PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT KAMERLEDEN VAN ELSEN EN PLOEG BEZOCHTEN LOCKHEED i® Wilde staking havens PPD geeft stad Tholen grootste groei voor regio Tholen-Sint-Philipsland kleintjes Betrokkenen in telefoongesprek: niets onoirbaars gebeurd „Terugkeer Surinamers in groten getale is zeer onwaarschijnlijk' Telegrammen Lockheed over kamerleden j yjintlijn Noodtoestand in Ierland 219e jaargang no. 208 Donderdag 2 september 1976 kunt u ook telefonisch opgeven. Zie pag. 3 voor telefoonnummers I (Van onze parlementaire redactie) DEN HAAG - De tweede-kamerleden Joop van Eisen (kvp) en Ad Ploeg vvd) hebben in mei 1974 een -tot nog toe verzwegen - bezoek gebracht aan de Lockheed-vliegtuigfabrieken in Burbank. Cali- forniè. Van Eisen en Ploeg zijn de parlementariërs, waarvan sprake is in het rapport van de commissie-Donner. De commissie schreef in haar rapport dat er een tweetal interne Lockheed- berichten was. waaruit bleek dat Lockheed pogingen had gedaan bij le den van de tweede kamer steun te krij gen voor de P-3 C (de Orion). De com missie noemde die documenten 'inte ressant', maar ging er niet verder op in. Tijdens het debat over het rapports maandag in de tweede kamer, vroegen tal van sprekers opheldering. Premier Den Uyl zegde toe de betrokken docu menten in Amerika te zullen opvragen. Woensdag heeft de premier de docu menten overhandigd aan tweede- kamervoorzitter Vondeling. Uitde documenten blijkt dat Van Eisen (generaal b.d.) en Ploeg (luitenante kolonel b.d.) in mei 1974 op uitnodiging van Lockheed een dagje in Burbank zijn geweestom de Orion te bekijken. Zij wa ren oorspronkelijk de gast van een an dere Amerikaanse vliegtuigfabriek. Fairchild. waar zij de A-10-jager beke ken, Deze A-10-demonstratie vond plaats op de luchtmachtbasis Edwards In Califomié. In het tweede Lockheed-document staat dat Van Eisen aan Hans Teengs Gerritsen, die hier namens Lockheed optrad, liet weten 'ten zeerste ingeno men' te zijn met het bezoek. Ook wordt gesteld dat Ploeg, die eerst niet voor de Orion zou zijn geweest, nu wel positief was. 'Niets onoirbaars De beren Van Eisen en Ploeg verblijven momenteel in Napels, Italiè, waar zij als leden van de Noordatlantische As- semblée NAVO-oefeningen bijwonen. Van Eisen verklaarde woensdagavond vanuit Italië inderdaad in 1974 bij Lockheed geweest te zijn. „We hebben daar twee uur dia's bekeken en daarna het vliegtuig gezien. Ik vind daar niets bijzonders aan. Er is beslist niets on oirbaars gebeurd". 'Bezwaren Vrijdag jl. verklaarde Van Eisen voor de NOS-televisie dat hij 'eens eenmaal een gesprek had gehad met een vertegen woordiger van Orion'. Hij vond het be naderen met informatie door vliegtuig fabrieken in dit geval niet verkeerd. Vrijdag zei Van Eisen ook dat hij toen duidelijk gemaakt had dat hij zijn be zwaren tegen de Orion had. Bij het be handelen van de defensiebegroting voerde Van Eisen begin dit jaar echter een pleidooi voor de aanschaf van de Orion als opvolger van de Neptune (ook een Lockheed-vliegtuig). Eind januari verklaarde Van Eisen in de kamer dat de aankoop van de Orion. Nederland een unieke kans had gebo den om de wereldmarkt zijn produkten te verkopen'. Hij doelde daarmee op de Orpheus, gondels voor elektronische apparatuur die onder de Orion gehan gen zouden moeten Worden Lockheed had zich, aldus Van Eisen, voorgenomen Nederland bij aanschaf van de Orion 60 miljoen gulden aan compensaties te ge ven. „Ik heb in de tweede kamer verklaard dat ik de Orion een uitstekende opvol ger vond, maar dat bet toestel zijn be- gerecht PAGINA 3 vredestein Kabinet zal vrijdag Vredestein bespre ken. PAGINA 7 botuUsme PAGINA 9 expositie prijs voorzitter Piet Koster volgt Ko van de Rafelaar op I n VC Vlissingen. aanvang Zaterdag gaat de veldkorfbalcompeutie van start PAGINA 19 overzicht Nieuwe programma's IKON. radio- en televisieprogramma's; strips. PAGINA 21 slap Wereldeconomie nog niet uit de moei- ujKneden, beurs, financiën, economie. zwaren had. Welke die bezwaren zijn. kan ik niet meedelen. Ik vond de Orion de beste opvolger, maar of dat nog zo is nu enkele andere landen ervan af heb ben gezien, is de vraag". Ploeg vertelde vanuit Napels dat hij en Van Eisen destijds in Amerika waren voor een NAVO-vergadering De direc teur van Fairchild. Turner, nodigde hem toen uit om de A-10 op de luchtmacht basis Edwards te bekijken Lockheed wist dat en nodigde hen uit om naar het niet ver gelegen Burbank te komen. Het. bezoek nam nog geen twee uur in beslag „Wij waren geen gasten van Lockheed, wij zijn onmiddellijk naar Fairchild te ruggekeerd'Volgens Ploeg zijn geen onoirbare voorstellen gedaan en heeft het tweetal geen toezeggingen gedaan. In een verklaring van de fractie van de WD in de tweede kamer werd gistera vond gesteld dat de heer Ploeg dit wee keinde zijn fractieleider Wiegel op de hoogte heeft gesteld van het bezoek van 1974. Wiegel vroeg maandag in de kamer aan minister-president Den Uyl om op heldering over de vraag welke parle mentariërs in het rapport van de commissie-Donner werden bedoeld Volgens de verklaring heeft de heer Ploeg verteld zelf zijn aan de reis naar Burbank verbonden hotelkosten te hebben betaald. Hij heeft van Lockheed alleen een lunch aangeboden gekregen. De WD-fractie vindt het. aldus de ver klaring. een goede zaak dat kamerleden die over miljarden-investeringen moe ten oordelen, zich goed laten informe ren. In het tweede document, dat gericht is aan Lockheed-functionaris Jim Gan non, de man die ook het eerste bericht had geschreven, wordt gesteld dat Van Eisen een ander lid van de defensie- commissie. 'genaamd De Vries', mee zou willen brengen naar de jaarlijkse luchtshnw op Farnborough in Enge land. Er wordt gesuggereerd De Vries en Van Els»»n met een speciaal vliegtuig op te li i en weer thuis te brengen, omdat z«- slechts cén dag op Farnbo rough konden zijn. 'Socialist' in het telegram wordt benadrukt dat De Vlies, als socialist en dus partijgenoot van de minister van defensie en de minister-president, "ons een volledige meerderheid van de grootste partijen in de commissie zou kunnen bezorgen Het zou. aldus de schrijver van het tele gram. wiens naam niet wordt vermeld, 'nuttig zijn een vliegtuig te charteren Indien u een en ander voor honderd pro cent zeker wilt stellen'. Het. PvdA-kamerlid Klaas de Vries ont- kende woensdag in een verklaring ooit con tact met Lockheed te hebben gehad. ..Ook de heerTeengs Gerritsen heeft mij nooit over de Orion benaderd De Vries heeft wel eenmaal met Van Eisen een gesprek in het kamergebouw gehad met Teengs Gerritsen. Deze werd toen ver- zrld door enkele Lockheed- fu: (narissen, die informatie wilden vei ickken over de Lockheed-Lancer. een jager die kandidaat werd gesteld als opvolger voor de Starfighter. ..Noch van de heer Gerritsen, noch van Lockheed, noch van dat toestel heb ik sedertdien iets vernomenaldus De Vries. Hij geeft toe in september 1974 op de luchtshow in Farnborough geweest te zijn. samen met een delegatie van an dere kamerleden. Hij was daar op uit nodiging van de Engelse vliegtuigfa briek Hawker Siddeley. die met de Harrier' een toestel had dat de Star fighter kon opvolgen. De PvdA- defensiespecialisten zijn enige tijd voorstander geweest van de keuze van dit toestel, boven de uiteindelijk ver kozen F-16. De Vries verklaarde gisteren dat de le den van de delegatie minister Vredeling later hebben verzocht dit soort bezoe ken niet langer van de industrie afhan kelijk te laten zijn en voortaan vervoer beschikbaar te stellen. Vredeling heeft daar positief op gereageerd. De leden (Slot zie pagina 3 knlnm 4) BEWINDSLIEDEN IN KAMER: r99 DEN HAAG - Minister Pronk (ontwik kelingssamen werking) en minister Van Doorn (crm) vinden het onwaarschijn lijk dat veel Surinamers naar hun land zullen terugkeren. Dit bleek woensdag PERSONEEL WIL ONTHEFFING LOONBESLUIT AMSTÉRDAM-ROTTERDAM - de Amsterdamse en Rotterdamse ha- doors Bedrijven en Muller en Co door circa zeshonderd man het werk neerge- grootste deel van de avondploeg ge staakt. Ook bij andere bedrijven zou e vens zijn woensdag wilde stakingen legd. Ook de avondploegen gingen niet uitgebroken waaraan enige honderden aan het werk. In Rotterdam werd bij het havenarbeiders deelnamen. De stakin- havenbedrijf Deka-Hanno door het gen richtten zich tegen het besluit van minister Boersma van sociale zaken, dat het loonbesluit ook voor het ha- sprake zijn van een onrustige sfeer, venpersoneel van kracht is. Daardoor hoewel er nog niet gesproken kan wor- mag geen prijscompensatie over de den van stakingsacties. De stakende 1976 worden be- havenarbeiders zouden vanochtend (donderdag) weer bijeen komen om te overleggen over het al dan niet voortzet ten van de stakingen. eerste maand< taald. In Amsterdam werd bij twee stuwa- doorsbedrijven, de Verenigde Carga- Het centraal bestuur van de bedrijfs groep Havens van de Vervoersfederatie NVV-NKV vergaderde woensdagavond in Rotterdam over de situatie in de ha vens, die is ontstaan na de uitspraak van Boersma. Eerder op de dag had een woordvoerder van de vervoersfederatie verklaard da t de federatie niet achter de acties stond. „Wij moeten het besluit eerst rustig bespreken met onze beleid sorganen, alvorens stappen kunnen worden ondernomen', aldus de ver voersfederatie. bij het debat over de beleindsnota 'mi gratie en begeleiding van Surinamers en Nederlands-Antillianen' in de tweede kamer. De kamer toonde zich erg ongerust over het zogenaamd 'selectief remigratiebe leid' van de Surinaamse regering. Dat beleid gaat volgens de WD'er Keja niet meer uit van de wens tot terugkeer naar Suriname, maar 'van het belang van zijn ontwikkeling zoals Suriname dat ziet'. Minister Pronk gaf toe dat de spanning tuisen selectie en de terugkeer van ve len nog niet is opgelost. Suriname heeft behoefte aan mensen met een hoge op leiding om het land tot ontwikkeling te brengen. „Daarom geeft de Surinaamse regering speciale faciliteiten aan men sen die extra nodig zijn", aldus Pronk. Momenteel is er volgens Pronk nog geen beleid voor de terugkeer naar Suriname. Over zo n beleid bestaat nog geen over eenstemming met Suriname Pronk ga: 11 in december naar Suriname toe om overleg te plegen .Dat overleg moet lei den tot duidelijke afspraken Pionk ontraadde twee moties van het kamerlid Staneke ids'70>. In de ene mo tie noemde Staneke het noodzakelijk om voor de terugkeer een hervestigings fonds in het leven te roepen Het geld voor het fonds zou volgens hem moeten komen uit de ontwikkelingshulp die Nederland aan Suriname geeft Pronk noemde deze motie in strijd met de af spraken die bij de onafhankelijkheid met Suriname zijn gemaakt. Omdat veel Surinamers naar Neder land zijn gekomen, wil Staneke de op vang en begeleiding van hen financie ren uit de ontwikkelingshulp. De mo ties waarin dit wordt gevraagd werd eveneens door Pronk ontraden, omdat hij in strijd is met gemaakte afspraken. De letterlijke tekst van de twee Lockheed-documenten. luidt als volgt: LockairLonden aan Norm Orwat, London Heb contact gemaakt met Gen. Van Eisen en Kol Ploeg. We zullen hen woensdagmorgen van hotel halen en naar Burbank brengen voor P-3C briefing en rondleiding en hen na de lunch overgeven aan Fairchild. Hoofddoel van bezoek aan westkust is de Fairclid Republic A-10 te Ed wards te zien vliegen zodat Fairchild leiding heeft maar verleent volle me dewerking. Verzoeke zo spoedig mogelijk volle dige naam en titel van zowel Van Ei sen als Ploeg meedelen W.G. Jim Gannon. Burbank Het tweede telegram luidt: Aan J. E. Gannon. Burbank 1. Zojuist mondeling bericht van Ge rritsen dat Van Eisen ten zeerste ingenomen met bezoek hetwelk hij in hoge mate geslaagd noemde. 2. Ploeg stond niet honderd procent achter Orion maar nu wel en rap porteerde aan de commissie in po sitieve zm. 3. Regeringsbeslissing wordt tegen het einde van september verwacht hoewel deze waarschijnlijk op dat tijdstip niet publiek zal worden gemaakt. 4. Van Eisen zou een ander lid van de defensie commissie genaamd De Vries op 4 september naar Farnborough willen meebrengen. Stop. De Vries is een lid van de socialistische partij - dezelfde partij als de minister van defensie en minister-president. Stop. Zij kunnen slechts voor één dag te Farnborough verblijven en de enige manier waarop ze dit kun nen doen is als wij hen op dezelfde dag heen en terug vliegen. 5. Gerritsen zegt dat de defensie commissie ferm achter de Orion staat maar indien u een en ander voor honderd procent zeker wilt stellen zou het zijns inziens nuttig zijn een vliegtuig te charteren Stop. Aangezien De Vries socialist is komma zou hij ons een volledige meerderheid van de grootste par tijen m de commissie bezorgen Stop Verzoek uic mening. Stop De kamer en de smalle marges §DLockheed-kwestie is op één punt nog weer verder uit gediept, namelijk ten aanzien, van de vraag of er ook pogin gen zijn ondernomen om ka merleden om te kopen. Ver moedelijk Is dat niet het geval geweest: er is wel wervend gewerkt, maar daarbij ging het er vooral om dat aan kamerle den informatie werd verstrekt om een gunstig oordeel te krijgen over een be paald type vliegtuig. Waarom dan toch argwaan0 Dat heeft te maken met de hele Lockheed-entourage van de laatste maanden. Een jaar of wat geleden zou niemand enig misbaar hebben gemaakt over de - summiere - documenten, die gisteren werden gepubliceerd over een bezoek van twee kamerleden aan een vliegtuigfabriek. Nu echter de Lockheed-zaak zo scherp heeft aange toond. dat een argeloos begin op een be paald ogenblik tot onverantwoorde grensoverschrijdingen kan leiden, wor den alle activiteiten rond wapenaanko pen met groot wantrouwen bejegend. Is daar soms iets gebeurd dat volstrekt niet door de beugel kan? Zo is op dit ogenblik een allesoverheersende vraag. Hays treedt af COLUMBUS (UPI) - Het democratisch lid van het Amerikaans huis van afge vaardigden Wayne Hays, politiek ge ruïneerd door het sexschandaal met Elizabeth Ray, heeft de gouverneur van Ohio woensdag meegedeeld dat hij 8 september zal aftreden als congreslid. ST. PHILIPSLAND EN ST. MAARTENSDIJK OPVANGKERNEN IW rTDiri) cpfm lijke' groei mogen opvangen; er zijn in mensen,'die binnen redelijke afstand vang van mensen als de olattelands- IN GEBIED GEEN CONSOLIDATIE- KERNEN VLISSINGEN - De provinciale plano logische dienst heeft voor de regio Tholen-SL Philipsland een 'groei- indeling' van de dorpen ontworpen, waarbij de grootste bevolkingsgroei wordt toegedacht aan de stad Tholen. In de discussienota over het 'bewo- ningspatroon' voor Tholen-St. Philips land is ook de mogelijkheid voor enige extra groei opengehouden voor de dor pen SL Maartensdijk en St. Philips- land. Alle andere dorpen zijn aange duid ais 'plattelandskernen', wat er op neerkomt, dat zij ongeveer de 'natuur lijke' groei mogen opvangen; er zijn i het discussiestuk van de PPD geen 'consolidatiekernen' aangegeven, dor pen, die als gevolg van hun ligging niet meer in inwonertal mogen stijgen. Van de vijf groei mogelijkheden, die dc PPD in de algemene nota bewoningspa- tronen heeft aangegeven, zijn voor de regio Tholen maar drie typen gebruikt. Behalve de consolidatiekernen geeft de nota ook geen 'regionale groeikern' in het gebied aan, een kern, die een grote toeloop var. mensen-van-buiten huis vesting moet bieden Voor de regio komt de PPD tot de vol gende indeling: als 'kern met een aanvullende woon functie' is Tholen aangegeven: de opzet is, dat daar de groei tot stand komt met 'die binnen redelijke afsta tot werkgelegenheid en de voorzienin gen toch landelijk wensen te wonen". De PPD: 'Tholen heeft ook in het re cente verleden deze functie vervuld, heeft een behoorlijk eigen verzergings- apparaat, ligt aan de rand van het open middengebied van de Delta en gunstig ten opzichte van Bergen op Zoom als regionaal verzorgings- en uerkgeie- genheidscentrum'. Gezegd wordt, dat een uitbouw van het industrieterrein Theodorushaven in Bergen op Zoom uitbreiding van de stad Tholen naar het zuiden zou kunnen beperken; over de opvangkernen St. Maar tensdijk en Sint-Philipsland merkt de PPD op, dat met name Sint- Maartensdijk deze functie al in de praktijk vervult: het gaat om de op- ang van mensen als de plattelands kernen er niet in slagen hun bevolking 'vast te houden' Als de ontwikkeling van de werkgelegenheid in St. Maar tensdijk dat nodig maakt, zou de be volking in dat dorp wat extra kunnen groeien. Een dergelijke ontwikkeling wordt echter 'vooralsnog' niet ver wacht; tot de plattelandskernen rekent men Anna Jacobapolder, Stavenisse, Scherpenisse. Poortvliet, Oud- Vossemeer en Sint-Annaland. De toe name van het aantal inwoners moet volgens de PPD hier beperkt blijven tot ongeveer de 'natuurlijke' groeL Daar bij wijst men erop, dat dit resultaat al* een 'gunstige ontwikkeling' zou zijn ten opzichte van het recente verleden, toen verschillende van deze plattelands kernen in inwonertal achteruit gingen. De voorzieningen in de meeste dorpen ziet de PPD als 'redelijk", evenals de aansluitingen op het openbaar vervoer. Extra aandacht is volgens deze dienst wel nodig voor Anna Jacobapolder. in dehandhaving van een lagereschool op lange termijn 'problematisch' zou kun nen worden. Om het minimum aantal leerlingen voor de toekomst zeker te stellen, 'zou een geringe extra impuls aanvaardbaar kunnen worden geacht', aldus de PPD. Prognose He, -et is geen onbekend verschijnsel. Zo werd in de Verenigde Staten na Water gate de politieke ethiek plotseling veel ernstiger genomen dan voorheen Voor politici leverde dat nogal eens onplezie rige bijkomstigheden op, vooral voor de mensen die voortdurend in het licht van de schijnwerpers verkeren. Hubert Humphrey bijvoorbeeld had nogal wat industriële vrienden, die hem zonodig hielpen op het gebied van transport. Het gebeurde soms dat Humphrey plotse ling naar een ander deel van het land moest met het oog op een of ander partijbelang, in welk geval bij een za- kenvliegtuig leende van de een of an dere industriële relatie. Tot voor kort zag memand daar iets kwaads in: vele grote bedrijven in de VS beschikken over vliegtuigen en daarvan kan er al tijd wel een worden uitgeleend Na Wa tergate echter werd dat niet meer ver antwoord geacht, een dergelijke vlieg tocht zou immers uitgelegd kunnen worden als een poging tot bevoordeling metals uiteindelijkdoelerzelfbeter van te worden. Gevolg- de meeste top politici van de Verenigde Staten boek ten weer keurig via de officiële lucht vaartmaatschappijen om geen argwaan te wekken. Prettig vonden ze het niet: Humphrey stapte niet zo heel lang gele den nijdig uit een vertraagd lijnvlieg- tuig. grimmige opmerkingen makend aan het adres van Nixon. „Die kende zijn grenzen niet en heeft het daardoor voor ons allemaal bedorven. Er is vrijwel geen marge meer overgebleven," zei hij. Da DUBLIN (DPA.L'PIl - -Met kleine slem- menmeerderheid hebben woensdag beide buizen van het parlement van de Ierse republiek het uitroepen van de noodtoestand door de regering goedge keurd. Het kabinet van premier Liam Cosgrave wil met deze maatregel de strijd tegen de terroristen van het on dergrondse IRA-leger opvoeren. Onder de noodtoestand kunnen mensen die verdacht worden van terrorisme of van lidmaatschap van de IRA zeven in plaats van twee dagen worden vastge houden zonder aanklacht De oppositiepartij Fiana Fail heeft de uitzondringsmaatregel niet gesteund. Volgens Jack Lynch zet zij de deur open naar een politiestaat Het Britse leger m Noord-Ierland is be zorgd door de trefzekerheid van een mortiergranaataanval op een gemengd politieel-militaire kazerne m de gren splaats Crossmaglen, waarbij zes Britse mariniers verwondingen opliepen. De PPD komt in een prognose voor het inwonertal van de regio Tholen-St. Phi lipsland tussen nu en 1980 tot een totale (Slot zie pagina 9 kolom 6i at laatste zou ook wel eens het geval in Nederland kunnen zijn. een Lockheed-effect dat een jaar of wat ge leden nog onbekend was. De eerste te kenen deden zich al voor toen de Dassault-alTaire aan de orde kwam en een tweetal kamerleden als getuige moest optreden. Geen van beiden speelden in dat proces een overtuigende rol met als gevolg dat de verdachte Dassault-vertegenwoordiger werd vrij gesproken In de discussies rond deze affaire werd her en der gewezen op de noodzakelijkheid voor kamerleden om aan informatie te komen Zij krijgen - vanzelfsprekend - allerlei inlichtingen van de regering, maar dat is voor hen vaak onvoldoende Ze hebben immers een eigen verantwoordelijkheid en zul len op grond daarvan pogen de rege- ringsinformaue te controleren. Boven dien spelen op de achtergrond vaak po litieke tegenstellingen een rol: een arg waan tegen een minister bijvoorbeeld- ook bu zijn partijgenoten in de kamer - omdat hij onvoldoende rekening zou houden met het parlement of zelfs met stromingen in zijn partij. De ambitie van bepaalde kamerleden kan er even eens mee te maken hebben, wie zich een zo grote deskundigheid verwerft dat hij een minister van defensie schaakmat kan zetten, is een mogelijke ministers- candidaat in een volgend kabinet. Al deze meetbare en onmeetbare factoren zijn in het geding en kunnen reële geva ren inhouden voor parlementariërs. In ieder geval behoren kamerleden zich van die gevaren bewust te zijn. Bewust ook van de smalle marges, waarbinnen zij zich kunnen bewegen. Het ziet er naar uit dat er in dit opzicht wel eens risico's worden genomen. In ieder geval heeft het rapport van de commissie van drie de marges voor heel wat overheidsmensen - inclusief de ka merleden - versmald. In dit verband zou het wellicht goed zijn wanneer het ka merpresidium zou besluiten zich nog eens over deze problematiek te buigen. Wellicht dat een gedragscode moet worden opgesteld, waarover dan in het openbaar kan worden gedebatteerd. Ook de kamer zit in een glazen huis en er wordt op dit ogenblik meer naar binnen gekeken dan ooit tevoren. En dat is be grijpelijk: een Lockheed-affaire is niet niks. Ze dwingt tot het trekken van scherpe grenzen: de marges zijn smal geworden. Ze behoren ook smal te zijn. Ongeveer honderd stuaenten en per soneelsleden houden sinds woensdag middag het psychologisch instituut van de rijksuniversiteit in Groningen bezet. De bezetting draagt een open, demon stratief karakter en is gericht tegen staatssecretaris Klein. Deze wees on langs een aanvrage van de subfaculteit psychologie af met betrekking tot een van de wet universitaire bestuursvor ming (WUB) afwijkende bestuursstruc tuur bij de subfaculteit.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1976 | | pagina 1