakt voor Franco's politieke denkbeelden. Die vier miljoen leden van het eerste uur, die nu rond de 40 jaar oud zijn, vormen een interessante doelgroep voor de conservatieve par tij. Niet dat de Volksalliantie nu plot seling 4 miljoen aanhangers rijk zal worden, want veel voormalige leden van de jeugdbeweging voelen zich ver raden door de Franco-dictatuur. Zij werden indertijd volgestopt met belof ten over een groot en rechtvaardig Spanje onder generaal Franco. De werkelijkheid zag er echter anders uit. Een goed voorbeeld is een andere po litieke partij die enkele jaren geleden werd opgericht door voormalige jeugdleden, onder de naam Reforma Social. Deze partij, die al tienduizen- iDoor Jaap van Ginneken) Het „herstel van de orde" door het Thaise leger was geen spontane reactie op de stu dentenonrust van de laatste weken. In feite berust de staatsgreep op een scenario dat al ten minste zes maanden geleden, dus nog vóór de parlementsverkiezingen van april, is uitgewerkt. Al in maart van dit jaar heeft een van de sleutelfiguren in de hele operatie, Watana Keovimol. tegenover de buiten landse pers verklaard dat er „in oktober be langrijke gebeurtenissen plaats zouden vinden". Watana heeft zijn opleiding in de Verenigde Staten gehad en is na twaalf jaar terugge keerd om een van de belangrijkste adviseurs te worden van het ISOC. het operatiecom mando voor binnenlandse veiligheid, een door de CIA opgezette en gefinancierde mili taire organisatie ter bestrijding van het „communisme". Na verloop van tijd heeft Watana ontslag genomen uit deze over heidsdienst. om vlak voor de eerste democra tische verkiezingen van januari 1975 een schijnbaar boeddhistische beweging op te richten met denaam Nawapol (afkorting van ..Nations around the world and the piece of love" - de naties van de wereld en de vrede van de liefde). De vredelievendheid van deze organisatie uit zich erin. dat zij nieuwe leden „bij God en koning" liet zweren met alle middelen het atheistische communisme te bestrijden. Wa tana heeft tegenover de buitenlandse pers to.m. tegen Newsweek op 5 april van dit jaar) toegegeven dat zijn mensen verantwoorde lijk zijn voor 90 procent van de politieke ge welddaden die sindsdien zijn begaan. Grote fondsen De Nawapol werkt op zijn beurt nauw samen met de Krating Daeng (de wilde rode buffels) een rechtse paramilitaire jeugdorganisatie, die geleid wordt door Thaise veteranen uit het. Amerikaanse Vletnam-leger. Beiden be schikken over vrijwel onuitputtelijke fond sen voor propaganda en agitatie, moderne transportmiddelenverbindingsapparatuur, automatische wapens, etc. Zij vormden de speerpunt van een netwerk van fascistische bewegingen, dat duidelijk was opgezet om de jonge democratie te ondermijnen en de oude dictatuur te herstellen. Thailand was steeds een min of meer constitutionele monarchie met militaire regeringen. Ten tijde van de Vietnam-oorlog profiteerde het aanzienlijk van de Amerikaanse aanwe zigheid daar. Maar toen na de akkoorden van Parijs in 1973 de vrede terugkeerde en de „GI's" vertrokken, ontstond een ernstige economische crisis. In oktober van dat jaar demonstreerden studenten van de Thammasat-universiteit in Bangkok mas saal tegen de dictatuur van de premier, maarschalk Thanom Kittikachorn. en zijn plaatsvervanger, maarschalk Prapass. Hoewel het leger meer dan honderd studen ten doodde, moesten de generaals voor het eerst in veertig jaar het veld ruimen en plaats maken voor een burgerregering onder leiding van de rector van de universiteit. Het jaar 1974 werd daarop gekenmerkt door een krachtige ruk naar links. De studenten de monstreerden tegen de resten van de Ameri kaanse militaire aanwezigheid en tegen de Japanse economische invloed. Zij verbonden zich met de nieuw opgerichte vakhonden, die een eerste algemene staking voor loonsver hoging uitriepen. Ook verbonden ze zich met de radicaliserende boerenorganisaties, die een landhervorming afdwongen. Aan het eind van dat jaar werd een democratische grondwet afgekondigd, en aan het begin van het nieuwe jaar werden parlementsverkie zingen gehouden. Gematigden Gematigde hervormingsgezinden kregen de overhand, ook al hielden binnen- en buiten landse belangengroepen een stevige greep op de politieke partijen. In diezelfde tijd deed de verbannen maarschalk Thanom Kittika chorn een eerste poging om terug te keren, maar hij werd onmiddellijk onder huisairest geplaatst en vervolgens weer naar Singapore uitgewezen. Het leerde hem en zijn bondge noten dat het herstel van de dictatuur een zaak van langere adem was. Het hele jaar 1975 werd uitgetrokken om daarvoor het klimaat te scheppen. Er begon een zorgvul dig geplande campagne voor een fascistische ideologie, die een beroep deed op allerlei vage tradities en opriep tot een totale oorlog tegen het „rode gevaar". Oorganisatles als de Na- watol en de Kranting Daeng begonnen met het systematisch vermoorden van linkse boeren en vakbondsleiders en het opblazen van partijkantoren en studentenhoofdkwar tieren. Bij massameetings en demonstraties werden steevast granaten in de menigte ge gooid. Zelden werden de schuldigen door po litie en militairen gepakt en aan de justitie overgeleverd. Dat is het klimaat waarin in april 1976 nieuwe verkiezingen werden gehouden. In de hoofdstad Bangkok kwam slechts een derde van de stemgerechtigden op. Op het platteland werden vele kiezers geïntimi deerd. De conservatieven wonnen, maar het waren nog steeds burgers en niet militairen, die de macht hadden. En op één ding hadden ze zich bi.j voorbaat vastgelegdG de reste rende Amerikaanse legeronderdelen moes ten vertrekken, alleen een paar honderd „militaire adviseurs" (merendeels CIA- mensen) mochten blijven. Dat was eind juli. Scenario Op dat moment trad het staatsgreepscena rio in werking. En het is volledig in overeen stemming met alle simulatiespelen die daar over in de Verenigde Staten bestaan. Midden augustus: provocatie nummer 1. Ex-dictator Prapass keert terug om de reacties te testen. De studenten demonstreren en er vallen ver scheidene doden. Premier Seni Pramot wijst hem uit naar Taiwan, maar Prapass' enige bondgenoten in de regering spelen het spel mee. De beide vice-premiers voor binnen landse zaken, Samak en Somboon eisen on middellijk een officieel onderzoek naar de schuld van Prapass en Thanomn met de be doeling hen schoon te wassenm. Midden september: provocatie nummer 2. Ex-dictator Thanom keert terug en neemt als monnik zijn intrek in een boeddhistische tempel - veelvuldig steunpunt van de fascis tische beweging. Premier Seni Pramot wil hem uitwijzen naar Singapore. Maar de beide vice-premiers voor binnenlandse zaken. Sa- mak en Somboon, weigeren. De premier trekt hieruit zijn conclusie en biedt het ontslag van de regering aan bij koning Bhoemibol. Deze is inmiddels, net als vele rechtse politici, op audintie geweest bij de monnik en maar schalk Thanom Kittikachorn: hij aanvaardt daarop het ontslag van de beide vice- premiers. maar alleen op de voorwaarde dat premier Seni Pramot de post van defensie overdraagt aan een andere generaal. Sangad Shalowijoo. Bovendien worden ook twee an dere van de vier nieuwe vice-premiers hoge militairen. De premier stemt toe en bereidt daarmee zijn eigen ondergang voor. Het to neel is gereed voor het laatste bedrijf. Laatste bedrijf Eind september volgt provocatie nummer 3. Een speciale politiepatrouille houdt twee studenten aan die affiches tegen Thanom aanplakken. Ze slaan ze met knuppels be wusteloos en hangen ze vervolgens zonder enige vorm van proces in het openbaar op. De studenten reageren zoals verwacht. Ze weigeren colleges te lopen, schorten de examens op en bezetten, net als drie jaar eerder, de belangrijkste universiteit Thammasat. Wanneer burgerpremier Seni Pramot op 5 oktober zijn nieuwe regering voorstelt, is zijn lot al bezegeld. Diezelfde nacht komen de fascisten en militairen ge zamenlijk in beweging. Bij het ucntendgloren rammen vrachtauto's de hekken van het universiteitsterrein in en openen de Krating Daeng-knokploegen met machinegeweren het vuur op alles wat be weegt. Volgens ooggetuigen beschikken ze over zenders en portofoons en worden ze ge dekt door de politie. Er vallen 41 doden, 167 gewonden en er worden 1700 studenten ge vangen genomen. Ze moeten ach uitkleden en naast elkaar op de grond liggen met de handen boven het hoofd. Sommigen worden eruit gepikt, door de commando's gelyncht, aan de bomen opgeknoopt. Veel hiervan is op foto's vastgelegd en door buitenlandse pers bureaus verspreid. Dat het optreden van de fascisten met dat van de militairen is gecoördineerd, blijkt uit het feit dat op dat zelfde moment elders in de stad nog eens 1300 studenten en 800 politici van hun bed worden gelicht. Kort daarop maakt de minister van defensie bekend dat hij de burgerpremier onder zijn „bescher ming" heeft gesteld en dat een nationale raad de macht heeft overgenomen. „Wij moeten de democratie stapsgewijs voorbereiden", zo maakt hij over radio en tv bekend. Daartoe zijn de grondwettelijke vrijheden opge schort. het parlement ontbonden, de partijen en vakbonden verboden, samenkomsten van meer dan vyf personen strafbaar gesteld, n miljoen boeken in beslag genomen en de kranten onder toezicht geplaatst, De belang rijkste man in de censuurcommissie is de eerder verwijderde vice-premier voor binnen landse zaken Samak. Nieuw Vietnam? Het lijkt erop dat met dit alles de ontwikke ling naar een nieuw „Vietnam" versneld is. Aan de ene kant ligt een tersluikse uitbrei ding van het aantal Amerikaanse militaire adviseurs in de lijn van de verwachtingen, alsmede een stille heropening van de be langrijkste elektronische spionnagebasis Ramasoen. Kortom, herstel van het laatste steunpunt van de Verenigde Staten op het, Zuidoost-Aziatische vasteland. Aan de andere kant ligt het voor de hand dat veel leden van de democratische oppositie zich nu bij de communistische guerrilla zul len aansluiten, die al met 10.000 man op het platteland actiefis en nu zeker op meer steun uit de revolutionaire buurlanden kan gaan rekenen. Doet het staatsgreepscenario sterk aan dat van Chili denken, de verdere ontwik keling doet een nieuw „Vietnam" vrezen. In oktober 1975 voorspelde iemand in Bangkok mij: „Binnen een jaar zijn de militairen hier weer aan de macht". En na een korte pauze voegde hij daaraan toe: „En binnen tien jaar de communisten".

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1976 | | pagina 4