1CIALE ZEEUWSE COURANT
FNV: VRIJHEID VAN
ONDERHANDELEN
Lid Spaanse kroonraad
bij aanslag omgekomen
Gemeentebestuur Sas van Gent
dreigt CSM met sluiting bedrijf
NKOMO VERWERPT
PLAN-KISSINGER
6R0TE PRESTATIELOOP
Uitspraak gevraagd van kabinet
en de politieke partijen
AVONDKLOK
IN NABLOES
Geen basis Rhodesië-conferentie
ETA MELDT ZICH ALS DADER
Vangstbeperking
haring wordt
doorgevoerd
Prins treedt af
als voorzitter
Bilderberg-
conferentie
MILIEU-HINDER MOET VOOR WOENSDAG DE WERELD UIT
Trainer offert
auto voor club op
pagina 11
219e jaargang no. 236
Dinsdag 5 oktober 1976
9 oktober 1976 Vrouwenpolder
Naast de traditionele
nu voor het eerst in Zeeland
oriënterings-trim-evenement
voor het hele gezin.
(Van onze redactie economie)
AMSTERDAM - De Federatie van Nederlandse Vakcentrales ver
langt, dat de politieke partijen en het kabinet tijdens de algemene
beschouwingen rond de rijksbegroting in de Tweede Kamer zich
zullen uitspreken voor een totale onderhandelingsvrijheid voor de
vakbeweging. „Gebeurt dat niet, dan heeft overleg met werkgevers
en regering over centrale loonafspraken geen enkele zin", aldus
FNV-voorzitter Wim Kok maandagavond na een vergadering van
de Federatieraad.
Kok zei dat als de vakbeweging; inder
daad die onderhandelingsvrijheid
krijgt waarom gevraagd wordt, met de
TEL AVIV (RTR) - Veiligheidstroepen
hebben maandagavond een avondklok
ingesteld in Nabloes, de grootste plaats
op de bezette westelijke oever van de
Jordaan, na een dag van ongeregeldhe
den van de kant van de jonge Arabie
ren. In Hebron was nog een avondklok
van kracht in verband met de gespan
nen situatie na religieuze botsingen
tijdens het weekeinde waarbij schade
werd aangericht aan joodse en islami
tische heilige plaatsen.
Israëlische militairen braken maandag
in Nabloes met traangas demonstraties
op nadat wegen met brandende auro-
banden waren geblokkeerd en leger
voertuigen metstenen waren bekogeld
zo is van militaire zijde gemeld.
marge waarbinnen over de arbeids
voorwaarden voor 1977 gesproken kan
worden, zeer klein is.
Dit heeft het kabinet ook vorige week
laten doorschemeren, toen zowel de
werkgevers als de vakbeweging een ge
sprek hadden met de regeringsdelega
tie. Toen werd op het verlangen van ae
vakbeweging om vrijheid van onder
handelen voor een arbeidsvoorwaar
denbeleid voor 1977 te verkrijgen door
het kabinet niet ingegaan. Alleen werd
gezegd dat dit wel het streven van het
kabinet zal zijn.
werkgevers gesproken zal kunnen
worden over de prijscompensatie,
enige loonsverbetering en arbeidstijd
verkorting. „We zijn nu een aantal ma
len getroffen door een ingrijpen in de
loonontwikkeling door de overheid,
waardoor de vakbeweging ernstig in
zijn vrijheid is aangetast", aldus Kok.
Als er totaal geen mogelijkheid bestaat
op centraal niveau afspraken te maken,
dan zal er. volgens de FNV, onderhan
deld moeten worden op het niveau van
de bedrijfstakken. De Federatieraad
heeft hiermee in feite de verlangens van
het FNV-congres, dat vorige week in
Amsterdam werd gehouden, gehono
reerd.
Tijdens een enkele weken geleden ge
houden gesprek tussen de vakbeweging
en een kabinetsdelegatie, heeft minister
Boersma van sociale zaken gezegd, dat
het kabinet ernaar streeft om de vakbe
weging die vrijheid van onderhandelen
inderdaad weer terug te geven, doch dat
gezien de huidige economische situatie
en de doelstellingen van het kabinet de
Meer dan 150 mensen in Zaire, on
derwie een Belgische missionaris en drie
nonnen, zijn in de laatste paar weken
overleden aan een onbekende ziekte.
Dit is maandag vernomen van het Ant-
werpse Instituut voor Tropische Ge
neeskunde.
SALISBURRY (RTR.UPI, GPD) - De
Rhodesische nationalistische leider
Josha Nkomo heeft het 'plan-Kissinger'
van de hand gewezen als basis voor dis
cussie op de komende Rhodesië-
conferentie. „Het akkoord van Pretoria
niet meer," zei Nkomo, de woorden
herhalend van zijn rivaal bisschop Mu-
zorewa, die zondag door een grote me
nigte werd ingehaald in Salisbury.
Ian Smith heeft ingestemd met een
meerderheidsbewind. Maar het is niet
.aan de regering Smith om nu de struc
tuurvan de tussentijdse regering vast te
stellen, of om een overgangsperiode van
twee jaar vast te leggen. Het is aan ons,
het volk. omdat uit te maken, aldus
Nkomo.
Het standpunt van de nationalistisen
staat tegenover dat van de regering-
Smith, die er van uit gaat dat het 'Kis-
singerpakket' één geheel is. waar niets
meer in te veranderen valt.
De Amerikaanse afgezant Schaufele en
de Britse minister voor het gemenebest
Rowlands hebben maandag gesproken
met premier Ian Smith van Rhodesïè en
de tweenegerleidersNkomo en bisschop
Muzorpwa. Na het gesprek met Smith
werd in een gezamenlijke verklaring al
leen gezegd dat van gedachte was ge
wisseld over een conferentie voor een
interim-regering voor Rhodesiê.
Zuid-Afrika.
Het African National Congres (ANC)
van Zuid-Afrika is geen voorstander van
de idee van de 'zware macht' (black po
wer) maar van een democratische maat
schappij zonder onderscheid naar ras,
zo zegt ANC-voorzitter Oliver Tambo.
Weliswaar voert de Afrikaanse jeugd die
in opstand komt tegen de Zuidafri-
kaanse regering 'black power' als leuze,
maar dat betekent volgens Tambo niet
meer dan een leuze.
Het Nederlandse Christelijk Werkge-
versbond (NCW) heeft kritiek op het re
geringsbeleid met betrekking tot stop
op de herverkiezing van leveranties aan
Zuid-Afrika. Lopende transacties mo
gen er niet de dupe van worden, meent
hetverbond. Zoals het nu is gegaan, met
de gegeven motiveringen, is het weei
het bedrijfsleven dat de schade moet
dragen van een binnenlands steekspel,
meent het NCW.
LAUWERSOOG- In Lauwersoogzijn
de garnalenvissers in staking ge
gaan uit protest tegen het verlagen
de minimumprijs, die van 2.32
per kilo lot 1.40 is gedaald. Woens
dag zal een delegatie van de visserij
verenigingen de zaak met minister
Van der Stee bepraten. Op de foto
slakende vissers, die duidelijk lieten
blijken hardere acties, zoals het
blokkeren van waterwegen, te willen
gaan voeren indien zij woensdag niet
tevreden gesteld zouden worden.
Confectie
Coöperatie Nederland
DEN HAAG (ANP) - Vijftien Neder
landse confectiebedrijven zijn een sa
menwerkingsverband aangegaan, dat
Confectie coöperatie Nederland gaat
heten en dat op 1 januari 1977 operatio
neel gaat worden. Dit heeft de Neder
landse Herstrutuferingsmaatschapp'ij
(Nehem) maandag bevestigd.
De samenwerkende bedrijven zullen ge
zamenlijk trachten hun omzet te ver
groten door gemeenschappelijke pro
jecten, door produktieuitwisseling en
door gezamenlijke exportactiviteiten.
lof
PAGINA 3
eerst
CDU-leider Helmut Kohl wil de 'eerste
kans' voor de vorming van een nieuwe
Westduitse regering.
water
Wolkbreuk veroorzaakte voor de bewo
ners van de Terneuzense binnenstad en
Sluiskil wateroverlast..
kleiner
sensationeel
Sport: Het herenvolieybalteam van
IJVC behaalt een sensationele zege op
Ovisa.
(Van onze correspondent)
SAN SEBASTIAN - De Spaanse minis
ter van binnenlandse zaken, Rodolfo
Martin Villa, kwam maandagavond om
half elf persoonlijk voor de televisie
camera om mee te delen wat de rege
ring in een buitengewone kabinetszit
ting van 50 minuten had besloten naar
aanleiding van de moord in San Sebas
tian (Baskenland) op de voorzitter van
de gedeputeerde staten, Juan Maria
Araluce, zijn chauffeur en drie politie
agenten. Araluce, die bovendien lid
was van de Kroonraad die samen met
koning Juan Carlos over de belangrijk
ste politieke beslissingen in Spanje het
laatste woord heeft, werd samen met
zijn vier begeleiders 's middags door
nog onbekende daders voor zijn huis
deur vermoord.
Martin Villa kondigde aan dat de rege
ling „voor het ogenblik" nog niet de
noodtoestand in het Baskenland wil af
kondigen, hoewel deze mogelijkheid wel
besproken was in de ministerraad en
nadrukkelijk „in reserve" wordt gehou
den. De minister verzekerde dat deze
vijfvoudige moord het resultaat is van
„een kille en zorgvuldig voorbereidde
campagne om de democratisering te
verhinderen" en dat de regering niet in
deze val zal lopen. „Daarom willen wij
nog geen noodtoestand opleggen, die de
burgers hun politieke rechten zal ont
nemen. Met de anti-terreurwet heeft de
politie voldoende middelen (langere pe
riode van arrest, en mogelijkheid tot
huiszoekingen zonder gerechtelijk be
vel) om te kunnen optreden".
Wel kondigde de minister aan dat er
voor het eerst ook militaire eenheden in
het Spaanse Baskenland ingezet zullen
worden. Men neemt aan dat Villa de
speciale anti-guerrilla-eenheden be
doelde. die gebruikt kunnen worden om
in de bergen de grensovergangen tussen
het Franse en het Spaanse gedeelte van
Baskenland af te sluiten. Opvallend was
verder dat Martin Villa in geen enkel
ogenblik van zijn weloverwogen en
kalme toespraak uitviel tegen de moge
lijke daders of (zoals vroeger gebruike
lijk was) onmiddellijk de ETA-
terroristen verantwoordelijk stelde. In
tegendeel riep de minister alle Basken,
alle Spanjaarden en zelfs alle politieke
partijen zonder uitzondering op om de
voortgang van de democratisering te
ondersteunen en het geweld, van welke
oorsprong dan ook. te veroordelen.
Machinepistool
De 59-jarige Juan Maria Araluce kwam
kwart voor twee in zijn dienstauto, ge
volgd door een politiewagen, aan bij zijn
huis, dat zich in de buitenwijken van
San Sebastian op slechts 20 kilometer
van de Franse grens bevindt. Op dat
ogenblik stapte een jongeman, die in de
deuropening van een belendend huis
stond te wachten, naar buiten. Hij
haalde een machinepistool te voor
schijn en opende het vuur op de politie-
Juan Maria de Araluce y Villai
wagen. De chauffeur was op slag dood,
de twee andere agenten losten enkele
schoten zonder resultaat en werden zelf
dodelijk gewond. Daarop keerde de jon
geman zich naar de andere wagen en
schoot zijn vuurwapen leeg op Araluce
en diens chauffeur. Het is niet duidelijk
of de andere jongemannen (drie of vier
volgens verschillende ooggetuigen) die
hem begeleidden, ook gewapend waren
of schoten op Araluce's dienstauto los
ten.
De aanvallers renden naar een gestolen
auto die enkele meters verderop klaar
stond met draaiende motor. Zij lieten
deze wagen echter enkele straten verde
rop achter om te kunnen vluchten in een
auto die door geen enkele ooggetuige
van de moordpartij gezien was.
De zoons van Araluce. die de aanslag
vanuit de huiskamer zagen gebeuren,
vervoerden hun vader en zijn chauffeur
naar het ziekenhuis. Araluce overleed
ongeveer een uur na de aanslag; hij was
door zeven kogels doorzeefd. De chauf
feur. die door een kogel in het hoofd was
geraakt, overleed maandagnacht.
De drie politieagenten van Araluce's
lijfwacht werden door collega's, die een
tiental minuten na de aanslag ter
plaatse waren, naar het ziekenhuis ge
bracht. Tegelijkertijd werd de Spaanse
grenswacht gewaarschuwd. Het is moei
lijk te zeggen of deze tijdig in actie is
gekomen om de daders te verhinderen
de grens te overschrijden. Bovendien
hebben zowel linkse als rechtse terroris
ten in het Baskenland al jarenlang be
wezen dat zij zonder veel moeite over
bergpaadjes de grens over kunnen ko-
DEN HAAG - De Nederlandse haring
vloot mag dit jaar in totaal 13.400 ton
Noordzeeharing vangen. Dat is onge
veer de helft van het quotum dat ons
land vorig jaar toegewezen kreeg
(27.000 ton). De vangstbeperkingsrege
ling voor dit jaar heeft tot in het afge
lopen weekeinde op losse schroeven
gestaan, omdat de bij de Noordoost-
Atlantische Visserij Commissie aange
sloten landen tot 2 oktober protest aan
konden tekenen tegen de aangekon
digde regeling.
Het aantal afvallige naties bleef beperkt
tot twee: Engeland en Noorwegen, wat
betekent dat de quoteringsregeling
wordt doorgevoerd. Had zich voor 2 ok
tober een derde opposant gemeid, aan
waren de gemaakte afspraken in hun
geheel komen te vervallen. Nu zullen al
leen Engeland en Noorwegen zich daar
niet aan houden. De regeling, die nu
voor alle andere landen van kracht
wordt, geldt met terugwerkende kracht.
De reeds gevangen hoeveelheden wor
den van het jaartotaal afgetrokken.
VOORTBESTAAN
IN GEVAAR
UTRECHT - Prins Bernhard heeft het
voorzitterschap van de Bilderbergcon-
ferenties neergelegd. Hij heeft dit offi
cieel per brief laten weten aan het se
cretariaat van de conferenties in Den
Haag. Aanleiding tot het ontslag is het
rapport-Donner waarin de dubieuze
handelingen van de prins in relatie tot
de Lockheed-fabrieken werden aange
toond.
De prins heeft de hoop uitgesproken dat
de bestuursgroep van Bilderberg zal
onderzoeken of en zo ja in welke vorm,
de Bilderberg activiteiten kunnen wor
den voortgezet. Dit heeft de rijksvoor
lichtingsdienst maandag meegedeeld.
Met het terugtreden van de prins is het
voortbestaan van de Bilderbergconfe-
renties in gevaar gekomen. Mocht de
bijeenkomst volgend jaar in het Engelse
Torquay nog doorgaan, dan is deze
vermoedelijk te beschouwen als een
slotvergadering. Het is onwaarschijnlijk
dat iemand anders de voorzittershamer
definitief van de prins zal willen over
nemen.
De Bilderbergconferenties zijn door Be
rnhard zelf ingesteld naar een idee van
de Pool Joseph Retinger. Tijdens de
strikt besloten driedaagse vergaderin
gen die jaarlijks sinds 1954 werden ge
houden. kwamen politici, bankiers, we
tenschapsmensen en rijke industriëlen
bij elkaar om openhartig te discussiëren
over de wereldproblemen inzake handel
en politiek. In het begin van de Bilder
bergconferenties lag de nadruk op het
bondgenootschap tussen Europa-en de
Verenigde Staten,
De dans op de
Hilversumse
vulkaan
§De Nederlandse televisie
vierde in het afgelopen wee
keinde opgewekt haar zilve
renjubileum; de omroepmen
sen in Hilversum vonden het
blijkbaar gewenst om zichzelf
eens geducht in het middelpunt van de
belangstelling te plaatsen. Hebben de
boekdrukkers zo'n vijf eeuwen geleden
hetzilveren jubileum van hun kunst ook
zo uitbundig gevierd? Vermoedelijk
hebben zij zelfs niet geweten dat er
sprake was van een jubileum, zij ston
den nog slechts aan het begin van een
nieuwe ontwikkeling en het is de vraag
of zij daarvan enig besef hadden. In geen
geval wisten ze waar het met hun
boekdrukkunst nog ooit eens op zou
uitdraaien. Dat hadden ze dan gemeen
met de mensen van Hilversum; daar
weet men evenmin waar het met hun
medium op zal uitdraaien. Men tast in
het duister, ondanks ingewikkelde be
schouwingen, ondanks diepgaande
congressen, ondanks het ontstaan van
een communicatiewetenschap. Bij het
begin van het tv-tljdperk zijn nog we
ieens opgewekte geluiden geuit en wer
den grote verwachtingen uitgesproken.
Sommigen schilderden in die dagen een
maatschappijbeeld, waarin de tv allerlei
tekorten in kennis en voorlichting zou
opheffen. Het had iets weg van het
negentiende-eeuwse vooruitgangsge
loof; „Bouw scholen en de gevangenis
sen kunnen worden gesloten." De ont
wikkeling van de Nederlandse televisie
was echter anders; het amusement ging
de boventoon voeren en vrijwel geen
zendgemachtigde zag kans zich van
deze invloeden te vrijwaren.
V„
oor de omroepbestuurderen was er
eigenlijk meer reden tot bezinning dan
tot feestvieren, zeker voor die bestuur
ders die menen een boodschap uit te
moeten dragen. In Hilversumse en
Haagse regionen spreekt men in dit ver
band nogal eens
over de "geprofi
leerde omroepen'; zij
hebben een eigen
geacht - pretende
ren althans een ei
gen gezicht te hebben r en willen dat ook
in de toekomst aan de kijkers tonen.
Voor de bestuurders van de geprofi
leerde omroepverenigingen zijn de afge
lopen jaren niet gemakkelijk geweest:
het bleek steeds moeilijker om het eigen
karakter onverkort te handhaven. We
hebben er nog eens een boekje op nages
lagen, dat bijna vijftien j aar geleden ver
scheen onder de titel Testbeeld, ge
schreven door de Leidse godsdiènsthis-
torieus Fokke Sierksma. Het bevat een
aantal opstellen, die hij als 'beginnend
kijker' schreef. In één daarvan zegt hij
over de NCRV. dat zij niet alleen
boeiend is als f eeld van 'ons verleden',
maar dat zij nog meer boeit „door de
veranderingen in dat beeld die naar de
toekomst verwijzen". En hij somt dan
een reeks concessies op, die in het verle
den ondenkbaar waren; „Nu speelt by
de NCRV de Dutch Swing College Band
voor radio en televisie. Terwijl vroeger
blote benen volstrekt taboe waren, wer
velen nu in een muzikale komedie de
rokjes zo nu en dan al op de verlangde
hoogte en verschijnt er zelfs heel even
een heel sexy juffrouw. En metevenveel
genoegen als verbazing zag ik op een
zondag kunstrijden op de schaats, dat
de goedkeuring van Calvjjn noch van
Kuyper zou hebben weggedragen", al
dus Sierksma in het begin van de jaren
zestig. He t is er sindsdien niet minder op
geworden.
vergeten
Sport: Het Middelburgse rugbyteam
Oemoemenoe lijkt een vergeten top
club.
PAGINA 13
moe
De mannen van 'Hollands Glorie' zijn
moe. heleind van de verfilming van Jan
de Hartogs roman nadert; radio- en tele
visieprogramma's; strips,
PAGINA 15
melk
Per één november gaat de bijdragenre-
geling melktanks van start, beurs; fi
nanciën; economie.
NADRUKKELIJK
ADVIES VAN
INSPECTIES
SAS VAN GENT - De Sasse vestiging
van de Centrale Suikermaatschappij
(CSM) gaat hoogstwaarschijnlijk dicht
als het bedrijf niet voor mogen (woens
dag) de nu al ruim een week aanhou
dende milieu-hinder drastisch weet te
beperken. Het gemeentebestuur zal
daarover woensdag beslissen op basis
van de gevens die metingen van het
Rijksinstituut voor de Volksgezond
heid (RIV) sinds zondag hebben opgele
verd. RIV-deskundigen zijn, zoals ge
meld, ingeschakeld op advies van dr. A.
Adriaanse, Zeeuws inspecteur voor de
milieu-hygiëne. gamen met dokter S.
Lelie, geneeskundig inspecteur van de
volksgezondheid voor Zeeland,
woonde de heer Adriaanse maandag
een bespreking bij over de milieu
perikelen rond de CSM in het gemeen
tehuis van Sas van Gent.
De inspecties werken in deze kwestie
nauw samen en hebben het Sasse col
lege van b. en w. dan ook eendrachtig
geadviseerd tot 'gehele of gedeeltelijke
sluiting van het bedrijf op grond van de
gegeven RIV-resultaten', zoals dr. Ad
riaanse het maandagavond formuleer
de. Over de uitkomst van de metingen,
die zich concentreren op het gehalte
zwavelwaterstot in de lucht, boven Sas
van Gent, wilde hij niet ingaan.
„Woensdag weten we meer".
B. en w. van Sas van Gent. gaven maan
dag een commmuqué uit waarin met-
zoveel worden staat dat de problemen
woensdag uit de wereld moeten zijn.
wilde CSM niet. het risico lopen tijdens
de bietencampagne 'plat te gaan'. Het
communiqué" „Het RIV blijft inmiddels
metingen verrichten. De resultaten
daarvan zullern in sterke mate bepa
lend zijn voor de beslissing van het col
lege over het alsdan sluiten van het be
drijf'. Burgemeester drs. W R. V. Du-
sarduyn wilde daarop verder geen
commentaar geven. Wel liet hij hij
maandag doorschemeren het te betreu
ren dat hij de term incident heeft gebe
zigd met betrekking tot de problemen
rond de CSM. „Het zou de schijn kunnen
wekken dat wij het als een bagatel be-
(Slot zie pagina 7 kolom 1)
£-io hebben alle geprofileerde omroe
pen concessies moeten doen en daar
mee brachten ze tevens een merkwaar
dig nivellerend proces op gang; de eigen
gezichten begonnen namelijk meer en
meer op elkaar te lijken. Deze ontwikke
ling werd mede bevorderd door de aan
koop van allerlei buitenlandse pro
gramma's. waarin uiteraard geen reke
ning wordt gehouden met het eigen ka
rakter van een Nederlandse omroepvel
enïging. Het nivellerend proces had
verder tot gevolg dat er zendgemach
tigden bijkwamen, zoals de Evangeli
sche Omroep; zij wenst een 'profiel' te
behouden dat ze bij de NCRV verloren
achtgegaan. Omgekeerd; het verlangen
naar amusement en probleemloze pro
gramma's leidde tot de stichting en de
opvallende groei van de TROS, een
zendgemachtigde die zich zonder
moeite aanpast aan het profiel van de
gemiddelde kijker. Dat zijn zo enkele
ontwikkelingen van de afgelopen vij
fentwintig jaar. waarvan niemand weet
waartoe dat alles op den duur zal leiden.
Vermoedelijk zullen de veranderingen
in de toekomst nog sneller gaan als de
schaarste aan zendmiddelen minder
wordt: de ontwikkeling van de kabel
televisie kan hier een wezenlijke veran
dering brengen. Overigens heeft de
KRO al laten weten dat zij weer meer en
meer haar eigen karakter over de hele
programmalijn tot uiting wil brengen.
Op zichzelf een begrijpelijk streven,
maar de moeilijkheid is wel dat de
groep, waarvoor de KRO vroeger uit
zond, al evenzeer van karakter is gewij
zigd als deze omroep zelf. Een verander
ing waaraan de KRO zelf weer het no
dige toe heeft bijgedragen; zonder tv
zouden de veranderingen binnen de
R.-K. Kerk in Nederland vermoedelijk;
minder opzienbarend geweest zijn dan
nu het geval was.
Het zilveren spektakel van het- afges
lepen weekeinde was als terugblik zon
der twijfel amusant, een visuele op-
(Slnl zie pagina 3 kolom l)
