J
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
MEERDERHEID IN KAMER VOOR
ABORTUSVOORSTEL PVDA VVD
i-s
Ultimatum Nederhorst-
directie aan vakbonden
Tijd van consolidatie voor recreatieve
voorzieningen in Zeeland is gekomen
TANZANIA WIL STEUN VS VOOR
AFRIKAANSE VRIJHEIDSSTRIJD
kleintjes
Veel bedenkingen tegen toetsingscommissie9
vandaag
Als vreedzame oplossingen falen
Doria en Lady
bij de cavalerie pagina 2
219e jaargang
no. 219
Woensdag 15 september 1976
kunt u ook
telefonisch opgeven.
Zie pag. 3 voor telefoonnummers.
(Van onze parlementaire redactiei
DEN HAAG-Een meerderheid van de tweede kamer zal zich. zoals verwacht, scharen achter het
ibortusvoorstel van PvdA-WD. Dat bleek dinsdag bij het begin van het grote debat over de nieuwe
abortuswetgeving, dat deze en een aanzienlijk deel van de volgende week in beslag zal nemen. Wel
bleken bij een groot deel van de kamer bedenkingen te bestaan tegen de macht van de toetsings
commissie, die in het wetsontwerp van de socialisten en liberalen toezicht moet houden op de
naleving van de wet.
het voorstel-Gardeniers-Van Leeuwen, haar partijgenoten Veder-Smit
dat, zo zei zij. 'in tegenstelling tot dat Geurtsen. Va
van PvdA en WD de bescherming van
het ongeboren leven voorop stelt. De
KVP-woordvoerdster noemde de sa
menwerking van PvdA en VVD inzake
abortus „een onzalig verbond'. Het
heeft, naar haar mening, geresulteerd in
een wetsontwerp vol tegenstnjdighe-
Dt christen-democratische fracties
keerden zich fel tegen het compromis
voorstel dat abortus m principe vrij
laat Zij betoogden dat de bescherming
van het ongeboren leven onvoldoende
lot zijn recht komt Het voorstel van
mevrouw Van Leeuwen (arp) en me
vrouw Gardeniers (kvp) zal slechts
deun krijgen van KVP, ARP. CHU. de
DSlO'er Verwoert en Imkamp van D'66.
De kleine rechtse paf tijen, GPV. SGP.
Boerenpartij en RKPN, zetten zich af
•«en het christen-democratische voor
stel omdat zij het nog te ver -vinden
pan.
De kritiek van verschillende partijen
op de bevoegdheden van de toetsings
commissie zal er vermoedelijk toe lei
den dat de indieners van het
socialistisch-liberale voorstel morgen
Idonderdag) met nadere wijzigings
voorstellen zullen komen. Als zij dat
niet doen, dreigt er van PvdA-zijde een
amendement, dat waarschijnlijk wel
een meerderheid in de kamer kan krij
sen. Dit voorstel houdt in dat de com
missie onder verantwoordelijkheid
vandeminister wordt gebracht, waar
door parlementaire controle op haar
werkwijze mogelijk is. In het huidige
vooistelisdat niet het geval.
MerouwComelissen (kvp) verdedigde,
medensnens ARP en CHU, met klem
ii op zich wel waarder
ing te hebben voor de gedachtengang
van KVP-en ARP-indieners Gardeniers
en Van Leeuwen, waarin besloten ligt
dat abortus een noodoplossing is. af
hankelijk van het persoonlijke norm
en waardenbesef. De uitwerking in de
wetsartikelen is met (leze gedachte
den, waarin een concrete norm tot be- echter niet in overeenstemming. Het
scherming van het leven ontbreekt.
Mevrouw Van Leeuwen betoogde dat
ongeremde abortus met kracht moet
worden bestreden, ondanks het door de
KVP aanvaarde feit dat de huidige wet- jaar.
geving dringend aan vernieuwing toe is.
tenzij' van KVP en ARP komt te
weinig tegemoet aan de persoonlijke
noodsituatie waarin een vrouw kan
komen te verkeren, aldus mevr. Gin-
PAGWA 2
aanvaring
langzaam
ster Lubbers vindt dat we met zijn
ira verstandig moeten zijn akkoord
Kpan meteen langzame economische
De KVP-woord voerster benadrukte dat
het KVP-ARP-voorstel geen oordeel
uitspreekt over de zedelijke geoor
loofdheid van abortus. Dat het wet
sontwerp abortus in zeer speciale ge
vallen toestaat, betekent niet dat KVP
en ARP abortus in principe ook geoor
loofd achten. „Dat hangt af van de indi
viduele gewetensbeslissing; de richt
lijnen uit ons voorstel hebben alleen
betrekking op de mate van strafbaar
heid van abortus", aldus mevrouw
Comelissen.
Haar kritiek op het wetsontwerp van
PvdA en WD had vooral betrekking op
het feit dat in de wet geen belemmering
is opgenomen voor het verkrijgen van
abortus, terwijl, aldus mevrouw Come
lissen, herhaaldelijk is verklaard - bij
voorbeeld van de zijde van de WD - dat
men tegen abortus is. „Op grond van
deze wet zullen abortusklinieken en ook
een kliniek als Bloemenhove hun leven-
svemietigende werk ongestoord kun
nen voortzetten. De eisen die PvdA en
WD in artikel 2 van hun wet formule
ren, zijn formepl van aard en daardoor
als normstelling leeg", zo verklaarde zij.
Waardering
WD-woordvoerdster mevrouw
Ginjaar-Maas (de PvdA komt vandaag
aan bod) schaarde zich - zij het met en
kele kritische kanttekeningen - geheel
achter het ontwerp van de PvdA en
De liberale woordvoerster merkte op
dat de huidige abortuspraktijk, ook al
wordt het KVP-ARP-ontwerp aange
nomen, toch niet geheel is terug te
draaien. Het confessionele voorstel
komt tien jaar te laat, zo zei zij. Ze wees
voorts op wat zij zag als een lacune in
het KVP-ARP-ontwerp ten aanzien van
abortus later dan drie maanden. Het
confessionele wetsontwerp kent geen
andere termijn dan de grens van leven
svatbaarheid, zodat ook in dat voorstel
plaats lijkt te zijn voor een kliniek als
Bloemenhove. Hebben de indieners zich
dat wel gerealiseerd, zo vroeg zij zich af.
Over het PvdA-WD-voorstel merkte de
WD-woordvoerster op. dat de uitwer
king van de gedachte dat de bescher
ming van de vrucht moet toenemen met
de duur van de zwangerschap, wel erg
vaag is gebleven. Zij pleitte ook voor
meer duidelijkheid ten aanzien van de
vrijheid van de arts om niet aan abortus
te hoeven meewerken. De vier indieners
hebben zo n artikel met in de wet opge
nomen, omdat zij dat geheel vanzelf
sprekend en dus overbodig achten. Zou
het toch niet wijs zijn dè artsen op dit
punt via een apart artikel gerust te stel
len. zo vroeg mevr. Ginjaar.
Schrijnend
In dezelfde geest liet mevrouw Come
lissen zich uil. Zij pleitte er bovendien
voor in het wetsontwerp meer waar-
(Slot zie pagina 3 kolom 2)
Achter de regeringstafel de indieners abortuswetgeving, v.l.n.r: Geurtsen (vvd), Lamberts (pvda),
mevrouw Veder-Smit (vvd), mevrouw Hannie v. Leeuwen (arp) en mevrouw Gardeniers-Berendsen
(kvp).
VOOR HALF OKTOBER AKKOORD GAAN MET REDDINGSPLAN
GOUDA - De vakbonden moeten voor
half oktober goedkeuring hebben ver
leend aan het reddingsplan voor Ne-
derhorst Staal in Gorkum, anders komt
er 'een faillissement zonder oplossing'.
Aldus dinsdag de president-directeur
van Verenigde Bedrijven Nederhorst
(VBN), R. F. van Heusden, in een toe
lichting op het plan van de metaalbed
rijven Hollandia-Lubbers en De Groot
om het zwaar verliesgevende bedrijf
over te nemen. Maandagavond maakte
minister Boersma van sociale zaken al
bekend dat ook hij dit plan steunt.
De vakbeweging heeft nog geen ja op
het reddingsplan gezegd Een bespre
king met de raad van bestuur van VBN.
die dinsdag zou plaatsvinden, is afge
zegd en naar een week later verplaatst.
Volgens uitlatingen van vakbondsbes
tuurders zijn er mogelijkheden om meer
werkgelegenheid ivoor ongeveer 800
man) m Gorkum te behouden.
Het plan van de metaalbedrijven Hol-
landia (Krimpen) en De Groot (Zwijnd-
recht) omvat in eerste instantie het be
houd van de werkgelegenheid voor 625
man. Daarvan kunnen 125 meteen in
het bedrijf blijven werken. De overheid
neemt voor 25 pet in dit bedrijf deel. 275
man zullen dan worden ondergebracht
in een stichting die 2,5 jaar hun salaris
garandeert. Het hiervoor benodigde
fonds van 20 miljoen gulden, wordt ge
heel door de regering betaald.
Het tweede onderdeel van het red-
"Wuie- Gadhaffi regeert als een w
torst over Libiè.
pagina 9
Paskaarten
jktpaar Boertien kocht de e<
i—«(-wenskaarten
pagina 11
'Mkenhuiskosten
^secretaris Hendriks neemt rr._.
^M^kostensüjging in de zl
pagina 13
DAR ES SALAAM (RTR/UPI/AFP) - Tanzania, het eerste land waar de
Amerikaanse minister van buitenlandse zaken. Henry Kissinger, tijdens
zijn diplomatieke pendelmissie in zuidelijk Afrika overleg pleegt, heeft er
dinsdag bij de V.S. op aangedrongen de zwarte nationalistische guerrilla
strijders te steunen als vreedzame oplossingen voor de brandende proble
men in dit gebied onmogelijk mochten zijn.
De regering van Tanzania gaf een verklaring uit waarin gezegd wordt dat een
dergelijke steun de regeringen van Rhodesiè en Zuid-Afrika zal ontmoedigen
en een vreedzame oplossing waarschijnlijker maakt. Ook de zorgen en arg
waan van vrij Afrika zouden in dat geval minder worden'
In de verklaring wordt dan gezegd dat het diplomatieke initiatief van Kissin
ger zowel positieve als negatieve aspecten heeft De positieve aspecten zijn de
openlijk verklaarde steun aan het streven om tot meerderheidsregeringen in
Rhodesiè en Namibië (Zuidwest-Afrika) te komen, de veroordeling van de
apartheid door de V.S. en de macht van Amenka om economische druk uit te
oefenen op de 'vijanden van de vrijheid en gelijkheid In Afrika' Het belang
rijkste negatieve aspect, aldus de verklaring, is dat zowel premier John Vor-
ster van Zuid-Afrika als premier Ian Smith van Rhodesiè dp amerikaanse
belangstelling voor de problematiek van zuidelijk Afrika met instemming
hebben begroet. Deze reactie, zo gaatde verklaring verder, vloeit voort uit het
geloof, dat de V.S. uiteindelijk gedwongen zullen zijn Zuid-Afrika en Rhodesiè
te steunen op grond van het anti-commumsmc. .ue leiders van Zuid-Afrika en
Rhodesiè betogen dat hun vijanden - de vrijheids- en verzetsstrijders uitein
delijk door de Amenkanen als communisten gebrandmerkt zullen worden en
dat betekent dan vijanden van Amerika.
Vorster-Smith
Premier Smith heeft gisteren viereneenhalf uur gesproken met Vorsten Na
afloop van dit overleg over de toekomst van Rhodesoê keerde Smith naar
zijn land terug. In een gemeenschappelijke verklaring van beide mannen
wordt gezegd dat zij 'openhartig' van gedachten hebben gewisseld en dal
A orster. 11a zijn jongste besprekingen met Kissinger, aan premier Smith
'diverse standpunten heeft kunnen meedelen met betrekking tot de vraag
stukken van hel gebied'.
i11 Zuid-Afrika zijn dinsdag zevenhonderd schoolkinderen die protestop-
tochlen hielden, door de politie aangehouden en ter ondervraging meege
nomen.
De tweede dag van de algemene staking van zwarte werknemers is dinsdag
rustig verlopen. De politie behoefde in de zwarte satellietsteden vijwel niet
op te treden
dingsplan is het stichten van een inge
nieursbureau. waar 70 man kunnen
werken.
Er resten dan nog 150 man. die op het
moment elders werken, omdat ze zijn
'uitgeleend' doorNederhorstStaal. Men
hoopt deze situatie voorlopig te kunnen
handhaven totdat in de Hollandia-De
Grootrgroep plaats voor hen is. In totaal
werken op het moment een 950 man bij
Nederhorst Staal in Gorkum.
De Vries-Robbé
De beide metaalbedrijven investeren
samen een 10 miljoen gulden in het
nieuwe bedrijf, dat weer de oude naam
De Vries Robbé krijgt. De raad van
commissarissen zal half om half door
de overheid en door vertegenwoordi
gers van Hollandia en De Groot worden
bezet De regering mag bovendien de
president- commissaris aanwijzen.
Het bedrijf in Gorkum heeft Nederhorst
de afgelopen paar jaar een verlies van
ongeveer 60 miljoen gulden opgeleverd.
Het verliescijfer van alleen al de eerste
helft van dit jaar bedroeg 29 miljoen
gulden. Volgens de directies van Hol
landia en De Groot zijn er voldoende
mogelijkheden om een staalbedrijf in
Gorkum te handhaven, maar men heeft
daarbij wel aan de overheid de voor
waarde gesteld dat die zal proberen te
voorkomen dat andere metaalbedrijven
voor hen branche-vreemde activiteiten
gaan ondernemen die de positie van De
Vnes Robbé kunnen schaden Men
denkt daarbij vooral aan de in moeilijk
heden verkerende scheepsbouw-
mdustrie
Dit laatste is vooral ccn probleem bij
de nog voortdurende besprekingen
over het Rotterdamse bedrijf van Ne
derhorst Staal, de voormalige con-
structiefabriek Braat. Bij dit bedrijf
werken 400 man. De meest serieuze
kandidaat op het moment is het kraan-
bouwbedrijf Nellen, omdat dit op een
deel van de markt zit, waar nog geen
overcapaciteit heerst. De besprekingen
over een mogelijke overneming, ook
met de ministeries van sociale en eco
nomische zaken, zullen volgens VBN*
directeur Van Heusden deze week nog
kunnen worden afgerond.
Balancerend
beleid
§D.- directie van het rijksbu-
reau voor oorlogsdocumenta
tie-dr L. de Jong-heeft deze
week een genuanceerd betoog
gehouden over vernet en ille
galiteit in Nederland tijdens
de tweede wereldoorlog. Daarbij ging hij
onder meer in op de inschakeling van
het Nederlandse bedrijfsleven ten be
hoeve van Duitsland, in het bijzonder
ten dienste van de oorlogsproduktie. Dr.
De Jong becijferde dat de industrie hier
in 1943 tot twee a drie procent leverde
van alle bewapening, die in dat jaar in
Duitsland zelf en in de bezette gebieden
werd vervaardigd. Hij wees er boven
dien op. dat de Duitse instanties over
het algemeen tevreden waren over de
prestaties van het Nederlandse bedrijfs
leven. Wanneer men van dergelijke ge
gevens kennisneemt bestaat de neiging
om daarover een scherp en negatief oor
deel uit te spreken: de houding van het
Nederlandse bedrijfsleven was in vele
gevallen afkeurenswaardig. De Jong
evenwel komt niet tot een dergelijke
krasse uitspraak.
Hij wijstop een tweetal elementen die
bij de beoordeling van de totale situatie
niet uit het oog kunnen worden verlo
ren. In de eerste plaats bevond de Ne
derlandse industrie zich in 1940 m een
dwangpositie. Zij moest immers haar
arbeiders aan het werk houden en
diende tevens voor de eigen bevolkin
gen te produceren. Daartoe had ze zowel
grondstoffen nodig als een buitenlandse
afzetmarkt: op beide punten was ze af
hankelijk van Duitsland. Een tweede
belangrijk element: de industrie was in
de verdediging gedrongen doordat zij,
mede met het oog op de periode na de
bezetting, de continuïteit wenste te
handhaven. Zo wilde men de bedrijfsin-
stallaties beschermen om ook na de oor
log te kunnen produceren, voorts wilde
men voorkomen dat grote Duitse con
cerns in het Nederlandse bedrijfsleven
zouden binnendrin
gen en ook wenste
men in ditopzichtde
NSB de pas af te
snijden. Daarnaast
was er de zorg voor
het voorzieningenpeil van de Neder
landse bevolking en tenslotte kreeg
men te maken met de Arbeitseinsatz, de
verplichte tewerkstelling in Duitsland.
De meeste bedrijven probeerden met
het. oog daarop hun mensen zoveel mo
gelijk in eigen land aan het werk te hou
den. We geloven dat deze opsomming
van dr. Dc Jong inderdaad recht doet
aan de vaak bizarre en onmogelijke
werkelijkheid van de bezettingsjaren,
een werkelijkheid die vaak tot een ba
lancerend beleid dv. ong. Aan deze pun
ten van dr. De Jong kunnen nog enkele
overwegingen worden toegevoegd. In de
eerste plaats één van algemene aard: de
Nederlandse samenleving kon slechts
langzaam wennen aan de gedachte dat
verzeten illegaliteit onvermijdelijk wa
ren, aan de gedachte met name dat het
hier geen opstand tegen het gezag be
trof. maar een 'opstand der gezagsge
trouwen'. Voorts een punt, dat bij de in
dustriële leiding bewust of onbewust
meespeelde: de angst voor een herha
ling van de zojuist beëindigde crisisja
ren. de periode van de lege orderporte
feuilles en de massa-ontslagen. Een
derde overweging tenslotte: in het Ne
derlandse bedrijfsleven was van hoog
tot laag sprake van een opvallende
vak-trots. Men was immers getraind in
het leveren van topkwaliteit en voor
menigeen was dat tot een eerste natuur
geworden. Een dergelijke houding is
niet van de ene op de andere dag veran
derd.
VVV-DIRECTEUR J. P. DE REGT:
huidigi
mg
san Oosten gehuldigd te
jgSJ^OMChouwingen bij de Euro-
Jakjrwedstrijden van Ajax. PSV en
pagina 16
Pittig nieuws
brengt deze winter
ws; radio- en televisiepro-
Stoa's, strips.
pagina 17
rinst
i*4lÜfinïeTOacht flinke winststijging;
toancién - economie
Ui
IXüö
RESERVEER
RUIMTE VOOR
DE TOEKOMST
MIDDELBURG - „We moeten ernstig
overwegen de recreatieve voorzienin
gen in Zeeland in de komende tien tot
vijftien jaar te consolideren. Intussen
zou gewerkt kunnen worden aan de
verbetering van de kwaliteit van een
aantal voorzieningen. De ruimte die er
mogelijk nog is voor recreatieve ont
wikkelingen zou moeten w orden gere
serveerd. Na die periode van consolida
tie zou je kunnen bezien of nog uitbrei
dingen kunnen plaatsvinden. Dat zal
wel, maar het zal niet spectaculairzijn;
geen verdubbelingDat is de visie van
de directeur van de Provinciale Ver
eniging voor Vreemdelingenverkeer,
de heer J. P. dc Regt.
Naar de mening van de heer De Regt is
in het afgelopen, zeer drukke, seizoen
gebleken, dat in de recreatie in Zeeland
het verzadigingspunt is benaderd „Het
is een krachttoer geweest Je kunt vast-
stellen dat het nog net kon We zijn nu
op een punt gekomen, waarop je zou
moeten bezien hoe het landschap de re
creatieve druk in de komende jaren ver
draagt Ik geloof dat er zelfs aan de kust»
nog wel ontwikkelingen mogelijk
zijn.Maar die moeten we niet op korte
termijn benutten, maar reserveren voor
de toekomst We moeten gaan vaststel
len wat we eigenlijk met de provincie
willen. Willen we een situatie als in
Zandvoort en aan de Belgische kust. of
willen we de rust en de ruimte, die we
nog hebben, vasthouden Op die rust en
ruimte hebben we Zeeland steeds ver
kocht. Je moet de ruimte niet opsoupe
ren Bestaande plannen kunnen nog wel
worden uitgevoerd, maar voor het over
ige is het tijd voor een periode, waarin
we kijken waar we zijn aangeland. Als in
de toekomst nog voorzieningen van de
grond kunnen komen, dat zul je dat op
concentratiepunten moeten doen met
daartussen rustgebieden '.Over het af
gelopen toeristenseizoen meldt de heer
De Regt. dat het 'over het algemeen uit
stekend' is geweest. Hoeveel overnach
tingen er zijn gewest is niet bekend, om
dat dat ook aan de hand van de gege
vens over toeristenbelasting met nauw
keurig is vast te stellen: in een aantal
gemeenten wordt geen toeristenbelas
ting geheven. Vorig jaar waren er in Zee
land naar schatting 8 miljoen overnach
tingen en volgensde heer De Reg t zullen
dat er dit jaar enkele honderdduizenden
meer geweestzijn. Opvallend was dat de
terugval die gewoonlijk na de eerste ne
gen of tien dagen van augustus op
treedt. dit jaar is uitgebleven. Tot eind
augustus heerste, met name door de
komst van zeer veel Duitsers, dezelfde
graad van drukte.
In vergelijking met het vorig jaar is de
capaciteit van de voorzieningen in de
sfeer van de verblijfsrecreatie niet spec
taculair gegroeid. Omdat toch meer va
kantiegangers dan vorig jaar naar Zee
land kwamen, treden hier en daar wat
problemen op. Op Walcheren ontston
den moeilijkheden doordat op boerde
rijen grotere aantallen mensen kam
peerden dan was toegestaan. De heer De
Regt „Een panklare oplossing voor de
opvang van zo n grote drukte zie ik niet
ik denk dat we er, als we in de komende
jaren weer erg mooie zomers krijgen,
mee moeten leren leven dat er geïmpro
viseerd wordt. Het kamperen op de
boerderij was eigenlijk bedoeld voor de
passant, die één of twee nachten bleef.
Ik heb de indruk dat de mensen die nu
Slot zie pagina 9 kolom 6)
fiantlïjn
Ee,
len balancerend beleid. Menige in
dustrieel heeft in de oorlogsjaren beseft
dat daarover later hard zou worden
geoordeeld. In het vorig jaar verschenen
gedenkboek van de Koninklijke Maat
schappij De Schelde te Vlissingen - een
bedrijf dat de spanningen van oorlog en
bezetting in alle scherpte heeft meege
maakt - wordt verhaald hoe tijdens een
commissarissenvergadering in 1942 de
oude heer B. E. Ruys, na een uiteenzet
ting van de directie overleveringen aan
de Duitsers, somber opmerkte: „Ei
voorzie moeilijkheden als we weer naar
de oude toestand zijn teruggekeerd,
maar ik acht weigeren ook onmogelijk".
Achteraf is duidelijk geworden hoe
onbewust-tragisch de situatie op dat
moment voor Ruys zelf was. Op het
ogenblik namelijk waarop hij de be
wuste opmerking maakte - op de avond
van de veertiende augustus 1942 - beslo
ten de Duitsers zijn zoon als gijzelaar te
fusilleren als represaille voor een aan
slag in Rotterdam. Met vier anderen
werd hij in de vroege ochtend van de
vijftiende augustus doodgeschoten:
Willem Ruys, naar we later het laatste
passagiersschip van de Rotterdamse
Lloyd werd genoemd. Zo werden in het
leven van de oude Bernard Ruys de
spanningen van die jaren zichtbaar het
balanceren tegenover een bezetter om
een bedrijf te redden, tegelijkertijd ver
moordden deze bezetters zijn zoon.
De
'e gang van zaken bij De Schelde tij
dens de bezetting geeft ook een goed
voorbeeld van het 'de pas afsnijden' van
NSB-ers. een element dat De Jong deze
week eveneens noemde. In 1942 eisten
de Duitsers dat de arbeiderskern - een
vroege voorloper van de ondernemings
raad - zou gaan samenwerken met een
sociale voorman van het Arbeidsfront,
Een hoge Duitse ambtenaar was spe
ciaal naar het bedrijf gekomen om dat
metname de leden van het kern-bestuur
duidelijk te maken. De vijf bestuursle
den weigerden echter vierkant en deel
den dat onomwonden aan de Duitser
mee Er kwamen echter geen
represaille-maatregelen omdat de dl*
Slot zie pagina 3 kolom lj M
