Regeringsverklaring over
het Lockheed-rapport
Prins Bernhard: Ik
heb niets ontvangen
Twee brieven aan Lockheed over Orion
„Kijk uit met
geheime informatie'9
'Ons Leger': zaak te ernstig
voor direct commentaar
DEN UYL LICHT TWEEDE KAMER IN
VEEL MENSEN GESCHOKT
Wasgoed van
Soestdijk
VRUDAG 27 AUGUSTUS 1976
Mijnheer de voorzitter.
aanstonds bereikt u een brief van de regering, waarbij u het rapport van de Commissie van
Drie. dat op 12 augustus aan de regering werd uitgebracht, wordt aangeboden. Zoals u is
toegezegd, stelt de regering u nu tegelijk in kennis van de gevolgtrekkingen die zij uit het
rapport heeft gemaakt.
De regering wil allereerst grote waardering uitspreken voor de wijze waarop de commissie zich
van de haar opgedragen taak heeft gekweten. De regering is onder de indruk gekomen van de
grondigheid waarmee de commissie is te werk gegaan, en van de zorgvuldigheid waarmee zij
eenstemmig tot haar conclusies is gekomen
Het eerste doel van de opdracht aan
de commissie luidde: een onderzoek
in te stellen naar de juistheid van
afgelegde verklaringen en gedane
suggesties in zittingen van de
commissie-Church, voorzover prins
Bernhard daarin is bedoeld, dan wel
indirect ter sprake gebracht.
Na zich op de inhoud van het rappor!
en de daarbij gevoegde documenta
tie beraden te hebben, heeft de rege
ring geen termen gevonden die een
oordeel mogelijk maken dat afwijkt
van het eindoordeel van de commis
sie, dat zij in het slothoofdstuk van
haar rapport als volgt heeft gefor
muleerd.
Samenvattend, komt de commissie
tothetoordeel. datZijne Koninklijke
Hoogheid, in de overtuiging dat zijn
positie onaantastbaar is. en zijn oor
deel niet te beïnvloeden was, zich
aanvankelijk veel te lichtvaardig
heeft begeven in transacties die de
indruk moesten wekken dat hy ge
voelig was voor gunsten. Vervolgens
heeft hij zich toegankelijk getoond
voor onoirbare verlangens en aan
biedingen van de kant van Lock
heed. Ten slotte heeft hij zich laten
verleiden tot het nemen van initia
tieven die volstrekt onaanvaardbaar
waren en die hemzelf en het Neder
landse aanschafBngsbeleid bij Lock
heed en, zo moeter thans aan worden
toegevoegd, ook bij anderen, in een
bedenkelijk daglicht moesten stel
len.
Tot zover het oordeel van de com
missie.
Voor wat de bevindingen betreft die
tot dit oordeel hebben moeten lei
den. moetik op dltogenblik volstaan
met te verwijzen naar de inhoud van
het rapport in zijn geheel.
De regering aanvaardt het oordeel
van de commissie als onontkoom
baar en met spijt Zij erkent, de bij
zondere diensten die prins Bemhard
ons land heeft bewezen. Zij onder
schrijft de constatering van de com
missie omtrent een in menig opzicht
vruchtbare en bewonderenswaar
dige werkzaamheid op zeer verschei
den gebied. Te meer betreurt de rege
ring dat. prins Bemhard zich heeft
begeven in verhoudingen en om
standigheden die niet aanvaardbaar
zijn.
De regering heeft zich beraden op
wat haar thans te doen staat. Zij
wenst daarbij niet voorbij te gaan
aan de verantwoordelijkheid van
achtereenvolgende kabinetten, ook
het huidige, ten aanzien van niet on
schendbare leden van het Koninklijk
Huis. Als algemene regel heeft steeds
gegolden, dat de ministers aan de
Staten-Generaal slechts verant
woording hebben af te leggen voor
het regeringsbeleid met betrekking
tot de aangelegenheden van het Ko
ninklijk Huis. voorzover hierbij het
staatsbelang is betrokken. Deze re
gel houdt in. dat het kabinet slechts
bevoegd en gehouden is totingrijpen
terzake van de handelingsvrijheid
van leden van het Koninklijk Huis.
indien en voorzover hetstaatsbelang
daartoe duidelijk verplicht, en dat
voor het overige de vrijheid van leden
van het Koninklijk Huis door de
Staten-Generaal wordt aanvaard,
dat hier geen scherpe grens is te
trekken, en dat een kabinet zich van
geval tot geval zal hebben te verant
woorden met betrekking tot de vraag
of een bepaalde gedraging die achte
raf blijkt het staatsbelang te hebben
geschaad, niet had kunnen en moe
ten worden voorkomen.
De regering draagt verantwoorde
lijkheid voor de benoeming van de
prins in een aantal functies. Zij heeft
hem in de uitoefening van die func
ties een grote bewegingsvrijheid ge-
DEN HAAG - Terwijl premier Den
Uylde regeringsverklaring voorleest
over de betrokkenheid van prins Be
mhard bij de Lockheed-ajfaire. luis
teren de tweede-kamerleden stil en
aandachtig toe.
laten. Deze terughoudendheid ten
aanzien van zijn doen en laten is al
tijd gegrond geweest op het vertrou
wen dat leden van het Koninklijk
Huis zich. bewust van de nauwe vei -
wevenheid van hun privé-leven met
het staatsbelang, en bij twijfel ovei
de vraag of bepaalde contacten dan
wel activiteiten hef staatsbelang
mogelijk zouden kunnen schaden
tijdig met. de verantwoordelijke mi
nisters in overleg treden Dit vei-
t,rouwen is ook gegeven aan prins Be
mhard
Het gegeven vertrouwen maakt het
te minder aanvaardbaar dat de prins
zich in zijn betrekkingen met Lock
heed heeft gedragen zoals uit hel on
derzoek is gebleken. Het verzwijgen
van deze gedragingen laat slechts
ruimte voor activering van de minis1
teriêle verantwoordelijkheid achte
raf. Die verantwoordelijkheid is tot
uitdrukking gebracht door de rege
ring. door de instelling van de com
missie. en zij komt thans tot uit
drukking in de gevolgen die de rege
ring aan haar oordeel verbindt.
De regering is tot de conclusie geko
men dat. hoewel van enige daadwer
kelijke invloed van de prins op het
onderzochte aanschaffingsbeleid
niets is gebleken, de handelwijze van
de prins het belang van de staa t heeft
geschaad. Daaraan dient naar het
oordeel der regering het, gevolg te
worden verbonden, dat de prins te
rug treedt uit al die posities die tot
een verwarring van functies en be
langen hebben geleid of zouden kun
nen leiden.
Consequenties
In overeenstemming met deze ge
volgtrekkingen heeft prins Be
rnhard verklaard uit het gebeurde
de consequentie te trekken, dat hij
zijn banden met de krijgsmacht zal
verbreken en alle daarmee samen
hangende functies zal opgeven. Tot
die functies behoren met name het
inspecteur-generaalschap van de
krijgsmacht, en de lidmaatschap
pen van de Algemene Verdedig ings-
raad en de Defensieraad. Voorts
heeft de prins verklaard zijn func
ties in het bedrijfsleven te zullen
neerleggen.
De regering is van oordeel dat met
het doorsnijden van deze banden
waarborgen worden geschapen
tegen het ontstaan van verhoudin
gen die thans aanleiding zijn geweest
tot het activeren van de ministeriële
vcrantwoordelinghcid.
De regering heeft voorts de vraag on
der ogen gezien of de inhoud van het
rapport van de commissie noopt, tot,
het openen van een opsporingson
derzoek dan wel van een gerechtelijk
vooronderzoek. Met inachtneming
van het beginsel van gelijkheid van
rechtsbedeling, beantwoordt zij die
vraag ontkennend Het instellen van
een strafrechtelijk onderzoek kan
zijn zin en bijgevolg zijn rechtvaar
digheid slechts vinden in het bestaan
van een reële mogelijkheid dat een
latere berechting tot een veroorde
ling zou kunnen leiden. Die moge
lijkheid ontbieekt vooizovei het
recht tot strafvordering, indien ei
van een delict sprake zou zijn ge
weest. inmiddels is verjaard
De uitoefening van het recht tot
strafvordering, vooizovei nog geen
verjaring is ingetreden zou een zeei
geruime tijd vergen en wat belang
rijker is. het iszeei onzekei of uit een
strafrechtelijk onderzoek ten slotte
een voor berechting va tbarezaak zou.
resulteren Anders: gezegd, of zich
daaiuit een strafbaar en nog vei-
volgbaar feit zou aftekenen
Dwingt deze stand van zaken reeds
tot grote terughoudendheid, daai-
naast heeft de regering, juist met het
oog op de gelijkheid van lechtsbede-
ling. in haar overwegingen betrok
ken dat prins Bemhard door het be
kend maken van het rapport van de
Commissie van Drie en door de con
clusies die de regering daataan ver
bindt. al ingrijpende gevolgen van
zjjn gedragingen zal ondervinden
De regering heeft ten slotte overwo
gen dat het openen van een naar
verwachting zeer langdurig straf
rechtelijk onderzoek en vooral het
instellen van een vervolging, die ern
stige gevolgen zou kunnen hebben
voor de positie van het staatshoofd.
Die consequentie zou moeten wor
den aanvaard, wanneer uit hetgeen
overigens voor en tegen het aan
spannen van een strafrechtelijk on
derzoek kan worden aangevoerd, de
dwingende conslusie zal voort
vloeien dat, een dergelijk onderzoek
geboden is. Uit het, voortgaande
volgt dat- dit niet het geval is. In deze
situatie wil het kabinet voor het in
treden van zulke gevolgen geen ver
antwoordelijkheid nemen en heeft de
regering besloten dat van het treffen
van justitiële maatregelen dient te
worden afgezien.
I er klaring
Het standpunt dat de regering thans
bekend maakt, is uiteraard met
prins Bemhard besproken. Prins
Bemhard heeft eigen inzicht in en
verantwoordelijkheid voor het ge
beurde willen vastleggen in de na
volgende verklaring, gedateerd 23
augustus:
„Het rapport van de Commissie van
Dne heeft mij ervan overtuigd, dat in
mijn jarenlange vriendschappelijke
relatie met enkele hooggeplaatste
functionarissen van Lockheed, mijn
betrekkingen met. Lockheed zich
verkeerd hebben ontwikkeld In het
bijzonder heb ik. daarbij niet die
zorgvuldigheid in acht genomen, die
op grond van een kwetsbare positie
als echtgenoot van de Koningin en
als Prins der Nederlanden vereist is.
Ik erken dit en betuig hierover mijn
oprechte spijt
Ik heb initiatieven die mij werden
voorgelegd, niet voldoende kritisch
beoordeeld, en brieven geschreven
die ik niet had mogen verzenden. Ik
aanvaard hiervoor de volle verant
woordelijkheid en dus de afkeuring
die de commissie daarover in haar
rapport uitspreekt.
Ik heb kennis genomen ran het
standpunt dat de regeling inzake
mijn gedragingen heeft bepaald Ik
aanvOjifddeconsequenties en zolde
functies die in dat verband zijn ge
noemd neerleggen
Ik hoop de gelegenheid te behouden
het land te dienenen mede daa i duoi
het vertrouwen in mij te hei stellen
Was getekend Bemhard
Het tweede deel van deopdiacht van
de commissie luidde Vooizovei het
ondei ten eeiste genoemde ondci-
zoek daartoe aanleiding geeft mede
na te gaan of bij beslissingen over het
plaatsen van vliegtuigoiders dooi
overheidsinstantie.- sprake is. ge
weest van beïnvloeding als gevolg
van laakbare activiteiten van vlieg-
tuigfabrikanten
De regering heeft met voldoening
kennis genomen van de conclusie
van de commissie dat hoewel bij het
verrichte onderzoek is gebleken van
pogingen van vliegtuigfabrikanten
tot ongeooiloofde beïnvloeding van
het aanschaffingsbeleid. deze hun
uitweiking hebben gemist zodat de
commissie heeft kunnen conclude
ren dat op de gestelde vraag zonder
voorbehoud een ontkennend ant
woord kan worden gegeven
Een democratisch bestel berust op
delegatie van vertrouwen Zo n be
stel kan pas functioneren als de
grondslag van dat vei trouwen wordt
bewaakt. De regering meent dat zij
dooi de instelling van de Commissie
van Drie door de openbaaimaking
van het rappoit. dooi haai stand
puntbepaling als in deze brief gege
ven en door mij nu meegedeeld, en
door de gevolgen die zij daaraan
heeft verbonden, haar taak tot
handhaving van de rechtsorde en tot
bescherming van ons constitutioneel
bestel heeft vervuld en vervult.
Mijnheer de voorzitter, hiermee be
sluit ik het. weergeven van de inhoud
van de brief van de regering die de
kamer nu zal bereiken. Ik hecht
eraan hier nog een enkel woord aan
toe te voegen
De Commissie van Drie heeft, de re
gering de keuze en de verantwoorde
lijkheid gelaten delen van het rap
port geen of slechts een beperkte vei -
spreiding te geven De regering heeft
na ernstige afweging, besloten alle
door de commissie aan haar ver
strekte gegevens openbaar te ma
ken.
Juist onder moeilijke omstandighe
den toont een volwassen democratie
haar kracht door niets te verbergen
en niets te verbloemen. Deze volle
dige openbaarheid stelt u en ons volk
in staat een oordeel te vormen over
de bevindingen van de commissie en
over het standpunt van de regering.
Openheid maakt, kwetsbaar Ze
werkt, ook bevrijdend Ze schept een
band en een gezamenlijke verant
woordelijkheid Eerlijk de feiten on
der ogen zien maakt niet zwakker,
maar sterker Waar dat besef aanwe
zig is, ontstaat het. uitzicht om dc
teleurstelling en de verslagenheid
van vandaag te boven te komen.
De regering vertrouwt op de bereid
heid om in saamhorigheid tot een
zuiver oordeel te komen. Dat zal ook
de Koningin sterken in de voortzet
ting van de vervulling van haar
taak. die zij als een opdracht heeft
aanvaard en ervaart. Het is met deze
overtuiging, dat de regering uit
spreekt dat zij met de genomen be
slissingen haar plicht vervult om
het recht te handhaven en ons
grondwettelijk bestel te bescher-
PRINS BERNHARD WILDE COMMISSIE VIA WEISBROD
iVan onze Haagse ledactiei
DEN HAAG - Op 9 september 1974
stuurde prins Bernhard een brief aan
Lockheed-functionaris K. Smith,
waarin hij zich optimistisch uitliet
over de kansen voor Lockheed om de
Orion in Nederland te verkopen. In een
begeleidend briefje, waarvan de heer
Meuser het concept had geleverd, sug
gereerde de prins Smith dat Lockheed
hem commissies zou kunnen betalen.
Daarvoor wilde de prins, evenals dat in
1960-'62 was gebeurd, gebruik maken
van het „kanaal" Weisbrod. De letter
lijke tekst van dat briefje is:
-.De vorige keei zou het geen zin gehad
hebben het aanbod van Lockheed aan
te nemen om dr. H. Weisbrod te benoe
men als agent voor het opnieuw uitrus
ten van de marinevloot van onderzee-
hootbestrijdingsvliegtuigen met Ono-
ns. omdat toen Europese druk bestond
voor het vinden van een Europese op
lossing. Momenteel kan de situatie ech
ter gunstiger zijn voor de Onon. voor
een deel dank zij de inspanningen van
dr. Weisbrod. en het is nu wellicht zinvol
voor Lockheed om hem te noemen als
hun ..stilzwijgende" agent voor een toe
komstig Orion-programma
Datzou gedaan kunnen worden op basis
van een agenten-overeenkomst tussen
Lockheed en dx. Weisbrod. tegen een
commissie van 4 procent van alle
Lockheed-rekeningen voor volledige
vliegtuigen en 8 procent voor onderde
len. service etc. gedurende het gehele
programma Zodra door Lockheed de
betalingen zijn ontvangen, moeten de
commissies worden betaald op een ma
nier die door dr. Weisbrod zal worden
aangegeven"
Nadat Lockheed het voorstel van de
prins, neerkomende op 4 tot 6 miljoen
dollar, had afgewezen, stuurde de prins
op 3 november 1974 een. nogal geprik
keld. brieöe. waarvan de letterlijke
tekst luidt
..Mijn beste mr. Smith.
De boodschap die u mijn secretaresse
per telefoon gaf en uw schriftelijke be
vestiging. was. zacht gezegd, teleurstel
lend. zoals u zich wel kunt voorstellen
Het komt mij ongelooflijk voor dat dit
voorstel op deze manier afgewezen
moest worden zonder gesprek en be
spreking van de details of andere moge
lijkheden. Dat zou nooit gebeurd zijn in
de dagen van Bob of Courtlandt Gross.
Oude vriendschap
Sinds 1968 heb ik in goed vertrouwen
een heleboel tijd en werk besteed aan
het in de juiste banen leiden van dingen
op de kritieke plaatsen en momenten.
VEEL BOZE
TELEFOONTJES
NAAR DE KAMER
DEN HAAG - Veel boze reacties zijn
donderdagavond bij de tweede kamer
binnengekomen over de presentatie
van premier Den Uyl van het rapport
van de commissie-Donner. Volgens de
telefoniste van de tweede kamer zijn
het vooral mensen die zeggen dat er he
lemaal geen aandacht wordt geschon
ken aan de goede dingen die Drins Be
mhard heeft gedaan.
AMSTERDAM De Lockheed-zaak. Pn,
gesprek met NAVO-sec.retaris Luns
Bernhard m het uniform van inspecteur-generaal der Nederlandse strijdkrachten in
SCHRIFTELIJKE ONTKENNING AAN COMMISSIE:
iVan onze Haagse redactie)
DEN HAAG - Prins Bernhard heeft, nadat hij door de commissie
van drie was geconfronteerd met de door haar verzamelde bewij
zen over de affaires in 1960 en 1968, de commissie een schriftelijke
ontkenning' gestuurd. Die brief laten we hier in zijn geheel volgen:
een aantal jaren geleden heeft meege
deeld. dat hij voornemens was een be
langrijk gedeelte van zijn nalatenschap
aan het World Wildlife Fund te doen
toekomen".
„In aansluiting aan de besprekingen
die tussen de commissie van drie en mij
zijn gevoerd over de bedragen van een
millioen en van een honderd duizend
dollar, die in 1960. onderscheidenlijk
1968. door Lockheed zouden zijn uitbe
taald. wil ik hierbij uitdrukkelijk ver
klaren dat ik deze hedragen (of gedeel
ten daarvan)niet heb ontvangen, daar
over niet. direct of indirect, heb be
schikt. noch daarover thans, direct of
indirect, kan beschikken, noch de ver
wachting heb daarover in de toekomst,
direct of indirect, te kunnen beschik
ken. Onder beschikken versta ik ook
het plegen van overleg of het geven van
aanwijzingen, van welke aard ook.
over de wijze waarop anderen over de
genoemde bedragen zouden dienen te
beschikken.
Het vorenstaande lijdt alleen uitzonder
ing in deze zin. dat er door een aan mij
bekende persoon idat is de heer Meuser
- red in overleg met mij is beschikt over
een gedeelte ten bedrage van ongeveer
100 000 dollar van het eerstgenoemde
bedrag van een millioen dollar en wel
ten gunste van enige gemeenschappe
lijke bekenden van wie aan te nemen
viel dat zij uit sociale overwegingen fi
nanciële steun nodig hadden. Ik voeg
hieraan toe. dat dezelfde persoon mij
COMMISSIE VAN DRIE
WAARSCHUWT REGERING
DEN HAAG (ANP) - In de brief
waarmee de commissie van drie
het rapport aan de regering
heeft aangeboden, wijst zij erop
dat bepaalde informatie in het
rapport vertrouwelijk of zelfs
zeer geheim is. De commissie is
dan ook van mening dat niet al
les uit het rapport zonder meer
kon worden gepubliceerd, zoals
de regering heeft gedaan.
In de eerste plaats zijn er stukken uit
Amerikaanse bronnen, die daar als ver
trouwelijk worden gezien. Maar ook uit
Nederlandse bron id geheimd informa
tie verwerkt. Waarhet aanschaffingsbe
leid van de luchtmacht uiteen wordt ge
zet is bijvoorbeeld geput uit stukken die
op het ministerie van degensie als 'zeer
geheim' zijn geklassificeerd. zo schrijft
de commissie. Kennisneming van deze
geheime informatie is dus onderworpen
aan de daarvoor geldende regels van de
rijksdienst, aldus de commissie. Pre
mier Den Uyl heeft in de tweede kamer
gezegd, bij de aanbieding vnan het rap
port dat dd regeiing alles heeft gepubli
ceerd. Volledige openheid is geboden,
aldus de premier. In de brief aan de rege
ring heeft de commissie gezegd dat de
beslissing over de openbaarmaking in
kleinere kring (alleen het parlement) of
wijde kring ipublikaöe voor iedereen»
bij de regering lag. De commissie wilde
hierover zelf geen beslissing
Lockheed-giff aan
KLM-functionaris
niet opgehelderd
DEN HAAG (ANP) - Lockheed-
functionaris Robert Mitchelle heeft in
1969 een bedrag van 25.000 dollar toe-
genkelijk gemaakt' voor een hoge
KLM-functionaris. Mitchell had die
functionaris eerder in het Hilton HotaJ
in Amsterdam ontmoet, aldus dhet
rapport van de commissie van drie.
Mitchell heeft tegenover de vcommis
sie verklard, dat het hem onwaar
schijnlijk leek, dat iemand anders dan
die KLM-functionaris dat geld tot zich
zou hebben genomen. Over die identi
teit van de functionaris wilde Mitchell
zich niet uitlaten, aldus het rapport.
Ex-Lockheed-president Kotchlan ver
klaarde in zijn getuigenissen, dat het
geld op zijn initiatief aan KLM-
directeur Besancon zou zijn toeges
peeld. Volgens Kotchlan zou het geld
gezien moeten worden als vergoeding
voor het verkrijgen van betrouwbare in-
fórma tie over de standpunten binnen
het samenwerkingsverband van KLM,
Sabena. Swissair. SAS en UTA, de
KSSU Besancon heeft schriftelijk
tegenover de commissie verklaard het
geld nooit te hebben ontvangen. Uit de
notulen van de raad van commissaris
sen van de KLM blijkt dat deze raad
nooit werkelijke invloed heeft uitgeoe
fend op het aanschaffingsbeleid. Vol
staan werd met goedkeuring van de di
rectievoorstellen op dit punt.
Nadji Watanabe. vice-president van
de Japanse luchtvaartmaatschappij
A N A., die beschuldigd is in de
Lockheed-omkopingszaak, is dinsdag
op borgtocht vrijgelaten
en heb ik geprobeerd vei keerde beslis
singen op grond van politieke overwe
gingen te voorkomen Ik heb dit gedaan
op grond van mijn oude vriendschap
met Lockheed en gebaseerd op diens
handelwijze uit het verleden Ik voel me
dus een beetje verbitterd Elk voorstel
kan worden gewijzigd - maar op dit
punt. ook in verband met de uitgeoe
fende diplomatieke druk - door iemand
die u wel kunt raden - voel ik het zo dat
ik niets meer zal doen aan dit aanschaf-
fingsprogram. Ik zal dat zelfs zeggen als
ik ernaar word gevraagd. Ik dank u har
telijk voor uw grote hoffelijkheid. Ik ben
me ervan bewust dat u alleen als tus
senpersoon hebt opgetreden en mijn
bittere gevoelens richten zich dan ook
niet tot u
Neem me niet kwalijk dat ik niet eerdei
schreef, maar ik wilde niet in een boze
bui of haastig schrijven en toen ver
traagde de staking mijn brief nog meei.
Ik hoop dat we eikaai eens een keei
kunnen ontmoeten deze winter vooi een
lunch of een dtankje Ik overweeg ovei-
igens of Ik Courtlandt zal schrijven of
bellen en zal zijn telefoonnummei op
doeken
op hot aftreden van de prins ais
inspecteur-generaal van de krijgs
macht. „Ik wil eerst ruggespraak met
het bestuur. De zaak is te ernstig om
hier zo maar commentaar op te geven",
aldus mr. Kool.
De VVDM i Vereniging van Dienstplich
tige Militairen) wil over de persoon van
prins Bemhard geen commentaar leve
ren Wel. zo zegt een woordvoerder van
de VVDM. hopen wij nu dat onze recht
spositie met het verdwijnen van de in
specteur van de krijgsmacht verbeterd
zal woiden „Wij.zijn al jaren bezig de
inspecteur der krijgsmacht als instituut
te laten verdwijnen. Op die manier kan
er dan een beter omschreven procedure
rond klachten komen. Wij hopen dat er
nu schot in komt", aldus de WDM.
Kolonel b.d. R. R. Twijsel uit Soest, die
enige tijd terug een actie startte onder
het motto ..Wij blijven het volste ver
trouwen houden in de prins" is van me
ning dat loyaliteit niet afhankelijk is
van eventuele fouten. Wij moeten achter
koningin en prins blijven staan, zo zegt
hij. Twijsel zegt dat naar zijn mening de
prins nooit een cent voor zichzelf heeft
gebruikt en betreurt het dat de prins
zijn functie als inspecteur-generaal
heeft moeten neerleggen.
Niet onder de indruk van het gebeuren
is de voorzitter van het oud-strijders
legioen in Nederland. G. A. Ego. „Het
verhaal van de premier kwam op mij
onwezenlijk over", zegt hij. „In kringen
van oud-strijders is men razend. De
hele zaak is bijzonder emotioneel voor
gedragen en wij zijn daardoor zeer ge
schokt. De manier waarop dit is ge
beurd. past helemaal in de ontmante
ling van de constitutionele monar
chie". Ego gaf wel toe dat de prins
„minder handige dingen heeft ge
daan".
DEN HAAG - Hoewel de con
clusie van de commissie-
Donner over de handelwijze van
prins Bernhard voor een aantal
mensen niet als een volledige
donderslag bij heldere hemel
kwam. kon men donderdaga
vond merken dat het bekend
maken van het rapport-Donner
veel mensen heeft geschokt. Ve
len konden in eerste instantie
dan ook niet direct commentaar
geven op het gebeurde.
De vice-voorzitter van de Koninklijke
Vereniging „Ons Leger", mr. F. G. Kool.
wilde dan ook nog geen reactie geven
SOESTDIJK i ANPi - Voor het paleis
Soestdijk bleef het donderdagmid
dag stil. ook nadat premier Den Uyl
in de ticeede kamer de regeringsver
klaring had voorgelezen. Het enige,
dat bij door de paleishekken pos
tende verslaggevers enfotografen hi
lariteit opwekte, icas een auto van
wasserij 'Vertrouwen' die wasgoed
kwam ophalen.
Onduidelijkheid
over Bilderberg-
conferenties
DEN HAAG - Het is onduidelijk of er in
de toekomst nog Bilderberg-
conferenties zullen worden gehouden.
Deze bijeenkomsten van belangrijke
internationale politieke leiders, indus
triëlen, bankiers en wetenschapsmen
sen werden elk jaar onder voorzitter
schap van prins Bernhard belegd. De
besprekingen droegen een strikt
privé-karakter en werden in het diep
ste geheim gevoerd.
Op 6 maart besloot prins Bemhard ln
verband met de onderzoekingen van de
commissie-Donnet naar het Lockheed-
schandaal de conferentie van dit jaar al
te gelasten. Deze zou van 23 tot 25 april
worden gehouden in Hot Springs in de
Amerikaanse staat Virginia.
Volgens mevrouw Hooeendoom. secre
taresse van de Bilderbergconferenties,
is het thans moeilijk te voorspellen of de
bijeenkomst volgend Jaar april in het
Engelse Torquay zal doorgaan. Zb
meent dat dit voornamelijk zal afhan
gen van de reacties van de vaste buiten
landse gasten op de conferenties. Mevr.
Hoogendoom zei er geen idee van te
hebben of de prins door de onthullingen
in het rapport-Donner internationaal
erg in aanzien is geschaad.