„Aandacht van crm voor hulp
bejaarden is uiterst mager
De Pacificatie
van Gent
211
PROF. DR. G. P. A. BRAAM, SOCIOLOOG
ENIG AANSPREKEND WERK - BIZET,
BRAHMS, TSCHAIKOWSKY, TELEMANN
PZC/^aterdagkrant
Van en voor de draaitafel
Een vreemde wereld
ZATERDAG 18 SEPTEMBER 1976
De heer G. P. A. Braam
(1930, 's-Heer Abtskerke)
was aanvankelijk werk
zaam als meteoroloog bij
het KNMI in De Bilt. Stu
deerde sociologie aan de
Rijksuniversiteit te Utrecht
(doctoraal examen 1964).
Daarna was hij onder an
dere werkzaam aan de uni
versiteiten van Amsterdam
en Groningen. Is sinds ja
nuari 1976 hoogleraar al
gemene sociologie aan de
Technische Hogeschool
Twente. Publiceerde Be
jaarden in Utrecht" (1964),
zijn proefschrift „Invloed
van bedrijven op de over
heid" (1973) en een aantal
artikelen over bejaardenbe
leid, macht, maatschappe
lijk werk en sociale veran
dering. Kortgeleden ver
scheen bij Boom-Meppel
„Collectieve acties" naar
aanleiding van een sociolo
gisch onderzoek naar het ef
fect van actiegroepen. Onze
Haagse redacteur Flip Feij
maakte met professor
Braam bijgaand interview.
(Van onze Haagse redacteur)
„De aandacht die het ministerie
van cultuur, recreatie en maatschappelijk werk besteedt aan de
hulp voor bejaarden vind ik uiterst mager. Vooral als je die
vergelijkt met de tijd en het geld die worden gestoken in zaken
alsötomroep en de noodlijdende pers. Enerzijds luidt het credo:
Oohag met het aantal bejaarden dat in een bejaardentehuis
art. Maar aan de andere kant zou dan een extra inspanning
•M extra-murale bejaardenzorg moeten worden getroost,
ontbreekt het helaas ten enenmale".
heidsverlies tot gevolg hebben en in
sommige gevaUen zelfs tot zelfmoord
kunnen leiden. Nou, dat soort dingen
bleek gewoon niet algemeen waar.
Veel pensioengerechtigden zijn juist
blij dat ze kunnen stoppen"
„In die tijd werd op het toenmalige
ministerie van sociale zaken en volks
gezondheid nog weieens gespeeld met
de gedachte om de pensionering op
een hogere leeftijd te laten ingaan
Voordal evenwel tot zoiets wordt be
sloten is het goed dat over weten
schappelijk materiaal kan worden be
schikt. waaruit gewoon blijkt dat de
meeste mensen daar helemaal niet
voor voelen"
Jndan zwijg ik nog maar over het gat
in de alarmering Bejaarden die zelf
standig wonen en leven kunnen soms
heelmoeilijk iemand waarschuwen als
erietsaan de hand is. Aan de reeds
bestaande hulpverlening zou ook het
nodige verbeterd kunnen worden. Nu
TOrdt veelal aUeen overdag hulp ver
leend. Als er 's avonds of 's nachts ech
ter iets gebeurt. moeten de op zichzelf
renende bejaarden maar zien dat ze
ach redden. Het is voor bejaarden nog
met eens mogelijk om een toeslag te
tajgen voor een telefoon. Toch moet
net alleen het ministerie van CRM
daarvan de schuld krijgen Ook in de
unversitaire wereld wordt te weinig
nadacht aan de problematiek van de
bejaarden besteed. AUeen in Nijmegen
ismen er een beetje mee bezig"
Aan het woord professor doctor G. P-
A Braam (46) uil Enschede. Zeeuw
ran geboorte ('s-Heer Abtskerke,
hbs-b in Goes), sincls begin dit jaar als
hoogleraar algemene sociologie ver
bonden aan de splinternieuwe onder-
ildeling bestuurskunde van de Tech
nische Hogeschool Twente. De be
jaarden hebben zijn belangstelling al
jaren. In het kader van zijn soeiologi-
schestudie publiceert hij in 1964 „Be
jaarden in Utrecht". Daarin schrijft
hij over de w oon- en leefsituatie van
bejaarden, de familiestructuur, het
belang van de moeder-dochter-
ierhouding en het effect van de pen
sionering.
Professor Braam „Ruim tien jaar ge
leden werd van de pensionering ver
ondersteld dat ze slecht en ongezond
zou zijn. Het zich terugtrekken uit het
produktieproces zou persoonlijk-
Wetenschappelijk
De socioloog heeft een punt aange
roerd. dat in de loop van het interview
verschillende keren min ot meer pro
minent ter sprake komt: Uitgesproken
veronderstellingen die door een we
tenschappelijk onderzoek kunnen
worden geschraagd, zouden dat ook
moeten zijn Besluitvomung onder
bouwd door de wetenschap
De eerste keer dat het duidelijk wordt
geformuleerd is in het hoofdstuk „Be-
leidsadviseur van het departement
van sociale zaken en volksgezondheid,
gedurende ruim anderhalf jaar. vanaf
1964" in de veelzijdige loopbaan van
de heer Braam Op het ministerie kan
hij uiteindelijk niet erg aarden, zegt
hij ..Omdat ik al te lang op een weten
schappelijk instituut (het KNMI) had
gezeten De natuur
wetenschappelijke denkwijze is geheel
anders gericht en verschilt daardoor
veel van de denktrant op een ministe
rie"
De beleidsadviseur Braam viel onder
de directeur-generaal voorde volksge
zondheid toen Veldkamp minister was
en Bartels staatssecretaris Hij is daar
onder meer in aanraking gekomen met
kwesties als de huisartsengroepsprak
tijken. de samenwerking van de kruis
verenigingen. anti-rookcampagne,
alcohol-reclame op de tv en zegt daar
over ruim tien jaar later, op een mo
ment waarop verschillende van die
onderwerpen uit de voorbereidende in
de actuele beleidssfeer zijn gekomen,
dat hij er nuttige hennneringeti aan
bewaart, Plezierige herinneringen
vindt hij te veel gezegd: „Nuttig, om
inzicht te krijgen in de politieke en an
dere processen waarmee je opzo'n mi
nisterie te maken hebt, Maar het is me
vooral opgevallen, dat de dingen zich
er langzaam voltrekken. Te langzaam
Je ziet nauwelijks resultaat van
waarmee je bezig bent"
„Daar komt bij. dat je amper mocht
zeggen wat je dacht Ol misschien is
dat verkeerd geformuleerd Je mocht
het wel zeggen maar er was niemand
die zich er iets van aantrok. Als je zei
dat we reclame voor alcohol op de tv
moesten proberen te voorkomen, luis
terde niemand Ik stelde voor om het
effect op het gebruik te onderzoeken
Maar dat onderzoek kon ik (oen met
van de grond knjgen Dat bestond
niet Men zag er eenvoudig het nut met
van in En die ontzettende starheid ln
het beleid irriteerde me. Nu zijn ver
schillende zaken wellicht iets beter ge
regeld Daar heb ik eerlijk gezegd niet
zo n zicht meer op. Al weel ik wel, dat
de besluitvorming nog traag gaat. Het
politieke klimaat moet goed zijn om er
een zaak door te krijgen, dat is trou
wens wel een heel interessant aspect
Technisch
„In de technische en fysische zaken is
men zo op het oog geloof ik sneller ge
negen om aan de besluitvorming we
tenschappelijk onderzoek vooraf te la
ten gaan dan aan de onderwerpen die
minder exact liggen", zegt hij naar
aanleiding van de Oosterschelde-
geschiedems.
„Maar neem nou het roken De gevol
gen daarvan liggen al 15-20 jaar kei
hard op tafel. Nu is het actueel. Toen
werd er - behalve door dr Meinsma -
weinig meer aan gedaan dan denken
aan een anti-rookbeleid"
Tijdens liet gesprek biedt de heer
Braam overigens een eenvoudige,
maar gesorteerde collectie rookgerei
aan wilde havanna s, kleine sigaar
tjes. sigaretten. Zegt met de veront
schuldigende ondertoon van een be-
terwetende gezelligheidsroker dat hij
er zelf van probeert af te blijven. Dat
hij zich beperkt tot zo nu en dan een
Pijpje
Na beleidsadviserend in Den Haag
werkzaam te zijn geweest komt de
heer Braam in Amsterdam terecht bij
het sociologisch instituut van de uni
versiteit van Amsterdam. Interesseert
zich voor sociale veranderingen in de
maatschappij. Met name in relatie tot
machtsfactoren. Zijn prof in Amster
dam J E Ellemers. vertrekt in 1968
naar Groningen en hij gaat mee. Richt
zich op een systematisch onderzoek,
dat uileindelijk resulteert in het proef
schrift .Invloed van bedrijven op de
overheidwaarop hij met lof promo
veert met Ellemers als promotor en
Pen als co-promotor.
In het onderzoek wordt bij 130 bedrij
ven - die alle afhankelijk zijn van ver
voer over hel water - nagegaan in hoe
verre zij in een bepaalde penode de
medewerking van de overheid hebben
verkregen op waterstaatkundig ge
bied
In Groningen wordt voorts met acht
andere sociologen onder leiding van
Braam de studie „Collectieve acties"
verricht; de invloed die deelnemers
aan collectieve acties hebben op hel
bestuur. Eén van de conclusies is. dat
getwijfeld moet w orden aan het effec
tief functioneren van gemeenteraden
tijdens acties. De bevindingen van de
werkgroep zijn neergelegd in een on
langs bij Boom-Meppel verschenen
boekwerkje (f23.90).
Bestuurskunde
Begin 1976 verruilt hij Groningen voor
Twente. Is benoemd als hoogleraar al-
E'n nieuwe opname van het viool-
wncert van Johannes Braluns: daar
's'de muziekwereld eigenlijk niet op
'Wachten. EMI voegde aan het aan-
'"nlijke rijtje opnamen echter een
""Uwe toe en zette daar onder meer
'Berliner Philharmonikcr en Her-
""tvonKarajan voorin. Daar de pla-
"nmaatschappij van dezelfde uit-
|oerenden en David Oistrakh als so-
al een van de beste vertolkingen
'an Brahms op de Markt heeft, ging
"bijde nieuwe uitgave vooral ook
de solist: Gidon Kreiner (29) een
t'ürUe Russ'sche ster aan het violis-
™»nnament.
kwalificatie hl kt ons met overdre-
s Kogan zorgt voor een zeer pak-
uitvoering van het Brahms-
«wert Hij stelt een Iraaie. slanke
en een grote technische beheer-
8 In dienst van Brahms en zorgt
J r^en 'ezing, die bij alle concurren-
soude overeind blijft - wat ons be
treft zelfs de kopgroep raakt, samen
met bijvoorbeeld Szeyring (Philips) en
Oistrakh (EMI) Van de Berliner Phil-
harmoniker krijgt men onder Van Ka-
rajan was men mag verwachten: een
somptueus, wel klinkend aandeel in
het geheel Goed klankbeeld op deze
EMI IC 065-02 781. quadrofonie SQi
Een plaats aan de top lijkt ons niet
weggelegd vooreen Decca-hemitga\ e
waarop de orkestsuites uit Carmen en
1' Arlésienne van Bizet - grotendeels -
zijn vastgelegd Dat betekent ook weer
niet. dat het om wegwerp-
uttvoeringen gaat Integendeel, de
vertolkingen van het New Philharmo-
nta Orchestra onder leiding van Char
les Munch zijn op zijn minst als aan te
duiden. Maar de tamelijk hoogges
temde verwachtingen, waarmee we de
schijf op de draaitafel legden - juist
van wege Munch - werden met nele-
maal waargemaakt De muzieken
krijgen wel degelijk kleur, maar ze zijn
teveel recht-toe-recht-aan. en missen
wel iets van de subtiliteit, die er óok
inzit Een schijf voor de middenmoot,
wel erg gedillerenleerd klinkend in
Decca's fase-vier systeem iDecca SDD
492, stereo)
Tschaikowsky's vijfde symfonie - een
van zijn staaltjes rijk geïnstrumen
teerd muzikaal zelfbeklag - is recente
lijk in een heruitgave van CBS op de
markt gekomen, een nieuwe persing
van de in 1959 geregistreerde opname
van George Szell en het Cleveland Or
chestra. liet gaat - opnieuw - om een
werk. waarvan menige plaatversie
voornanden is. Overbodig lijkt onsdeze
heruitgaaf allerminst, omdat deze ver
tolking ons voorkomt als een van de
beste aan het platenfront Wie de
vijfde van Tschatkowsky nog ln zijn
platenkast mist en wie het eerder om
de interpretatie dan om de geluids
kwaliteit gaat. zij op deze versie met
enige nadruk gewezen Szell houdt
Tschaikowsky stevig in de hand. ver
mijdt extreme gevoelscorrupties en
levert in feite een klassiek gerichte
vertolking van een bij uitstek roman
tische symfonie Het Cleveland orkest
speelt prachtig homogeen en al mist
de opname iets van de ruimtelijke
werking, die er vandaag de dag in zou
zitten - de leeftijd hoort men aan de
klankkwalitett beslist niet af (CBS 61
289. stereoi.
Van de - onvermijdelijke - Academy of
St. Martm-in-the-fielas een vrij re
cente schijf met werken van een com
ponist. die dit ensemble in tegenstel
ling tot tijdgenoten van Bach. Vivaldi.
Handel tot nu toe vrij stielmoederlijk
bedeelde: George Philip Telemann
Dne werken op de Argo-plaat, de Don
Quichoite-suite - een programmamu
ziekje, dat Richard Strauss ander
halve eeuw later wat dikker overdeed-,
het altvioolconcert met Stephen
Shingles als solisten de ouverture in D
voor strijkers, twee hobo's en twee
hooms Een gevarieerd programma, in
klankkleur, maar ook in tijd: de drie
muzieken omspannen een penode van
meer dan dertig jaar. met het altviool
concert als vroeg, en de ouverture als
laat werk. Er zit pit. stijl en sfeer in de
uitvoeringen. Shingles speelt zijn
aandeel in het concert onopdringeng,
maar lyrisch en warm en ln de ouver
ture weren hoorn- en hobo-solisten
zich met verve. Met name van deze
beide werken zijn met veel moderne
alternatieven voorhanden. Don Qui-
chotte is een van Telemann's bekend
ste orkestwerken, 'dicht bij huis' kan
men een anders gerichte, even sympa
thieke versie tegenkomen: die van hei
Amsterdams Kamerorkest op Artone.
waar het werk met meer waardigheid,
maar iets minder esprit tot klinken
komt. (Argo ZRG 836, stereo).
Op4 september is in Gent een Nederlandse week begonnen. Die dag is geko-
zen omdat 400 jaar geleden afgevaardigden van de Staten Generaal die toen te
Brussel vergaderde, en afgevaardigden van de twee rebellerende provinciën.
Holland en Zeeland, bijeenkwamen, om na enige acclematisatie met hun on-
derhandelingen op het Gentse stadhuis te beginnen. Op 8 september van dit
jaar is er in Gent, wederom op het stadhuis, een academische zitting geweest.
Op een foto in enkele dagbladen, hebben we prinses Beatrix zien zitten temid-
den van Belgische hoogwaardigheidsbekleders. We kunnen niet zeggen dat de
belangstelling voor de herdenking van die Pacificatie van Gent, die officiéél
werd ondertekend op 8 november 1576, erg groot is geweest. Misschien komt
dat nog. Hoewel die Pacificatie in feite eigenlijk nooit heeft gewerkt en ze
alleen was geboren uit de nood die er in dat jaar was. is ze toch van betekenis
geweest.
gemene sociologie aan de afdeling be
stuurskunde Zegt. dat deze nieuwe
studierichting in de lijn ligt van waar
mee hij doende is geweest. De afdeling
is kortgeleden begonnen met zon
honderd studenten
„Het lijkt me goed om de sociologie
gericht in te brengen Om de toekom
stige bestuurders zicht te geven op de
maatschappij in het kader van het
kem-thema van de opleiding, dat de
nadruk legt op de relatie bestuur-
bestuurden. Al heel lang komen er be
stuurders voort uit juristen, sociolo
gen of economen. Deze opleiding - met
recht, economie, sociologie en beleid
sprocessen als hoofdvakken - is rui
mer georiénteerd. Men leert de ver
schillende bestuurlijke disciplines
grondig kennen, waardoor men zich
straks flexibeler kan gedragen, dat
men zich als bestuurder vrij eenvoudig
kan richten op en voeling kan houden
met wat zich onder in de maatschappij
aan ontwikkelingen voordoen"
„Daarbij is het verder van belang, dat
men het beleid wetenschappelijk fun
deert Er wordt aandacht geschonken
aan democratische en rationele aspec
ten. In Twente zijn we nu begonnen
aan het ontwikkelen van ideeen voor
onderzoeken in de sfeer burgers-
overheiden al pratend over vroeger,
over Zeeland met zijn oude veerpon-
tjes en nu. over Zeeland met zijn her
ingedeelde gemeentelijke bestuur-
seenheden, zegt hij dat het de moeite
waard zou zijn om eens te onderzoeken
hoe de burgers de gemeentelijke her
indeling waarderen. „Je zou in een an
der gebied na kunnen gaan hoe de re
latie bewoners-gemeente is en in Zee
land kunnen nagaan of er iets veran
derd is".
Professor Braam is nu nog betrokken
bij onderzoekingen die Groningse
studenten verrichten. Lachend aan
het eind van het gesprek, zijn loop
baan tot dusverre overziende: „Ik ben
in 's-Heer Abtskerke begonnen. Naar
De Bilt. Utrecht, Den Haag. Amster
dam, Groningen en nu in Enschede.
Om de cirkel rond te maken is nu het
wachten op de universiteit van Mid
delburg". Zegt dan te betwijfelen of
die er ooit komt.
In die dagen lag de term 'het gemeene
vaderland in ieders mond en daarmee
bedoelde men de 17 provincies van de
Bourgondische Nederlanden De nood
van de tijd had hen tesamen gebun
deld als een zelfstandige eenheid. Zee
land is er nauw bij betrokken geweest
en er is geen provincie aan te wijzen
waar tenslotte de invloed van de Paci
ficatie zo groot is geweest. Wanneer we
ons in deze rubriek bezig houden met
kerkelijke aspecten, is het toch nodig
enige historische feiten in herinnering
te brengen. Op 5 maart 1576 was stad
houder Requesens overleden, zonder
dat er voor hem een opvolger was. De
Raad van State, ineengeschrompeld
tot drie leden, kwam op diezelfde dag
te Brussel bijeen Hij stond voor een
hopeloze taak. Er was zelfs niet genoeg
geld Ln de staatskas om voor een
staatsbegrafenis van Requesens. pas
send bij zijn waardigheid, te zorgen
En Philips II had verboden de Stalen
Generaal bijeen te roepen. Aangevuld
met vijf koningsgetrouwe leden, moest
de Raad van State voortploeteren. Op
29 juni gaf de Spaanse bezetting van
Zierikzee zich over. De troepen, die in
geen tijden soldij hadden ontvangen,
sloegen aan het muiten, trokken naar
het zuiden om in Brussel hun achter
stallige bezoldiging te eisen. Ging het
met goedschiks, dan kwaadschiks.
Daar vonden ze echter de gewaar
schuwde burgerij onder de wapens.
Daarom trokken ze naar het westen en
maakten zich meester van Aalst, van
waaruit ze het land afstroopten. De al
gemene haat tegen de Spanjaarden
breekt dan eerst recht los
Inmiddels hadden de Staten van Bra
bant het initiatief genomen. Zij eisten
van de koning het vertrek van de
vreemdelingen. Zij vragen om een
prins van den bloede als gouverneur.
En tenslotte eisen zij het bijeenroepen
van de Staten Generaal. Holland en
Zeeland waren een staat in de staat
gaan vormen. Zij gingen een eigen
koers, zowel in godsdienstig als in eco
nomisch opzicht In 1575 waren er te
Breda reeds onderhandelingen ge
weest om een verzoening te bewerken.
Deze is afgestuit op de onwil van Phi
lips vrijheid van godsdienst toe te
staan. Maar nu het land steeds meer in
nood kwam. kon men deze twee pro
vincies niet missen en zo zijn dan te
Gent onderhandelingen begonnen
tussen afgevaardigden van de Staten
Generaal en die van de twee rebelle
rende provinciën, die dan eindigden
met de Pacificatie van Gent, waarmee
niemand eigenlijk gelukkig is geweest
wat betreft het pun t van de religie Van
een godsdienstvrede kon moeilijk
worden gesproken, hoogstens van een
bestand. In Holland en Zeeland zaten
een groot aantal Brabantse en
Vlaamse vluchtelingen en gebanden.
Een behoorlijk getal van hen is met de
onderhandelaars meegetrokken naar
Gent, waar ze al spoedig gingen de
monstreren met doeken die het op
schrift droegen 'profideet patria voor
geloof en vaderland- Maar daarbij zul
len wij onder 'geloof allerminst ge
dacht hebben aan de kerk van Rome.
die het hen met haar inquisitie ook
niet bepaald gemakkelijk had ge
maakt. Men heeft bij die onderhande
lingen op het stadhuis te Gent over
allerlei zaken gesproken; over de rol
van de Staten Generaal, over vrijla
ting van gevangenen en terugkeer van
hen die gebannen waren, over geconfi-
sceerde goederen, over de koers van
het geld. over de schulden die de Prins
van Oranje had moeten maken enz.
Maar het belangrijkste was de be
geerte om bij elkaar te blijven en el
kaar bij te staan in de nood. Het punt
van de godsdienst is 400 jaar geleden
te Gent het moeilijkste geweest. Het
plan van Oranje, dat rooms-
katholieken en protestanten in de
provincies gelijke rechten zouden
hebben en gelijke vrijheden, is met
doorgegaan Daarvoor was de tijd nog
lang niet rijp. We moeten nu naar
Noord-Ierland en Libanon gaan kijken
om enigszins aan te kunnen voelen
hoezeer het geloof toen scheiding heeft
gemaakt en een twistpunt was bij de
onderhandelingen in Gent. Tenslotte
hebben Holland en Zeeland hun zin
gekregen, eigenlijk alleen omdat de
toestand van 'het gemeene vaderland'
al hachelijker wérd door de steeds
voortgaande muiterij van de Spaanse
troepen. De Staten Generaal hebben
tot taak - zo stelt de text van de Pacifi
catie - „om te steliene ordene in de
saken van de landen in 't generaal en
de particulier, soo wel aengaende het
feyt ende exercitie van de Religie in
Hollandt. Zeelant. Bommele ende
geassocieerde plaetsen - welver-
staende dat niet geoorloft oft toegela
ten en sal zyn. die van Hollandt ende
Zeelant yet te attenderen hetwaertso-
vere buyten den voorz. Landen van
Hollandt, Zeelant ende geassocieerde
plaetsen tegens de Catholicque
Roomsche Religie 't injureren (beledi
gen) irriteren, met woorden oft met
wereken. op pene van gestraft te wor
den als pertubateurs (rustverstoor
ders) van de gemeyne ruste' In deze
tamelijk duistere woorden ligt opge
sloten wat in Holland en Zeeland de
heersende religie zal zijn. Voor de over
ige provincies zullen de Staten Gene
raal beslissingen moeten nemen
Voorts is in de Pacificatie bepaald dat
'alle Placcaeten hier voortydts ge-
maeckt op 't stuck van de Heresie,
midtsgaeders die criminele ordinan
tiën van den Hertoge van Alve gesus-
pendeert (opgeheven) worden." Alle
gevangenen ter saken van de voorle
den troubelen sullen vry en los gelaten
worden." De veroordeelden zullen
weer in het bezit van hun goederen
worden gesteld Alle akten betreffende
verbeurtverklaringen zullen 'doot
ende te niete gedaen' worden. De eige
naars van verkochte goederen zullen
vergoeding krijgen. Een uitzondering
hierop wordt gemaakt voor de vroe
gere eigenaars van kerkegoederen in
Holland en Zeeland, die slechts recht
zullen hebben op "een redelijcke ali
mentatie. alles by provisie
Men heeft te Gent in 1576 gesproken
over vrijheid van godsdienst en dat
was reeds heel wat in die tijd Maar
men is niet verder gekomen dan een
voorlopige schikking, een uitweg, die
de kans geeft om een algemeen gewen
ste vrede te sluiten, daar men elkaar zo
bitter nodig had om het land van de
vreemde overheersing te verlossen.
Bijna alles wordt gedicteerd door de
nood waarin 'het gemeene vaderland'
verkeerde. Deze voorlopige schikking
bevredigde noch protestanten noch
rooms-katholieken. Het godsdienst
geschil blijft voortbestaan De staten
Generaal zullen hierover buiten Hol
land en Zeeland moeten beslissen,
maar zij hebben het niet gedaan en zo
gaat de Tachtigjarige Oorlog verder.
Óp 31 October is de Pacificatie onder
tekend. Haastig werd de overeen
komst naar Brussel gebracht, waar de
Staten Generaal op het stadhuis bij
een waren. Het is zeer de vraag of ze
daar geaccepteerd zou zijn. indien niet
op 4 november te Antwerpen de
Spaanse Furie was losgebroken. De
nood van het het vaderland eiste toen
een samengaan En zo werd dan op 8
november, wederom op het stadhuis te
Gent. de Pacificatie officiéél en plech
tig afgekondigd.
Toch heeft die Pacificatie gevolgen
gehad. Naar aile gewesten stromen
ballingen en vluchtelingen terug en zij
nemen in hun plaatsen dikwijls het
heft in handen. Gent zelf is daarvan
wel het eerste voorbeeld. Hetzelfde
zien we gebeuren in een groot deel van
Vlaanderen, waar in de begintijd het
hart van de Reformatie in de Neder
landen had gelegen en waar ook de
meetse slachtoffers gevallen zijn. Door
de Pacificatie van Gent is bevestigend
dat Holland en Zeeland een apart ge
bied vormde in 'het gemeene vader
land' en eveneens dat het Calvinisme
hier de religie zou zijn. Toen in 1577
Goes en Tholen overgingen naar de
Prins, werd bepaald dat de rooms-
katholieke religie zou worden ge
handhaafd. Daarvan is niet veel te
recht gekomen. De calvinisten eisten
al spoedig hun rechten op en zij berie
pen zich op de Pacificatie van Gentom
de begeerde vrijheid te verkrijgen. Het
heeft toen niet zo lang meer geduurd
dat er van de vrijheden voor rooms-
katholieken niet veel meer overbleef.
Gedurende de Tachtigjarige Oorlog
werd in de noordelijke gewesten ie
mand die zijn oude geloof trouw bleet',
gezien als een verdachte, iemand van
wie je niet zeker was of hij heulde met
de vijand en in de zuidelijke gewesten
vond het omgekeerde plaats. Het sou
nog een paar eeuwen duren eer een re
ligie vrede begon te schemeren. Hoe
wel er over gesproken is, heeft de Paci
ficatie daartoe niet veel bijgedragen.
Ze was spoedig vergeten.
Als Petrus en Johannes, zoals Lu ka tri Handelingen 4 vertelt, voor hun rechters,
de Joodse raad zijn geleid en worden verhoord en dan duidelijk moeten maken in
welke kracht zij een verlamde hebben genezen, zegt Petrus ln zijn antwoord: Het
is een heel vreemde zaak. dat wij thans door rechters verhoord worden, omdat
wij aan iemattd een weldaad bewezen. De weldaad, dat een ongeneselijke zieke
genezen werdHij voegt er meteen aan toe dat was met onze prestatie, maar dat
geschiedde door de kracht van de door u ter dood gebrachte Jezus Christus, die
door God weer werd opgewekt' En door die kracht staat deze hier nu gezond en
icel voor u.
Ja. inderdaad, een hele vreemde zaak. a. iemand dreigt veroordeeld te worden
omdat de heer hem gebruikte om aan anderen goed te doen En stellig, als dan
blijkt, dat de haat tegen Jezus hen aandrijft weldoeners te straffen
Zo verdraaid liggen de zaken er in onze wereld maar al te vaak bij Dat moet ons
wel heel voorzichtig en kritisch stemmen. Een geprikkeldheid tegen mensen
moet ons tot de vraag drijven: uaar komt dat vandaan'' Maakt het goede van
een ander mij soms boosOch we weten het wel. dat wie met de beste bedoelingen
de vinger op de rotte plekken in het leven van een ander legt. de ander er
gewoonlijk wiet toe brengt schuld tc belijden, maar de mens met de goede bedoe
ling m staat van beschuldiging te brengen. Dan wordt de waarschuwing aan
Kam ineens aktueel: als je niet goed handelt ligt het kicaad op de loer om je
helemaal in te palmen, terwijl jij over het kwade heersen moet. En daarom zegt
Petrus, je ontkomt alleen aan de draaikolken van de razernij van de zonde, die
alle waarden omkeert, als je Jezus te hulp roept. Hij alleen kan je helpen en
bewaren en bevrijden.
J Kroon
Brouwershaven