Botter Bar
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
VOORUITZICHTEN ECONOMIE
TOT 1980 ONAANVAARDBAAR
PZC
Bloedige onlusten
hij komst Kissinger
Minister Vorrink geeft geen medewerking
aan opslag afval nieuwe Hoechst-fabriek
WIJZIGING VAD IS
NIET UITGESLOTEN
Or. Zijlstra: werkloosheid en inflatie
moeten verder worden teruggedrongen99
vandaag
zaterdag
MINSTENS 16 DODEN BIJ BETOGINGEN
Premier Den Uyl:
bedrijf wordt nog nief in gebruik genomen
219e jaargang no. 222
dag 18 september 1976
Zoutelande
Vanaf heden alleen's zaterdags geopend
voortdurende stijging, waardoor grote
druk op het totale nationale inkomen
wordt veroorzaakt.
Nekslag
(Van onze redactie economie)
JEN HAAG - De president van de Nederlandsche Bank, Zijlstra, vindt de economische vooruitzich-
KH,zoals die nu tot 1980 worden geschetst, onaanvaardbaar. Dit zei hij vrijdag als Kroonlid van de
sociaal-Economische Raad bij de bespreking van een tussentijds advies over het economische
structuurbeleid 1975-1980.
a onaanvaardbaar en-of onduldbaar
Zijlstra de 150.000 werklozen
ixtr volgens de prognoses in 1980 zul-
2 lijn. de inflatiegraad van 6,5 in dat
yj.en de loonsomstijging van 8,5 pro-
al per jaar. Hij vond het jammer, dat
den na niet inzien dat de zogenaamde
m-procentopcratie in de overheid-
silgaven te weinig zal zijn, ook al ko-
aanvullende maatregelen op
dJfr andere investeringsgebied.
Debankpresident zei dat, met het be
id dat de regering nu voorstelt, het
tastvermogen van het bedrijfsleven
worden verbeterd tot op het peil
lm 1973. Maar iedereen weet dat op ba-
2 daarvan niet voldoende investerin-,
lus onvoldoende werkgelegen-
sd-niet mogelijk zijn. Dit gaat gep-
eidmet een jaarlijkse verbetering van
a vrij beschikbare inkomen met 1 tot"
•Jpiocent. Da t is een stijging die geheel
voidtingenomen door zogenaamde in
cidentele stijging en andere loonsverbe
tering.
Al die jaren zal dus de overeen te ko-
catoonstljging bij aanvang contract
cëi bruto stijging voor iedereen) nul
roeten ajn, aldus Zijlstra. Hiermee is
riEsbem aangetoond dat de SER
ree stadie moet maken van de om
rag der overheidsuitgaven en hun
teipeurtocht naar de identiteit van de
^smoorde vrouw is in Frankrijk vastge-
kpffl.
PAGINA 3
neg
itótse Lockheed-documenten zijn ver
nam.
PAGINA 4
regeren
Optnle: Wiegel wil wel degelijk meerege-
PAGINA 0
i'mijten
staten van Zeeland maken het Ha-
:Bschap VUsslngen verwijten over de
ïfrhng van de adviescommissie.
PAGINA 7
slachtoffer
Provinciale staten zijn van mening dat
boeren geen slachtoffer mogen wor-
081 van natuurbescherming.
PAGINA 13
tekort
tegeveer 46 procent van de veehouders
£EQpt met een tekort aan ruwvoeder.
PAGINA 25
'egelmatig
JPWt; Gerrte van Gerwen ïsde regelma-
renner in de grote amateurkoer-
pagina 17
Kekerheid
Jaar onzekerheid sloopt
'eert-Oost.
pagina 19
show
^vrijdagavond 'Joop den Uyl-show';
«"«Kundige kroniek.
^AGKa 21
mager
c™ voor werk bejaarden uit-
st(ramen uit de kerken; ter
^«nlong; platan.
pagina 23
«Stanu a vooroplopen met ont-
Wproulp?: dammen, schaken,
en bridge
Zijlstra is er niet tegen dat investe-
ringsbevorderende maatregelen wor
den genomen. Maar een stelsel waarbij
investeerders rapporten moeten op
stellen om de maatschappelijke effec
ten van de investering aan te geven, zo
dat de overheid dan de wenselijkheid
of aanvaardbaarheid kan beoordelen
en al of niet toestemming kan geven en
een premie kan vaststellen dan wel een
heffing opleggen, betekent „de defini
tieve nekslag voor het investeren".
Ons bedrijfsleven zou dit niet overleven,
zei het SER-Kroonlid, die daarmee de
visie van met name de Federatie Neder
landse Vakbeweging scherp aanviel.
Natuurlijk moeten er voorwaarden zijn
in wetgeving en bestuur, maar onder
nemers hebben ook zekerheden van te
voren nodig met betrekking tot het re
gime waarop hij kan rekenen
Een systeem van investeringspremies
is als ondersteuning zeer waardevol, in
de komende jaren wellicht onontbeer
lijk, stelde Zijls tra. Maar het is nooit een
volwaardige vervanging voor een on
voldoende rentabiliteit. ..Zonder vol
doende winstvermogen is het bedrijfs
leven als een schip dat zijn schroeven
boven water heeft getild. Zij draaien in
de lucht en kunnen het schip geen snel
heid geven".
Financieringstekort
De prognose dat het financieringste
kort van de overheid in 1980 op 5 pro
cent van het nationaal inkomen zal zijn
beland, gaf Zijlstra een waarschuwing
in de mond. Dit wijst volgens hem f
richting „dat wij daarmee dan maar
verder moeten leven". Maar het moet
een tijdelijk verschijnsel zijn; 4 pro
cent is aanvaardbaar, althans als de
investeringen zich herstellen en het
winstvermogen der bedrijven. Van be
lang is, in welk tempo het feitelijke te
kort van 1976 zal worden vermin
derd.
FNV-voorzitter Wim Kok zei in de
SER dat in het advies nog veel leemten
zijn. Een echte herbezinning is het be
paald niet Te weinig wordt onderkend
dat de oorzaak van de werkloosheid ook
de technologische ontwikkeling is met
haar „uitstoot van arbeid". En ook de
tijdelijke - misschien blijvende - onze
kerheid bij ondernemers over de ont
wikkeling van vraag en afzet in de toe
komst
Tot 1980 zal de werkloosheid niet
voldoende verminderen en zeker niet
verdwijnen, wat er ook wordt verzon
nen, aldus Kok. Het gaat op dit ogen
blik weer zeer snel met de..afbraak van
werkgelegenheid", alle maatregelen
ten spijt Volgens de FNV-voorzitter
zijn de ondernemers bezig elkaar een
VAD-neurose aan te praten. „Het lijkt
erop dat men in bepaalde onderne
merskringen alle mogelijke moeite
doet elkaar en buitenlandse collega's
van het investeren af te houden".
Zolang de traditionele liberale manier
van denken en doen de overhand houdt,
blijft het rommelen in de marge, vond
Kok. Een stimulans hier en een bezuin
iging daar vormen geen fundamentele
werkloosheidsbestrijding Het Centraal
Plan Bureau vaart volgens hem met zijn
voorspellingen „in een dikke mist", en
de FNV is er niet gerust op dat de zaken
zullen gaan als voorspeld. We moeten
bereid zijn een radicale koerswijziging
aan te brengen als de ontwikkeling -
vooral die van de werkloosheid - een
andere kant op gaat.
Geen dwang
Werkgeverswoordvoerder Van Veen
(VNO-voorzitter) vond dat de uitkom
sten van het regeringsbeleid tekort
schieten. Eerder hebben de werkgevers
gesteld dat verdergaande beperking
van arbeidskosten noodzakelijk is. Er is
een stelsel ter bijsturing van de investe
ringen nodig dat zowel algemene maat
regelen als bijzondere moet inhouden.
Uiteindelijk moet het bedrijfsleven in
1980 weer gezond zijn.
Van Veen legde de nadruk op de eigen
verantwoordelijkheid van de indivi
duele onderneming.
PRETORIA - Premier Vorster van Zuid-Afrika gebaart 'zo is het genoeg' naar de visiuele pers, die
hem, minister Kissinger van de VS en diens Zuidafrikaanse ambtgenoot van buitenlandse zaken
Muller voorafgaande aan een gesprek over geweldloze oplossingen voor de problemen in zuidelijk
Afrika op de gevoelige plaat vastlegde.
PRETORIA/JOHANNESBURG (RTR/UPI/AFP) - Henry Kissin
ger is vrijdagavond bij zijn aankomst in Zuid-Afrika begroet
door een erewacht van zwarte militairen. Maar in Soweto, de
zwarte satellietstad van Johannesburg laaide het geweld weer fel
op en werd de Amerikaanse minister van buitenlandse zaken
door betogers uitgekreten als 'moordenaar'.
DEN HAAG tANP)- Na afloop van net wenelykse kabinetsberaad heefi premier Den
Uyl meegedeeld niet uit te sluiten, dat alsnog wijziging zal worden aangebracht in
het wetsontwerp vermogensaanwasdeling ivad). zoals dat thans bij de tweede
kamer aanhangig is.
Volgens de minister-president zal het bij het kabinetniet op te groot verzet stuiten
als zou worden aangedrongen op wijziging in de VAD-ontwerp. in die zin, dat in het
bestuur van hel op te richten VAD-fonds ook de regering wordt opgenomen. Bij de
besprekingen in het kabinet, zo liet de premier weten, werd dit vraagstuk reeds
betrokken.
Ook de kleurlingenbevolking van oe
Kaapprovincie kwam vrijdag de straat
op in een gecombineerd protest tegen
het blanke apartheidsbcleid en Kissin
gers vredesmissie, waarin militante
elementen uit beide onderliggende be
volkingsgroepen geen enkel vertrou
wen hebben.
Zowel in Soweto als bij Kaapstad
opende de politie vrijdag verschillende
malen het vuur op de betogers, waarbij
volgens nog incomplete berichten ten
minste 16 doden en ruim 50 gewonden
vielen.
In 'blank' Johannesburg vond een serie
benzinebom-aanslagen plaats op een
krant, een universiteit en verscheidene
kantoren.
Kissinger blijft drie dagen in Pretoria,
voor besprekingen met premier John
Vorster over de kansen op een vreed
zame oplossing voor de kwesties Nami
bië en Rhodesië.
Vrijwel onmiddellijk na zijn aankomst
had Kissinger reeds zijn eerste onder
houd met Vorster in diens ambtswoning
Xibertas' Tijdens de vlucht van
Luanda (Zambia) naar Pretoria zeiden
assistenten dat Kissingerzijn kansen op
succes inzake Namibië hoger aanslaat
dan die inzake Rhodesië.
Gesprek met Smith
Kissinger liet vrijdag nog eens uit
drukkelijk zeggen, dat hij Rhodesiés
premier Smith pas wil zien als dezezijn
bereidheid tot concessies Iaat blijken.
De speculaties over een onderhoud
bleven vrijdag desondanks hardnek-
king, waarbij als nieuwe ontmoetings
plaats nu Vorsters ambtswoning werd
genoemd. Van zijn kant heeft Smith
vrijdag gezegd dat hij Kissinger hoopt
te spreken. De Rhdesische regerings
leider liet echter uit niets blijken dat er
te onderhandelen valt. Hij is donder
dag nog door zijn partij, met name de
rechtervleugel daarin, muurvast ge
pind op het 'nee' tegen een zwart meer
derheidsbewind.
Vandaag heeft Kissinger een gesprek
met de leiders van enkele 'thuislanden'
en andere vooraanstaande lieden uit de
zwarte gemeenschap Deze leiders wor
den echter door de militante verstede
lijkte zwarten niet meer als zodanig er
kend.
Gerucht
Op het moment dat Kissinger zijn eer
ste bezoek aan Pretoria afsluit is de
Zuidafrikaanse regering van plan met
een spectaculaire maatregel te komen,
namelijk het volledig afschaffen van de
apartheid op alle niveaus en in alle
soorten van sport in Zuid-Afrika. Dit
meldden ons betrouwbare kringen
vrijdag in de wandelgangen van het re
gionaal congres voor transvaal van de
regerende nationalistische partij.
Het grootste thuisland (Bantoestan)
van Zuid-Afrika, Transkei, is vrijdag
officieel onafhankelijk geworden.
HOECHST WIL
GEEN TIJDELIJKE
OPSLAG OP
OPTIE-TERREIN
MIDDELBURG - Le minister van
volksgezondheid en milieuhygiëne is
niet bereid medewerking te geven aan
de aanleg van een stortplaats naast de
huidige vuilstortplaats in Vlissingen-
Oost om daar het vaste gipshoudende
afval van de gereedgekomen natzuur-
fabriek van Hoechst op te slaan. Hoog
uit wil de minister opslag van dit afval
op het optieterrein van Hoechst toe
staan, als aan strenge voorwaarden
wordt voldaan. Hoechst voelt daar ech
ter niet voor. omdat men in die niet
woel waar men aan toe is als met in
gang van volgend jaar de wet op de
verwijdering van chemische afvalstof
fen in werking trreedt.
Op 22 september is over deze 'voor Zee
land belangrijke zaak' (Kaland) een ge
sprek tussen het ministerie van econo
mische zaken en vertegenwoordigers
van Hoechst Frankfurt
Dat bleek vrijdagmiddag in de Zeeuwse
staten, waar de afvalproblematiek van
Hoechst aan de orde kwam door vragen
'vreemd aan de orde van de dag', die
werden gesteld door CDA-
frac tie voorzitter drs. H. Eversdijk. Uit
de antwoorden van de gedeputeerden J
van den Bos en A. J Kalans werd verder
duidelijk, dat Hoechst met de natzuur-
fabriek niet zal kunnen draaien voor
deze problematiek is opgelost. Een an
dere verwerking van het afval zou 'vele
miljoenen' kunnen kosten, dat is ook
door milieu-deskundigen bevestigd, zo
bleek.
Gedeputeerde A. J Kalans wees erop
dat het bedrijf deze nieuwe fabriek ziet
als 'dae hoeksteen' voor de verdere uit
breiding in Vlissingen-Oost. Die verdere
uitbouw - aldus de gedeputeerde - zou
in totaal ongeveer 470 arbeidsplaatsen
kunnen opleveren. Op vragen van de
kant van de PvdA-fractie of g.s. de mi
lieuproblematiek ondergeschikt achten
aan het aspect van de werkgelegenheid
betoogde de heer Kaland „Reeéle
milieu-eisen moeten prevaleren".
De heer Eversdijk had in eerste instan
tie gevraagd hoeg.s. tegenover de moge
lijkheid van een stortplaats voor het
Hoechst-afval staan en wat de milieu-
hyginische consequenties zijn Gedepu
teerde J. van den Bos betoogde daarop,
dat het havenschap overweegt een ter
rein naast de stortplaats Midden-
Zeeland ter beschikking te stellen, als
de minister van volksgezondheid en mi
lieuhygiëne er medewerking aan wil ge
ven Van den Bos „Dat doet de minister
met In een brief van 17 augustus heelt
zij ons college laten weten, dat zij geen
medewerking wil geven aan enige vorm
van opslag, op één uitzondering na".
Volgens de gedeputeerde is de be
windsman alleen bereid in te stemmen
met een oplossing als het gaat om 'een
op experimentele basis opgezette, on
der voortdurende controle staande
bewaarplaats, op een gedeelte van het
door Hoechst in optie verkregen ter
rein". Daarbij had de minister aange
tekend - aldus de gedeputeerde- dat zij
'omtrent de duur en het definitieve ka
rakter van deze bewaring geen enkele
toezegging kan doen'.
Onmogelijk
Van gedeputeerde A. J Kalans kwam
op dit stuk van zaken de kanttekening,
dat het havenschap inderdaad bereid
"was om een stuk grond ter beschikking
te stellen en dat men daarvoor - onder
strenge voorwaarden - de instemming
had van g.s. en de gemeente Borsele.
..Na de mededeling van de minister
wordt in het voorstel aan de raad van
bestuur van het havenschap geconclu
deerd, dat het onmogelijk is medewer
king te geven, gezien het standpunt van
de rijksoverheid in deze: men is daartoe
ook niet bereid zonder goedkeuring van
hogerhand aldus de gedeputeerde.
Gedeputeerde Van den Bos wees erop,
dat volgens de opvatting van de
milieu-afdeling van provinciale water
staat- „welke mening algemeen gehul
digd wordt" - een stortplaats zo is in te
richten, dat er geen consequenties voor
het milieu zijn. de bodem waarop za)
worden gestort kan ondoordringbaar
worden gemaakt, daardoor kan de re
gen worden opgevangen en op veron-
treinigingende elemnten worden gecon
troleerd. „De zware metalen kunnen
Slot zie pagina 6 kolom 5)
Vliedberg
van afval
Gisteren deed zich een le-
vendige onderbreking voor
van een overigens vrij saaie
statenzitting. Aanleiding:
vooratter Eversdijk van de
CDA-fractie kreeg gelegen
heid vragen te stellen „vreemd aan de
orde van de dag", een procedure waar
voor de staten toestemming moeten ge
ven. Vrijwel altijd wordt die toestem
ming verleend, waarna de vragen on
middellijk worden afgevuurd. Van die
gewoonte werd gisteren echter enigs
zins afgeweken: wel werd er toestem
ming gegeven, maar op verzoek van
PvdA-fractievooratter Don werd de
vragenstellerij naar een later tijdstip
verschoven. Reden voor dit verzoek: de
staten moesten gelegenheid hebben de
vragen vooraf te bestuderen. De PvdA-
fractie bleek die gelegenheid goed te
hebben benut: nadat 's middags Ever
sdijk zijn vragen - zes in totaal - had
gesteld en de beantwoording was ge
volgd. kwamen niet minder dan zes
PvdA-leden met aanvullende vragen.
Daardoor werd in ieder geval het be
wuste onderwerp grondig uitgebeend.
Het betrof de moeilijkheden van
Hoechst in Vlissingen-Oost met de ver
wijdering van afval, alkomstig van een
nieuwe fabriek.
De gedeputeerden Van den Bos en
Kaland zetten uiteen hoe het precies zat
met de stortplaats voor dit nieuwe be
drijf, Aanvankelijk zou de afval naar de
Noordzee gaan, maar dit plan kon niet
doorgaan, waarna Hoechst een vergun
ning aanvroeg voor lozing in de Wester-
schelde Die aanvraag werd afgewezen,
waama met het havenschap overleg
werd gepleegd over een stortplaats op
het land. In overleg met de gemeente
Borsele dacht het havenschap een op
lossing te hebben gevonden: een plaats
naast de bestaande stortplaats voor
huisvuil in de gemeente Borsele. Minis
ter Vorrink gaf daarvoor echter geen
toestemming. Wel
wilde zij akkoord
gaan met een expe
rimenteel opgezette,
tijdelijke opslag op
een terrein dat
Hoechst van het havenschap in optie
heeft. In dat geval zullen er overigens
strenge eisen worden gesteld ten aan
zien van de controle op deze opslag
plaats. Met dit voorstel van minister
Vorrink ging Hoechst weer niet ak
koord: het zou dan verantwoordelijk
blijven voor het afval met als mogelijk
gevolgdat "net alsnog ooiteens kan wor
den verplicht het afval te verwerken.
Daarvoor is op dit ogenblik de techno
logie nog niet geheel beschikbaar, ter
wijl dat bovendien, naar het zich laat
aanzien, miljoenen zou vergen. Gevolg
van al deze verwikkelingen: het nieuwe
bedrijf - werkgelegenheid voor zestig
man - zal voorlopig niet starten, hoewel
de bouw gereed is. Binnenkort zal de
Duitse hoofddirectie met de minister
van economische zaken nagaan of voor
deze kwestie een oplossing is te vinden.
fiant/ijn
H„
.et betrof gisteren geen debat in de
gewone zin van het woord: er werden
vragen gesteld en daarop volgden ant
woorden. maar conclusies werden niet
getrokken. Toch was uit het vragenspel
een bepaalde teneur af te leiden. Bij een
aantal statenleden kwam namelijk dui
delijk de wrees naar voren, dat het mi
lieubeleid onder de druk van de om
standigheden ondergeschikt zou wor
den gemaakt aan de zorg voor de werk
gelegenheid. Met name bij de PvdA was
merkbaar dat in die fractie geen enkele
neiging bestond om toe te geven aan een
eventuele druk van het bewuste bedrijf.
Over de hele linie was bovendien een
zekere verwondering te bespeuren over
het beleid van het bedrijf, dat kennelijk
met de bouw van een nieuwe afdeling
was begonnen zonder dat het volstrekte
zekerheid had over de opslag van de af
valstoffen. Overigens kwam tevens nog
naar voren, dat hier niet alleen milieu
hygiënische aspecten m het geding zijn.
Gedeputeerde Van den Bos rekende
namelijk voor dat dit afval als het bij
voorbeeld over één hectare zou worden
verdeeld, een hoogte van drie meter per
jaar zou bereiken. Met enige ironie
sprak de gedeputeerde over een
„nieuwe vliedberg". Een weinig aan
trekkelijke vliedberg van chemische af
valstoffen.
^Lfgaande op de Informatie die de sta
ten gisteren werd verstrekt, lijkt ons de
conclusie gewettigd dat de rijksover
heid thans uiterst strenge maatstaven
aanlegt ten aanzien van het milieube
leid en geen enkel risico meer wenst toe
te staan. Dat lijkt ons een juist bestuur.
Nog altijd blijkt in deze dagen dat min
der strikte voorschriften uit het verle
den later soms tot grote moeilijkheden
leiden Terechtzijn nu de dagen van een
soepele aanpak definitief voorbij. Het
bedrijfsleven zal daar rekening mee
moeten houden. g
Prins vergezelt
koningin op
Prinsjesdag
DEN HAAG (ANP)- Prins Bernhard zal
koningin Juliana op prinsjesdag verge
zellen. Dit heeft premier Den Uyl vrij
dagavond na het wekelijkse kabinets
beraad meegedeeld.
Volgens premier Den Uyl zijn alle spe
culaties over benoeming van een Neder
lander tot lid van de Europese commis
sie 'volstrekt voorbarig en op weinig of
niets gebaseerd'. Eerst in november oj
mogelijk nog later in december zijn be
slissingen over de personele samenstel
ling te verwachten, aldus de minister
president