PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT PRINS BENADERDE BONN OVER COBRA Stakers leggen haven van Amsterdam volledig 'plat' MINI KRANT Vanaf 20 september uitkeringen aan door de droogte getroffen agrariërs Felle straatrellen in centrum Kaapstad Zie pagina 20 Gesprek met Schmidt over de opvolging van de Starfighter vandaag Van Eisen regelmatig bezoeker Los Angeles ACTIE SLOEG NIET OVER NAAR ROTTERDAM Rolt de bal? pagina 15 219e jaargang no. 209 Vrijdag 3 september 1976 (Van onze Haagse redactie) DEN HAAG - Prins Bernhard heeft in 1970 een gesprek gehad met de toenmalige Westduitse minister van defensie, Helmut Schmidt, over de Cobra, een gevechtsvliegtuig van de Amerikaanse vliegtuigfabriek Northrop dat kandidaat stond voor de opvolging van de Starfighter. Dat blijkt uit een briefwisseling tussen Schmidt, de huidige Westduitse bondskanselier, en de toenmalige Neder landse minister van defensie, W. den Toom. Het initiatief tot het gesprek blijkt van prins Bernhard zelf te zijn uitgegaan. Minister Vredeling van defensie heeft de brief van Schmidt aan Den Toom, waaruit bovenstaande blijkt, donder dag openbaar gemaakt op verzoek van de Pvd A-tweede-kamerled en Dankert en De Vries. Dezen hadden vragen ge steld over het bestaan van een corres pondentie over het Northrop-vliegtuig, ronder dat zij echter wisten dat in die brief over prins Bernhard werd gerept. De brief dateert uit januari 1971. in een tijd, toen in Nederland en Duitsland nog veel gedacht werd over de opvolging van de Starfighter. De Cobra van North rop was een van de kandidaten. Maar in Duitsland maakte dit toestel weinig kans. Duitsland was met enkele andere landen gebonden aan het MRCA- project, de ontwikkeling van een veel zijdig Europees jachtvliegtuig (Multï Role Combat Aircraft), zo schrijft Schmidt ook in de brief aan zijn Neder landse collega. Prins Bernhard heeft echter in 1970 contact gehad met Schmidt over de Cobra, terwijl enige tijd daarna een ge sprek plaatsvond tussen de Duitse staatssecretaris van defensie Momm- sen en de president van Northrop, Ton zuiver Groot deel van de persleiding Walche- zal ln 1977 gelegd zijn. Jones, een goede persoonlijke vriend van de prins. De letterlijke tekst van de passage uit de brief, waarin Schmidt dit aan Den Toom meedeelt, luidt als volgt (geda teerd 12 januari 1971): „Zijne kminklijke hoogheid prins Be rnhard eter Nederlanden sprak me on langs aan over het project van de Ame rikaanse Northrop Corporation. Staatssecretaris Mommsen heeft in middels mr. Jones, de president van deze onderneming, ontvangen en met hem het zeer interessante samenwer kingsproject van Northrop besproken". De Westduitse minister Schmidt zegt verder in zijn brief dat hij niettemin het voorstel van Northrop interessant vond. vooral met het oog op de kleinere NAVO-landen. De Westduitse minister zei dat hij zich kon voorstellen dat de Bondsrepubliek een aandeel zou kun nen leveren in de financiering van het project, als ook de andere NAVO-landen functies de rijksvoorlichtingsdienst en het secretariaat van de prins is nog niets naders bekend over het beëindigen van de functies door prins Bernhard, goed Opinie: de laatste jaren vertrekken er minder mensen uit ons land dan er bin komen. macht Drte Nederlandse hoogleraren uiten be zorgdheid over de tanende positie van het parlement interland (Van onze parlementaire redactie) DEN HAAG - Het tweede-kamerlid Van Eisen (kvp) blijkt met enige re gelmaat in Los Angeles te komen, in welk gebied niet alleen verschei dene vliegtuigfabrieken zijn geves tigd, maar ook een groot aantal wa penfabrikanten. Dit blijkt uit een door Van Eisen, die tot voor kort ontkende ooit bij Lockheed op be zoek te zijn geweest, geschreven ru briekje in de 'Nieuwe Revue' van 3 september „Als wij als kamerlid in Los Angeles zijn, liggen daar bij de consul altijd tientallen schrijnende gevallen van Nederlanders..aldus Van Eisen. Volgens een woordvoerder van zijn fractie is Van Eisen maar een keer bij Lockheed geweest, 'voorzover ik op dit moment weet. Wel zal hij vaker bij andere fabrieken op bezoek geweest zijn'. Van Eisen besluit zijn in eigen be woordingen geschreven, zeker voor het verschijnen van het Donner- rapport geschreven, kijkje op de VS (Nederlanders over Amerika): „Wat betreft de prins en zijn bemoeienis met Lockheed, is er volgens mij nog steeds veel rook en weinig vuur. al gaan de kranten de laatste tijd de andere kant op. Die Amerikanen zul len de prins heus wel eens een aar digheidje aanbieden, want ze zijn za kelijk". „Maar ze weten donders goed dat de prins niet in zijn eentje kan beslissen over de aankoop van vliegtuigen. Dat hij meer controle moet hebben over de mensen met wie hij omgaat, dat kan je wel zeggen. Maar hij is een openbare figuur, en dat brengt met zich mee datje in kringen komt, waar ook dit soort randfiguren voorko men", aldus Van Eisen, die Nixon be schrijft als 'een man die zo raar rea- het als belangwekkend oescnouwen. Dat zou er een bijdrage toe kunnen leve ren om op dit terrein de systemen zover mogelijk te standaardiseren, opdat niet naast het MRCA-type nog verschillende andere vliegtuigtypen in dienst zullen komen, aldus Schmidt. Andere keus In een brief van 22 februari 1971 stemt minister Den Toom in met het laatste argument van Schmidt. De Neder landse minister zegt echter nog geen definitief Nederlands standpunt te, kunnen geven, omdat de verkiezingen en de daarop volgende kabinetsforma tie in het verschiet liggen. Den Toom kwam in het nieuwe kabinet- Biesheuvel niet meer terug, hij werd opgevolgd door zijn WD-partijgenoot H. J. de Koster. Op 27 april van het zelfde jaar antwoordt Schmidt dat de Westduitsers inmiddels hebben geko zen voor een ander vliegtuig. Rond 1970 was er sprake van dat West- Duitsland Nederland een financiële bij drage van 50 miljoen dollar zou geven, indien ons land de Cobra zou kopen als opvolger van de Starfighter. In ant woord op al in juni van dit jaar daarover door de socialisten De Vries en Dankert gestelde vragen, antwoordt minister Vredeling dat van een Duits aanbod geen sprake was. „Wel oriënteerde de regering van de Duitse Bondsrepubliek zich in de aan geduide jaren omtrent de aanschaf van een vliegtuig dat geschikt zou zijn voor Sint zie pagina 3 kolom 3) Etalages en ruiten in de drukste winkel straat van Kaapstad. Adderley Street, werden vernield, traangaswolken dre ven blank en zwart hoestend en proes tend in portieken: gummiknuppels van de politie striemden zonder aanzien des persoons demonstranten en winkelende mensen. Woensdag al hielden de kleurlingen een demonstratie door het centrum van Kaapstad. Die verliep geweldloos, om dat de politie zich afzijdig hield. Toen de studenten en scholieren donderdag weer aanstalten maakten om hun on genoegen met de apartheidspolitiek en solidariteit met de opstandige zwarte bevolking in de 'townships' van de grote steden te betuigen, greep de poli tie met zeer harde hand in. Van officiële zijde is niets meegedeeld over het aantal gewonden, dat zeker in de tientallen moet lopen. In de buiten- AMSTERDAM, ROTTERDAM - Stakers in de Amsterdamse haven en hun werk gevers geloven nauwelijks dat minister Boersma zi.1 ingaan op de eisen die daar zijn gesteld, omdat in Rotterdam op enkele onderbrekingen na, het werk normaal ter hand genomen wordt. De wilde staking in Amsterdam, die op nog geen tien na alle 1900 havenwerkers omvat en donderdag in volle omvang doorzette, kan tot zaterdag voortduren, hoewel er een kleine kans is dat men vanmiddag het werk zal hervatten. VANMIDDAG OVERLEG OVER WERKHERVATTING weging te zullen nemen, afhankelijk van de resultaten van dit overleg. Niet verheeld werd dat het juist de CPN is, die tot de staking aanzet, en dat het vooral de uit CPN-kring afkomstige vakbondsbestuurders waren die, hoe wel officieus, de staking in banen Het bestuur van de Scheepvaartvereni ging Noord heeft donderdagavond per telegram twee voormannen van de sta kers gemeld dat besloten is op de eisen niet in te gaan. Het nu geldende loon- besluit tweede halfjaar 1976 beperkt zowel de onderhandelingsvrijheid als de voortzetting van de indexeringsregeling en de uitbetaling van een voorschot, al dus de vereniging, die de verantwoorde lijkheid voor alle schade als gevolg van de wilde staking, bij de havenwerkers legt Men schatte de schade in Amster dam nu al op enkele miljoenen. Circa duizend Amsterdamse haven werkers zijn donderdagmiddag bijeen gekomen in gebouw 'De Hoeksteen', het vroegere Marcanti en een van de favo riete verzamelplaatsen van de Amster damse CPN'ers. Staande de vergader ing werden twee moties aangenomen, waarvan de strekking was dat de 2 pro cent die in juni als prijscompensatie werd vastgehouden, alsnog zou worden uitbetaald, dat men daarnaast een prij scompensatie verlangde van 54 gulden en dat de vakcentrales direct in overleg met de werkgevers en overheid zouden gaan. In optocht trok men vervolgens naar het Havengebouw, waar een delegatie van acht man de eisen bekend maakte aan de Scheepvaartvereniging Noord. Een afschrift van de motie werd naar minis ter Boersma gezonden. Na het overleg verklaarde mr. H. I. Moel- ler, algemeen voorzitter van de Scheep vaartvereniging. de stakers te hebben meegedeeld dat het 'moeilijk is in te gaan op de eisen die in strijd zijn met de wet' De stakers zegden toe hervatting van het werk voor vanmiddag reeds in over- AMSTERDAM: Donderdagmiddag hebben de stakende navenarbeiders in Amster dam een petilitie. aangeboden aan het bestuur van de Scheepvaartverenigmg Noord. Op de foto de aanbieding ixzn de petitie door de vertegenwoordiger van de stakers, de heer Van Dijk (r) aan de heer Möller, voorzitter van de SVN. RIJKSGRIEPSREGELING ZELFSTANDIGEN KlUy Janssen 25 Jaar op de planken, raaio- en televisieprogramma's, strips. PAGINA 19 stijging Hogere winst en omzet voor Gist- Brocades, beurs, financiën: economie tf UITVOERING CRM EN LANDBOUW EN VISSERIJ (Van onze Haagse redacteur) DEN HAAG - Agrariërs die door de droogte van de laatste maanden in ern stige financiële moeilijkheden zijn komen te verkeren, kunnen vanaf 2C september in aanmerking komen vooi een uitkering krachtens de rijks groepsregeling zelfstandigen. Minislei Van der Stee van landbouw en visserij en staatssecretaris Meijer van cultuur recreatie en maatschappelijk werk hebben daartoe gezamenlijk een reeks aanwijzingen opgesteld. Bij de gemeente en het districtsbureau van de Stichting Uitvoering Land- bouwmaatregelen zijn straks aanvraag formulieren verkrijgbaar, aan de hand de gemeenten op zeer kortt termijn - binnen een dag of tien als alles meezit - kunnen beslissen over dc hoogte en de aard van de financiële hulpverlening. Het Landbouwschap hoopt dat er op grote schaal gebruik van zal worden gemaakt en zal alle moge lijke medewerking verlenen. De be windsman van landbouw en visserij verwacht dat vele duizenden van deze mogelijkheid zullen profiteren. Aan ondernemers die een levensvatbaai bedrijf exploiteren, zal bijstand kunnen worden verleend als hun eigen vermo gen minder bedraagt dan 50 procent van het totale bedrijfsvermogen. Als de aanvrager nog beschikt over vermogen buiten het bedrijf, dan zal daarmee bij de beoordeling van de aanvraag reke ning worden gehouden. De vorm en hoogte van de bijstand zijn afhankelijk van het inkomen dat de ondernemer onder normale omstandigheden zou hebben behaald Bedraagt dat inkomen minder dan f22.000 dan zal de bijstand als regel zonder meer kunnen worden toegekend tot een maximum van f22.000. Bij een inkomen dat hoger ligt wordt nader bepaald in welke vorm de bijstand wordt verleend Deze zal - af hankelijk van de hoogte van het inko men en de omvang van het financiële tekort - bestaan uit een lening, die tot 31 december 1977 renteloos zal zijn. Daarna bedraagt de rente 5 procent, terwijl de lening in vijfjaar moet worden afgelost. Indien daartoe aanleiding be staat. zal daarnaast nog een bedrag 'om niet' kunnen worden toegekend. Voor ondernemers die een eigen vermo gen hebben van meer dan 50 procent van het bedrijfsvermogen zal eerst wor den vastgesteld - op basis van normen - welk gedeelte van het tekort door mid del van bankleningen kan worden gefi nancierd. Voor het dan eventueel reste rende gedeelte zal op dezelfde wijze bij stand worden toegekend als bij een aanvrager met een eigen vermogen dat minder is dan 50 procent van het totale bedrijfsvermogen. Achtergronden De achtergrond van de maatregel is, dat de overheid van mening is dat de aanhoudende droogte er niet de oor zaak van mag zijn dat gezonde en rede lijk gezonde agrarische bedrijven het loodje moeten leggen. Men wil de agra riërs ruimschoots in staat stellen hun bedrijven voort te zetten, op voor waarde dat deze levensvatbaar zijn. Daaronder worden bedrijven verstaan die een zodanig inkomen opleveren dat de ondernemer daaruit gemiddeld ten minste in de levensbehoeften van zijn gezin kan voorzien. De regeling wordt over het hele land gelijkelijk toegepast De noodsituatie ten gevolge van de. aanhoudende regenval in 1974 in het Zeeuwse-Zuidhollandse-Westbrabantsi agrarische gebied en de administra- KLEURLING GEDOOD, VELE GEWONDEN (Van onze correspondent) KAAPSTAD - Slechts 24 uur voor het vertrek van premier Vorster naar Zurich, waar hij met dr. Kissinger de problemen van zuidelijk Afrika zal bespreken, zijn de anti-apartheidsdemonstraties in Zuid-Afrika gewelddadig het blanke bastion binnengedrongen. Duizenden gekleurde scholieren en studenten hielden donder dag het blanke centrum van Kaapstad bezet voor een urenlange veldslag met de politie. wijken van Kaapstad werd een man door verdwaalde - volgens het officiële commentaar - politiekogels getroffen. Hij overleed later in het ziekenhuis. De politie maakte bij het uiteen slaan van de demonstratie gebruik van traangas, gedresseerde herdershonden en met schroot geladen geweren, die niet dode lijk zouden zijn. maar 'slechts' verwon dingen aanrichten en de getroffene voor enige tijd 'uitschakelen' Minister Kruger van justitie heeft on middellijk het voor heel Zuid-Afrika geldende verbod op openbare bijeen komsten en samenscholingen verlengd tot 31 oktober. Hij verklaarde dat tij dens de onlusten van de afgelopen we ken meer dan 800 arrestaties zijn ver richt Krugers eerder geuite optimisti sche prognose, dat de rellen aan het verlopen waren, is door de militante kleurlingen krachtig gelogenstraft. trachtten te leiden. Tot Amsterdams verdriet is de staking niet overgeslagen naar Rotterdam. Wel is daar bij enkele bedrijven meer of min der lang gestaakt maar de hoop daar dat de acties naar nog andere bedrijven zouden overslaan, bleek ijdeL Van Agt en het contra-seign X s een minister verplicht een rA^X"] initiatief-wetsontwerp te on- dertekenen nadat tweede en eerste kamer tot aanvaarding fegsj hebben besloten? Een vraag, die de laatste maanden steeds weer opduikt zodra de abortus wetgeving ter sprake komt. Op dit ogenblik liggen enkele initiatief- ontwerpen inzake abortus bij de kamer en het is te verwachten dat één daarvan - het voorstel van PvdA en WD - een meerderheid zal verwerven. Van Agt is het echter helemaal niet eens met dit ontwerp, zodat het hem grote moeite zal kosten het te voorzien van het contra seign, zijn handtekening die met die van de koningin nodig is om het ontwerp tot wet te verheffen. Is de minister verplicht het ontwerp te tekenen? Deze week kwam dat punt ook in de kamer aan de orde. toen daar de brieven werden be handeld die Van Agt heeft geschreven over zijn doen en laten in de Bïoemenhove-zaak. De minister herin nerde er aan dat hij al jaren weigert om zich uit te spreken over zijn eventuele ondertekening en hij voegde er aan toe: „Ei betwist ten sterkste dat ik tot werk tuiglijk ondertekenen verplicht ben van wat me wordt voorgelegd." Het lijkt ons dat deze kwestie twee kanten heeft: een theoretisch-staatsrechtelijke kant en één van praktische politiek. In staatsrechtelijke zin heeft de minis ter naar ons gevoel het gelijk aan zijn kant: hij kan weigeren al zal dat in het kabinet tot grote moeilijkheden leiden. Ter verduidelijking van dit standpunt dient de gang van zaken in herinnering te worden gebracht rond een wetsont werp. dat uit de tweede kamer voort komt. Het wordt daar behandeld op de zelfde manier als een voorstel van de re gering. zij het dat de verdediging uit sluitend in handen is van die kamerle den. die het ontwerp hebben ingediend. Indien de kamer het voorstel aanvaardt, wordt het vervol gens naar de eerste kamer gezonden, waar dan leden van de tweede kamer de verdediging op zich nemen. Zij worden daartoe speciaal aangewezen, voor deze taak kiest de kamer meestal de initiatiefnemers. Gaat vervolgens ook de eerste kamer met het ontwerp akkoord, dan wordt het na ar de koning gezonden - zo schrijft de grondwet voor - met verzoek om diens bewilliging. In de praktijk komt het er op neer. dat de regering het voor stel eerst om advies doorzendt naar de raad van state, om na ontvangst van dat advies te overwegen of het ontwerp tot wet kan worden verheven. Zo ja, dan wordt het ondertekend door het staats hoofd en de verantwoordelijke minis tens). zo neen dan gaat de zaak niet door: de grondwet laat deze laatste mo gelijkheid nadrukkelijk open. De rege ring heeft namelijk ten aanzien van initiatief-wetsontwerpen een eigen ver antwoordelijkheid: de wetgevende macht wordt immers door koning en staten-generaal sémen uitgeoefend. Zelfs al neemt de kamer het initiatief, de kroon moet meebeslissen. In het geval van de abortus-wetgeving komt dat er op neer dat minister Van Agt 'nee' kan zeggen, We herhalen overigens: een wei gering van Van Agt zou hem (en het ka binet) in grote moeilijkheden brengen, want met alleen zijn mening is in het geding, maar die van het kabinet als ge heel In theorie echter kan hij zijn contra-seign weigeren. Het zou niet de eerste keer zijn dat een verantwoorde lijk minister weigert mee te werken aan de bekrachtiging van een initiatief wetsontwerp. Jjantlijn' He. tieve nasleep daarvan hebben model gestaan voor deze nieuwe droogte regeling. die volgens ingewijden be langrijk gunstiger nog is dan die des tijds voor het natte Zuidwesten in het leven werd geroepen. In de komende weken zullen provinciale voorlichtingsbijeenkomsten worden gehouden met alle instanties die bij de behandeling van aanvragen zijn be trokken. In verband hiermee en om an dere voorbereidingen te treffen, zal de mogelijkheid tot aanvragen per 20 sep tember worden opengesteld. De rege ling blijft van kracht totdat alle droogte-gevolgen uit de wereld zijn en zal begin volgend jaar. zoals minister Van der Stee het donderdagmiddag uit drukte. 'vanzelf een goede, langzame dood sterven'. De bewindsman wilde zich bij de afkondiging van de maatregel niet wagen aan voorspellingen over de (Slot zie pagina 7 kolom 6\ Let gaat echter ln deze aangelegen heid niet alleen om de theorie van het staatsrecht, ook de praktische politiek is hier aan de orde Als bijvoorbeeld bij de kabinetsformatie is besloten om over bepaalde moeilijke punten niet zelf met een beleid te komen, maar de beslissing over te laten aan de kamer, dan kan men verdedigen dat een lid van een dergelijk kabinet gehouden is de kamerbesiissing te eerbiedigen Met andere woorden: hij moet ondertekenen. Bij de formatie van het kabinet-Den Uyl is het inderdaad zo gegaan: de abortuskwestie is aan de kamer overgelaten Burger en Ruppert- de kabinetsformateurs van 1973 - waren namelijk tot de conclusie gekomen dat tussen progressieve en de confessionele partijen onoverbrugbare meningsver schillen bestonden inzake het abortus vraagstuk. Op dat ogenblik lagen er bij de kamer twee ontwerpen, een voorstel uit het vorige kabinet, ingediend door de ministers Stuyten Van Agt, alsmede een initiatief-ontwerp van de PvdA- kamerleden Lamberts en Roethof. Al eerder had de kamer besloten om beide ontwerpen gelijk te behandelen, een ar rangement dat door kabinetsforma teurs werd overgenomen. In de eerste werkvergadering van het kabinet-Den Uyl (in oprichting) werd daarmee ak koord gegaan de kamer zou een keus moeten maken uit de beide ingediende ontwerpen. Inmiddels zijn er echter al lerlei verschuivingen opgetreden: PvdA en WD sloten een compromis en ook van het CDA kwam een nieuw stuk. Niettemin blijft overeind dat de besluit vorming willens en wetens aan de kamer werd overgelaten. Dc 'e praktische politiek kent nog een element, namelijk de UJd. En die factor nu maakt het Van Agt mogelijk te zwij gen over de vraag of hij een door de ka mer geaccepteerd voorstel zal onderte kenen of niet. Het ls immers twijfelach tig of een initiatief-ontwerp nog binnen de huidige kabinetsperiode ter be krachtiging kan worden voorgelegd. (Slot zie pagina 3 kolom

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1976 | | pagina 1