De charismatische vernieuwing Winkler Prins' Grote Wereld geschiedenis: 5 delen verschenen BEWOON DE WERELD! Spoorzoeken Het Centrale Comité zuchtte onder zijn opdrachten ZATERDAG 28 AUGUSTUS 1976 ALS ROOMSE PRELATEN HUPPELEN. IS ER IETS BIJZONDERS AAN DE HAND De befaamde protestantse theoloog prof. Karl Barth heeft eens gezegd: „Let op! Als God begint de Roomse kerk te veranderen dan zul je de grootste verrassingen beleven". Welnu, op pinkste ren in het heilig jaar 1975 hebben velen die zich toen in Rome bevonden gedacht dat het zover was. In Rome werd op dat moment een conferentie gehouden, gewijd aan de charismati sche vernieuwing. (Met "charismatisch" bedoelt men: onder de klaarblijkelijke werking van de heilige Geest", populair gezegd: datgene wat men in pinkstergemeenten aantreft - K.). De confe rentie had als hoogtepunt de viering van een liturgie van de heilige Geest. De verwondering van de aanwezigen bij deze li turgieviering kende geen grenzen. Want wat zag men? Mensen die volkomen vreemden voor elkaar waren vielen elkaar öm de hals en kusten elkaar, soms onder het storten van gelukstranen. Waardige prelaten huppelden door de basiliek en zongen erbij. Zelfs de paus, die op tweede pinksterdag samen met de Belgi sche kardinaal Suenens de Mis opdroeg, maakte aanstalten om in tongentaai te gaan getuigen. De Nederlandse journaliste Fem Rutke was er ooggetuige van er zij schreef erover: „Er gold een nieuw soort codetaal van een nieuwe mo raal. Je kón gewoon niet afzijdig blij ven. Al kwam er nou een oud man netje op je af, een jong meisje, een priester, dominee, non of monnik: je. had maar te omhelzen en tenminste twee of drie zoenen erbij te geven: liefst riet tranen van geluk erbij. Wantje was zelf deel geworden van de suggestieve bevreemding die als vanuit een andere wereld over alles en iedereen en de Sint Pieter was ge komen. Duizelig waggelden de mees ten van ons op 19 mei 1975, als vraag tekens. uit de Sint Pieter naar buiten, van tijd tot tijd omhelsd door een an der vraagteken..." Fem Rutke heeft haar ervaringen in Rome beschreven in een boekje, geti teld: „Is Jezus nog te redden?" Haar indrukken heeft ze gecompleteerd met interviews die zij had met enkele voor aanstaande katholieken. Aan deze mensen stelde zij de eenvoudige vraag: Wat is er onder ons aan de hand? Wat betekent voor de kerk- en heilshistorie de langzamerhand we reldomvattende charismatische ver nieuwing? Het boekje "Is Jezus nog te redden" is er slechts één uit een groot aantal ge schriften over hetonderwerp. Ik noem. vrij willeleung, nog een tweede: "Langs de Wcg"„ geschreven door de evange list Karei Hoekendijk die samen met zijn zoon Frans een evangelisatiecam pagne heeft gehouden in het land van de Bataks op Sumatra. Als men de twee hier genoemde boeken 'tegen- elkaar-in' leest dan valt het op dat de knappe denkers die door Fem Rutke werden geïnterviewd vooral theoreti seren; proberen het verschijnsel op zijn plaats te krijgen. Karei Hoeken dijk daarentegen schrijft een soort vervolg op de handelingen der apos telen. Voor hem is er niets ongewoons in de werking van de heilige Geest. Er hoeft niets geanalyseerd te worden. Hoekendijk zegt: „Enerzijds formeert de heilige Geest de bekeren anderzijds vult Hij die. Hij geeft ons het "extra" zond er hetwelk wij de verschrikkingen van de eindtijd nooit en te nimmer te boven komen." Als men kennis neemt van de fenome nen die zich tijdens de campagne van Hoekendijk in Batakland hebben voorgedaan en men leest daama de verstandelijke interpretaties van mensen als prof. Schillebeeckx, drs Daniël de Lange en Gabriél Smit in het boekje van Fem Rutke. dan is men ge neigd te denken dat deze laatsten, on danks de scherpte van hun geest, tot de stuurlui aan de wal behoren, terwijl Hoekendijk (die zich veel kantiger uit drukt) zich met het schip op volle zee bevindt. Het voorgaande is niet geringschat tend bedoeld. De charismatische ver nieuwing is van zoveel belang voor kerk en maatschappij, dat zowel het gemoed als het verstand zich ermee moeten bezighouden. Vandaar ook dat in het thans begonnen universi teitsjaar in Nijmegen voor het eerst weer 'pneumatologie' (de leer aan gaande de heilige Geest) zal worden gedoceerd - mede op verzoek van de studenten! De ontdekking dat de heilige Geest nog altijd, krachtens Jezus' eigen be lofte, onder ons. werkzaam is wordt door velen als een schok ervaren Een dansende en zingende Cune-kardinaal is dan ook net zo'n fenomeen als een profeterende ouderling. Kardinaal Suenens van Mechelen typeert de in vloed van de charismatische vernieu wing op de R.K. kerk aldus: „Wij heb ben vroeger gedacht dat wij uitverko ren mensen waren, maar nu ontdek ken wij dat wij eigenlijk ingevroren mensen geweest zijn". Suenens om schrijft de kracht van de heilige Geest die in de kerk en daarbuiten werkt als: een soort kernenergie. „Wij zien met één of enkele heiligen om ons heen. maar een overvloed! Het is een multi- ficatie van heiligen!roept hij uit. Vol gens kerkhistorici is de charismati sche vernieuwing een even sterk en even groot geestelijk reveil als in de vorige eeuw de katholieke Maria verering. Er isdus hetéén en ander aan de hand. Hoe komt het dat men er des ondanks in nederland zo weinig over hoort, en .leest? Men zou het toch van alle preekstoelen af moeten schreeu wen: „De Geest is onder ons!" Prof. Schillebeeckx geeft de volgende verklaring, dat Nederland zo koel blijft op dit gebied; „Bij ons staat men nog altijd in de maatschappij-kritische hoek. De maatschappij-kritiek ziet men nog steeds als het belangrijkste. Alles wat de zin van de maatschappij kritiek kan relativeren (en de mystiek doet dat nu eenmaal) wordt als een tegenwerking beschouwd. De mystiek laat het betrekkelijke zien. oók van de maatschappij-kritiek. Daarnaast vreest men ook, dat de charismatische beweging zich gemakkelijk zal laten manipuleren door de kerkelijke of maatschappelijke overheid Momen teel hebben inderdaad zowel de staat als de kerk er belang bij de charismati sche bewgingen te ondersteunen. Deze bewegingen integreren namelijk een zeker maatschappij-kritisch en zelfs revolutionair potentieel..." Wat is: bevrijden? Het belangrijkste verwijt aan het a- dresvan de charismatische beweging dat men kan vernemen is. dat zij wei gert te erkennen dat zij niet alle gena degaven van de heilige Geest verte genwoordigd. doch alleen zeer be paalde. De theologie der revolutie (door sommigen als charismatisch gezien) is haar bijvoorbeeld volko men vreemd. Tegenover dit verwijt stelt een evange list zoals Hoekendijk, dat de instorting van de heilige Geest een complete be vrijding betekent. Er is niets méér no dig; hel evangelie is "vol". De ontvankelijke Batakkers voor wie hij heeft gepredikt vroegen niet om uitbreiding van hel kiesrecht of om hogere lonen maar zij hadden gene zing en redding van de ziel nodig. „Wij hadden beloofd zo schrijft Hoeken dijk over zijn campagne onder de Ba taks. „om alle zieken de handen op te leggen: allen die in nood verkeerden, alle bezetenen, alle onvruchtbaren, alle armen, alle weduwen en wezen. Wij stelden deze mensen - het waren er duizenden- in lange rijen van twee op. met hun gezichten naar elkaar toe Frans en ik liepen tussen de rijen door en legden iedereen even de handen op het hoofd. Telkens riep iemand dat hij genezen was en dat duurde bij elkaar ruim een uur. Halleluja!" In zijn boek "Langs de weg' vindt men nog talloze andere voorbeelden waar uit blijkt dat de acute nood waarmee de mensen in Batakland naar de bij eenkomsten van Hoekendijk kwamen, op een inderdaad wonderbaarlijke wijze werd gelenigd. Of hier de theolo gie der revolutie méér geluk zou heb ben gebracht dan de genezing van uit erst voelbaar en volslagen concreet menselijk leed. staat zeer te be zien .Volgens de katholieke Dubli- eist drs Daniël de Lange behoort ech ter een vernieuwingsbeweging die werkelijk het aanschijn der aarde wil helpen veranderen, een sociale com ponent, het begrip 'Freedom Now!' te hebben. Om die reden, zo zegt De Lan ge. heeft de kerk in het verleden deze vernieuwingsbewegingen altijd de tanden uitgetrokken of, als dat niet lukte, ze de hoek in geschopt. Een noodgreep Voor De Lange lieeft het feit dat Rome nude charismatische beweging onder lofzang binnenhaalt dan ook niets te maken met het heilsmysterie waarin de kerk leeft en ademt, doch veel meer met de realiteit dat er tegenwoordig •/.o weinig katholieken over zijn ge bleven waarmee Rome nog raad weet. Aan de ene kant vinden ze de linkse club, die overloopt van maatschappij-kritiek. En aan de an dere kant staat de rechterhelft, de ultra-behoudende club van pater Kotte, bijvoorbeeld, waarmee Rome helemaal niets kan aanvangen. De charismatici laten zich gemakkelijk manipuleren. Volgens De Lange kan er uit de charismatische bewging niet een werkelijke 'kerk' groeien. Een echte kerk draagt de gemeenschaps gedachte van het oude jodendom de geschiedenis in en dat betekent: een kerk van mensen die onderliggen, die onderdrukt worden KARDINAAL SUENENS Of dit niet geldt voor de pinksterbe weging, zoals ik gemakshalve zal zeg gen, is In sociaal-psychologisch op zicht nog een open vraag. Veel knappe koppen die het verschijnsel hebben trachten te analyseren zijn het erover eens dat het hierbij om een vorm van escapisme gaat - een beweging van mensen die leven in een cultuur die geen kans meer ziet om met zich zelf in het reine te komen. De Lange vindt dit trouwens zelf ook. De bewe ging won vooral in Amerika zoveel aanhangers nadat men daar de morele dreun van Vlëtnam te verwerken had gekregen en nadat (denk aan de Hippie-beweging) het inzicht baan brak dat de maatschappij is over- getechniseerd en daardoor onleefbaar. Degenen die daamit alle konsekwen- ties trekken en God met woord en in daad tot meester over de schepping uitroepen, beoefenen naar mijn me ning de meest fundamentele maatschappij-kritiek die maar denk baar is. Het zal wellicht ook niet lang duren (denk aan dienstplichtweige- ring onder deze groep - over manipula tie gesproken1) vooraleer de 'gemani puleerde charismatici' de fysieke on derdrukking zullen voelen die nodig is om hen het stigma van evangelische echtheid te geven. Zulks is hen trou wens duidelijk geprofiteerd door de Heer zelf. Walging De katholieke dichter Gabriel do Lange, die eveneens in het boekje van Fem Rutke aan het woord komt. steil vast dat het verschijnsel van de cha rismatische vernieuwing niets bij zonders is. Het hoort naar zijn mening bij het christendom. Maar Smit walgt van de verschijnselen die bij de cha rismatici horen, zoals de tongentaai. „Ik herken er alleen een onsamen hangend gedreun in: een stukje desin tegratie eigenlijk", zegt Smit. „Ik be schouw het verschijnsel als menson waardig". Tot op zekere hoogte kan men Smit in zijn bezwaren volgen. Immers: in ver schillende charismatische gemeen schappen wordt het 'spreken in vreemde tongen' als het hoogst be reikbare ideaal aangeprezen, als het V van de Winkler Prins' Grote We reldgeschiedenis zijn tot op heden vijf delen verschenen: er moet er nu nog een komen en dan is de reeks com pleet. Een indrukwekkende reeks, zo moet zonder terughoudendheid wor den vastgesteld. De uitvoering is zoals men die gewend is van Elsevier, kloeke delen, uitstekend van typogra fie en voortreffelijk geïllustreerd. Oorspronkelijk gaat het hier om een Duitse uitgave, maar voor het Neder landse taalgebied is ze geheel omge werkt onder leiding van drs. S. de Vries. En daarmee is het een door-en- door Nederlandse uitgave geworden, vooral ook in de keuze van onderwer pen. Nu moet men met een dergelijke reeks leren leven en werken: in de praktijk dient te blijken of de intrin sieke inhoud gelijk is aan hel voor name uiterlijk. Wc geloven dat daar van in dit geval inderdaad sprake is. De hanteerbaarheid van een reeks als deze hangt van allerlei grote en kleine dingen af. Een belangrijk punt bij voorbeeld zijn de registers, zij bepalen de toegankelijkheid tot het werk. Ze moeten meer bevatten dan alleen de trefwoorden, ze dienen namelijk deze woorden in een bepaalde relatie te Plaatsen Bij deze nieuwe Winkler Prins' Wereldgeschiedenis is dat zon der meer het geval. Enkele voorbeel den. ontleend aan deel 5. bij het con gres van Berlijn i1878i wordt vermeld dat het om een vergadering gaat 'van grote Europese staten die beslisten over de nationale belangen van de kleine Balkanstaten' En bij de Lud- dieten staat vermeld, dat het gaat om een Engelse beweging, die onder in vloed van werkloosheid en hongers nood de machines in de fabrieken ver nielde in de jaren 2811-1816. Eenderde voorbeeld: splendid isolation is - zo meldt het register - de politieke hou ding van Engeland na 1820. „waarbij het land zich losmaakte van verbon den en congressen met andere Euro pese staten. Duurde lol omstreeks 1900". Zo vormen de registers van deze wereldgeschiedenis met elkaar een kleine historische encyclopedie, waarmee tevens toegang wordt ver strekt tot een veel bredere informatie. Een tweede aspect van de toeganke lijkheid van een werk als dit wordt ge vormd door het kaartenmatenaal en de illustraties. Welnu, dit onderdeel is boven alle lof verheven. De kaarten zijn bijzonder goed getekend en de af beeldingen - prenten, schilderijen en foto s - zijn meer dan voortreffelijk. Ook diegene, die een bepaalde periode verder wenst te bestuderen en specia listische werken moet raadplegen, zal veel aan dit illustratiemateriaal heb ben: het is van grote kwaliteit. Er is ook sprake van wat men 'verbale illus traties' zou kunnen noemen: kaders tussen de tekst, waarin enkele sail lante punten nader worden belicht. Ook hiervan enkele voorbeelden, dit maal uit deel drie: kaders met gege vens over hetberoemde middeleeuwse paar Abélard en Héloise over de gees telijke ridderorden en over de ketterse groepering de katharen. Zo zijn er tientallen: korte artikelen met zake lijke informatie, die buiten de eigen lijke tekst vallen. Zelfs met de letter- keuze is er mee gerekend: het boek is uit een schreefletter gezet, maar de kaders zijn schreefloos. Een attente typografie £-1 ijn er dar, geen bezwaren Zo ze er zijn zullen ze moeten blijken bij het werken met deze serie. We hebben ech ter de indruk dat deze Wereldgeschie denis m de praktijk als een goed na slagwerk fungeert, door middel waar van men in korte tijd uitmuntend wordt geïnformeerd. Enkele kritische opmerkingen noteerden we niettemin in de afgelopen weken. Zo wordt in deel vijf gesproken over 'westfront' en 'oostfront', naar ons gevoel vervelende germanismen. In Nederland heeft men oostelijk en westelijk front. In deel vier troffen we over de staatsregeling van de Republiek de mededeling aan. dat de adel in de gewesten alleen nog in Overijssel. Gelre en Utrecht zat de doorslaggevende factor was de stede lijke burgerij geworden. Daarbij kan worden aangetekend dat m Zeeland de zaak wat gecompliceerder was: de adel had hier zijn vertegenwoordiger in de eerste edele en dat was Oranje, een situatie die tot merkwaardige ver houdingen leidde. Zo zag Willem III - nog met tot stadhouder verheven - kans om in Zeeland een miniatuur staatsgreep te plegen door in 1669 on verwacht naar Middelburg te komen om er het eerste edele-schap op te ei sen. In het derde deel wordt onder het hoofdstuk Bourgondische cultuur in kader een rapport uit 1470 geciteerd, waarin de indijkingen rond het Zwin als belangrijkste 'maar minder beken de' oorzaak van de Zwin-verzanding worden genoemd. Boven dat kader staat: 'Een ecologische fout?'. Nou. nou. hier wordt een simplificatie toe gepast. die een actiegroep zich nog wel kan permitteren, maar niet een histo ricus. Trouwens, zo onbekend is die oorzaak niet de geschiedenis van Zee land kent door de eeuwen heen vele van dergelijke verzandingen. Maar daardoor is Zeeland nog geen 'ecologi sche fout'. Smetten op liet Elscvier-blazoen Och nee. kleinigheden die in elk werk van een dergelijke omvang voorko- Jeremia 2 6a z\ is de Here'' Wanneer we v roeger met een kinderkamp tn Friesland waren, was een van dc meest geliefde spelletjes: spoorzoeken Er werden twee groepen gevormd, waarvan er een ah eerste eg- ging. voorzien van een niet lang. papiertjes en de sehat 'een snoepje toor iedereen, t erpak: :n een onopvallend mart papier, Na 15 min volgde dan de andere groep het uitgezette spoor Dit spel n as altijd een groot succes behalve wanneer de achtervolgende ploeg he: spoor nas kwijtgeraakt Dan gingen de groepen tenslotte raak naar elkaar op zoek met alle gevolgen tan dien in de bossen van Caasterland. Dan raakten we eikaars spoor vaak volkomen bijster Oorzaak van zo n mislukte speurtocht was veelal, de achtervolgende groep had niet goed opgelet men was te druk met elkaar geweest In Jeremia vinden we ook een ploeg, die het spoor bijster is de Israëlieten Zij zijn hét spoor de weg naar God kwijt. Iloe komt dof Ze zijn te veel met zich zelf bezig geneest en zijn zo het speer ar. God dat Hij toch zo duidelijk had uitgezet 'via uittocht wit Egypte, intocht in Karman bijster geraakt Ze waren vergeten te blijven zoeken Ie blijven vragen waar u de HereZe brachten hun levensweg met meer met Hem in verband Sinds Jezus' lei en hier op aarde, is niet alleen Israel, maar een ieder die maar horen wil op hel spoor gaet an God Maar ook hier geldt dit spoor is alleen goed te volgen als we niet te veel op ons zelfgericht zijn. maar ons leven in verband blijven brengen mei Hem. door te v ragen Waar de Here'' Die vraag stellen in ons dagelijks leven uil dan niet zeggen, we weten al 'precies hoe het m elkaar zit met Goden de werelden waar het op uitloopt 'dat zou hetzelfde zijn als bij het spoorzoeken van tevoren weten welke weg de andere groep precies gegaan iscn waar hij zit maar door deze vraag te stelten houden we ons zelf op het goede'spoor We zullen daarbij vooral moeten luisteren naar de Bijbel, het boek waann onze route en onze opdrachten beschreven worden, terwijl we mogen weten het spoor van God ts.hoe moeilijk soms ook. een lie/desspooreen spoor geëffend door Zijn liefde Zo u c dcil ergens door n den dan is dal u cl door Jezus lens in dezeven jaar vergadert de Assemble van de Wereldraad van Kerken. Daar worden bepaalde beslissingen genomen en zekere richtlijnen aanvaard, maar de Assemblee stuurt iedere lidkerk haar afgevaardigden.) Het Centrale Comité, waarvan de 134 leden door de Assemblé zijn gekozen, heeft d an tot taak deze nader uit te werken en uit te voeren. Maar ookook dit Centrale Comité dat eens per jaar gedurende tien dagen bijeenkomt, is nog een te groot lichaam om effectief te kunnen werken. Daarom worden er commissies ingesteld voor de onderwerpen die door de Assemblee als noodzakelijk naar voren zijn gebracht. Die commissievergaderingen nemen een belangrijk deel van de tijd in beslag die er voor de v ergaderingen is uitgetrokken. Indien liet werk van zo'n commis sie weer niet w as voorbereid, zou er nog teveel kostbare tijd verloren gaan. En daarom heeft men het svsteem van 'kerngroepen' aanvaard, die uit enkele personen beslaan. legitimatiebewijs voor iedere was echte pinkstermens. Datis noch bij bels, noch logisch Hoekendijk geeft trouwens van 'ton- gentaal' een bredere definitie. Het begrip houdt óók in. het heilige vuur waarmee men predikt, handelt en leeft. Hoekendijk vertelt hoe hij in Ba takland een kennelijk onbezielde tolk. die traag en vreugdeloos probeerde te vertalen wat Hoekendijk in het Ne derlands mededeelde, de handen op legde waarna die man op slag veran derde m een begeesterd vertaler. De tongen taal als een soort gestamel in de hoogste registers was overigens bij vele christelijke mystici in de geschie denis de vocale uiting van een geest vervoering. die niet voor het publiek bedoeld was, doch die alleen de mysti cus zelf verrukte (en soms verschrikte). Dat het mens-onwaardig zou zijn. zoiets als infantilisme, zal echter door iedereen worden betwijfeld die pro beert zich de taferelen uit het nieuwe testament voor ogen te halen. De scep ticus zal daarvan opmerken dat vele mensen in de tijd van Jezus en de apostelen blijkbaar goed gek waren omdat zij zich gedroegen als kalveren in de lente. Maar wat gebeurt er met mensen, wat verandert er in hen, als zij gaan beantwoorden aan de genade? Dat is de uiterst boeiende vraag die men ten aanzien van de gehele cha rismatische vernieuwing moet stellen. Werkt hier een kracht die de wereld zal veranderen en wordt ons daardoor opeens nieuwe hoop geboden, of is het een verschijnsel dat met massahyste rie te maken heeft? Kijken wij naar de vreugde in de heilige Geest als wij de charismatici bezig zien of nemen wij slachtoffers van zinsbegoocheling waar? Om tenslotte kardinaal Suenens nog- eens te citeren: „Als ik weet dat het zout werkelijk zout is. dan ben ik ge rust.. A. F. M. C. Koopman (Voor dit artikel werd o.m. gebruik ge maakt van twee nieuwe uitgaven van Kok-Kampen, namelijk 'Is Jczcsnog tc red den?' (door Fem Rulkel en 'Langs de weg' idoor Karei Hockendijki. men. De waardering overheerst: een voorlrellelijke reeks, passend bij het uitgevershuis dat zich in de loop van vele jaren zich een grote reputatie heelt verworven waar het gaal om naslagw erken van betekenis. lVinkler Prins. Grote Wereldgeschiedenis Deel drie. De Middeleeuwen; deel vier: de nieuwe geschiedenis, deel vijf: De Franse revolutie en de negentiende eeuw. Deze 'kerngroepen' zorgen voor de eerste aanzet van het werk van de commissies. In deze 'kerngroepen' zit ten meestal "oude rotten', die weten wat er vroeger besloten is en die van de bedoelingen van de Assemblée vol-' komen op de hoogte zijn. De directe voorstellen komen dus uit deze kern groepen. Ze worden in de commissies aanvaard, veranderd, of soms ook verworpen, m welk laatste geval er een nieuw voorstel moet worden ontwor pen. dat dan komt in de plenaire ver gadering van het Centrale Comité, die het ook weer kan aanvaarden, amen deren of verwerpen. Dit is in het kort de gang van zaken wanneer het Cen trale Comité, het uitvoerend orgaan van de Wereldraad van Kerken verga dert Een van de kerngroepen, en dus ook van de commissies, was die voor geloof en kerkorde. In Nairobi is de gedachte naar voren gekomen dat de Wereld raad meer moet worden een 'conci liaire gemeenschap'. Men stond voor het feit dat het gesprek met sommige van de lidkerken heel moeizaam ver liep. Daarmee is het nog zacht uitge drukt, De klacht is wel eens geuit dat 't gemakkelijker was met de kerk van Rome. die geen lid is van de Wereld raad van Kerken, in gesprek te komen en te blijven dan met sommige van de lidkerken. Dit is natuurlijk een heel vreemd verschijnsel. De vraag is in Nairobi gesteld hoe men een conci liaire gemeenschap zou kunnen (moe ten) worden, meer dan dat momenteel nog het geval is. Hoe kunnen wij 'met elkaar voortdurend in gesprek blijven op basis van het geloof in Christus'. Er zijn nog al wat verschillen onder de lidkerken, versqhillen in het denken over de liturgie, de sacramenten, de ambten in de kerk. Denk alleen maar aan de Oosters Orthodoxe Kerken en de Pinksterkerken, om er een paar te noemen. Achter dat woord 'conciliai re gemeenschap' gaat nog al wat schuil. In diepste wezen gaat het hier om het functioneren of niet functione ren van de Wereldraad van Kerken. Het debat hierover groeide uit tot een 'pleidooi voor versterking van de ban den tussen Wereldraad en de leden- kerken en tussen de kerken onderling en om meer ernst te maken met de eenheid van de christenen'. Aldus een verslag in de Volkskrant, dat verder nog constateerde dat fundamentele knüek uitbleef. Het is de vraag of de lidkerken die zich nog al afzijdig hou den. om welke reden dan ook. dit plei dooi ter harte zullen nemen. 'Conci liaire gemeenschap' is een mooi woord en kerkelijk gezien drukt net ook wel uit wat aan de stichters van de Wereld raad voor ogen heeft gestaan toen zij hun eerste besluiten namen, ook al hebben zij dit woord niet gebruikt. Hier wringt iets en daar is men niet uitgekomen. Een deel van de lidkerken die zich bij hetgeen er zo rond die conciliaire ge meenschap werd gezegd en die zich dit wel allereerst zouden moeten aan trekken. konden zich nog vnj gemak kelijk aan het zicht onttrekken Dat ging minder gemakkelijk bij een tweede punt dat we willen noemen, nl. dat van de rechten van de mens. Het vorige jaar was er in Nairobi een bnef binnengekomen van twee Russisch orthodoxen, de priester Gleb Yakunin en het kerklid Lev Regelson. die zeer openhartig schreven over de stuatïe waarin de Russische christenen zich bevinden Ze zijn tweederangsburgers en daarmee worden de rechten van de mens met voeten getreden. Die bnef heeft het vorige jaar m Nairobi grote opschudding veroorzaakt en men heeft moeizaam een uitweg gevonden uit de ontstane impasse. Ieder weet hoe kerkelijke personen worden aan gepakt in communistische landen wanneer zij iet s zeggen wat de regering niet welgevallig is. Moeilijk is het van buitenaf daarover iets te zeggen. Maar nu lag er een schrijven uit Rusland zelf waarin moeilijk weerlegbare feiten van discriminatie van chnstenen in eigen land werden aangewezen en waardoor mensenrechten worden ge schonden Wanneer de Russische ge delegeerden zouden stemmen vóór een resolutie met betrekking tot dis criminatie van christenen in hun land. zou er grote kans Zijn dal hun kerken gedwongen zouden worden de Wereld raad te verlaten Men heeft toen in Nairobi een uitweg gevonden door in een enquete alle kerken die zijn aange sloten bij de Wereldraad te vragen hoe het in hun land staat met de mensen rechten. want de landen achter het. IJ zeren gordijn zijn waarlijk niet de enige waar van discriminatie kan wor den gesproken. Zuid-Afnka. wordt de Wereldraad prompt uitgekreten voor een commu nistische mantelorganisatie. Wanneer een resolutie gaat tegen schending van mensenrechten in een communis tisch land, wordt er van die zijde on middellijk geroepen dat je kunt zien hoezeer de Wereldraad helemaal in het kapitalistisch vaarwater ligt We kunnen ons de moeilijkheid voorstel len waarmee het Centrale Comité te maken had toen het punt van de men senrechten in Rusland aan de orde moest komen. Een handvat om deze zaak aan te pakken was het accoord van Helsinki van een jaar geleden, waar de ondertekenende landen de mensenrechten en daaronder dan ook de vrijheid van godsdiensten geweten garandeerden. In Genève had het Centralde Comité niet alleen het oude materiaal over de vrijheid van godsdienst in de Sovjet- Unie. Ze beschikte nu ook over nieuw materiaal De antwoorden op de en quête zouden geheim blijven. Daar mee kon men dus niets doen. Maar men beschikte nu ook over een brtel die 28 chnstenen. die tot 6 verschil lende kerken of kerkelijke gemeen schappen behoorden, geschreven hebben aan de Opperste Sovjet en waann ze verzet aan tekenden tegen de discriminatie van Russische christe nen. die nog altijd als tweederangs burgers worden behandeld.Twee van de ondertekenaars waren weer de Russische orthodoxen, die ook naar Nairobi hadden geschreven en nu een afschrift van de brief aan de Opperste Sovjet naar Genève hadden gezonden. Over heel deze zaak is een rapport ge schreven waann drie instituten, een Engels, een Zwitsers en een Neder lands. die op dit terrein hun sporen hebben verdiend, hun bijdragen heb ben gegeven ..Zij beschouwen hun rapport als een aanvulling op het ver slag dat uit de Russische kerken zelf komt, omdat hun toestand met toe laat het probleem te behandelen.Dit laatste is tekenend en geeft tegelijk aan de moeilijke situatie waann het Centrale Comité verkeerde. Men heeft de kwestie van de godsdienstvnjneid in Rusland verwezen naarde Europese kerken, die het onderling moeten be spreken Met andere woorden: het Centrale Comité heeft deze zaak van zich afgeschoven. Maar m ieder geval ligt daar het rapport, dat gestaafd wordt door heel wat getuigenissen en daar ligt ook de bespreking, zowel in Nairobi als in GenCve Maar al met al. het blijft een lastig te verteren zaak dat het Centrale Comité met in staat is gebleken hier een veroordelend woord te spreken, wat na al dat materiaaal toch wel had moeten gebeuren. Of het meer geholpen zou hebben, is natuur lijk een vraag Er is nu openlijk ge sproken over de mensenrechten in Oost-Europa en de kerken aldaar zul len er wel op rekenen dat via de inge stelde 'adviesgroep' er wederom over gesproken zal worden. Dit punt blijft op de agenda van het Cen trale Comité. We Hei Let is moeilijk met die resoluties van de Wereldraad van Kerken Wan neer er een resolutie wordt aangeno men tegen het apartheidsregiem in e willen nog een derde opdracht van de Assemblée van Nairobi noemen waaronder het Centrale Comité heeft gezucht. Zoals er een programma tot bestrijding van het racisme is. zo wilde men ook een programma ter bestrij ding van het militairisme Wanneer we zo de verslagen van de zitting nalezen waar dit agendapunt werd behandeld, puilt de verlegenheid waarin men zat er aan alle kanten uit. ..Onze eerste taak in verband met het militairisme is het opmaken van een balans van de huidige situatie„We hebben nog niet duidelijk gemaakt wat militai- nsme precies is". „Het Centrale Co mité dat in Genève het plan van de grond moet helpen blijkt verdeeld De vertegenwoordigers van de kerken in Oost-Europa 'komen ineen moeilijk parket als zij openlijk ja zeggen tégen hetanti-militairismeprogramma' „De vertegenwoordigers van de ontwikke lingslanden stellen zich nog al terug houdend op." En zo zou nog meer uit de verslagen te pikken zijn waaruit blijkt dat het Centrale Comité het hiermee niet gemakkelijk heeft gehad. Verondersteld wordt dan ook dat het programma tot bestrijding van het mi- litainsme 'voorlopig een papieren on derneming blijft' Toch zal weer ieder een zonder aarzelen het nulitainsme zien als een permanente dreiging die er boven het hoofd van de gehele mens heid hangt. Maar militairisme, zo is te recht opgemerkt, houdt veel meer in dan bewapening Daaronder valt ze ker ook een bepaalde manier van den ken. een zekere mentaliteit die er van uit gaal dat conflicten met geweld kunnen worden opgelost We zullen het aan het Centrale Comité niet kwa lijk nemen dat ze hier niet uil is geko men.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1976 | | pagina 21