Verhouding Nederland-
China stuk beter
GEEN GROTE EENSGEZINDHEID
TUSSEN NIET-GEBONDEN LANDEN
PZC/opinie en achtergrond
Stappen naar
onafhankelij k
Namibië
AMBASSADEUR J. VIXSEBOXSE
LEVERDE BELANGRIJKE BIJDRAGE
Van 11 tot 14 augustus 5e top in Colombo
(Van onze correspondent)
Windhoek - Een groep
blanke en zwarte politieke lei
ders in het vroegere Duits
Zuidwest-Afrika (het tegen
woordige Namibië) is van plan
dezer dagen de vorming van
een gemengde interim
regering te eisen. Met deze eis
wil men de Zuidafrikaanse re
gering voor een voldongen feit
stellen. Bovendien hopen de
politici daarmee te bereiken
dat het zogenaamde
Turnhalle-beraad uit de im
passe komt, zodat het buiten
land in grotere mate tevreden
gesteld wordt en dat men te
gemoet komt aan de eis van de
verenigde Naties dat Namibië
in augustus van dit jaar onaf
hankelijk moet worden.
De bedoeling is om een formeel ver
zoek aan de Zuidafrikaanse regering
te richten het 37 man sterke constitu
tionele comité onder de leiding van
Dirk Mudge als overgangsregering te
erkennen. Dit zou betekenen dat het
Zuidafrikaanse parlement in een spe
ciale zitting moet bijeenkomen om de
macht aan deze interim-regering over
te dragen.
Politici in Windhoek geloven dat men
hierdoor de wereld zal kunnen over
tuigen dat Zuid-Afrika inderdaad be
reid is Zuidwest-Afrika zo spoedig mo
gelijk als onafhankelijke staat te er
kennen. De diepere oorzaak achter
deze plannen is gedeeltelijk ook te
zoeken in de verschillen tussen de ver
tegenwoordigersvan de nationale par
tij Dirk Mudge als de progressieve aan
de ene kant en de vroegere minister A.
H. du Plessis en de advokaat Eben van
Zijl aan de andere kant. Achter de
nieuw opgerichte blanke beweging
„Proswastaan vooral de advokaat
Bryan Olinn en de Duitser Kurt
WOENSDAG 11 AUGUSTUS 1976
Dahlmann. de hoofdredacteur van de
in Windhoek verschijnende Allge-
meine Zeitung.
Dahlmann. een vroegere Luftwaffe-
officier en drager van een der hoogste
Duitse onderscheidingen tijdens de
Tweede Wereldoorlog (het ridderkruis
met eikenloof en zwaarden) kwam na
de oorlog als journalist naar Wind
hoek. Hij heeft grote invloed onder de
ruim 30.000 Duitsers in Zuidwest-
Afrika en heeft de laatste jaren
scherpe kritieken tegen het Zuidafri
kaanse beleid in Namibië geschreven
Hij is met andere zwarte politici van
mening dat het beraad in de Tumhalle
in Windhoek meer en meer aan ge
loofwaardigheid verliest en dat thans
defintieve beslissingen moeten wor
den genomen.
Het constitutionele comité dat de on
derhandelingen met de Zuidafri
kaanse regering voert, heeft ook aan
bevolen dat gelijke salarissen en lonen
betaald moeten worden. Daarvan
komt in de praktijk echter nog weinig
terecht, aangezien vooral de overheid
nog geen stappen in die richting ge
daan heeft. Intussen zijn verschillende
zwarte persoonlijkheden, onder wie de
eerste zwarte advokaat in Namibië,
Pio Teek. lid van de nieuwe beweging
geworden. Andere kopstukken zijn
bekende Duitse zakenlieden in Wind
hoek. die inmiddels verklaarden dat
zij bereid zijn al hun invloed en hun
financiële mogelijkheden ter beschik
king te stellen om een interim-regering
en het grondwettelijke beraad in
Windhoek in het buitenland aanvaard
te krijgen.
Een van de plannen is om ook met de
in Zuidwest- Afrika niet verboden
Swapo-vleugel te praten en zwarte po
litici naar Zambia en andere zwart-
Afrikaanse landen te sturen. In natio
nalistische kringen heeft men nogal
enige zorgen over de gang van zaken
en over de aan de dag getreden ver
deeldheid van de blanken. De conser
vatieve groep onder leiding van oud
minister Du Plessis vreest uiteraard
dat Dirk Mudge met behulp van de
duitsers een nieuwe partij zou kunnen
stichten, die de Zuidafrikaanse thuis-
landpolitiek van de hand wijst en een
veelrassig Namibië naar de onafhan
kelijkheid zou kunnen leiden.
HULSHORST - Rust heerst in en rondom Huize Hulshorst, de
villa in de gelijknamige buurtschap tussen Harderwijk en Nun-
speet. Serene rust, maar alleen aan de oppervlakte, want de
bewoners, de heer en mevrouw Vixseboxse, zijn deze dag juist
érg ongerust. Via de radio worden de eerste nog schaarse berich
ten over een enorme aardbeving in de Volksrepubliek China
wereldkundig gemaakt; er wordt gerept van honderden, van
misschien wel duizenden doden, van grote schade aan gebou
wen, ook in de hoofdstad Peking. Het echtpaar Vixseboxse weet
om welke gebieden het gaat als ons onbekend in de oren klin
kende namen als Tangsjan of Tientsin worden genoemd; ze ken
nen er misschien wel de weg, ze hebben er bijna zeker kennissen.
De heer J. Vixseboxse heeft de afgelo
pen vier jaar de functie van Ncdér-
lands ambassadeur in de Volksrepu
bliek China bekleed. Hij en zijn
vrouw zijn pas een maand geleden uit
Peking weergekeerd en op het ver
trouwde honk in Hulshorst neerge
streken. Ze zullen daar trouwens niet
lang blijven; in het najaar wordt de
Veluwe voor Rome ingewisseld. Vix
seboxse, 60 jaar oud, wordt ook daar
weer ambassadeur.
Zonder overdrijving kan gezegd wor
den dat Vixseboxse een van de top
mensen uit het diplomatieke corps is:
een ambassadeursfunctie in China of
in Italië lijkt voor een Nederlands di
plomaat zo'n beetje het hoogst haal
bare. Vreemd genoeg is de heer Vixse
boxse in hetzelfde land waarin hij de
bovenste trede van de diplomatieke
ladder bereikt heeft, in China dus, ook
voorzichtigjes aan de beklimming van
die hoge en moeilijk begaanbare lad
der begonnen.
Dat was in 1946, toen voor Nederland
de narigheid van de Tweede Werel
doorlog was afgelopen, terwijl China
zowel intern (communisten tegen de
nationalisten) als naar buiten t oorlog
met Japan) nog met zeer grote moei
lijkheden te kampen had. Vixseboxse,
Almeloér van geboorte, had voor en in
de oorlog Chinees in Leiden gestu
deerd („leek me een interessante taal,
het was beslist niet mijn bedoeling
ooitin China te gaan wonen"), en aan
jonge mensen die de Chinese taal
machtig waren had het ministerie van
buitenlandse zaken in die dagen grote
behoefte: Nederland had z'n koloniën
in Indië nog en had derhalve, ook zake
lijk, erg veel met China te maken.
De burgeroorlog, het beleg van Pe
king, de proclamatie in 1949 van Mao's
Volksrepubliek: hij heeft er pal tusse
nin gezeten en heeft de ontwikkelin
gen van zeer nabij mee kunnen maken.
Weerzien
Toen Vixseboxse in 1951 China (voor
het eerst) verliet, had hij het al tot
tweede secretaris gebracht. Hij werd
voor twee jaar op het ministerie gesta
tioneerd Daarna volgden de diverse
perioden elkaar snel op: eerst secreta
ris bij de permanente vertegenwoordi
ging bij de Verenigde Naties in New
York; ambassaderaad en permanente
vertegenwoordiger bij de regionale
economische commissie van de VN in
Bangkok: tijdelijk zaakgelastigde in
Djakarta in 1960 (het jaar waarin Soe-
kamo de diplomatieke betrekkingen
met Nederland verbrak'), gevolmach
tigd minister en tijdelijk zaakgelas
tigde in Moskou: gevolmachtigd mi
nister in Bonn, permanente vertegen
woordiger bij de Raad van Europa in
Straatsburg, dan weer een tijdje Den
Haag, als chef directie internationale
organisaties; in 1972 als eerste Neder
landse ambassadeur naar de Volksre
publiek China, een weerzien met het
immense land na 21 jaar. Hoe was dat
weerzien?
Vixseboxse: „Erg interessant, het
land had in die tussenliggende jaren
een enorme ontwikkeling doorge
maakt. Vooral op het gebied van de
landbouw en de industrie waren de
vorderingen fantastisch".
D iplomaten hebben noch recht op
een eigen mening en op het uitdragen
daarvan. Waarom dan steeds die me
ning verhuld in moeilijke, vaak niets
zeggende zinnen'
Vixseboxse: „Als wij iets zeggen,
heeft het altijd iets te maken met een
ander land, en ook daar heeft men, net
als bij ons. z'n eigen gevoeligheden.
Die mogen niet gekwetst worden; éen
onoordeelkundig woord is vaak al
voldoende om de betrekkingen te ver
slechteren. Terwijl het doel van bui
tenlandse zaken en van de diplomatie
juist is die betrekkingen te verbete-
Veel bereikt
Hoewel er dus over concrete punten
bijna niet gepraat wordt, is het duide
lijk dat ambassadeur Vixseboxse voor
Nederland in China veel bereikt heeft.
Vóór "72 bestonden er geen betrekkin
gen op het niveau van ambassadeur
tussen de Volksrepubliek en Neder
land; zijn verblijf in Peking heeft, dus
een nieuwe fase in de betrekkingen
tussen de twee landen ingeluid, en dat
die betrekkingen zich momenteel in de
goede richting aan het ontwikkelen
zijn. kan voor een aanzienlek deel „op
de balk" van Vixseboxse geschreven
worden.
In de afgelopen vier jaren heeft een
Nederlandse parlementaire missie een
bezoek aan China gebracht (augustus
'7-ii. zijn de ministers Lubbers (no
vember "731 en Van der Stoel (januari
'75) gast van de Volksrepubliek ge
weest. is er een Nederlandse indus
triële tentoonstelling in Peking ge
weest en is een grote Chinese archeo
logische tentoonstelling in Amster
dam (110,000 bezoekers!) gehouden.
Bovendien heeft het zakelijk verkeer
tussen de twee landen in de afgelopen
jaren een grote vlucht genomen, in
beide richtingen, en ook daaraan heeft
Vixseboxse z'n steentje bijgedragen.
De behartiging van de economische
belangen, de handelsbevordering dus,
behoort immers óók tot het taken
pakket van een ambassadeur en zijn
medewerkers
Hoe werkteen ambassadeur dan? Hoe
verbeter je de betrekkingen tussen
twee landen?
Vixseboxse ..Door de concrete zaken
die zich voordoen op politiek, econo
misch of cultureel gebied voor te be
reiden. En door sociale betrekkingen
aan te knopen met regeringsfunctio
narissen van het gastland
„Er is één nadeel aan het diplomaten-
bestaan verbonden- je leidt in het bui
tenland, en zéker in China, een erg geï
soleerd en kunstmatig leven. Je neemt
niet wezenlijk deel aan het maat
schappelijk gebeuren, en dat is toch
wel een erg grote barrière.
Het bestaan van deze barrière neemt
niet weg dat de heer Vixseboxse kan
bogen op een bijna 10-jarige praktij
kervaring in he t nog zo gesloten China.
Voeg daarbij 's mans brede kennis van
de taal, de cultuur en de geschiedenis
van het land. en je zou hem bijna willen
aanpraten zijn China-ervaringen op
schrift te stellen Zit dat erin. kunnen
we in de toekomst een boek van zijn
hand over China verwachten?
Vixseboxse: „Ik weel het niet. Ik sluit
dat niet uit".
Beeld
Is de ambassadeur in staat om. nu hij
eventjes in ons land terug is. aan de
Nederlander een beeld te schetsen van
het leven in China' Snapt de Neder
lander iets van de Chinees?
Vixseboxse: ..Het is heel moeilijk om
iets van het werkelijke leven in China
duidelijk te maken. Alles wat je daar
ziet. kun je alleen begrijpen tegen de
achtergrond van de politieke en cultu
rele ontwikkelingen, van de geschie
denis en van het volkskarakter"
Hoe ziet dat Chinese volkskarakter er
uit?
Vixseboxse (lachend): „Dat kan ik
niet zeggen, ik ben geen psycholoog.
Chinezen zijn in elk geval mensen als
wij. Ze uiten zich misschien anders, ze
hebben een heel andere culturele ach
tergrond, maar het is ons iedere keer
weer opgevallen hoe je bij hen de
normale menselijke reacties waar
neemt die in wezen precies hetzelfde
zijn als bij ons".
En hoe kenschetst u het regime van
Mao?
Vixseboxse: ..'n Totalitair systeem
waaraan niet ieder democratisch
trekje ontbreekt".
Is een dergelijk systeem het enige dat
bij het huidige China past?
Vixseboxse: „Datis moeilijk te zeggen.
Een systeem als het tegenwoordige is
China misschien minder vreemd dan
men denkt. Het keizerrijk was bij
voorbeeld ook autocratisch en kende
ook een groot administratief appa
raat. Zo zijn er wel enkele analogieën
tussen het huidige bewind en dat van
vroeger".
U had het over democratische trekjes.
Welke zijn dat?
Vixseboxse: „Die zijn heel dikwijls op
de laagste niveaus waar te nemen; in
de communes, de brigaden, de stads
wijken. de fabrieken. De mensen krij
gen daar een bepaalde mate van in
spraak. en ik heb het gevoel dat de
ideeën die daar geopperd worden wel
dóórkomen, verdisconteerd worden,
dat er vandaaruit zelfs bepaalde be
leidsimpulsen gegeven kunnen wor
den. Dat is niet iets van de laatste ja
ren. Deze vorm van Inspraak is inher
ent aan de opbouw van de Volksrepu
bliek en aan het systeem zoals het daar
ontwikkeld is.
Niet ongelukkig
Heeft u de indruk dat de Chinezen on
gelukkig zijn onder hun totalitaire re
gime?
Vixseboxse: „De Chinezen klagen niet
gauw, en zeker niet tegen buitenlan
ders. Ik heb de indruk dat ze beslist
niet ongelukkig zijn, dat ze hun rust
en het hebben van werk, van voedsel
en van 'n dak boven het hoofd, dat ze
al die dingen erg hoog aanslaan. Bo
vendien: deze regering is jong, 30 jaar
pas, de mensen zijn nog erg gemoti
veerd. Nee, ongelukkig zijn ze niet".
Maar vrij ook niet.
Vixseboxse: „Nee, ze leiden 'n bestaan
dat van minuut tot minuut gepro
grammeerd is; 'n geleid bestaan. Ze
zijn niet vrij, maar een vrije samenle
ving zoals wij die hebben, kennen ze
daar natuurlijk helemaal niet. Heel
yeel Chinezen kunnen zich in hun sys
teem vinden, omdat dat systeem heel
nauw aansluit bij wat het gros van de
bevolking voelt en denkt"
Colombo - Vanaf begin deze week
gaat in Colombo, de hoofdstad van
Sri Lanka, het coordinatiebureau
van de niet-gebonden landen aan de
slag om de vijfde topconferentie, die
op 16 augustus begint, voor te be
reiden. van 11 tot 14 augustus zullen
de ministers van buitenlandse za
ken vergaderen om de weg te effe
nen voor hun staatshoofden en re
geringsleiders. Sri Lanka heeft uit
nodigingen gestuurd aan 84 landen
en de PLO. Tien andere landen en
elf niet-gouvernementele organisa
ties werd gevraagd deel te nemen
als waarnemers en drie landen als
genodigden. Tot nog toe hebben 74
landen de uitnodiging aanvaard.
Vijftien jaar geleden op de eerste top van
Belgrado, waren er 25 deelnemers en 3
waarnemers. Die aantallen zijn bij elke
ontmoeting aanzienlijk gestegen. In 1964 in
Kairo waren er 47 deelnemers en 10 waar
nemers, in 1970 in Loesaka 54 deelnemers en
9 waarnemers, in 1973 te Algiers 75 deelne
mers, 9 waarnemers en 3 genodigden.
De niet-gebonden landen vormen geen geor
ganiseerde gemeenschap, ze bezitten geen
instellingen of gemeenschappelijke organen
en zijn niet aan formele verplichtingen ge
bonden. De voornaamste landen van dit
„blok van landen, die tot geen blok behoren'
zijn tevens de deelnemers van het eerste uur.
namelijk Joegoslavië. India en Egypte. Het
zijn de leiders van deze landen, die in de vijf
tigerjaren de basis voor de groep hebben ge
legd Deze beweging mag worden gezien als-
vrucht van de koude oorlog en de polarisatie
die deze met zich meebracht. Al vroeg wer
den criteria voor de toetreding In vijf punten
vastgelegd:
een onafhankelijke politiek gebaseerd op
vreedzame coëxistentie,
niet deelnemen aan multilaterale mili
taire bondgenootschappen,
Geen bilaterale militaire bondgenoot
schappen met een grote mogendheid,
grondgebied vrijhouden van buitenlandse
militaire bases,
bevrijdingsbewegingen steunen.
In de loop der j aren is de groep echter zo groo t
en heterogeen geworden, dat lang niet alle
staten nog aan deze vijf voorwaarden vol
doen De Libische president Gaddafi stelde
in 1973 zelfs dat geen enkel land zichzelf vol
gens deze nonnen een niet-gebonden staat
kon noemen. Om die reden hebben verschei
dene landen aangedrongen op een nieuwe
bepaling van de politiek van met-
gebondenheid. rekening houdend met de
nieuwe omstandigheden.
Volgens heel wat leiders, onder aanvoering
van Gaddafi en Al Baker van Irak, is de tijd
gekomen om de groep te institutionaliseren,
om een zetel te vestigen, een permanent bu
reau te creëren en een secretaris-generaal
aan te wijzen. India heeft al aangekondigd
dat het zich hiertegen zal verzetten omdat
juist de afwezigheid van dergelijke instellin
gen volgens dit land tot nog toe de kracht van
de groep heeft uitgemaakt.
Daar de meeste landen van deze groep beho
ren tot de derde wereld ligt een extra aan
dacht voor problemen van de ontwikkelings
landen en voor dekolomsering voor de
hand.
He,
Let is niet verwonderlijk dat er binnen de
groep talrijke scherpe tegenstellingen be
staan. Indonesië. Maleisië en Singapore heb
ben laten weten dat ze geen steun willen ver
lenen aan een resolutie waarin staat dat alle
nationale bevrijdingsbewegingen moeten
worden gesteund De Maleisische autoritei
ten zijn bezorgd dat een blanco steun en er
kenning inhoudt dat ook de verboden com
munistische partij van Maleisië en haar be
vrijdingsleger erkenning en steun verwerv en.
De Asean-landen (waartoe ook de Filippijnen
en Thailand behoreni staan bekend als anti
communistisch, vandaar hun uitgesproken
angst voor een heropleving van communisti
sche activiteiten.
India maakte bekend dat het zich zal verzet
ten tegen de toetreding van landen die deel
uitmaken van militaire bondgenootschap
pen omdat op die manier de centrale idee van
de beweging zou worden uitgehold en de
poort zou worden opengesteld voor nog een
reeks andere landen Hierbij wordt vooral
gedacht aan Roemenië, dat tot het
VVarschau-pact behoort, Portugal en Turkije,
die Navo-lidstaten zijn, en de Filippijnen, die
een defensieverdrag met de V.S. hebben. Het
waarnemerschap van voornoemde landen
zal niettemin op deze top in overweging wor
den genomen-
In Colombo zullen de Afrikaanse landen het
sterkst vertegenwoordigd zijn. De kloof die
tussen de Afrikaanse „gematigden" en de
„progressieven" bestaat, en die bijna elke ac
tie van de organisatie van Afrikaanse een
heid (OAE) in de kiem smoort, zal dus ook in
Colombo niet weg te denken zijn. De nieuw
komers. Angola, de Kaapverdische Eilan
den, Guinee Bissau, Mozambique en Sao
Tome (principe) versterken er het progres
sieve kamp.
De gespannen betrekkingen tussen Oeganda
en Kenia zijn ook na het akkoord van zater
dag jongstleden nog niet uit de weg zijn ge
ruimd. Daarnaast zullen de Arabische lan
den verdeeld zijn over de Palestijnse kwestie
terwijl er tussen Algeriè enerzijds en
Marokko-Mauritanië anderzijds harde
tegenstellingen bestaan over de van Spanje
overgenomen Westelijke Sahara.
Naar verluidt hebben de Aziatische landen
de taak op zich genomen er op toe te zien dat
al deze geschillen tijdelijk opzij worden ge
schoven opdat alle krachten kunnen worden
besteed aan het opstellen van een gezamen
lijke politiek ten aanzien van het kapitalisti
sche en het communistische blok. India, dat
zopas zijn betrekkingen met China en Pakis
tan heeft hersteld, zal dan als buffer moeten
optreden tussen de anti-communistische
Asean-landen en de communistische landen
van Zuid-Oost-Azaë. Volgens waarnemers is
men in Colombo nieuwsgierig naar het op
treden van het herenigd Vietnam, Noord-
Korea. Laos en Cambodja. De Noord-
Koreanen komen met de grootste delegatie
(120 personen) met een eigen schip waarop zij
tijdens de conferentie gehuisvest blijven.
De enige Europese lidstaat van de niet-
gebonden landen, Joegoslavië, voelt zich de
laatste tijd in zijn leiderschap bedreigd door
India en Algerije. Pi esident Tito heeft enkele
dagen geleden nog een scherpe aanval ge
richt tegen de twee grootmachten omdat ze
volgens hem verdeeldheid trachten te zaaien
onder de nietrgebonden landen.
De
'e Egyptische vice-minister, Abdel Razek
Meguid, heeft vorige week in Geneve een
voorstel bekendgemaakt om een betalings
unie voorde ontwikkelingslanden te creëren.
Dit plan zal in Colombo worden voorgelegd.
De niet-gebonden landen doen al geruime
tijd pogingen om de totale commerciële af
hankelijkheid van de ontwikkelingslanden
tegen te gaan. Indien de huidige tendens
aanhoudt, zo zei de Egyptische vice-minister,
dan mag worden aangenomen dat het han
delstekort van de ontwikkelingslanden
tegen 1980 de 100 miljard dollar zal passeren.
De Egyptische minister denkt aan de oprich
ting van
- een informatiecentrum dat inlichtingen
Inwint en verstrekt over mogelijke winstge
vende transacties tussen ontwikkelingslan
den onderling,
- een rekenkamer die de financiering van de
handel tussen deze landen vergemakkelijkt
en die kredieten op korte termijn verschaft
zonder gebruik te maken van traditionele
bronnen zoals de banken van de geïndustria
liseerde landen,
- een betalingsunie die voor de financiële
middelen voor de uitbreiding van de handel
zorgt,
- en een reservecentrum dat niet alleen de
geringe deviezenvoorraden van de ontwikke
lingslanden samenbrengt, maar ook dienst
doet als ontvangstcentrale voor multilate
rale en bilaterale financiële steun en als in
ternationaal agentschap voor de waarborg
van exportkredieten.
Een belangrijk punt waarover de niet-
gebonden landen tenslotte al een zekere
eensgezindheid hebben bereikten dat in Co
lombo verder zal worden uitgewerkt is de
vorming van een eigen net van nieuwsdien
sten als tegengewicht tegen de westerse be
richtgeving. Op een conferentie van de mi
nisters van voorlichting van deze landen in
New Delhi begin juli werd stevig kritiek gele
verd op de westerse media. Mevrouw Gandhi
zei toen in een openingstoespraak dat men
zich moest ontdoen van een „academische
kolonisatie". Enkele dagen later al liet de In
diase Regering weten dat ze afzag van de
diensten van het Amerikaanse nieuwsagent
schap UPI. En ook DPA kon vorige week ver
trekken.
Waarnemers menen echter dat het met deze
informatie-„pool". gezien de talrijke poli
tieke en economische tegenstellingen binnen
de groep, niet van een leien dakje zal lopen.
Bovendien is er een hevige tweestrijd tussen
Joegoslaven en Indiërs om het centrum van
dit nieuwsnet naar zich toe te trekken. De
Invloed van de Sovjet-Unie is hier niet
vreemd aan. Ook hier schuilt weer explosief
materiaal voor Sri Lanka.
