Joegoslavië moet
oppassen voor de Russen
Wiegel wil wel degelijk meeregeren
'DISSIDENTE'
PARTIJFILOSOOF
MILOVAN DJILAS:
VERKIEZINGEN IN
ZWEDEN: NEK-AAN
NEK-RACE TUSSEN
GROTE PARTIJEN
De greep
der leiders
ZATERDAG 18 SEPTEMBER 1976
(Van onze correspondent)
STOCKHOLM - Aanstaande zondag
is het weer zo ver. Acht miljoen Zwe
den hebben de kans via de slembus te
bevestigen of te ontkennen dat ze de
huidige sociaal-democratische rege
ring weg willen hebben of willen be
houden. Volgens de laatste cijfers
wordt het een uiterst spannende
nek-aan-nek race. De vorige keer, in
1973, werd er gestemd door 90,8 pro
cent van de bevolking: een verras
send hoog cijfer. De rest bekommerde
zich om stembus noch regering, maar
de algemene situatie is dit jaar duide
lijk anders.
De indruk die men krijgt in vergelij
king met vorige malen, is dat dit jaai
het verkiezingsdebat ongewoon
scherp en levendig is. Enkele punten
hebben het debat nu ai maandenlang
gaande gehouden, waarvan de belang
rijkste kernenergie en belastingen
zijn. Vragen betreffende vermogen-
saanwasdeling (VAD), algemene loon
fondsen, het nationaliseren van be
drijven en dergelijke nemen een
tweede plaats in.
Wat de belastingen betreft, heeft Zwe
den het hoogste percentage ter wereld,
maar daarentegen - volgens de laatste
cijfers van het OECD-rapport- ook het
hoogste inkomen per hoofd van de be
volking, zelfs hoger dan in de Ver
enigde Staten.
Wanneer vooraanstaande persoon
lijkheden als filmregisseur Ingmar Be
rgman het land ontvluchten, zich be
klagend over de te hoge belastingd
ruk, en dit gebeurt een paar maanden
voor de verkiezingen, dan doet dit na
tuurlijk geen goed aan het image van
Zweden in het buitenland. Wanneer
daarna ook nog de schrijfster Astrid
Lindgren (Pippi Langkous) een fel de
bat gaat houden met de minister van
financiën, is dat genoeg om de wereld
pers te halen. De algemene vraag blijft
dan ook: is de prijs die de Zweden beta
len voor hun zogenaamde sociale wel
vaartsstaat niet te hoog?
Hoe ziet het er eigenlijk uit met die
zogenaamde zekerheid van de wieg tot
het graf- Klopt het beeld dat de bui
tenwereld zich heeft gevormd over
Zweden met de toestand van van
daag? Antwoord: ja en nee. Na 44 jaar
lang een sociaal-democratische rege
ring te hebben gehad, heeft Zweden
gemerkt dat deze partij haar pro
gramma niet volgt. Men past zich aan
aan de tijd. Er is geen monarchie afge
schaft. minder dan tien procent van de
industrieën zijn genationaliseerd, en
staat en kerk zijn nog steeds onver
brekelijk verbonden.
Daarentegen is men erin geslaagd het
land binnen iets meer dan een genera
tie te veranderen van een agrarische
samenleving tot een van de hoogst
geïndustrialiseerde landen ter wereld.
En goed beschouwd is geen der poli
tieke partijen daar ontevreden mee.
Anderzijds zijn er veel mensen van
mening dat een regeringswisseling
ook nadelige effecten zou kunnen
hebben op bijvoorbeeld de handelsbe
trekkingen.
Zoals reeds eerder gezegd ae z.weease
economie floreert, maar bij regerings
wisselingen ontstaat altijd een zekere
vorm van onzekerheid bij de buiten
landse handelspartners, die moeten
proberen uit te vinden welke koers er
gevaren moet worden. De meeste bui
tenlandse waarnemers in Zweden zijn
echter van mening dat er geen rege
ringswisseling zal plaatsvinden; hel
blijft een fifty-fifty-verhouding tussen
regering en oppositie.
Doordat het aantal parlementsleden
inmiddels is teruggebracht van 350 tot
349, hoopt men nu ook het loten te
kunnen vermijden om bepaalde par
lementaire beslissingen te nemen, wat
in de afgelopen dne jaar het geval is
geweest Gezegd kan worden dat de
huidige regering, door zich aan te pas
sen - dikwijls ook in overleg met de
oppositie - de belangrijkste proble
men heeft weten op te vangen. De be
lastingdruk is hoog, maar hier tegen
over staan ook de redelijk goede so
ciale voorzieningen, met beter oi
slechter dan in Nederland, maar in elk
geval is men er tevreden over.
De problemen die men heeft en waar
aan gewerkt wordt om tot een oplos
sing te komen, zijn - evenals in Neder
land - onderwijs, cröhes en milieu. En
wat dit laatste betreft voornamelijk
het uitbreiden van het aantal kerncen
trales van vijf naar dertien. Aangezien
de Zweden vrij conservatief zijn. wordt
over het algemeen verwacht dat er
weinig verandering zal komen in de
betaande situatie. Ze weten wat ze
hebben en niet wat ze met een andere
regering gaan krijgen.
In de verkiezingsdebatten zijn steeds
dezelfde punten naar voren gekomen.
De huidige regering belooft, net als de
oppositiepartijen, belastingverlagin
gen en bovendien medezeggenschap
in meer uitgebreide vorm voor de
werknemers dan nu het geval is, plus
een verbetering van de sociale voor
zieningen.
Zoals het er momenteel uitziet, wordt
het precies dezelfde nek-aan-nek-race
als in 1973. Toen kwamen de socialis
ten met behulp van de communisten
precies met de hakken over de sloot en
konden verder regeren. Niettemin zijn
velen van mening dat de 44-jarige re
geringsperiode van de sociaal
democraten nu maar eens onderbro
ken moet worden. De oppositie moet
ook maar eens een kans krijgen, zo
zegt men, en nieuwe bezems vegen
schoon.
De laatste cijfers van het algemeen
instituut voor opinieonderzoek SIFO
waren donderdag: regering met
communisten 48,9 procent, oppositie
48,5 procent.
(Van onze correspondent)
PARIJS - De Joegoslavische „dissidente" partij filosoof Milo van
Djilas vindt de Franse communistenleider Marchais „een leninist
en stalinist van het ergste soort". Djilas verklaarde dit in een
interview met het conservatieve Franse dagblad de Figaro,
waarin hij ook zijn mening overJoegoslavië's toekomst gaf op het
moment dat de 84-jarige maarschalk Tito voor de zoveelste keer
op het ziekbed geworpen is.
Eens de rechterhand en kroonprins
van Tito, raakte Djilas uit de pas toen
hij in levende lijve kennismaakte met
de praktijk van het Sowjetsysteem in
het Rusland van Stalin. Zijn in talloze
talen vertaalde „De nieuwe klasse"
schreef Djilas nadat hij zich was gaan
ergeren aan de parvenu-achtige
nieuwe toplaag die ook het commu
nistische regime (in zijn land) had ge
produceerd. Terwijl zijn geschriften
verboden werden, verbleef Djilas een
belangrijk deel van zijn leven verder
in Joegoslavische gevangenissen.
Djilas hoopt erop dat na de dood van
Tito de intellectuele vrijheid in Joe-
goslaviezal terugkeren. „Filosofische
vraagstukken zullen niet langer meer
taboe zijn voor de regering", aldus Dji
las. En hij voegde eraan toe: „Literaire
werken zullen niet langer omringd zijn
door een sfeer van achterdocht, zoals
dat nu het geval is".
Djilas. die nog enige Jaren geleden
door het Joegoslavische militaire
weekblad „Front" voor een „verrader
en vijand van het volk" werd uitgekre
ten. bekent dat hij er niet zeker van is
dat na de dood van Tito de toekomst
van Joegoslavië als eenheid verzekerd
is. Het land zal voortdurend bloot
staan aan de manoeuvres van de
Sowjet-Unie. Met name rond Mace
donië zullen de Sovjets al hun "duivel-
spraktijken" aanwenden om deze pro
vincie van Joegoslavië los te scheuren
en er een autonome pro-Sowjetstaat
van te maken. De politiek van de Sow-
jets zal erop gencht zyn Joegoslavië
li teen te scheuren en het daarna on
der de macht van Moskou te brengen,
aldus Djilas.
Ondanks al deze sombere toekomst-
voorspellingen rekent Djilas er echter
op dat zijn land zal overleven. „In
tegenstelling tot wat er in Tsjechoslo-
wakije gebeurd is" - aldus Djilas - „is
er hier altijd nog wel iemand over om
van zich af te blijven slaan". Boven
dien werd Joegoslavië in de tweede
wereldoorlog maar gedeeltelijk door
de Sowjets bevrijd, en ook hier ligt de
situatie anders dan bij bijvoorbeeld de
Tsjechen.
Djilas herinnert er nog aan dat de Joe
goslavische intelligentsia bij lange na
niet geheel marxistisch denkt. Boven
dien heeft ook de boerenstand zijn on
afhankelijkheid grotendeels weten te
behouden. Terwijl niet meer dan 15
procent van de grond in staatshanden
is, is de meerderheid van de produkten
die op de markt kom t afkomstig uit de
particuliere sector.
Djilas merkte verder op dat Belgrado
zich echter in de toekomst nog nauwer
dient aan te sluiten bij het Westen,
zonder echter ooit deel uit te gaan ma
ken van de NAVO, die tenslotte terug
gebracht kan worden tot een Duits-
Amerikaans instrument.
Aan de andere kant bergt de politiek
die verbonden is aan he t lidmaatschap
van de Derde Wereld het gevaar in zich
dat men zich te veel verliest in de oude
slogans over de klassestrijd, die in
Joegoslavië geen werkelijke betekenis
meer hebben en het land van het Wes
ten vervreemden. „Men moetnamelijk
goed begrijpen", aldus Djilas, „dat het
enige imperialisme dat er op de wereld
nog bestaat het imperialisme van de
Sowjetrünie is. dat sinds 1945 niets
heeft afgestaan".
Op de vraag of het communisme zich
wat ideeën betreft kan wijzigen, ant
woordde Djilas: „Ik zie geen verander
ingen in het communisme, maar wel in
de communisten. In het Westen wel te
verstaan. In het Oosten zullen de
communisten geen enkele kans krij
gen hun lot in eigen handen te nemen
zolang ze onder het Sowjet-juk zuch
ten
Djilas ging voort: „In het Westen komt
het voorbeeld voornamelijk uit Italië,
waar mannen als Berlinguer, Amen-
dola en Napolitano een opmerkelijk
proces van democratische ontwikke
ling op gang hebben gebracht. In
Spanie ook. met Carrillo".
„In Frankrijk is dat niet het geval,
waar Marchais ondanks zijn schoon
schijnende geloofsbelijdenissen over
op handen zijnde veranderingen en
een schijn van echtheid in het ge
meenschappelijk program, een Leni
nist en een Stalinist van het ergste
soort blijft. In dit licht - en ondanks
zijn honger naar de macht - is de hou
ding van (de socialistenleider) Mitter
rand, gespannen als hij is voor de kar
van een verkalkt Frans communisme,
onbegrijpelijk, zo niet onverantwoor
delijk", aldus Djilas.
Voorzitter A L. S Lockejeer van de Ver
eniging Zeeuwse Visserij Belangen was
aardig op dreej. vorige week iii Zlertk-
zee. Stevig acuter liet spreekgestoelte in
de zaal van Mondragon geplant, Ineld
Inj een Jeest rede, die voor een niet onbe
langrijk. deel gewijd was aan uitspra
ken. die voorstanders van afsluiting
van de Oosterse/lelde in hel verleden
deden Lockejeer iiad blijkbaar zijn ar
chieven opengetrokkenmet een lichte
glimlach om de mond strooide liij gul
met citaten van lieden die liet geheelbij
het verkeerde eind hebben gehad
De heer Loekefeergaf ook een overzicht
van de bijna mendie hem in de loop oer
jaren ran actie deelachtig werdts.
Zoals Don Quichot. nar. volksmislekir
en tovenaarsleerling uit Hulst. Waartt)
kan worden aangetekend dat het wn
bescheidenheid getuigt dat hij crnvti-
meld liet welke officiële titels hij rijk ij;
Commandeur in de Orde van de Heilige
Gregorlus de Grote en Officier in de
Orde van Oranje Nassau.
De heer Lockef eer ging in Zienkzee ook
nog even in op de omvang van de ope
ningen in de pijlerdam m de mandag
van de Oosterschelde. Hij gaf de
feeststemming vergaderde vissers de
verzekering dat er zo nodig gestreden
zal worden voor de bouw van een dam
met een zo groot mogelijke doorstroom-
opening, waarachter een zo groot moge
lijk getij behouden kan blijven.
Dat nu wekte enige bevreemding. Op
vrijdag 17 augustus van dit jaar name
lijk zei de Zevibelvoorzitter dat de visse
rij ook met een dam met kleine openin
gen tevreden en voldaankon zijn. Di
heer Lockejeer zelf zei. toen ik hem
vroeg hoe liet nou kwam dat hij van op
stelling was veranderd, dat hier sprake
was van een nuancering van zijn stand
punt. En ingewijden in Mondragon he
ten desgevraagd weten, hoe die nuance
ring tot stand was gekomen. Een aantc'.
vissers was nogal geschrokken van de
milde uitlatingen die de voorzitter s.
eerste instantie had gedaan en ze hui
den hem dat ook laten weten.
Waarmee de geschiedenis zich herhaal
de. De voorzitter van de Zienkzeese vis
sersvereniging, de heer Ben Schot,
haalde tijdens het feestelijk samenzijn
wat herinneringen op. Hij had nog eens
in de notulen van dertien jaar geleden
gebladerd en daarin stond dat de heer
Lockcfcer in augustus 1963, toen in Zie-
rikzee de roep om een open Ooster
schelde klonk, zich terughoudend op
stelde Toen de vissers liet poot stijl
hielden en hoe dan ook actie wilden,
ging Lockefeerom en in dejarendaam
ontwikkelde hij zich tot een fel tegen
stander van afsluiting van de zee-arm."
Ik zal met eerder zoet zijn, voor duide
lijk is dat de Oosterschelde zout bij/!,"
riep h(j in die tijd.
Op 30 augustus klaagde de Zevibel
voorzitter tijdens een bijeenkomst m
Den Oever dat het de bestuurlijke lei
ders van vissers steeds zitaarder valt
om de greep op hun leden Ie behouden.
Dat zou best eens waar kunnen ajn.
Maar daar staat dan weer legenouer
dal de vissers de greep op hun be.nluur-
lijke leiders in de loop der jaren niet to
rnaar verloren: niet in 1963 en niet In
1976. A J. Snel
„Toch heb ik in dat interview niets
aangetroffen waarmee ik hetnieteens
kan zijn".
„Ik weet dat met name Geertsema
heeft gezegd dat hij de WD onvol-
boende sociaal bewogen vindt. Ik heb
hem toen gevraagd of dat kritiek in
houdt op ons beleid ent antwoord was
nee. Als u de fractieleiders van na de
oorlog eens op een rijtje zet, dan heb
ben de mensen gezegd: na de progres
sieve liberaal Stikker komt nu de uit
de Partij van de Arbeid overgelopen
Oud, die de WD in conservatieve rich
ting zal bewegen. En toen Oud weg
ging: na de vrijzinnig democraat Oud
komt nu de gladde opportunistische
advocaat Toxopeus uit Breda En na
Toxopeus: na de soepele Toxopeus
valt de WD nu in handen van de
rechtse regent Geertsema, burge
meester van Wassenaar. En na Geert
sema: de laatste echte liberaal moet
nu plaats maken voor de Jonge reac
tionair Wiegel. En als ik wegga, zullen
ze zeggen: na de dynamische jonge po
liticus Wiegel die de WD aanzienlijk
heelt helpen vergroten, komtnu...-en
dan zullen ze ook mijn opvolger wel
weer voor conservatiever uitmaken
dan mij".
„Ik weet wel dat de mening op dit mo
ment is dat er geen samenwerking in
zit met de Partij van de Arbeid. Maar
als ik kij k naar het programma van het
CDA - dat zijn principieel anders-
getinte partijen - dan zie ik wel aan
knopingspunten waarop we een ge
sprek kunnen aangaan met redeU]»®
kans op overeenstemming".
- En met het programma van Dutsen-
berg?
„Dat is so-wie-so redelijker dan da
van de top van de PvbA. Maar nog wei
erg vaag. En 't programma van één
man. Eerst maar eens kijken wai
daarvan overblijft".
- Toch kom ik terug op de vraag: Wuw
verkiezingsprogramma nou °P9esJrr
om zoveel mogelijk stemmen en zete
te behalen, of om openingen te ma.
naar het delen in de regeringsvera
woordelijkheid?
„Noch het een. noch bet andere.Dt
kies deze koers omdat ik hem de juisie
acht. Ik kies voor de inhoud I vanBM
beleid. Als veel kiezers bet daarmee
eens zijn. dan is dat een wneliO"
waarmee ik erg blij zou
is niet op stemresultaat gesohreve
Is ook niet alleen geschreven om we
op de regeringsbanken te komc
moet eerst zeggen waar je staat,
dat je met anderen gaat praten
(Door Max L. Snijders)
DEN HAAG - „Als op een gegeven moment na de verkiezingen",
zegt oppositieleider Hans Wiegel, „dit land de richting inslaat
van een coalitie tussen VVD en CDA, dan sluit ik niet uit dat er
ook buitenstaanders bij worden betrokken".
- „Inbreken" is dat bij de vorige regeringsformatie genoemd, zeg
ik.
„Onafhankelijke mensen die van huis uit socialisten zijn, mag je
niet van samenwerking uitsluiten". Hij kijkt alsof hij nog iets
zeggen wil, trekt even aan zijn sigaar, besluit om het niet te doen
en voegt dan toe: „Maar dat zou best een irreële gedachte kun
nen zijn".
Die uitspraak komt aan het eind van
een gesprek met WD-aanvoerder
Wiegel, dat voornamelijk is gegaan
over de vraag of de politieke situatie
met al zover is geëvolueerd, dat de
kans op een plaats voor de VVD in een
volgende regeringscombinatie eigen
lijk al verkeken is - en over de vraag
of dat voor een belangrijk deel niet
komt omdat Wiegel zich in zijn rol als
oppositieleider misschien veel beter
thuisvoelt dan als mede
verantwoordelijke voor een kabinet.
Den Uyl heeft bij zijn beantwoording
van de sprekers in het debat over het
rapport van de commissie-Donner
niets gezegd over Wiegels aandeel in
dat debat
Van Agt haalde bij de bespreking van
zijn geruchtmakende
„Bloemenhove-brieven" in de Tweede
Kamer fel uit naar de WD.
Vergeer, de partijvoorzitter van het
CDA, die bij zijn optreden, nu een jaar
geleden, de indruk wekte dat hij een
onafhankelijker opstelling wenste van
de drie samenwerkende confessionele
partijen ten opzichte van de Partij van
de Arbeid, heeft onlangs een duide
lijke voorkeur uitgesproken voor
voortzetting van de samenwerking
met de socialisten. En AR-
fractlelelder Aantjes noemde in de
discussie rondom de ëén-
procentsoperatie het tegenvoorstel
van de WD „weinig minder dan
schaamteloos"
Allemaal gegevens die leiden tot de
vraag of de WD niet reeds nu al is
uitgesloten van mogelijke toekom
stige samenwerking met het CDA -
een gedachte die wordt versterkt door
de reacties op het ontwerp
programma van de WD dat een week
geleden is gepubliceerd.
De verwaarlozing door Den Uyl van
Wiegels bijdrage aan het Lockheed-
debat noemt hij „typerend voor de
man. b(j wie de partypoliticus het
steeds weer wint van de staatsman"
Wel heeft Den Uyl hem na afloop op
gebeld en gezegdJa, sorry, ik ben het
vergeten"
De felheid van Van Agt verklaart hij
door erop te wijzen dat deze minister
beseft dat onder zijn kiezers wordt in
gezien dat onder zijn verantwoorde
lijkheid de abortuswet niet wordt na
gekomen en dat een vroeger principe
akkoord tussen VVD. ARP en KVP
door die laatste partij eenzijdig is ver
broken. Het feit dat hy met de waar
heid werd geconfronteerd heeft hem
geïrriteerd En wat Vereeer betrelt:
„De huidige politieke constellatie is
nu eenmaal zodanig dat men zich
nogal positief uitlaat over de toekom
stige samenwerking met de Partij van
de Arbeid". En Aantjes. als de ver-
woorder van de voortgezette samen
werking tussen de confessionele par
tijen en de PvdA, kan toch moeil(jk
anders doen dan kritiek leveren op de
WD?
Aantjes
- Ook in een televisiedebat van enkele
dagen geleden heeft Aantjes nog ge
zegd dat htj in het ontwerp
programma van de WD de geest van
medegevoel met de maatschappelijk
zicakkeren mist. terwijl de program
mapunten in veel opzichten lijken op
die van het CDA
„Maar hij zei ook dat de WD een grot«
constructieve partij is en dat hij toe
komstige samenwerking met die grote
constructieve partij niet uitsluit Zijn
hele opstelling in dat debat is mij ge
weldig meegevallen. Maar hij kan ook
moeilijk anders, want uit opinie-
onderzoekingen blijkt, dat twee derde
van zijn aanhang liever met de WD
wil samenwerken dan met. de PvdA.
En het is opmerkelijk dat bij de con
fessionelen wordt gezegd dat met het
ontwerp-programma van de WD eer
der tot overeenstemming is te komen
dan met dat van de PvdA".
„Samenwerking tussen ons en de Par
tij van de Arbeid behoort onder de
huidige politieke omstandigheden
niet tot de mogelijkheden. Maar ik heb
de indruk dat een gesprek met het
CDA met kans op succes kan worden
beëindigd".
- Waarom tonen zij dan toch een zo
duidelijke voorkeur voor de socialis
ten?
„Dat heeft te maken met hun presen
tatie naar de kiezers, zeker zolang ze
regeringsverantwoordelijkheid dra
gen En met de vrees die driejaar gele
den bestond voor een PvdA in de op
positie en met de gedachte dat het met
een kabinet met socialisten gemakke
lijker zou zijn om te praten met de
vakbeweging".
- Is het met zo dat de rol van oppositie
leider hem eigenlijk zo goed bevalt - en
zijn kiezersaanhang zo heeft ver
sterkt. dat hij daarin liever blijft zit
ten?
„Het is waar. als we in de regering zou
den komen, zouden we inderdaad
weinig leuke maatregelen te bieden
hebben voor de niet-linkse mensen
Maar toch - desalniettemin - juist
daarom - zullen wij alles op alles zei
ten - als er een mogelijkheid is - maar
niet ten koste van ons zelfrespect- Wij
willen geen blauwe rand zijn aan een
wit kabinet".
- Maar de manier waarop u oppositie
bedrijft, beneemt de mogelijke part
ners de lust om met u te gaan praten.
„Wy zijn uiterst redelijk en uiterst ge
matigd En is in deze kabinetsperiode
nog niet zoiets voorgekomen als onder
het vorige kabinet toen Andrlessen
tegen de oppositieleider Den Uyl zei;
„Meneer Den Uyl, u maakt alles wat
deze regering doet kapot. De verhou
dingen zijn op het ogenblik zodanig,
dat tot onderling zakendoen te komen
is".
Zwakkeren
- Blijft dat vencijt. dat uw ontwerp
programma weinig rekening houdt
met de maatschappelijk zwakkeren
„Wij zijn bereid dit programma na de
verkiezingen niet als een dictaat op ta
fel te leggen En dat Is heel wat anders
dan de PvdA bij de vorige gelegenheid
deed. Bovendien; de sociale zekerheid
staat in de tweede paragraaf - het
loopt langs dezelfde lijnen als dat van
het CDA"
- Er staat niets in over inkomensver
deling en 't wijst vermogensaanwasde-
ling in collectief beheer af, zonder aan
te geven of een andere vorm van die
vermogensaanwasdeling wel aan
vaardbaar is voor de WD.
Wiegel verwijst naar de alleroudste
plannen voor vermogensaanwasde
ling van Romme en de toenmalige
KVP-)minister van economische za
ken Van den Brink. „Voor die tijd was
dat een wijze aanpak", zegt hij. „Maar
de arbeidsinkomensquote (het aan
deel van het arbeidsinkomen in het
nationaal produkt) was toen 70 pro
cent en dat is nu tot 95 gestegen. On
der de huidige verhoudingen is zo'n
vermogensaanwasdeling volstrekt
onuitvoerbaar, 't Gaat of ten koste van
de lonen of ten koste van bestaande
winstuitkeringen. Ik kies vuoi uitbrei
ding van die winstuitkeringen. En ik
vind dat er een mogelijkheid is de VAD
weer ter discussie te stellen, bijvoor
beeld als het nieuwe kabinet er zit. Ik
ben bereid erover te praten. Maar het
onderwerp moet uit de politieke sfeer
worden gehaald. Daarom heb ik voor
gesteld er een commissie van drie
wijze mannen over te laten studeren".
Schop uitdelen
- De grootste vakcentrale, de FNV.
heeft de VAD tot een van zijn belang
rijkste doelstellingen gemaakt.
„Toch zegt een van de niet onbelang
rijke leden uit de top van de vakbewe
ging dat hij liever te maken heeft met
een-regering waar de WD in zit, dan
meteen waarin de socialisten domine
ren; dan kunnen we nog eens een
schop uitdelen en zakendoen".
-Wie is dat?
„Dat zeg ik niet. Wij zullen tegen de
vakbeweging onverhuld nee zeggen
als iets echt niet kan, maar anderzijds
laten weten dat je op wezenlijke pun
ten tegemoet wilt komen aan hun ver
langens, zoals ten aanzien van de ver
betering van de koopkracht Den Uyl
heeft niet ten onrechte gezegd dat dit
kabinet meer zal worden beoordeeld
naar de vraag hoeveel werk het heeft
gebracht dan hoe het staat met de in
vesteringen".
- Blokkeert u toch niet een werkelijk
akkoord met de vakbeweging door die
afioijzing van de VAD?
„Lang niet de hele vakbeweging is
daar zo voor. 't Is meer een ideologie
van de kaderleden dan van de aan
hang. Groenevelt zegt zelf dat de VAD
een lachertje is. En niet te miskennen
valt dat negen procent van hun leden
op ons stemt, 't Is ook geen toeval dat
Boersma de bocht is ingegaan met zijn
opmerking van vorige week dat bij de
parlementaire behandeling verander
ingen in het ontwerp mogelijk moeten
zijn. Bij de kwestie van de btw-
verhoging staan de vakbeweging en
wy aan dezelfde kant en ook bij de
voorkeur voor vrije loonvorming. Er
zijn dan mensen die tegen vakbonds
leiders zeggen: kim je dat standpunt
wel innemen dat ook door de WD
wordt aangehangen. Maar een van die
FNV-leiders, Schelling, heeft gezegd:
als ik met Wiegel in een onweer loop,
ga ik toch met zeggen dat het droog is.
En ook Kok, de voorzitter, zegt dat een
kabinet zal worden beoordeeld naar
zijn daden".
„Wij zullen de verkiezingen niet in
gaan met fraaie beloften, 't Enige dat
we beloven, Is dat we ons best zullen
doen".
- Ook in de VVD zijn nogal wat mensen
die vmden dat zonder uw leiding de
partij te veel de conservatieve kant is
uitgegaan. Een tijdje geleden werden
Toxopeus, Geertsema en Vonhoffdoor
Elsevier geïnterviewd en hun uitspra
ken kwamen erop neer dat zij menen
dat de VVD ook bereid moet zijn maat
schappelijke veranderingen na te
streven. Twee van die drie zijn voor
gangers van u.