Grotere rol voor steenkool
in energiepatroon na 1980
Parijse bank beroofd via pijp
Ontwikkelingsmodel
voorziet in
zeven kerncentrales
GRUYTERS WIL UIT
KINDERBIJSLAGPOT
700 MILJOEN LENEN
Sanctiewet
Jehova's Getuigen
vrijgesteld van
militaire dienst
Randstad koopt
bouwvakkers weg
Nieuwe brug
over IJssel
bij Kampen
LANDELIJKE STUURGROEP ENERGIE ONDERZOEK:
Man achterhaald
met negen valse
duizendjes
Ziekteverzuim
toegenomen
WETSONTWERP OP KOMST:
KLACHT IN AMERSFOORT:
WOENSDAG 18 AUGUSTUS 1976
RVan onze redactie economie)
DEN HAAG - Na 1980 zal het verbruik van steenkool in ons land
aanzienlijk toenemen. Op korte termijn, zo tot ongeveer 1985. zul
len olie en aardgas het leeuwendeel van de energievoorziening
uitmaken. Afhankelijkheid van ingevoerde olie en vermindering
van de aardgasuitputting kan slechts door besparing tot stand
worden gebracht. Op lange termijn, na 2000. kan meer bijdrage tot
het energiepatroon van andere bronnen worden verwacht.
Daarom moet het onderzoek op dit gebied op een breed front
worden voortgezet.
Dit zijn de voornaamste conclusies van
de Landelijke Stuurgroep Energie On
derzoek in haar tweede interimrap
port. Uit de brief waarmee minister
Trip (wetenschapsbeleid) het rapport
aan de tweede kamer heeft gestuurd,
blijkt dat de regering zich in algemene
zin met deze conclusies kan verenigen.
Nadere detaillering moet later ge
schieden, evenals het stellen van prio
riteiten en het uitwerken van de finan
ciële gevolgen der voorstellen, die
worden gedaan.
In het rapport 'Energie 1976' van de
stuurgroep wordt gesteld, dat het Ne
derlandse aardgasverbruik na 1978 flink
gaat dalen. In de jaren 1987-1990 zal het
verbruik van ingevoerde olie en gas een
maximum bereiken, maar daama weer
gaan dalen. Vanaf 1980 zal het verbruik
van steenkool aanzienlijk stijgen. Pas
a 1985 wordt de toepassing van kerne
nergie belangrijk. De mogelijkheden
van aardwarmte en wind- en zonne-
energie zijn voorlopig nog beperkt
Als het erom gaat een verantwoorde
keus te doen om breed onderzoek aan te
pakken, dient men een duidelijk beeld
te hebben van het toekomstig energie
verbruik. Er zijn vele modellen moge
lijk. maar in het rapport worden er twee
aangegeven en nader uitgewerkt Het
eerste speelt om een jaarlijkse groei van
het energieverbruik met ongeveer 4.5
procent Het tweede gaat ervan uit dat
de groei in de komende 20 tot 25 jaar
geleidelijk tot nul zal dalen.
Drie keer zoveel?
Het model met de 4,5 procent jaarlijkse
groei leidt tot een energieverbruik dat
in het jaar 2000 driemaal dat van 1975
zou zijn. Het toekomstmodel met de ge
leidelijk afnemende groei komt uit op
een verbruik in 2000 dat een derde gro
ter is dan dat van 1975. Bij het opstellen
van hel programma is uitgegaan van
het tweede model, omdat dit realisti
scher wordt geacht.
Mede gezien het inhaaleffect van de
ontwikkelingslanden op het energie
verbruik in de wereld wordt gepleit voor
een beperking van de groei van het
energieverbruik in de geindustiiali-
seerde wereld. Stabiel blijven betekent
geen energie-armoede Rekening hou
dend met de bevolkingsgroei en moge
lijke besparingen kan de hoeveelheid
beschikbare energie pei hoofd dei be
volking ruim 40 procent hoger zijn dan
nu Maar als andere industrielanden we!
doorgroeien moeten we ons afvragen oi
we ons een stabilisatie kunnen vei ooi-
loven
Het rapport geeft de volgende peicen-
tages vooi de aandelen, die de eneigie-
bronnen achtereenvolgens in 1975. 1985
en 2000 zullen hebben: aardgas 50-48 en
26,9: ingevoerde olie en gas 44.2-63.8-
52.3: steenkool 4.5-9-37.6: kernenergie
1.3-9.2-17. zon en wind 0-0-3.2
De mogelijkheden van aardwarmte
wind en vooral zonne-energie kunnen in
de loop van de volgende eeuw wellicht
aanzienlijke besparingen gaan leveren
Maarzelfs bij grote inspanningen zijn de
mogelijkheden op korte teimijn be
perkt Besparingen zijn geen alternatief
want daarmee worden de problemen
van de beschikbaarheid van olie en gas
'slechts in de tijd verschoven
Knelpunten
Veranderen van het energicpa troon
kan pas na het oplossen van vele pro
blemen. De stuurgroep noemt in dit
verband als knelpunt onder andere de
kernenergiekwestie. Het parlement
moet de vraag beantwoorden of de
voorgenomen bouw van drie kerncen
trales doorgang zal vinden. Verdere
uitbreiding op dit gebied is afhankelijk
van het resultaat van onderzoekingen
op het gebied van milieubescherming,
stralingshygiëne en de opslag en ver
werking van radio-actief afval.
Met klem dringt de muui groep aan op
het in internationaal oveiieg vei vol m;
ken van het veidiag tegen de vei spi ei-
ding van ke:nwapenen. Het veimee:-
derde vei bi ink van s reenkool voimt een
toenemende dieiging vooi het milieu
Zwaaideieelf en moeten woiden gesteld
aan transponopslag en gebiuik De
voornaamste toepassing van steenkool
op de middellange teimijn is de vei van
ging van aardgas en stookolie in de cen
trales. Het ontzwavelingsprobleem
speelt, hierbij een grote rol
Hoewel besparingen geen oplossing
bieden vooi het probleem van de be-
peiktheid dei fossiele brandstoffen lij
ken ze wel zinvol, aldus de stuuigioep
Het probleem van de waimte-isolatie is
dat ei hoge investeringen nodig zijn om
tot besparingen te komen Daaimee
houdt de vei betering van het rende
ment van 'huishoudelijke) veibian-
dingsinstallaties nauw vei band Het
gebruik van de afvalwarmte vooi de
stroomproduktie is van belang vooi
verdere studie
Snelle start
Ook op transportgebied woiden op-
biengstvei beteringen mogelijk geacht.
Enkele vooi schakelsystemen 'ondet
meei hoge lempeiatuuigastuibine de
magneto-hydiodynamische genei atoi
bij de elektriciteit;opwekking kunnen
belangrijke bespa tin gen opleveien De
stuuigioep vindt dat eneigieondeizoek
en ontwikkeling alleen op de gewenste
maniei kan gebeuien als de opzet en de
financiering zo goed mogelijk woidt
gemaakt.
De s tuui gi oep noemt het on tb eken v; n
een onafhankelijke studie-eenheid die
in staat is allesomvattende en onafhan
kelijke woaidebepalingen te geven
Vooi het uitvoeien van een nationaal
onderzoekprogramma is een dei gelijke
instantie onmisbaai Juist, ook om
bronnen als windeneigie en kernfusie le
bestuderen. Ei zullen extia financiële
middelen nodig zijn Het nationaal pio-
gramma vooiziet in samenweiking tus
sen indusine overheidsinstellingen
universiteiten, en deigelijke
Bij de onderzoekvoorstellen die woi-
den genoemd, neemt de kwestie van de
afvalwarmte een plaats in. evenals een
studie over energie-opslag. Gesteld
wordt dat een gewijzigde vormgeving
van auto's tot vrij aanzienlijke bespa
ring zal leiden. Ook het vergassen en
vloeibaar maken van steenkool is van
belang. Gewezen wordt op de wense
lijkheid het gebruik van methanol als
motorbrandstof te ondeizoeken.
Voor bouw duurdere huurwoningen
DEN HAAG - Minister Gruij-
ters van volkshuisvesting wil
ongeveer 700 miljoen gulden le
nen uit de kinderbijslagpot. De
bewindsman wil daarmee het
gat opvullen dat ontstaat door
de terughoudendheid van de
grote beleggers (verzekerings
maatschappijen, pensioenfond
sen) bij de bouw van woningen.
Op dit moment onderhandelt
minister Gruijters met minister
Duisenberg van financiën over
een dergelijke lening uit de re
serves voor de kinderbijslag.
In een jaarverslag hebben onder meer
de Rijkspostspaarbank, Ennia en de
Nationale Nederlanden meegedeeld,
dat zij geen geld meer willen steken in
de houw van duurdere huurwoningen.
u er volgend jaar een gat i
met een huur die ligt tussen de 500 en
700 gulden.
Daarnaast wil de bewindsman meer
koopwoningen laten bouwen. Er vindt
op net ogenblik overleg plaats met ver
schillende geldgevers om de geld
stroom voor de bouw van duurdere
huurwoningen en koopwoningen weer
op gang te brengen.
«Van onze redactie economie)
DEN HAAG - Het model van de ont
wikkeling in het energieverbruik voor
de komende 20 tot 25 jaar houdt reke
ning met in totaal zeven kerncentrales.
Maar dit is een projectie die al vast
stond voordat de regering het afgelo
pen voorjaar de definitieve beslissing
over de drie kerncentrales nog wal op
schoof.
Aldus prof Van Gooi. voorzittei van de
landelijke stuurgroep energieonder
zoek. dinsdag bij het presenteien van
een programma voor het onderzoek van
energiemogelijkheden.
Zoals de situatie nu is. mag het energie
verbruik niet sterk toenemen: dat is ook
economisch niet haalbaar Ovei de
vraag of de in hoofdlijnen voorgestelde
onderzoekingen op breed terrein haal
baarzijn. tast de stuurgroep in het duis
ter Zij heeft geen cijfers over noodzake
lijke investeringen en meent dat de kos
ten van ondei zoekprogramma 's in to
taal 50 miljoen gulden per jaar kunnen
zijn. Er zijn geen regeringsuitspraken
over komende ontwikkelingen.
De mogelijkheden om in de periode tus
sen nu en het jaar 2000 iets te verande
ren in het energiepatroon zijn niet. groot
en ieder geval gebonden aan de finan
ciële reikwijdte De stuurgroep denkt
aan een 25-jarenplan voor ondeizoek en
ontwikkeling, dat doorzichtig moet zijn
en om de vijfjaar kan worden bijgesteld
Ook zouden er meer mogelijkheden
Daardo
de bouwmarkt ontstaan van 10.000 tot
12.000 woningen.
Minister Gruijters wil deze teruggang
in de bouw opvangen door de woning
bouwcorporaties duurdere huurwo
ningen te laten bouwen. Volgens de Na
tionale Woningraad, een van de over
koepelende organen van woningbouw
corporaties, kunnen er volgend jaar
door dc corporaties 5000 tot 6000 duur
dere huurwoningen worden gebouwd
NIJVERDAL(ANP)- In Nijverdal is de
zer dagen een vals briefje van duizend
gulden uitgegeven. De politie heeft
thans de man. die hiermee betaald
heeft, kunnen aanhouden. Het is een
22-jarige Almelose handelaar in auto's
en antiek. Hij had nog acht valse brief
jes van duizend bij zich, waarvan vier
met hetzelfde i
WASHINGTON - Tekening van een nieuw transportsysteem, dat bij het Amerikaanse bureau
voor lucht- en ruimtevaart NASA, in ontwikkeling is. De enorme ballon, die door vier wentel
wieken gedragen wordt, heeft een mhoud van 75.000 kubieke meter en kan zowel voor militaire
als burgerdoeleinden gebruikt worden. Volgens NASA kan het gevaarte vooral nuttig zijn voor
het bevoorraden van schepen buitengaats en het overbrengen van zware lasten naar fabrieken,
die voor ander zwaar transport moeilijk te bereiken zijn.
moeten zijn om een allesomvattend
beeld te krijgen van het energiever
bruik.
Volgens schattingen zou het jaarlijks
steenkoolverbruik in ons land in het
jaar 2000 ongeveer 32 miljoen ton kun
nen zijn. Prof. Van Gooi verwacht niet
dat de (gesloten) Limburgse mijnen een
grote bijdrage kunnen leveren. Van el
ders aangevoerde steenkool (uit dag
bouw te winnen) zal goedkoper zijn.
De kerncentrales die het rapport voor
ziet zijn de bestaande in Dodewaard en
Borssele, de drie waarmee de regering
nog doende is (van elk 1000 miljoen watt
vermogen) en tenslotte nog twee soort
gelijke eenheden omstreeks 1990 en
1995 in gebruik te nemen: totaal dus een
kleine 6000 miljoen watt vermogen. Als
de prognoses voor het energieverbruik
op een grote groei werden gericht, zou
den er 12 eenheden van 1000 miljoen
watt nodig zijn.
DEN HAAG (ANP) - Bij dc tweede ka
mer is een voorstel van wet ingediend,
bedoeld om de regering een aan de ei
sen van deze tijd aangepast middel te
geven om sancties tegen een bepaald
land toe te passen. Het wetsontwerp
voorziet in mogelijkheden om ook aan
de recente uitbreiding van de VN-
resolutie over sancties tegen Zuid-
Rhodesië gevolg te geven.
Jongerenblaadje
beschuldigd van
majesteitsschennis
APELDOORN - Het Apeldoomse
CDA-raadslid G. E. Oosterbroek heeft
bij de officier van justitie in Zutphen
een klacht wegens majesteitsschennis
ingediend tegen het Apeldoomse open
jongerencentrum Gigant. In een publi-
katïe van het jongerencentrum, een ge
stencild blaadje dat min of meer re
gelmatig verschijnt, werd koningin Ju
liana onder meer 'een schijnheilig
wicht' genoemd. Het Apeldoomse
raadslid is van mening dat de Gigant
redactie daarmee majesteitsschennis
pleegt en tevens het christelijk volks
deel heeft beledigd.
DEN HAAG (ANP) - De ziektevi
cijfers over het tweede kwartaal 1976
geven zowel voor mannen als voor
vrouwen hogere percentages te zien
dan over het vergelijkbare tijdvak van
1975. Dit heeft het centraal bureau voor
de statistiek en het Nederlands insti
tuut voor Praeventicve geneeskunde
TNO vastgesteld.
De verzuimpercentages waren resp. 9,0
en 11,3 tegenover 7,8 en 10.3 in 2975. Ook
de meldingspercentages lagen iets ho
ger dan in 1975,
DEN HAAG (ANPi- De regering wil een
wettelijke voorziening treffen om Je
hova's Getuigen vrijstelling te verle
nen van militaire en van vervangende
dienst. Een wetsontwerp voor het op
nemen van een vrijstellingsgrond voor
gedoopte leden van het Wachttorenge
nootschap. afdeling Nederland, in de
dienstplichtwet en in de wet gewe
tensbezwaren militaire dienst is in
voorbereiding. Dit heeft het ministerie
van defensie dinsdag meegedeeld.
De ministers van defensie, van justitie
en van sociale zaken en staatssecretaris
Van Lent (defensie, personeel) kondig
den dit aan m een dinsdag verzonden
brief aan de tweede kamer. In deze brief
gaan de bewindslieden alsnog in op een
aantal vragen en opmerkingen vanuit
de kamer over de al in behandeling
zijnde voorstellen tot verruiming van de
erkenningsgronden inzake gewetensbe
zwaren Legen de militaire dienst en tot
herziening van de erkenningsprocedure
(wetsontwerp 11 155).
Gedurende tientallen jaren hebben Je-
De Indonesische kolonie in Nederland vierde dinsdag bij de woning van dt. Indonesische ambassa
deur in Wassenaar de onafhankelijkheidsdag van Indonesië. Het gebouw was rondom afgezet met
hekken en werd scherp bewaakt.
AMERSFOORT - De normale
voortgang van de bouw van het
cultureel centrum in Amers
foort is maandag ernstig be
dreigd geweest doordat een fors
aantal van de werknemers van
de Amersfoortse aannemer Hei-
lijgers BV niet op het werk ver
scheen. Die mensen, naar schat
ting ongeveer vijftien op een to
taal van vijftig, zijn volgens di
recteur Jacq. Heilijgers als het
ware weggekocht door een
bouwbedrijf uit het westen van
het land. Met name door aan
nemers uit Amsterdam en om
geving wordt voor extra span
ning op de toch al overspannen
Amersfoortse bouwmarkt ge
zorgd.
De heer Heilijgers noemt het een heel
trieste zaak dat in ons land met zijn
enorme werkloosheid zijn bedrijf nau-
hova's Getuigen op grond van hun
godsdienstige overtuiging geweigerd
hun militaire dienstplicht le vervullen.
Als zij waren erkend als gewetensbe
zwaarde weigerden zij ook de vervan
gende burgerdienst te verrichten. Als
gevolg van hun weigering werden zij al
len tot langdurige vrijheidsstraffen (in
de regel 21 maanden) veroordeeld. Htm
weigenng om militaire of vervangende
dienst te verrichten is gebaseerd op hun
volstrekte afwijzing van ieder militair
geweld en op hun godsdienstige over
tuiging. dat een wereldlijke overheid
aan hen geen werkzaamheden mag op
dragen waardoor zij in hun predikings-
plicht worden belemmerd
De bewindslieden menen dat de Jeho
va's Getuigen op grond van hun gods
dienstige overtuiging in een wezenlijke
gewetensnood verkeren ten opzichte
van de militaire dienst en de vervan
gende dienst en dat die gewetensnood
als uniek is aan te merken. „De oprecht
heid van de stellingname der Jehova's
Getuigen staat buiten alle twijfel, ge
tuige ook de standvastigheid die zij op
dit punt, ondanks de veroordeling tot
langdurige vrijheidsstraffen, reeds ja
renlang hebben getoond"
In hun beschouwingen geven de be
windslieden ook aandacht aan de an
dere dienstplichtigen, die evenals de
Jehova's Getuigen zowel militaire als
vervangende dienst weigeren, de zoge
heten totale dienstweigeraars. Deze zijn
van mening, dat de overheid niet het
recht heeft iemand tot het verrichten
van militaire dienst te verplichten. Zij
weigeren op grond daarvan militaire
welijks aan mensen kan komen om de dienst, maar zij weigeren ook om e
bouw van een omvangrijk project
het cultureel centrum volgens de plan
ning te laten verlopen. ..We hopen de
zaak t ijdelijk op te kunnen lossen door
mensen die op andere projecten niet overwegingen.
beroep te doen op de wet gewetensbe
zwaren. Daardoor is niet bekend in hoe
verre hun weigering wordt ingegeven
door gewetensbezwaren of door andere
meer nodig waren nu bij dit karwei in te
schakelen. Maar het feit blijft., dat er
daar vijftien mensen weg zijn. die zeker
tot de categorie goede vaklieden gere
kend kunnen worden We doen in ieder
geval ons uiterste best om te voorkomen
dat de bouw van het cultureel centrum
door deze affaire vertraging oploopt
aldus de heer Heilijgers
Volgens hem valt er weinig aan het weg
kopen van bouwvakkers door bedrijven
uit het westen van het land te doen Via
het toepassen van bepaalde taiiefsys-
temen schijnt het. inderdaad mogelijk te
zijn dat vaklieden in de bouw in Am
sterdam en omgeving wat meer kunnen
verdienen dan in Amersfoort
De totale dienstweigeraars verkeren
volgens de ministers dan ook niet in
een positie, die met die an de Jehova's
Getuigen is te vergelijken. „Immers,
ten aanzien van alle gedoopte Jehova's
Getuigen bestaat, doordat er vele ge
vallen van een beroep op de wet gewe
tensbezwaren zijn geweest, wel de ze
kerheid dat hun gewetensbezwaren
tegen de militaire dienst voor erken
ning in aanmerking komen.
De Australische begroting van defen
sie voor het komende begrotingsjaar is
met 17 procent gestegen, van 1.523 mil
jard pond nu tot 2.718 miljard, aldus
blijkt uit de documenten die dinsdag
door de coalitieregering van premier
Malcolm Fraser zijn ingediend.
KVP-ER WIL
ACTIE TEGEN
DRANKMISBRUIK
DEN HAAG (ANP) - Het KVP-kamerlid
Comelissen heeft minister Westerterp
(verkeer) gevraagd maatregelen te ne
men tegen de 'onrustbarende' stijging
van het alcoholmisbruik in het ver
keer.
In schriftelijke vragen dringt hij aan op
intensivering van de controle en op
meer voorlichting over de vaak vrese
lijke gevolgen van het rijden onder in
vloed
DADERS VOLGENDE VOORBEELD VAN COLLEGA'S IN NICE
PARIJS (DPA/UPI) - Precies een
maand na de opzienbarende bankroof
bij een filiaal van de Franse bank-
gigant Société Generale in Nice, heb
ben dieven het afgelopen weekeinde
meer dan 100 kluisloketten in een ves
tiging van dezelfde bank, ditmaal in
Parijs, leeggehaald. De omvang van de
buit is nog onbekend, maar het wordt
niet uitgesloten dat er nog meer is ont
vreemd dan de naar schatting 50 mil
joen frank (28 miljoen gulden) van Ni-
Geinspireerd door de geraffineerde werkwijze
van hun collega's in Nice, die vanuit een riool
een 8 meter lange tunnel naar de kluisruimte
groeven, benutten de bankrovers van Parijs een
ondergrondse pijpleiding als toegang lot hun
nel grootste deel
van de 191 kluisloketten van baar geld. goud.
juwelen en waardepapieren.
De dieven lieten in de Parijse bank veel 'ar
beidsmateriaal' achter, als lasbranders en gas
flessen. Het puin van hun graafarbeid en van een
betonnen muur die de toegang tot de kluis
ruimte versperde, voerden ze via de pijpleiding
af Ook in dit opzicht imiteerden ze de dieven
van Nice.
In ieder geval hadden ze genoeg tijd om hun
onderneming ongestoord te beginnen en 'gezel
lig' af te sluiten. De met etenswaren toegeruste
rovers kozen namelijk een lang weekeinde voor
hun actie: de Franse banken waren in verband
met Maria Hemelvaart ook maandag gesloten.
Onopgehelderd bleef waarom niemand iets van
de activiteit merkte Sinds de bankroof in Nice
worden alle vestigingen van de Société Generale
door een speciale bewakingsdienst extra be
schermd. „Een menselijke fout", aldus de direc
tie van de bank. die haar benadeelde klanten
volledige compensatie toezegde voor de door de
inbraak geleden verliezen
DEN HAAG (ANP) - Er komt een
nieuwe brug over de IJssel tussen
Kampen en IJsselmuiden. Met de aan-
lerg ervan zal zo spoedig mogelijk wor
den begonnen. De brug, een stalen tui-
brug, zal in 1981 gereed zijn en komt ten
zuiden van Kampen te liggen.
Aldus het resultaat van besprekingen
tussen minister Westerterp van verkeer
en waterstaat, de gemeente Kampen en
IJsselmuiden en het provinciaal be
stuur van Overijssel, dinsdag in Den
Haag.
De brug zal aansluiten op de rijksweg
van Kampen/IJsselmuiden naarZwolle.
alsmede voorlopig op de provinciale
weg S 9. In de periode 1981-1986 zal de
laatste aansluiting worden vervangen
door een verbinding met rijksweg 50
i Hattemerbroek- Kampen i. een enkel-
baans autoweg, die uitgebouwd zal
kunnen worden tot een autosnelweg.
De kosten van de bmg. zullen gerekend
naar het prijspeil 1976. 36 miljoen gul
den bedragen, de kosten van de aanslui
tende wegen in de tweede fase 24 mil
joen. Genoemde gemeenten en de pro
vincie zullen een kwart van de kosten
voor hun rekening nemen.