PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT VRAGEN OVER RELATIE LOCKHEED-PARLEMENT PZC Droogte in Zeeland net zo funest als in de rest van Nederland Den Uyl zwijgt over Lockheed Kamerleden willen nader onderzoek naar aanleiding Donner-rapport Kamerdebat rechtstreeks op televisie DRUK POLITIEK OVERLEG Rapport-Donner uitverkocht IR. LUTEYN: „BORST NAT MAKEN VOOR SCHADEREGELING 219e jaargang no. 204 Zaterdag 28 augustus 1976 algemene zeeuwse VOOR VEILIG VERZEKEREN STREAKER VOOR SOESTDIJK SOEST iANPi - De Nederlandse dichter Inoeit heeft vrijdag naakt met een bord voor paleis Soestdijk gedemonstreerd. De man werd al snel door de marechaussee ingere kend en overgeleverd aan de politie van Baam. Op een bord had hij een kórt gedicht geschreven icaann hij zijn mening uitsprak over het ko ninklijk huis (Van onze Haagse redactie) DEN HAAG - Passages in het rapport van de commissie-Donner over pogingen van Lockheed om ten behoeve van de aanschaf van vliegtuigen invloed uit te oefenen op Nederlandse parlementariërs, hebben onder diverse huidige tweede-kamerleden vragen opgeroepen. Enkelen van hen willen dat een nader onderzoek wordt ingesteld naar de - vage - omschrijvingen uit het rapport. Op enkele plaatsen in het rapport wordt gerept van een mogelijke be trokkenheid van parlementariërs bij Lockheed-pogingen het aanschafTings- beleid te beïnvloeden. Die opmerkin gen zijn: In een beschrijving van de documen ten over de gebeurtenissen in 1974 zegt de commissie: „Interessant zijn een tweetal interne Lockheed-berichten (SEC 005698 en 005703) waaruit blijkt dat Lockheed ook pogingen heeft ge daan bij leden van de tweede kamer steun te verkrijgen voor de P-3 C. Over het gebeurde in 1968: „Toen op 5 juli 1968 de beslissing ten gunste van de Bréguet Atlantique was genomen, zou de prins aan dezelfde persoon (een Lockheed-functionaris, red.) hebben ge schreven dat hij de beslissing betreurde en hebben beloofd te zullen trachten le den van het Nederlandse parlement, waar de beslissing nog bevestigd moest worden, op de onjuistheid van het ge nomen besluit te wijzen. Bovendien concludeert de commissie zeifin een algemene beschrijving van de wijze waarop in Nederland vliegtuigen worden aangeschaft, over de houding van de vliegtuigindustrie, dat „ook een wat actievere benadering van parle mentsleden wel eens valt waar te ne levliegtuigen door daarvoor een post op de begroting op te nemen. Een goed technisch oordeel liet men dus min of meer over aan de regering en haar des kundige de tweede kamer, dezelfde als die uit 1974, bevreemding gewekt. Vooral om dat de betrokken twee SEC- documenten niet bij het rapport van de commissie zijn gevoegd. SEC is de Se curity and Exchange Committee, de onderzoekscommissie in Amerika, die de betalingen van Lockheed heeft on derzocht. Enkele leden van de defensiecommissie zeiden vrijdag dat zij willen dat die twee documenten boven tafel komen. De so cialist De Vries stelde dat de uitdruk king „steun krijgen" duidelijk meer be tekent dan alleen maar het benaderen van kamerleden voor informatie over hun standpunt. „Maar ik ben nooit door Lockheed benaderd. Ik kan me zelfs niet herinneren dat ik ooit enige informatie heb gehad over de Orion" De Vries zei niet zelf een initiatief te zullen nemen om de juiste gegevens boven tafel te krijgen. „Dat lijkt mij meer op de weg liggen van het presidium van de Ka mer". Ook de KVP'er Du Chatinier zei niet be naderd te zijn door Lockheed. „De pas sage is overigens wel aanleiding om de zaak in de defensiecommissie eens na te gaan, want wat er staat lijkt toch wel op zonder dat de commissie heeft aange toond of dit al dan niet is gebeurd- De liberaal Keja wil deze zaak eerst met zijn fractie bespreken alvorens er iets over te zeggen. Hij vond de opmerkin gen wel ..uit de lucht komen vallen". Het PPR-lid Waltmans: „Ze sturen veel post met informatie over hun produkten, maar bij' die passage in het rapport zijn wel vragen denkbaar. Het is jammer dat die opmerking in het rapport wat in de lucht hangt". Brief van 1968 Minder betekenend is de opmerking over de brief van prins Bernhard in 968, waarin deze stelde te zullen proberen kamerleden te beïnvloeden. In de eer ste plaats is alleen sprake van een briefje waarin de prins toezegt iets te zullen proberen, terwijl in 1974 volgens de documenten sprake was van pogin gen die zijn gedaan. Volgens het KVP- kamerlid Mommersteeg, toen lid van de defensiecommissie en later ook nog enige tijd staatssecretaris van defen sie, had de toezegging van de prins weinig zin omdat hij zijn briefje schreef nadat de regering al definitief de be- VooraV de eerstgenoemde opmerking heeft bij diverse leden van de huidige defensiecommissie in gat Visserij ls tevreden met de opening In de PiJlerdam. een beschuldiging. Als dit niet wordt slissing over de aanschaf van de Bré- uitgezocht kan de bevolking wellicht guet, ten kosten van de Lockheed Orion, had genomen. Voor de Kamer was er alleen nog de mogelijkheid om Ook het AR-kamerlid en defensiespe- ja of nee te zeggen. Omdat Nederland de HILVERSUM (ANP) - De NOS- televisie zal maandag de kamerde batten over de regeringsverklaring naar aanleiding van het rapporl- Donner rechtstreeks uitzenden. De uitzending begint om 13.55 uur op Nederland I. indienn de debatten 's avonds voortduren, wordt overge schakeld naar Nederland 2. De NOS heeft de TROS gevraagd, eventueel haar avondzendtijd ter beschikking te willen stellen. De TROS deelt mee dat zij gezien de be langrijkheid van de debatten direct heeft toegestemd. Wel zal de TROS trachten in eventuele pauzes van de kamerzitting onderdelen van haar aangekondigde programma uit te zenden. Zij denkt daarbij aan ver slaggeving van de voetbalwedstrijd om de supercup tussen Bayem Mün- chen en Anderlecht en de special over de zanger Jack Jersey. ciaüste mevr. Van Leeuwen wil dat klaarheid komt over deze uitlatingen in het rapport. Zij stelde het bevreemdend te vinden dat in het rapport staat dat de kamerleden zouden worden benaderd Orion al had afgewezen zou een nee voor Lockheed geen invloed meer heb ben gehad. Bovendien ha de kamer het jaar daarvoor al min of meer zijn fiat gegeven aan de aanschaf van patrouil- abortus De indieners van het PvdA-WD- abortusontwerp zijn voor een deel te gemoetgekomen aan de eisen van de artsenvereniging KNMG. boeiend Ir J Zuurdeeg, hoofdingenieur- directeur bij de rijkswaterstaat in Zee land rondde boeiende periode van veer tien Zeeuwse jaren af. ronk Sport: Piet Vonck won niet ln 'eigen huis', maar maakte van marathon spek takel. droef Volgenseen onderzoek van de ANWB en de Consumentenbond is het droevig ge steld met onderhoudsbeurten in gara- ZATERDAG mislukking De motoren-industne in moest wel mislukken Wato' Smit en Bolnes appel Karei Appel Ik ben een schilder zonder vaderland Verder Lancet zonder Uer. Vestdijk als essayist en Dromen' over Zeeland, nieuw fotoboek van Wim Rie- mens PAGINA 21 dans De vemieuwingsdans der Romemse pre laten in 'Bewoon de wereld' Verder Stemmen uil de kerken' en het centraal partijcomité PAGINA 23 solo Henk Jukkema, solo-zeiler, ™ikt het vasteland. Verder schaken - dammen - bridge CO ATE S - De oorsprong van de Theems, een bron bij het Engelse plaatsje Coats, is droog komen te liggen. In de eerste 14 km van de loop van de rivier bevindt zich geen water meer, een gevolg van de ergste droogteperiode die Engeland sinds 500 kent. Op de gedenksteen, die de bron op de voorgrond markeert, staat: De betoaarders van de Theems 1857-1974. Deze steen werd geplaatst om de bron van de Theems aan te geven. Den Uyl: VERHOGING BTW PER 1 OKTOBER HEEFT MINDER EFFECT OP PRIJZEN (Van onze parlementaire redactie) DEN HAAG - Het kabinet heeft beslo ten dc btw-verhoging per 1 oktober toch door te laten gaan, omdat het ef fect op de prijzen dan geringer is dan bij een verhoging op 1 januari. Dit deelde premier Den Uyl vrijdagavond mee op zijn wekelijkse persconferen tie. Op 1 januari vinden toch al een aantal mutaties plaats, bijvoorbeeld op het ge bied van de lonen en - zij het beperkt - de sociale premies Een btw-verhoging zou nog eens een extra ongunstig effect kunnen hebben op de pnjzen. De beslis sing om de verhoging op 1 oktober in te laten gaan, die eerder deze week is ge nomen, heeft mede tot doel een gezonde financiering van de overheidsuitgaven te garanderen, aldus Den Uyl De WD'er Portheine. die dinsdag de regering interpelleert over de btw- verhoging. zal de ministers Duisenberg (financiën) en Lubbers (economische zaken) erop wijzen, dat de conjuncturele situatie in Nederland nog met belang rijk is verbeterd. Deze slechte toestand van onze economie was indertijd aan leiding voor de regenng om de btw- verhoging al uit te stellen van 1 juli van dit jaar tot 1 oktober, aldus Por theine. De WD legt er de nadruk op. dat uitstel van de btw-verhoging het vertrouwen tussen de regering en de sociale part ners. dat nu zo geschokt is. zou kunnen herstellen Portheine meent dat invoer ing van de btw-verhoging ertoe zal lei den. dat de aanvankelijke prognoses van de regering over het prijsindexcijfer (8.25 procent stijging aan het eind van het jaar) niet zullen kunnen worden ge haald Hij wijst er daarbij op. dat het prijsindexcijfer toch al sterk onder de opwaartse druk staat van de gevolgen van de droogte WASHINGTON - Het Pentagon heeft deze foto vrijgegeven, waarop te zien is hoe, vlak bij de plek waar op 18 augustus twee Amerikaanse officieren vermoord werden, op 21 augustus. In de gedemilitariseerde zone tussen Noord- en Zuid-Korea een boom geveld wordt door de Amerikaanse VN troepen. De boom belem merde het uitzicht van de Amerikanen. De onaantast bare monarchie viAJ/ De resultaten van de snelle enquête die AVRO's Televi- ugjvj zier onmiddellijk instelde na fëjgSj de recente regenngsverkla- L - j ring over pnns Bemhard, toont met duidelijke cijfers aan hoe onaantastbaar in feite in Neder land de monarchie is. Voor handhaving is namelijk negentig procent van de Ne derlandse bevolking, terwij! negenen tachtig procent de opvatting huldigt dat er geen enkele reden is voor de ko ningin om af te treden. Het zou interes sant zijn om na te gaan hoe deze gevoe lens geanalyseerd moeten worden. Is hier sprake van - wat vroeger werd ge- fïoemd - 'd'aloude band' tussen Neder land en Oranje'' Misschien dat deze ver houding hier en daar nog wel een rol speelt Zonder deze relatie te mytholo giseren moet men erkennen, dat gedu rende vele eeuwen dc geschiedenis van Nederland voor een deel samenvalt met die van het Huis van Oranje, in goede en m kwade dagen. En dat laatste geldt zowel voor volk als voor vorstenhuis. De voornaamste reden voor de onaantast baarheid van de monarchie lijkt ons echter gelegen in de wijze waarop met name koningin Wilhelmina en koningin Juliana hun functies hebben vervuld. W at koningin Wilhelmina betreft, er is inderdaad sprake van mythevorming. De oorlogsomstandigheden hebben daartoe bijgedragen zij was „de enige man in de Nederlandse regering m Lon den". een woord dat aan Winston Chur chill wordt toegeschreven Zij werd het symbool van het verzet en van de hoop op de bevrijding Bovendien had zij vanaf de eerste dag van haar regering getoond dat zij de hoogst denkbare op vatting over haar ambt had. Na de tur bulente tijden onder koning Willem III dwong zij respect en bewondering a! voor de wijze waarop zij in die dagen gestalte gaf aan het koningschap. Bij haar begrafenis Delft was sprake vj dat merkwaardige saamhorigheidsgevoel, I dat moeilijk is te de finiëren, maar er nochtans is. In sterke mate was het ook aanwezig toen koningin Wilhelmina haar troonsafstand aankondigde op het balkon van het paleis op de Amster damse Dam. Onlangs hebben we daar nog eens filmopnamen van gezien: beel den die na zoveel jaren nog altijd een ontroerende indruk maken. el.| W'P 1 (Van onze parlementaire redactie) DEN HAAG - „Ik vind hel zelf wel be schamend, maar het is niet anders". Met deze - gemompelde - verontschul diging rechtvaardigde drs. Joop den Uyl zich vrijdagavond tegenover de in het Haagse perscentrum Nieuwspoort verzamelde internationale pers, voor het feit dat hij over de gevolgen van de Lockheed-affaire geen enkele medede ling kon doen. Afgeschermd door de directeur van de Rijksvoorlichtingsdienst, die telkens ingreep wanneer de premier zich leek te laten verleiden tot uitspraken over za ken die in de verte met de conclusies van het rapport-Donner met betrekking tot prins Bemhard te maken konden heb ben, kon de minister-president geen op heldering verschaffen over de vele vra gen die na de mededelingen van don derdag zijn blijven hangen. Pas maan dag zullen dan ook vragen worden beantwoord, zoals: - Hoe verwerkt de regering de reacties van parlement cn pers op de wijze waarop drs. Den Uyl en koningin Ju liana tot nu toe de bevindingen van het rapport-Donner hebben verwerkt"5 Drs. Den Uyl leek tijdens de persconferentie op weg te zijn tevredenheid te uiten over de positieve ontvangst die zijn optreden ln deze heeft gekregen, maar onmiddel lijk greep de heer Van der Wiel in - on getwijfeld overeenkomstig de opdracht van Den Uyl zelf Intussen ging vrijdag m Den Haag het gerucht, dat prins Bemhard met behulp van zijn advocaten, oud-minister mr. Y. Scholten en mr C. R. C. Wijckerheld Bisdom, bezig was een nota voor te be reiden. waarin conclusies en werkwijze van de commissie-Donner worden aan gevochten. Met name zouden de prins en zijn raadslieden ontevreden zijn over de interpretaties die de commissie- Donner heeft gegeven aan feiten en ver klaringen, die op zich niet de water dichte bewijzen voor onoorbare hande lingen hebben opgeleverd. Mr. Scholten liet ons echter vrijdagmiddag weten, dat er op dit terrein geen enkele actie gaande is, of nog te verwachten valt. Politiek overleg De meeste tweede-kamerfracties benut ten het weekeinde om zich een oordeel te vormen over het rapport van de commissie van drie en de regeringsver klaring van minister-president Den Uyl. De KVP-fractie zal pas maandagoch tend, kort voor het debat over het rap port, bijeenkomen, maar de fractievoor zitters van KVP. ARP en CHU zullen waarschijnlijk voor die tijd overleg ple gen over de in te nemen standpunten Dit geldt ook voor een aantal andere fracties, al doorkruisten een aantal par tijvergaderingen het fractieberaad De 'Van onze correspondent) DEN HAAG - De eerste oplaag van het rapport van de commissie- Donner is a! uitverkocht. Bij de Staatsdrukkerij was men door de stapel heen en in de boekhandel was al na korte tijd geen exemplaar meer te krijgen. De eerste druk was 5000 exemplaren groot. De tweede - een oplaag van 10.000 stuks - is echter snel beschik baar. Het rapport van de commissie-Donner is bijna 250 pagi na's dik. de bijlagen meegeteld. Het ls als Tweede-Kamerstuk voor het publiek beschikbaar. Prijs in de win kel: 15 gulden. e oorlogsjaren kunnen niet worden losgezien van de periode daarvoor de boze en barre jaren van de crisis. Voor het koninklijk huis was er in die jaren sprake van droeve omstandigheden: koningin-moeder Emma overleed in 1934. kort daarop prins Hendrik, de man van koningin Wilhelmina. Twee vrou wen bleven over. moeder en dochter zou dat het einde worden van het Neder landse koningshuis? In die sfeer van grote economische moeilijkheden, van oorlogsdreiging vooral en van een ze kere gelatenheid over een mogelijk einde van die specifieke relatie tussen Nederland en Oranje, kwam onver wacht het bericht dat prinses Juliana verloofd was. Er is toen uitbundig ge feest, later ook bü haar huwelijk in 1937 en bij de geboorte van prinses Beatrix in 1938. Bij de ouderen hebben herinnerin gen aan die tijd zonder twijfel vandaag de dag nog steeds invloed Wanneer bij die invloed de herinneringen worden gevoegd aan koningin Wilhelmina in de oorlog, dan is het resultaat zonder meer een versterking van wat de band Neder land - Oranje heet Of beter nog: van de Nederlandse monarchie Koningin Ju liana heeft na haar troonsbestijging op eigen wijze inhoud aan het koningschap in deze tijd gegeven, daarbij - evenals daarvoor haar moeder - bean twoordend aan de beeldvorming, aan de verwach ting die men van haar als koningin had. Zij is een gerespecteerde vrouw gewor den: een bindend element in de natie. V„< LANDBOUWSCHAP OP EXCURSIE LANGS BEDRIJVEN TERNEUZEN/VL1SSINGEN - Agra- risch Zeeland verkeert in ernstige moeilijkheden als gevolg van de aan houdende droogte. In tegenstelling tot wat landelijk wordt gesuggereerd zijn de gevolgen daarvan in deze provincie minstens even hard aangekomen dan in overig Nederland. Met name de situatie in de rundveehouderij is zeer slecht De overige sectoren bieden een meer afwisselend beeld met uitschieters van redelijk goed tot eveneens erg slecht. De problemen geven behalve tot een soepele toepassing vnan de rijks groepsregeling voor zelfstandigen ook aanleiding tot een speciale droogte schaderegeling. Tot die conclusies kwam vnjdag 't da gelijks bestuur van de gewestelijke raad van het Landbouwschap, dat in gezel schap van enkele andere topfunctiona rissen uit de agrarische sector een ex cursie maakte langs zeven landbouw bedrijven in Zeeuwsch-Vlaanderen en op Walcheren Het uitstapje werd ook meegemaakt door voorzitter ir Luteyn van de ZLM en 't KNLC. die al tijdens een stop in de Braakman, toen de Wal- cherse bedrijven nog met waren bezocht tot een slotsom kwam „Volgende week woensdag Jv.rpiken we hopelijk over eenstemming over een soepele toepas sing van de rijksgroepsregeling, maar zijn we er nog niet. Voor de ergst getroffen bedrijven is zonder meer een droogte schaderegeling nodig en daarvoor gaan we nu de borst nat ma ken. Landelijk loopt de schade in dc mil jarden Daarom is voor steunmaatrege len minstens vele honderden miljoenen guldens nodig". Terwijl een zware regenbui zich ont laadde boven de Braakman („Dat tikt niet aan" werd onmiddellijk vastges teld) stelde ook voorzitter G J. de Jager van de gewestelijke raad van het land bouwschap vast: „Dit zijn geen normale ondememersrisico's meer In overleg met de overheid is onze eerste opgave de continuïteit van de landbouwbedrijven veilig te stellen. Het verdrogen van de portemonnee van de boeren is uiteinde lijk het knelpunt" Men was het er over igens over eens dat het erg moeilijk zal zijn om een voor iedereen aanvaardbare en eerlijke schaderegeling van de grond te krijgen. Ir Luteijn „We zullen het zeer nauwkeurig moeten aanpakken" Schatting Tijdens de excursie kwam men tot een ruwe schatting van de schade die de droogte heeft aangericht. De veehouderij. In deze sector vallen de zwaarste klappen In de Zeeuwse wei landen is praktisch geen voer meer te vinden voor de koeien. De rundveehou ders moeten daarom extra ruwvoer ko pen dat erg schaars en erg duur is. Ze kunnen desondanks niet verhinderen dat de melkproduktie aanzienlijk terug loopt. Om financieel het hoofd boven water te kunnen houden hebben vele boeren heel wat meer vee moeten ver kopen. tegen lagere prijzen, dan gebrui kelijk. Het grasland is op veel plaatsen zo geteisterd dat het opnieuw zal moe ten worden ingezaaid, maar daarvoor is op korte termijn regen nodig. De akkerbouw. De ene akkerbouwer gaat een goed jaar tegemoet, terwijl het er voor een ander uiterst belabberd uit ziet, zo varieert de toestand in deze sec tor Weliswaar is van praktisch alle pro dukten de kilo-opbrengst minder, maar hogere prijzen kunnen dat compense ren De grootste pfoblemen ontstaan op bedrijven waar alles tegenvalt en die Slot zie pagina 6 kolom 2) ooral uit deze hoge taakopvatting van zowel koningin Wilhelmina als later van haar dochter is naar ons gevoei de onaantastbaarheid van de monarchie gegroeid. De gebeurtenissen van de af gelopen dagen zouden in andere - nog schaarse - koninkrijken tot grote en re volutionaire spanningen leiden. Hoe verdeeld is België niet geweest na de tweede wereldoorlog? Rond Leopold III woedden felle twisten, die het land ver scheurden. In Nederland zijn nu deze week uiterst bezwarende verklaringen afgelegd over de echtgenoot van de ko ningin. maar de monarchie wankelt er met door. zo blijkt uit een AVRO- enquéte Gelukkig Maar opnieuw: we geloven dat voor het grootste deel dit ls te danken aan de koningin zelf. In dit licht gezien moet men nog eens te meer concluderen dat de verrichtingen van de prins, zoals die zijn gesignaleerd door de commissie van drie. heel schril afste ken bij de taakopvatting van het staatshoofd. Zoals het ln zijn eigen ver klaring staat: ..Be heb niet die zorgvul digheid in acht genomen die op grond van een kwetsbare positie als echtge noot van de koningin vereist is." Geen wonder dat meer dan zestig procent van het Nederlandse volk het ermee eens is dat hij nu niet langer meer openbare functies vervult. In dit opzicht heeft de regering een juist en onvermijdelijk be sluit genomen. Libanons christelijke leiders zijn vrijdag akkoord gegaan met een nieuw vredesplan van de Arabische Liga als 'basis voor de dialoog die naar we hopen de oorlog zal beëindigen zo heeft een woordvoerder van de rechtse falangisu- sche partij gezegd.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1976 | | pagina 1