Belfast in de greep
van de terreur
Scenario voor Thaise staatsgreep
PZC/opinie en achtergrond
Spaanse regering
onder druk
van rechts
Kwestie van accent
WOENSDAG 13 OKTOBER 1976
Onze redacteur Ron Brown, die onlangs in Belfast was. stond daar voor een
ongewoon probleem. Hij moest zich in Noord-lerland in vele gevallen voor Ne
derlander laten doorgaan uit veiligheidsovencegingen. Brown is Engelsman en
heeft dus ook een Brits paspoort. Hij ivas echter door Noordierse collega's
geicaarschuwr: in een willekeurige taxi te stappen omdat men aan zijn
uitspraak zou horen dat hij Engelsman was. In Ulster geven veel agenten van de
inlichtingendienst van het Britse leger zich uil voor journalist om op die manier
gegevens te verzamelen over de IRA. Zij gebruiken daarvoor valse perskaarten
een praktijk waar de Britse journalistenvakbond al eerder kritiek op heeft
uitgeoefend omdat dit hel leven van bona fide journalisten in gevaar brengt.
Nu zijn er in Belfast icel enkele taxibedrijven die altijd te vertrouwen zijn. maar
er zijn ook ondernemingen die loyaal zijn aan katholieke of protestante zijde. In
zo'n taxi moest Brown een theatraal Nederlands accent in zijn Engelse uit
spraak brengen om te camoufleren dat hij Brit was. Had men hem echter gefouil
leerd en zijn Britse paspoort gevonden met daarin een „ongewone'' i Nederland
seperskaart, dan had de taxi hem naar een onvoorziene bestemming kunnen
afvoeren. Het „valse" Nederlandse accent bleek echter afdoende te zijn...
Een bijna dagelijks beeld in Belfast: zwaar gewapende militairen bij een brandend gebouw.
BELFAST - Een reiziger naar Noord-lerland merkt in Londen al
dat hij op weg is naar een gevarenzone. Op het vliegveld Heathrow
wordt de vlucht naar Belfast eerder omgeroepen dan normaal is.
Men kan niet langs de gewone weg „inchecken" (de bagage afleve
ren en een boordkaart in ontvangst nemen) bij de vele balies van
British Airways. Met alle bagage moet men zich melden bij de
uitgang die naar het vliegtuig leidt.
Daar krijgt men dan eindelijk zijn „boarding-card" en vervolgens
stort het veiligheidspersoneel zich op de passagiers. Men wordt
gefouilleerd, alle bagage moet opengemaakt worden en alles
wordt doorzocht. Niet met de nonchalance waarmee het vaak op
Schiphol gebeurt, maar grondig. De veiligheidsmensen blijken
niet ontvankelijk voor grapjes („U boft, er zit geen vuile was in")
om de sfeer wat. te verlichten.
Vervolgens wordt aan de passagiers
sterk de indruk gegeven dat zij aan
een besmettelijke ziekte lijden. Alle
bagage wordt afgenomen. Ook hand
bagage, die in een plastic zak gesloten
wordt, blijft in handen van de veilig
heidsmensen. Een enkel krantje, boek
of tijdschrift is toegestaan. De passa
giers blijven dan wachten in een geï
soleerde ruimte met enkel banken en
stoelen totdat zij aan boord kunnen
gaan.
Bij de landing op het vliegveld van
Belfast wordt de sfeer van geweld nog
eens benadrukt door soldaten die met
geweer in de aanslag om het toestel
gaan staan. Als een gewillige kudde
lopen de passagiers naar een tochtige
gang waar de in plastic zakken ver
pakte handbagage met chaotisch ge
schuifel en hieen-en-weer-geloop uit
gezocht moet worden. Dan volgt de
andere bagage en... wéér een onder
zoek door de veiligheidsdienst.
De taxi die de reiziger van het vlieg
veld gedurende een rit van 25 minuten
naar Belfast brengt, wordt na drie mi
nuten al aangehouden bij de perma
nente controlepost van het Britse le
ger die de enige weg van en naar de
luchthaven bewaakt.
Hier staan, behalve zwaar gewapende
soldaten, ook honden klaar om explo
sieven uit te snuffelen. Onder de loop
van een machinepistool rijdt de wagen
op langs een bord met de woorden:
„Koplampen doven". De militairen la
ten de taxi passeren: de chauffeurs die
van en naar de luchthaven rijden zijn
bekend.
Tegen deze tijd zal zich van de meeste
reizigers een gevoel van onbehagen
hebben meester gemaakt. Vol van
nieuws over IRA-kapingen van au
to's, kijkt men met argwaan naar ie
dere geparkeerde wagen of lopende
mannen langs de eenzame weg die
naar de Noordierse hoofdstad voert.
Volgens de taxichauffeurs van Belfast
is dat echter een vertekend beeld van
Noord-lerland. Tot vervelens toe hoort
men ze herhalen: „Mensen denken dat
'de kogels je hier om de oren vliegen. Zo
'is het met. De nieuwsmedia overdrij
ven de zaak. Zé. rapporteren alleen
maar geweldplegingen".
Het geruststellende praatje „wordt
echter vaak ondermijnd door de aan
blik van geblakerde gebouwen langs
-de weg. De aankomst bij het Conway
Hotel in Dunmurry is bijvoorbeeld een
belevenis gelijk aan het betreden van
een gevangenis. Aan het einde van de
oprijlaan door een lommerrijk terrein
ziet men eerst de geblakerde ruine van
het „oude" hotel waar herstelwerk
zaamheden pas begonnen zijn. Zes
maanden geleden drong een terrorist
met een bom het hotel binnen. De ex
plosie veroorzaakte een grote brand en
verwoestte het Conway Hotel.
Het nieuwe hotel, vlak naast de ruine.
ligt achter een hoog hek. Een bewaker
opent een poort en de gast krijgt toe
gang tot een soort kleedhokje met één
ingang voor mannen en één voor
vrouwen. Dan volgt het bekende ri
tueel: fouilleren, koffers open en door
zoeken. Vervolgens mag de gast een
betonnen pad betreden terwijl de be
waker in een microfoon vertelt wie er
aan komt en hoeveel bagage deze per
soon bij zich heeft. Aan het eind van de
wandeling naar het hotel is een deur
met een spiegel. Na een tijdje gaat een
zoemer en draait de deur open. De
spiegel blijkt aan de andere kant ge
woon doorzichtig te zijn en de bewaker
binnen het hotel heeft ruimschoots de
gelegenheid gehad de naderende be
zoeker te bestuderen en te vergelijken
met de mondelinge gegevens van de
poort om te zien of er plotseling geen
stuk bagage verdwenen of bijgekomen
is.
Het is moeilijk te zeggen of deze bewa
king nu geruststellend of onheilspel
lend is. Mogelijk is het wel goed om
dagelijks aan de aanwezigheid van
terreur herinnerd te worden, zoals in
de Tweede Wereldoorlog in Engeland
posters hingen met de leuze: „Pas op
de vijand is overal!" Maar het bevor
dert de gemoedsrust niet.
Wat echter in scherp contrast met
deze situatie is, is de houding van de
Noordieren zelf. Bij de meeste mensen
die men ontmoet, is geen schijntje
argwaan of vijandigheid te ontdekken
Integendeel, ze zijn ongewoon harte
lijk, behulpzaam, vriendelijk en heel
gemakkelijk te benaderen.
Ongemakken als die welke heersen in
het centrum van Belfast, worden met
onverwoestbare Ierse humor ver
werkt. Het centrum is volledig afge
grendeld. Bezoekers moeten dooi
poorten naar binnen. Alleen bussen
mogen er rijden en wagens die bestel
lingen afleveren of voor onderhouds
werkzaamheden nodig zijn. Alles
wordt scherp bewaakt door het leger.
Bij iedere ingang ondergaat men het
onderzoek van tassen, pakjes en dozen
en het fouilleren.
Buiten deze vesting rijden de patrouil
les in de zone waar geen auto gepar
keerd mag worden zonder dat er ie
mand bij blijft. Met korte tussenpozen
ziet men pantserwagens of jeeps van
het leger, evenals jeeps van de politie
van Ulster. Soldaten en politiemannen
zijn zwaar bewapend. Bij de poorten
naar het centrum zijn door het legei
wachthuisjes van zware stenen ge
bouwd met een overhangend dak.
Veel gebouwen buiten het centrum
zijn uitgebrand of „wegens bomscha-
de" gesloten. Men heeft dan ook snel
de neiging om de sloop van krotten
wijken daar ook toe te rekenen.
Wie de Belfast Telegraph - een krant
die vóór de banden van Ulster met
Engeland is, dat politiek erg gema
tigd en fel antie-terreur bezoekt om
een redacteur te spreken of een adver
tentie op te geven, wordt door veilig
heidsmensen gefouilleerd en even
tuele tassen of pakjes worden door
zocht. Vervolgens moet de persoon oi
afdeling die de bezoeker wil hebben
telefonisch toestemming geven dat
hij of zij mag binnenkomen. En ten
slotte wordt de bezoeker voorzien van
een plaatje met het woord „visitor'
van en naar de plaats van bestem
ming gescorleerd. Alle personeelsle
den dragen plaatjes met hun foto en
identiteitsgegevens.
Rivaliteit
Waar men ook veel verhalen over
hoort, is de rivaliteit tussen het leger en
de Noordierse politie. Persfotograaf
Gerry Fitzgerald vertelt: „Ik stond bij
een gebouw waar een bom was ont
ploft en vroeg aan een Noordierse
politie-inspecteur of ik naar de tweede
verdieping mocht om een foto te ne
men. De inspecteur zei dat het mocht,
mits ik snel te werk ging en zo spoedig
mogelijk weer buiten was. Dat hoorde
een luitenant van het Britse leger die
in de buurt stond. Die riep naar een
soldaat: „Bewaak die deur!" Ik kon er
niet door. De politie-inspecteur' riep
naai' twee van zijn mannen: „Pak die
'soldaat1'. De luitenant riep er weer
twee van zijn mannen bij. Het werd een
klucht. Maar het leger en de politie lig
gen vaker met elkaar overhoop omdat
ze aan elkanders bevoegdheden tor
nen. Het leger houdt bijvoorbeeld au
to's aan om de bestuurders naar hur
verzekeringspapieren te vragen. De
politie beschouwt dat als ongeoor
loofd".
Ook Jim Gray van de Belfast Tele
graph heeft zo'n verhaal: „Schuin
tegenover onze krant was een groot
gebouw waar een brandbom was afge
gaan Het was maar een kleine bom en
de twee agenten die het eerst ter
plekke waren, hadden erop kunnen
plassen om het vuur te doven. Maai
het leger eiste dat iedereen het gebouw
onmiddellijk verliet. Gevolg: het vuur
breidde zich uit en het gebouw
brandde af. Enorme schade".
Men zou denken dat de inwoners van
Belfast met al dat geweld om hen heen
iedere gelegenheid zouden aangrijpen
om de stad te verlaten. Plaatselijke
autoriteiten zijn buiten Belfast be
gonnen met de bouw van een nieuwe
stad, Craigavon. Mensen dre daarheen
trekken wordt van regeringszijde een
bedrag verstrekt dat varieert van
bijna 500 pond tot meer dan 800 pond
(ongeveer 2500 tot 4000 gulden). De
stad is modern en heeft alle nodige fa
ciliteiten. Er is een zwembad, er zijn
wandelpaden, een modern winkelcen
trum en moderne, ruime huizen.Toch
is de reactie op dit project teleurstel
lend tot dusver. De inwoners van Bel
fast voelen zich verbonden aan him
troosteloze, grauwe straten van ge
weld. De Shankill Road, Falls Road.
Crumlin Road zijn heilige grond voor
de bewoners. Hun katholieke of pro
testante „stam" is daar gevestigd en ze
verdedigen hun territorium dan ook
met geweld en door middel van barri
cades als het moet. De regering pro
beert via televisieadvertenties de be
volking alsnog los te weken van hun
wijken.
Bij een bezoek aan Belfast is het wijs
om eerst te vragen in welke wijken het
veilig wandelen is. Wie zich in de ka
tholieke of protestante „trouble
area's" begeeft, loopt de kans opge
pakt te worden door de katholieke oi
protestante extremisten, die immer
bevreesd zijn voor spionnen van het
leger. Een Britse fotograaf die na een
incident in de Shankill Road wat te
lang bleef hangen, voelde zich ineens
van achteren beetgepakt terwijl een
zak over zijn hoofd werd gedaan. Hij
werd een auto ingeduwd en wegge
voerd. Op dat moment dacht de foto
graaf dat hij naar een eenzaam veld
zou worden gebracht om doodgescho
ten te worden. Maar de IR A-mannen
brachten hem naar een huis waar hij 24
uur lang verhoord werd. De terroristen
probeerden vast te stellen of hij een als
fotograaf poserende agent was van de
inlichtingendienst van het Britse le
ger. Na die 24 uur lieten zij hem gaan:
ongedeerd maar hevig ontdaan.
Er zijn echter voldoende wijken waar
men ongestoord kan rondlopen. Als
men geen bezwaar heeft tegen het
fouilleren bij het betreden van ieder
restaurant, postkantoor, bank of kan
toorgebouw, lijkt alles volkomen nor
maal. Dit geldt echter vooral overdag,
's Nachts is het beter niet al te laat op
straat te zijn. Overleven in Ulster is
een kwestie van verstand gebruiken,
opletten en discreet zijn,
Bij de terugrit naar de luchthaven
zeggen de taxichauffeurs: „Toch niet
zo slecht als u gedacht had, niet
waar?" Menig passagier zal daar be
vestigend op antwoorden, omdat hij
geen bom gehoord heeft en geen schot
gelost zag. Maar men is zich er wel
terdege van bewust dat het ieder
moment zou kunnen gebeuren...
(Van onze correspondent)
MADRID - De Spaanse regering heeft het momenteel heel wat
moeilijker met de druk van rechts dan met de eisen van links. De
oppositie, met Coordïnacion Democratica voorop, is in haar in
terne onenigheid verzand. Zij heeft nog steeds geen tastbaar al
ternatief kunnen bieden voor de grondwetsherziening die de rege
ring aankondigt, en verliest derhalve prestige en operationele
kracht.
den aanhangers heeft, verklaarde on
langs dat zij een sociaal
democratische ideologie aanhangt.
En dat staat wel ver af van de ideeën
van de zeven ex-ministers van Fran
co, die de conservatieve Volksallian
tie hebben opgericht.
Uit op macht
Deze conservatieve partij is uit op de
macht: zij steunt de huidige regering
niet, maar wil haar juist door Franco's
ex-ministers vervangen. Daarom on
derschrijft zij de felle kritiek in Fran
co's schijnparlement tegen de demo
cratische grondwetsherziening van de
huidige regering. De conservatieven
willen dat weer terugbrengen tot de
schoonheidsoperaties, die Fraga Iri-
bame in het vorige kabinet had voor
gesteld.
Op economisch gebied noemt de Volk
salliantie het beleid van de huidige re
gering „onsamenhangend en ontoe
reikend". En dat ondanks het feit dat
het kabinet-Suarez ook op dit punt
duidelijk door de knien is gegaan voor
de rechtse druk. Het pakket van eco
nomische maatregelen dat de regering
dit weekeinde bekendmaakte - na een
felle touwtrekkerij tussen de politieke
en de economische ministers - is een
duidelijke overwinning voor de laat-
sten.
De loonsverhogingen in de met
spanning verwachte CAO-
onderhandelingen van de komende
weken, die bijna 3 miljoen werknemers
betreffen, zijn bij voorbaat beperkt tot
het officile indexcijfer van de stijging
in de kosten van het levensonderhoud.
Dit cijfer ligt steevast onder de werke
lijke inflatie. Het aantal werkuren mag
niet verminderd worden in de nieuwe
CAO's. De regering zal ingrijpen als
het tot langdurige stakingen of andere
vormen van arbeid sprotest komt. Bo
vendien zagen de werkgevers hun be
langrijkste wens in vervulling gaan: de
regering maakt het gedurende één j aar
gemakkelijker om personeel te onts
laan.
Naar verluidt willen de industrile
werkgevers, om kosten te drukken,
hun loonlijsten met ruwweg 8 procent
inkrimpen, ondanks het feit dat er al
bijna 1 miljoen werklozen in Spanje
zijn.
Als zoethoudertje voor de nog illegale
vakbonden kwam er een wetsvoorstel
tot vakbondsvrijheid. Maar die tekst
wordt eerst voorgelegd aan Franco's
schijnparlement, zodat de vakbonden
met het volste recht het resultaat bij
voorbaat „onaanvaardbaar" noemen.
Het economische pakket kan dus op
felle tegenstand rekenen en zal waar
schijnlijk een „heet najaar" uitlok
ken.
Daarentegen winnen de conservatie
ven snel aan samenhang en activiteit.
Eind verleden week kondigden zeven
van Franco's voormalige ministers de
officiële oprichting van hun conser
vatieve partij aan. Dit nieuwe rechtse
front heet Alianza Popular (Volksal-
liantïe). Om de Franco-getrouwen ge
lukkig te maken, draagt deze dus niet
de jarenlang officieel verboden naam
„partij"; en om ook onder centrum
duiven te kunnen schieten, noemt zij
zich evenmin „conservatief'.
Persoonlijkheden die elkaar onder
Franco naar het politieke leven ston
den, hebben nu de handen ineen ge
slagen om het „linkse gevaar" het
hoofd te bieden. Zoals bijvoorbeeld de
„liberaal" Fraga Iribame en de „Opus
Dei- technocraat" Lopez Rodo. Aan
leiders ontbreekt het dus niet. en aan
geld evenmin. Een aantal bankiers die
viezen dat hun democratisch (links)
Spanje een einde zou maken aan hun
wurggreep op de Spaanse economie,
beginnend met de nationalisatie van
de grootste banken, stellen alvast één
miljard peseta's. 40 miljoen gulden, ter
beschikking van de nieuwe partij.
Ledenwerving
Het grootste probleem is nu leden te
zoeken voor de Volksalliantie en daar
bij komt dat geld goed van pas. Zo ver
schenen maandag paginagrote adver
tenties in de Spaanse pers om de
voormalige leden van de jeugdbewe
ging van Franco's staatspartij - een
soort Hitleijugend die zich in latere ja
ren rneer tot sportactiviteiten be
perkte - aan te lokken. Deze adverten
tie is getekend door 150 vrijwel onbe
kende Spanjaarden, met één uitzon
dering. Dat is Martinez Esteruelas, een
ex-minister die ook een grote rol speelt
in de Volksalliantie.
In de eerste jaren na de Spaanse bur
geroorlog werden minstens vier mil
joen jonge Spanjaarden in vakantie
kampen, sportverenigingen enz. rijp
gemaakt voor Franco's politieke
denkbeelden. Die vier miljoen leden
van het eerste uur, die nu rond de 40
jaar oud zijn, vormen een interessante
doelgroep voor de conservatieve par
tij. Niet dat de Volksalliantie nu plot
seling 4 miljoen aanhangers rijk zal
worden, want veel voormalige leden
van de jeugdbeweging voelen zich ver
raden door de Franco-dictatuur. Zij
werden indertijd volgestopt met belof
ten over een groot en rechtvaardig
Spanje onder generaal Franco. De
werkelijkheid zag er echter anders uit.
Een goed voorbeeld is een andere po
litieke partij die enkele jaren geleden
werd opgericht door voormalige
jeugdleden, onder de naam Reforma
Social. Deze partij, die al tienduizen-
iDoor Jaap van Ginneken)
Het „herstel van de orde" door het Thaise
leger was geen spontane reactie op de stu
dentenonrust van de laatste weken. In feite
berust de staatsgreep op een scenario dat al
ten minste zes maanden geleden, dus nog
vóór de parlementsverkiezingen van april,
is uitgewerkt. Al in maart van dit jaar heeft
een van de sleutelfiguren in de hele operatie,
Watana Keovimol. tegenover de buiten
landse pers verklaard dat er „in oktober be
langrijke gebeurtenissen plaats zouden
vinden".
Watana heeft zijn opleiding in de Verenigde
Staten gehad en is na twaalf jaar terugge
keerd om een van de belangrijkste adviseurs
te worden van het ISOC. het operatiecom
mando voor binnenlandse veiligheid, een
door de CIA opgezette en gefinancierde mili
taire organisatie ter bestrijding van het
„communisme". Na verloop van tijd heeft
Watana ontslag genomen uit deze over
heidsdienst. om vlak voor de eerste democra
tische verkiezingen van januari 1975 een
schijnbaar boeddhistische beweging op te
richten met denaam Nawapol (afkorting van
..Nations around the world and the piece of
love" - de naties van de wereld en de vrede
van de liefde).
De vredelievendheid van deze organisatie uit
zich erin. dat zij nieuwe leden „bij God en
koning" liet zweren met alle middelen het
atheistische communisme te bestrijden. Wa
tana heeft tegenover de buitenlandse pers
to.m. tegen Newsweek op 5 april van dit jaar)
toegegeven dat zijn mensen verantwoorde
lijk zijn voor 90 procent van de politieke ge
welddaden die sindsdien zijn begaan.
Grote fondsen
De Nawapol werkt op zijn beurt nauw samen
met de Krating Daeng (de wilde rode buffels)
een rechtse paramilitaire jeugdorganisatie,
die geleid wordt door Thaise veteranen uit
het. Amerikaanse Vletnam-leger. Beiden be
schikken over vrijwel onuitputtelijke fond
sen voor propaganda en agitatie, moderne
transportmiddelenverbindingsapparatuur,
automatische wapens, etc. Zij vormden de
speerpunt van een netwerk van fascistische
bewegingen, dat duidelijk was opgezet om de
jonge democratie te ondermijnen en de oude
dictatuur te herstellen. Thailand was steeds
een min of meer constitutionele monarchie
met militaire regeringen.
Ten tijde van de Vietnam-oorlog profiteerde
het aanzienlijk van de Amerikaanse aanwe
zigheid daar. Maar toen na de akkoorden
van Parijs in 1973 de vrede terugkeerde en
de „GI's" vertrokken, ontstond een ernstige
economische crisis. In oktober van dat jaar
demonstreerden studenten van de
Thammasat-universiteit in Bangkok mas
saal tegen de dictatuur van de premier,
maarschalk Thanom Kittikachorn. en zijn
plaatsvervanger, maarschalk Prapass.
Hoewel het leger meer dan honderd studen
ten doodde, moesten de generaals voor het
eerst in veertig jaar het veld ruimen en plaats
maken voor een burgerregering onder leiding
van de rector van de universiteit. Het jaar
1974 werd daarop gekenmerkt door een
krachtige ruk naar links. De studenten de
monstreerden tegen de resten van de Ameri
kaanse militaire aanwezigheid en tegen de
Japanse economische invloed. Zij verbonden
zich met de nieuw opgerichte vakhonden, die
een eerste algemene staking voor loonsver
hoging uitriepen. Ook verbonden ze zich met
de radicaliserende boerenorganisaties, die
een landhervorming afdwongen. Aan het
eind van dat jaar werd een democratische
grondwet afgekondigd, en aan het begin van
het nieuwe jaar werden parlementsverkie
zingen gehouden.
Gematigden
Gematigde hervormingsgezinden kregen de
overhand, ook al hielden binnen- en buiten
landse belangengroepen een stevige greep op
de politieke partijen. In diezelfde tijd deed de
verbannen maarschalk Thanom Kittika
chorn een eerste poging om terug te keren,
maar hij werd onmiddellijk onder huisairest
geplaatst en vervolgens weer naar Singapore
uitgewezen. Het leerde hem en zijn bondge
noten dat het herstel van de dictatuur een
zaak van langere adem was. Het hele jaar
1975 werd uitgetrokken om daarvoor het
klimaat te scheppen. Er begon een zorgvul
dig geplande campagne voor een fascistische
ideologie, die een beroep deed op allerlei vage
tradities en opriep tot een totale oorlog tegen
het „rode gevaar". Oorganisatles als de Na-
watol en de Kranting Daeng begonnen met
het systematisch vermoorden van linkse
boeren en vakbondsleiders en het opblazen
van partijkantoren en studentenhoofdkwar
tieren. Bij massameetings en demonstraties
werden steevast granaten in de menigte ge
gooid. Zelden werden de schuldigen door po
litie en militairen gepakt en aan de justitie
overgeleverd.
Dat is het klimaat waarin in april 1976
nieuwe verkiezingen werden gehouden. In
de hoofdstad Bangkok kwam slechts een
derde van de stemgerechtigden op. Op het
platteland werden vele kiezers geïntimi
deerd. De conservatieven wonnen, maar het
waren nog steeds burgers en niet militairen,
die de macht hadden. En op één ding hadden
ze zich bi.j voorbaat vastgelegdG de reste
rende Amerikaanse legeronderdelen moes
ten vertrekken, alleen een paar honderd
„militaire adviseurs" (merendeels CIA-
mensen) mochten blijven. Dat was eind juli.
Scenario
Op dat moment trad het staatsgreepscena
rio in werking. En het is volledig in overeen
stemming met alle simulatiespelen die daar
over in de Verenigde Staten bestaan. Midden
augustus: provocatie nummer 1. Ex-dictator
Prapass keert terug om de reacties te testen.
De studenten demonstreren en er vallen ver
scheidene doden. Premier Seni Pramot wijst
hem uit naar Taiwan, maar Prapass' enige
bondgenoten in de regering spelen het spel
mee. De beide vice-premiers voor binnen
landse zaken, Samak en Somboon eisen on
middellijk een officieel onderzoek naar de
schuld van Prapass en Thanomn met de be
doeling hen schoon te wassenm.
Midden september: provocatie nummer 2.
Ex-dictator Thanom keert terug en neemt als
monnik zijn intrek in een boeddhistische
tempel - veelvuldig steunpunt van de fascis
tische beweging. Premier Seni Pramot wil
hem uitwijzen naar Singapore. Maar de beide
vice-premiers voor binnenlandse zaken. Sa-
mak en Somboon, weigeren. De premier trekt
hieruit zijn conclusie en biedt het ontslag van
de regering aan bij koning Bhoemibol. Deze
is inmiddels, net als vele rechtse politici, op
audintie geweest bij de monnik en maar
schalk Thanom Kittikachorn: hij aanvaardt
daarop het ontslag van de beide vice-
premiers. maar alleen op de voorwaarde dat
premier Seni Pramot de post van defensie
overdraagt aan een andere generaal. Sangad
Shalowijoo. Bovendien worden ook twee an
dere van de vier nieuwe vice-premiers hoge
militairen. De premier stemt toe en bereidt
daarmee zijn eigen ondergang voor. Het to
neel is gereed voor het laatste bedrijf.
Laatste bedrijf
Eind september volgt provocatie nummer 3.
Een speciale politiepatrouille houdt twee
studenten aan die affiches tegen Thanom
aanplakken. Ze slaan ze met knuppels be
wusteloos en hangen ze vervolgens zonder
enige vorm van proces in het openbaar op.
De studenten reageren zoals verwacht. Ze
weigeren colleges te lopen, schorten de
examens op en bezetten, net als drie jaar
eerder, de belangrijkste universiteit
Thammasat. Wanneer burgerpremier Seni
Pramot op 5 oktober zijn nieuwe regering
voorstelt, is zijn lot al bezegeld. Diezelfde
nacht komen de fascisten en militairen ge
zamenlijk in beweging.
Bij het ucntendgloren rammen vrachtauto's
de hekken van het universiteitsterrein in en
openen de Krating Daeng-knokploegen met
machinegeweren het vuur op alles wat be
weegt. Volgens ooggetuigen beschikken ze
over zenders en portofoons en worden ze ge
dekt door de politie. Er vallen 41 doden, 167
gewonden en er worden 1700 studenten ge
vangen genomen. Ze moeten ach uitkleden
en naast elkaar op de grond liggen met de
handen boven het hoofd. Sommigen worden
eruit gepikt, door de commando's gelyncht,
aan de bomen opgeknoopt. Veel hiervan is op
foto's vastgelegd en door buitenlandse pers
bureaus verspreid.
Dat het optreden van de fascisten met dat
van de militairen is gecoördineerd, blijkt uit
het feit dat op dat zelfde moment elders in de
stad nog eens 1300 studenten en 800 politici
van hun bed worden gelicht. Kort daarop
maakt de minister van defensie bekend dat
hij de burgerpremier onder zijn „bescher
ming" heeft gesteld en dat een nationale raad
de macht heeft overgenomen. „Wij moeten de
democratie stapsgewijs voorbereiden", zo
maakt hij over radio en tv bekend. Daartoe
zijn de grondwettelijke vrijheden opge
schort. het parlement ontbonden, de partijen
en vakbonden verboden, samenkomsten van
meer dan vyf personen strafbaar gesteld, n
miljoen boeken in beslag genomen en de
kranten onder toezicht geplaatst, De belang
rijkste man in de censuurcommissie is de
eerder verwijderde vice-premier voor binnen
landse zaken Samak.
Nieuw Vietnam?
Het lijkt erop dat met dit alles de ontwikke
ling naar een nieuw „Vietnam" versneld is.
Aan de ene kant ligt een tersluikse uitbrei
ding van het aantal Amerikaanse militaire
adviseurs in de lijn van de verwachtingen,
alsmede een stille heropening van de be
langrijkste elektronische spionnagebasis
Ramasoen. Kortom, herstel van het laatste
steunpunt van de Verenigde Staten op het,
Zuidoost-Aziatische vasteland.
Aan de andere kant ligt het voor de hand dat
veel leden van de democratische oppositie
zich nu bij de communistische guerrilla zul
len aansluiten, die al met 10.000 man op het
platteland actiefis en nu zeker op meer steun
uit de revolutionaire buurlanden kan gaan
rekenen. Doet het staatsgreepscenario sterk
aan dat van Chili denken, de verdere ontwik
keling doet een nieuw „Vietnam" vrezen. In
oktober 1975 voorspelde iemand in Bangkok
mij: „Binnen een jaar zijn de militairen hier
weer aan de macht". En na een korte pauze
voegde hij daaraan toe: „En binnen tien jaar
de communisten".