Zwarte machtsstrijd
om een vrij Rhodesie
c
Kinderen in het verkeer worden zwaar overschat
GLANS OVER HET
'GROENE GOUD'
l'JiffiTlliii
Vrijheids
strijders
75 cent korting
SRV speculaas
MUGABE HEEFT DE
BESTE PAPIEREN
in de landbouwbegroting voor 1977 zul je tevergeefs zoeken naar de term
'groen goud'. Trouwens, watje ook zoekt in die 100 pagina's dikke landbouw
begroting, meestal zul je het niet vinden, Als je naar nieuws, nieuwe visies en
nieuwe voorstellen gaat speuren - en die mag je toch veronderstellen in de
beleidsvoornemens van de opperste beleidsmannen - dan kom je helaas be
drogen uit Geen nieuws, goed nieuws plegen we in het spraakgebruik te
zeggen; van deze begroting zou ik dat niet graag nazeggen. Nee, er blinkt
weinig goud in de landbouwbegroting voor 1977. Wel blijft het een zeer nuttig
naslagwerkje van wat er allemaal gedaan en gebeurd is en door wie.
Het groene goud? Die term slaat op de Hollandse peulvruchten. Met de
wederopbouwperiode na de jaren '40-'45 begon ook weereen nieuwe gloriepe
riode van de Nederlandse peulvruchten en erwten, capucijners en bonen. Het
leek wel of de brandstof nodig voor het weer op poten zetten van de Neder
landse huizen, industrieën en economie geleverd werd door die nederige en
soms nogal grauwe peulvruchten, In ieder geval - dankzij de grote vraag van
de Nederlandse (en buitenalndse) consument vloog de produktie van peul
vruchten omhoog. Ten profijte van de boer - vooral in het Zuid-Westen.
Peulvruchten en dan vooral de bruine bonen gedijen met grote voorkeur in
het Zeeuws-Vlaamse land Waarom daar? Dat is mij althans nooit afdoende
uitgelegd. Wellicht is het een combinatie van telersliefde en iets sympathieks
dat daar in de lucht hangt. Het zijn trouwens niet alleen de peulvruchten die
Zeeuwsch-Vlaanderen een warm hart toedragen. Doch dit terzijde. In de
beginjaren van 1960 toen de welvaart meer en sneller steeg, daalde het ver
bruik van peulvruchten evenredig met die andere stijging. De peulvruchten
vanwege hun spectaculaire groei, het groene goud genoemd, degraderen weer
tot een lager soort metaal.
Tot een paar jaar geleden bleef het verbruik van erwten en bonen op een
voor de boeren althans irritant laag pitje staan. Bonen eten hoorde blijkbaar
niet meer bij het consumptiepatroon van de welvarende Nederlander. Die
fase van ouderwetse voeding was voorbijDachten we. Maar dat consumptie
patroon blijft grillig en onberekenbaar. De hippies, verantwoordelijk voor
vele nieuwigheden, vestigden ook de aandacht op nieuwe of vergeten
voedings- en genotmiddelen. Naast thee, stickies en hennep kwamen ook
soya- en andere bonen weer op de alternatieve wenslijst te staan. Mag hennep
dan al ürore maken als softdrug in wat kleinere, alternatieve en jeugdige
sferen, de bonen en de peulvruchten zijn ongemerkt maar gestadig aan een
nieuwe opmars begonnen.
Dat laatste blijkt uit het recent jaarverslag van de Peulvruchten Studiecom
binatie dat onlangs op onze kantoren binnenkwam. Na de grote peulvruch
tenrecessie die een permanent karakter leek te krijgen komt na de beginjaren
van zeventig een forse opleving. Een opleving die nog lang niet aan haar einde
lijkt Integendeel. Recent medische publikaties prijzen het gebruik van meer
peulvruchten aan. De onverteerbare koolhydraten die peulvruchten meer
dan ander voedsel bevatten zijn zeer belangrijk voor ons lichaam en onze
gezondheid. De welvarende westerling, aldus de H.H. medici, hebben al te
vaak een tekort aan onverteerbare fermenteerbare bestanddelen. Bovendien
en dat is voor leken begrijpelijke taal - peulvruchten zijn zeer eiwitrijk en dus
kunnen ze als het moet vlees vervangen. Peulvruchten kunnen ook zeer goed
aardappelen vervangen - bij de huidige prijs van aardappelen een niet onaar
dig alternatief.
Me,
Lerkwaardigbij het signalement van deze recente opbloei van het gebruik
isoverigens de gang van zaken bij de landbouwhandel in peulvruchten. Je zou
verwachten dat zo'n geschetste opbloei begeleid werd door een campagne die
verdere consumpties zou stimuleren. Maar niets daarvan gebeurde of ge
beurt. Wij zijn in de landbouw altijd beter geweest in het verhogen van de
produktie dan in hetstimuleren van de consumptie van datprodukt. Wellicht
is bovenstaande wat te algemeen gesteld, er zijn gelukkigook uitzonderingen
op, maar met de bruine bonen etc. voor ogen kun je toch niet veel anders dan
een zekere onderontwikkeldheid constateren op het gebied dat we'marketing'
noemen. Extra pikant detail m dit geheel is dat onlangs de Peulvruchten
Studie Combinatie, de enige instelling die metbescheiden middelen nog goed
werk heeft verricht op dit terrein, haar werkzaamheden heeft beëindigd en is
opgehouden te bestaan. Rest ons slechts te constateren dat er op dit gebied
nog een heel aardig werkterrein voor ons ligt.
Mr. Gerard W. Smallegange.
ADVERTENTIE)
jsar^
Tot en met 13 oktober a.s.
bij inlevering van uw cheque
opinie en achtergrond
BISSCHOP ABEL MUZOREWA
JOSHUA NKOMO
i Van onze correspondent Karl Breyert
Op 30 april 1966 zette een kleine groep van vijftien guerrilla's vanuit Zambia,
komend over de Zambesi-rivier, voet op Rhodesische bodem. Weinige dagen later
werden zeven van hen echter door de Rhodesische strijdkrachten gedood. De
anderen vluchtten naar Zambia terug. Ondanks het geringe succes van de actie
kan deze onderneming feitelijk worden beschouwd als het begin van de gewa
pende strijd van de verschillende Rhodesische bevrijdingsorganisaties tegen het
onwettige regime van Ian Smith.
Thans - tien jaar later - zijn de kansen
groter dan ooit dat een van de leiders
van het volksleger van Zimbabwe (ZI-
PA), dat feitelijk uit de verschillende
guerrilla-organisaties is ontstaan, na
melijk de 54-jarige Robert Mugabe, de
eerste zwarte minister-president van
een nieuw Rhodesië zal worden.
Er zijn nog andere kandidaten om aan
het hoofd van een zwarte meerder
heidsregering in een nieuw Zimbabwe
te staan, maar volgens de laatste be
richten uit Maputo (Mozambique),
waar vertegenwoordigers van de poli
tieke stromingen in Rhodesië, ZANU,
ZAPU en de ANC, vergaderen, lijkt het
erop dat Mugabe hun kandidaat gaat
worden. Ook de in Gaborone verza
melde staatshoofden van de frontsta-
ten en hun plaatsvervangers (Samora
Machel en Julius Nyerere kwamen niet
naar de onafhankelijkheidsfeesten van
Botswana en Agostinho Neto was niet
uitgenodigd) beschouwen inmiddels
Robert Mugabe, en niet Joshua Nkomo,
als de betere man.
Dat betekent in elk geval een politieke
overwinning voor de militante bewe
gingen in en buiten Rhodesië, die feite
lijk niet in staat waren het blanke min
derheidsregime militair op de knieën te
dwingen. Want hoe men de zaak ook be
kijkt. de balans van de afgelopen tien
jaar vrijheidsstrijd is teleurstellend.
In getallen uitgedrukt komt het er op
neer dat meer dan 1600 guerrilla's moes
ten sterven om 163 Rhodesische solda
ten en 508 burgers te doden. Van deze
508 burgers waren bovendien meer dan
460 zwarte landgenoten, misschien zo
genaamde ..sell-outs", collaborateurs of
landverraders, maar in elk geval zwarte
mensen. Velen van hen werden op bees
tachtige wijze vermoord en de guerril
la's maakten van elk middel gebruik dat
in hun terreurmethoden paste: folter,
roof, verkrachting.
Geen pardon
Ook onder elkaar en tegen rivalise
rende organisaties kenden zij geen
pardon. In Lusaka werd Herbert Chite-
po, president van ZANU, met handgra
naten opgeblazen en in de kampen van
ZIPA in Mozambique vermoordden
ZANU- en ZAPU-aanhangers elkaar.
Tijdens een persconferentie ln zijn suite
in het feodale hotel Intercontinental in
Lusaka gaf Robert Mugabe er lachend
een verklaring voor: „Verschillende
achtergronden, verschillende oplei-
dingsmethoden in de organisaties, ver
schillende oriëntaties en verschillende
opvattingen over wie de bevelen ge
ven..." Maar daarbij bleef het niet. Op
persconferenties en in interviews be
schuldigden de verschillende leiders el
kaar van corruptie.
Volgens de Zipa verzamelden bisschop
Abel Muzorewa, James Chikerema en
Ndabiningi Sithole geld voor de vrij
heidsstrijders, maar kochten er in wer
kelijkheid dure auto's van en betaalden
er hun hotelrekeningen mee. Joshua
Nkomo, de oprichter van „Zimbabwe
African People's Organization" (ZA
PU). spreekt thans graag van zijn marx
istische sympathieën, terwijl hij als
een zwarte vertegenwoordiger van het
kapitalisme wordt beschouwd. Zijn
grootste vijand, pastoor Ndabiningi Si
thole, zegt van zichzelf en van hem: „Ik
werk voor een socialistisch Zimbabwe.
Nkomo is meer een kapitalist dan een
socialist".
De meer dan zes miljoen zwarten in het
huidige Rhodesië zijn ervan overtuigd
dat de zwarte guerrilla's en niet de
zwarte leiders die thans overal in het
openbaar verschijnen, de oorlog hebben
gewonnen. Bovendien menen vele men
sen dat Nkomo bijvoorbeeld alleen
maar aanhangers heeft onder de stam
der Matabele, terwijl Sithole en bis
schop Muzorewa kunnen steunen op de
grotere groep der bevolking, die uit
Shoonas bestaat. Vele kenners van de
Rhodesische situatie beweren dat er nu
al geen sprake meer is van een conflict
tussen zwart en blank, maar tussen
Shoonas en Matabele, die het thans -
hoe dan ook-met elkaar zullen uitvech
ten.
Samenwerking
Toch menen de meeste zwarte nationa
listische leiders van Rhodesië dat zij
niet alleen de belangrijkste bijdrage tot
de nederlaag van het regime-Smith
hebben geleverd, maar dat zij ook de
meeste rechten op de vorming van een
zwarte meerderheidsregering zullen
hebben. In 1971 hadden Sithole en
Nkomo besloten samen met bisschop
Abel Muzorewa onder de vlag van de
„African National Council" (ANC) op
nieuw samen te werken.
Hun ruzie dateerde uit de jaren zestig,
toen beiden het niet eens konden wor
den over de politieke doelstellingen van
de ZAPU. Sithole. alhoewel een metho
distenpastoor, werd de meer radicale in
tellectueel dan Joshua Nkomo. Hij
wilde uit de ZAPU onmiddellijk een ra
dicale ondergrondse organisatie maken
en met geweld een situatie scheppen
zoals die indertijd in Algerije onder het
Franse bewind ontstond.
Sithole werd uiteindelijk tot zes jaar
gevangenisstraf veroordeeld omdat hij
deel uitmakte van een samenzwering
om minister-president Smith te ver
moorden. Hij had toen al de organisatie
ZANU (Zimbabwe African National
Union) opgericht. Ndabiningi Sithole
werd verleden jaar door interventie
van Zuid-Afrika vrijgelaten voor de
mislukte onderhandelingen aan de
Victoria-watervallen. Hij keerde niet
meer naar Rhodesië terug.
Joshua Nkomo daarentegen leefde ge
ruime tijd onder huisarrest en verliet
pas vijf maanden geleden Rhodesië.
Maar in september 1975 deed hij nog een
poging om het leiderschap van de ANC
in handen te krijgen. Bovendien ge
loofde Nkomo toen nog dat onderhande
lingen met Smith eerder tot een oplos
sing zouden leiden dan de gewapende
strijd.
Steun OAS
Hij kon daarbij-zolang er nog een kans
op hoop bestond - rekenen op de steun
van de Organisatie van Afrikaanse
Eenheid. Kort daarna echter kwamen
de hoofden van de zogenaamde front-
lijnstaten tot de conclusie dat in plaats
van de kibbelende leiders Nkomo, Si
thole en Muzorewa een nieuwe man ge
vonden moest worden die zowel voor
de militante guerrilla's als de gema
tigde groepen acceptabel zou zijn.
Er werd geen oplossing gevonden en ook
tijdens de laatste poging in Dar-es-
Salaam kon de eenheid van de ANC niet
meer bereikt worden. Elk ging zijn eigen
weg. Sindsdien gaat ook de invloed van
deze leiders in eigen land meer en meer
achteruit. Weliswaar had Muzorewa nog
een tijd lang talrijke aanhangers, omdat
hij beschouwd werd als de eigenlijke
guerrillaleider, maar met de opkomst
van de als „derde macht" beschouwde
guerrilla's in Mozambique, heeft hij
enorm aan populariteit verloren.
Het lijkt erop dat nu Robert Mugabe -
eens, toen hij nog secretaris was van de
ZANU, een aanhanger van Muzorewa -
de komende man is. Weliswaar zijn er
al geruime tijd speculaties en geruch
ten dat Sithole. bezig is zich de steun
van de Sowjet-Unie te verwerven,
maar blijkbaar stemmen toch Mugabes
opvattingen over de toekomst van
Zimbabwe beter overeen met de ideeën
van Julius Nyerere en Samora Machel.
Beide presidenten zien de toekomst van
Rhodesië alleen maar onder een accep
tabele socialistische leider, die op de
steun van het socialistische kamp (lees:
de Sowjet-Unie) en Oost-Europa kan re
kenen en die beschouwd kan worden als
een versterking van het socialistische
blok in het Zuiden, waartoe uiteraard
Angola, Mozambique en Tanzania be
horen. In elk geval staat Robert Mugabe
thans vooraan op de lijst die volgens be
trouwbare bronnen werd opgesteld door
Ruslands ambassadeur in Lusaka, dr.
Vassili Solodovnikov. die een van de
top-kopstukken inzake Afrika is. en
door Boris Panteleimonovitsj Mirhosj-
nitsjenko.
Deze laatste was de rector van het Insti
tuut voor Internationale Betrekkingen
in Moskou en een lid van het adviescol
lege van het Russische minsterie van
buitenlandse betrekkingen. Hij is am
bassadeur van de Sowjet-Ünie in Kenia
en iedereen vraagt zich af waarom een
man van zulke betekenis plotseling in
Nairobi opduikt. Hij moet dus een taak
hebben die verder gaat dan Kenia's
grenzen. Mugabe heeft enkele keren met
Ruslands ambassadeur in Nairobi ge
sprekken gevoerd.
Bovendien wordt de vroegere leraar
Mugabe, die samen met Nkomo in de
gevangenis zat en uiteindelijk zijn post
ais secretaris van de ZANU opgaf om
met de guerrilla's vanuit Mozambique
te vechten, beschouwd als de betrouw
bare en meest onzelfzuchtige leider on
der de Rhodesische nationalisten.
Verleden jaar zette het regime-Ian
Smith nog een losprijs op zijn hoofd.
Thans is de mogelijkheid niet uitgeslo
ten dat hij de man wordt die definitief
een einde maakt aan de blanke heer
schappij in Rhodesië...
I ADVERTENTIE)
Alléén deze week:
'n onvoorstelbaar-voordelige
bandenaanbieding in de wereld
beroemde MICHELIN ZX.
Wel vlug erbij zijn en in ieder gevel even lengskomen
hofka+sampermans ~.-
bandenspecialisten o#®
Ringbaan West-2, telefoon: 01100-1695;
^ol^ojjzaierdagrnorgej^pe^^^^^
H„
i Van onze correspondent
niet altijd eenvoudig de
erschillende bevrijdingsbewegin
gen in Rhodesië uit elkaar te hou
den. Daarom volgt hier een lijst van
de organisaties, met hun voornaam
ste kenmerken.
ANC
African National Congress. Opge
richt in 1952. Oorspronkelijk leider
Joshua Nkomo. Oorspronkelijk doel:
in het kader van voorgestelde
grondwettelijke veranderingen aan
de macht te komen. In 1959 als on
wettige organisatie in het toenma
lige Zuid-Rhodesië verboden.
In een poging om een eenheidsfront
bij de onderhandelingen met Ian
Smith te vormen, werd de ANC voor
de gesprekken bij de Victoriawater-
vallen onder leiding gesteld van bis
schop Abel Muzorewa. Zowel Joshua
Nkomo alsook pastoor Sithole ac
cepteerden dit leiderschap. Na de
mislukte gesprekken op de Zambe-
sibrug brak de ANC vrijwel weer uit
een. Van dit tijdstip af spreekt men
van een gematigde of interne vleugel
van de ANC onder leiding van Jos
hua Nkomo en een buitenlandse of
radicalere vleugel onder bisschop
Muzorewa en pastoor Sithole.
De radicale vleugel van de ANC werd
na de Victoria-watervallen- gesprek
ken (waar ook Vorster en Kaunda
aanwezig waren) niet meer verboden
in Rhodesië. Hij stond daar onder
leiding van homeopaat dr. Elliot Ga-
bellah en secretaris-generaal pastoor
Max Chigwida. In Joshua Nkomo's
afwezigheid werd de gematigde
vleugel van de ANC geleid door Jo-
siah Chinamano.
NDP
National Democratie Party. Opge
richt door Joshua Nkomo in 1960 als
opvolgster van de verboden ANC.
Nkomo werd gekozen als generale
president. Verboden door de toenma
lige minister-president Sit Edgard
Whitehead. De oprichting van deze
partij en haar verbod wordt be
schouwd als het begin van de meer
militante periode van de gematigde
Joshua Nkomo, die vrijwel altijd
westelijk georinteerd was.
ZAPU
Zimbabwe African Peoples Union.
Opgericht in 1961 door Joshua Nko
mo. President was Nkomo, eerste
voorzitter werd pastoor Nadabiningi
Sithole. ZAPU werd in 1962 verboden
en Joshua Nkomo onder huisarrest
geplaatst.
ZANU
Zimbabwe African National Union.
Opgericht na meningsverschillen
met Nkomo door pastoor Nadabi
ningi Sithole in 1963. Doelstelling
van ZANU was van begin af aan het
regime-Smith met alle middelen, dus
ook met geweld, omver te werpen. Si
thole werd verschillende keren gear
resteerd en veroordeeld en pas verle
denjaar na Zuidaffikaanse interven
tie vrijgelaten. Hij maakte van deze
gelegenheid om het land te verlaten
gebruik en keerde met meer naar
Rhodesië terug.
RAPU
Rhodesian African Progressive
Union., Werd verleden jaar opgericht
door een vroegere aanhanger van
Nkomo, namelijk Maxwell Wanda-
wanda, Deze organisatie bestaat we
liswaar nog, maar is vrijwel zonder
betekenis.
ZIPA
Zimbabwe Peoples Army. Ook derde
macht genoemd. Vermoed wordt dat
deze organisatie eigenlijk meer als
generale staf van de verschillende
guerillaorganisaties is ontstaan. Er
wordt gezegd dat deze staf uit acht
tien officieren bestaat en dat Robert
Mugabe daarin een belangrijke rol
speelt. Mugabe behoort met Nikita
Mangena, een belangrijke militaire
ZAPU-leider, en Rex Nhongo, tot de
aanhangers van de verleden jaar ii
Lusaka gedode Herbert Chitepo. Een
onderzoek door de regering van
Zambia bracht aafi het licht dat Chi
tepo door eigen mensen was ver
moord. Robert Mugabe vluchtte ver
ledenjaar uit Rhodesië. Er stond een
prijs op zijn hoofd. Hij geldt als e
van de meest briljante koppen in
bevrijdingsorganisaties en als een
vroeger aanhanger van de meer so
cialistisch georiënteerde ZANU-
organisatie.
(Door Harm, van den Berg)
De camera filmt een veelgebruikte
oversteekplaats in een drukke Gro
ninger straat. Schoolkinderen maken
iedere dag noodgedwongen gebruik
van deze met zwart-witte strepen ge
markeerde plek. Andere beveiliging
is er niet.
De camera legt vast hoe de kinderen
oversteken. Er zijn opmerkelijke ver
schillen in gedrag wanneer een kind
alleen is of wanneer ze met z'n tweeën
of in groepjes naar de andere kant
gaan.
Een opvallende verschijning in de film
is een meisje dat iedere morgen -
blijkbaar - te laat van huis gaat. Ze
komt hollend aan en de oversteek
wordt in hetzelfde tempo gemaakt. Ze
heeft geleerd goed uit te kijken, des
noods te wachten tot er geen auto's
meer aankomen, maar de tijdnood
waarin ze verkeert tast haar voorzich
tigheid aan. En één keer ging het bijna
mis. Het had fataal kunnen zijn.
Bij zulke beelden zegt drs. Hugo van
der Molen: „We vragen ons af of kinde
ren er niet bij gebaat zijn dat ze leren
rustig naar school te lopen. Dat ouders
dus er steeds weer op hameren om niet
te gaan rennen. Wat dit meisje betreft,
zou de oplossing misschien al gevon
den zijn wanneer de ouders haai- tien
minuten eerder van huis lieten gaan".
De medewerkers van het Verkeers
kundig Studiecentrum (onderdeel van
de afdeling Experimentele Psycholo
gie) hebben tot nu toe 14 films ge
maakt van kinderen in verkeerssitua
ties. Het ging dan vooral om het ge
drag bij oversteekplaatsen.
In feite was dat een voortzetting van
onderzoek dat ook in het buitenland
reeds is gedaan. Daar houden de on
derzoekers in Groningen zich mo
menteel sterk mee bezig: inventarise
ren wat er over gedrag van kinderen
in het verkeer reeds bekend is. Dat zal
uitmonden in voorstellen tot verder
onderzoek, maar tegelijk zal ook een
aanzet worden gegeven voor een an
dere opzet van het verkeersonderwijs
zoals dat op de lagere school - ver
plicht - wordt gegeven.
Verbetering
Van der Molen wil daar nog niet op
vooruitlopen: „De conclusies zuilen
duidelijk maken dat er nog heel veel
kan worden verbeterd". Nu echter kan
al worden gezegd dat een deel van de
lessen niet aan het doel beantwoordt:
kinderen van tien jaar bijvoorbeeld
hoeven niet meer te leren hoe ze moe
ten oversteken. Die hebben waar
schijnlijk meer aan lessen over de
deelname van fietsers aan het verkeer.
Jongere kinderen zouden wellicht niet
meer 'opgescheept, moeten worden met
ingewikkelde problemen van voor
rang op drukke kruisingen. Ze zouden
meer en onder begeleiding met de
praktijk van verkeersgedrag moeten
worden geconfronteerd. Daarbij is dan
voor jongere kinderen in het bijzonder
het voetgangersgedrag van belang.
Voor alles geldt echter dat de lessen,
al of niet opgenomen in een pakket
Maatschappijleer of Gezondheids
voorlichting en Opvoeding, in de toe
komst doorgaan. Of dat gebeurt is de
vraag, want de nu nog verplichte les
sen zijn in een nieuw voorontwerp
van wet. geldend voor het basison
derwijs, geschrapt. Van der Molen
vindt dat niet zo verstandig. Wat hem
betreft zou toch weer duidelijk moe
ten worden omschreven dat de lessen
onderdeel van het pakket zijn en aan
welke eisen ze minimaal behoren te
voldoen. Anders wordt het te vrij
blijvend.
Wil je die verkeerslessen zo goed moge
lijk aan het doel laten beantwoorden,
dan zal eerst bekend moeten zijn hoe
kinderen zich in het verkeer gedragen.
Allerlei situaties zullen daarbij beke
ken worden,
Medewerkers van het Verkeerskundig
Studiecentrum bestuderen momen
teel buitenlands materiaal waarbij een
aantal zaken duidelijk liggen.
ergeten
Kinderen hebben op school geleerd
hoe ze moeten oversteken. Eenmaal
op straat lijken ze alles weer vergeten
te zijn. Dat. is slechts schijn. Kinderen,
met name jongens die zich nogal wild
gedragen, niet goed uitkijken, weten
precies hoe het moet. Toch houden ze
zich niet aan de regels. Daarbij treedt
dan voor hen een tamelijk groot risico
op. Hoe komt dat?
Kinderen in Engeland die als ezels
bruggetje zelfs een leuk rijmpje uit
het hoofd leerden dat hun vertelde
hoe ze moesten oversteken, maakten
toch ernsdge fouten en kregen onge
lukken. Verondersteld wordt dat ze
het rijmpje gebruikten als een tover
spreuk, na het uitspreken waarvan de
auto's wel zouden stoppen. Hierbij
komt dus de vraag aan de orde wat je
kinderen op welke leeftijd kunt leren.
Bekend is dat naarmate kinderen ou
der worden, ze beter leren schatten
hoe hard auto's rijden. Een klein kind
zegt. als twee auto's na elkaar vertrek
ken maar na enige tijd op een zelfde
punt zijn aangeland, dat ze beide even
hard rijden. Wij, volwassenen, weten
dat de ene auto die later vertrok, har
der heeft gereden. Kleine kinderen (de
grens wordt op acht jaar gesteld) kun
nen bij het oversteken tussen twee rij
dende auto's niet het juiste moment
bepalen. Ze delen de afstand als het
ware en kiezen het midden.
Spelende kinderen, ook al is hun ge
leerd goed uit te kijken voor ze van de
stoep gaan, rennen toch de straat over.
Hoe kun je dat veranderen? Waarbij
we nog wel even de vraag moeten stel
len of we ze alleen naar school moeten
laten gaan. Van der Molen zegt: „Als
mijn kind een di-ukke straat moest
oversteken, zou ik hem niet zonder be
geleiding laten gaan". Zoals hij zeli
zegt: een persoonlijke mening. De psy
chologen houden zich dan ook bezig
metde vraag hoe je kinderen leert zich
goed te gedragen in het verkeer. Er
steeds inhameren om bij de stoeprand
te wachten? Of is het misschien veel
zinniger om een kind van twee tot vier
jaar dat met moeder meegaat om
boodschappen te doen, alvast een be
paald gedrag aan te leren? Door bij
voorbeeld als begeleider steeds een
paar seconden op de stoeprand te
wachten. Ook al komt er niets aan. Dat
kan zonder tekst en uitleg, de peuter
begrijpt er toch nog niets van. Zo'n
aanpak is nog niet zo gek. Volwasse
nen doen namelijk het tegenoverge
stelde van wat ze kinderen leren. Die
steken zonder te stoppen de straat
over omdat ze op de stoep al de situa
tie op de weg in zich opgenomen heb
ben. Als ouders met hun kinderen het
verkeer ingaan en goed op ze letten,
merken ze volgens Van der Molen ook
al gauw hoe slecht die kinderen op al
lerlei situaties berekend zijn. En zullen
ze misschien minder snel met begelei
den stoppen.
Drie poten
Deze reeks van praktijkvragen omvat
eigenlijk de drie poten waarop het
werk van het Verkeerskundig Studie
centrum is gebaseerd. Dat zijn: de re
latie tussen gedrag en kennis: de leer-
poot. Daarin staat de vraag centraal
hoe je kinderen bepaalde kennis bij
brengt, hoe je hun gedrag in het ver
keer voor hun eigen bestwil veran
dert. Want, om nog een voorbeeld te
geven, ook al leerden ze het allemaal
nog zo goed, als kinderen in groepjes
op straat zijn, worden ze onverschil
liger of onvoorzichtiger dan wanneer
ze alleen zijn.
Dc tweede poot betreft de ontwikke
lingspsychologie. Daarbij wordt on
derzocht wat een kind wel of niet kan
op een bepaalde leeftijd. Hoe ver moet
het in zijn ontwikkeling zijn (als het
gaat om aandacht, impulsiviteit,
waarnemen) om een goed verkeers
gedrag te kunnen verwachten. De
derde poot omvat een analyse van
verkeersongevallen. Uitgezocht wordt
hoe de conflicten zich hebben toege
dragen Dat dan weer gecombineerd
met observaties van speel- en over-
steekgedrag.
Opmerkelijk is dat kinderen in stille
straten en dicht bij huis de meeste on
gelukken krijgen. Wat is daarvan de
oorzaak? Letten deze kinderen onvol
doende op het verkeer? Lopen ze te
gemakkelijk de stoep af?
Als in april volgend jaar de eerste aan
zet tot een gerichter aanpak van ver-
keersopvoeding gereed is, gaan de
Groningse onderzoekers meer de
praktijk bestuderen. Ze verwachten
dat een groot deel van de informatie
behalve voor een beter onderwijs ook
zal worden gebruikt voor zgn. speel-
clubs, die in Scandinavië algeruime tijd
bekend zijn. Ouders en kinderen wer
ken daar samen aan allerlei opdrach
ten, thuis of in daartoe ingerichte cen
tra, om het risico drastisch te ver
kleinen. Het is bijna vanzelfsprekend
dat de onderzoekers ook op de hoogte
zijn van onaanvaardbaar gedrag van
automobilisten: „Als in de krant staat
dat een kind werd aangereden toen het
plotseling van de stoep holde, zou je er
eigenlijk bij moeten zetten dat een au
tomobilist die mogelijkheid had kun
nen voorzien. En dus zijn snelheid had
moeten aanpassen. Wie kinderen op
de stoep ziet hollen of spelen, weet dat
één van hen zomaar de weg op kan
rennen".
