„Een gevaarlijke verhouding of Daal-en-Bergse brieven" HELLA S. HAASSE Balletmuziek voor Diaghilev Kerkordelijke vragen bij een samengaan ZATERDAG 7 AUGUSTUS 1976 orige weck schreef ik. naar aanleiding van een boek van Alfred Kossmann. over de vrienden die men al lezend krij gen kan, vrienden onder de schrij vers. ook al zijn die vaak al eeuwen dood. Je kunt nog een stap verder gaan en vriend schap gaan gevoelen voor, of althans een sterke relatie krij gen met, de creaturen die deze schrijvers uit hun verbeel ding geschapen hebben. Zo zit je dan met een volkomen fictieve figuur, iemand die nooit werkelijk bestaan heeft en die toch heel veel voor je gaat betekenen. Ik moet bekennen dat ik er zelf niet erg gevoelig voor ben Ik heb. zoals ik al schreef, zeer sterke banden met enkele schrij vers die ik nooit heb gekend of heb kunnen kennen zelfs, maar erzijngeen 'helden' of 'heldinnen' uit de literatuur die zo zeer voor me zijn gaan leven dat ik ze ervaar als levende persona ges, als mensen tot wie ik me zou willen richten. Toch kan die kwaal epidemisch uitbreken en dan krijg je zo iets aandoenlijks als een 'Sara Burgerhartstraat' (in Den Haag meen ik) of beeldjes van Eline Vere en zelfs Bartje Waarom niet ook nog een van meneer de Uil. ik bedoel dan de echte, of van Ollie Bommel, want tot creaturen van dit for maat zijn ze zo geleidelijk gekomen De markiezin de Merteuil is nu wel niet zó wereldberoemd dal ieder die de naam hoort haar direct thuis weet te brengen Dat komt mogelijk mede doordat haar naam niet op de titel van het boek waarin ze leeft vermeld staat Juliette. Manon Lescaut, Madame Bovary, om maar in Frankrijk te blijven, zijn alleen als boek reeds begrippen, titels. De naam van de markiezin de Merteuil kom je pas tegen als je een eindje aan het lezen beni. in 'Les Liaisons Dangereuses' (Gevaarlijke Verhoudingen) van Choderlos de Laclos. Zij is daarin de vrouwelijke hoofdfiguur, haar mannelijke tegenspeler is de Vicomte de Valmont "Les Liaisons Dangereuses' verscheen i n 1782 Het is een tamelijk omvangrijke roman in brieven die tot op de dag van vand aag wordt herdrukt. Laclos was 41 toen hij verscheen, hij leefde van 1741-1803. De markiezin de Mer teuil die, voor zover men weet niet naar een bestaand perso nage getekend is, maar enkel een creatie is van de schrijver Laclos, is een typische door de wol geverfde Franse aristo crate uit de tijd van de Verlichting. Niet ten onrechte verge lijkt Hella Haasse haar met haar eveneens fictieve tijdgenote Juliette uit de gelijknamige roman van De Sade Juliette is een caricatuur. een belichaamde idee. een werkhypothese waarmee jeje vermaken ofwaarjeje aan ergeren kunt. maar je zult haar geen seconde als levend mens au seneux nemen. De markiezin de Merteuil daarentegen is een vrouw die je je voor kunt stellen, tot wie je je richten kunt. in bewondering of me t afkeer. Hella Haasse heeft dat gedaan in een boek dat een merkwaardig experiment is geworden. 'Een gevaarlijke ver houding of Daal-en-Bergse brieven'. In de laatste brief van 'Les Liaisons Dangereuses'. nummer CLXXV. beschrijft Madame de Volanges aan Madame de Rosemondc hel uiteindelijke lot van de slechte markiezin Die is geruïneerd, ze heeft enkel nog schulden, iedereen heeft zich van haar afgewend Nu heeft ze ook nog de pokken opge lopen, haar gelaat is afschuwelijk verminkt en ze mist een oog. Ze pakt bij elkaar wat er nog aan diamanten, juwelen en tafelzilver over is en vlucht smadelijk met een postkoets, ongeveer 50 000 ponden schuld nalatend (dat was toen nog al wat). Dan staat er 'Ses gens disent aujourd'hui qu'aucun d eux n a voulu la suivre. On croit qu'elle a pris la route de la Hollande' (Haar bedienden beweren nu dat geen van hen haar heeft willen vergezellen Men vermoedt dat ze ln de richting van Holland vertrokken is). Zo verdwijnt de markie zin uit de literatuur, voor een paar eeuwen Laclos zegt niet dat ze werkelijk naar Holland is gegaan en verzekert nog minder dat ze daar ooit is aangekomen Ze is met schande beladen, door leder verwenst, door niemand betreurd als een getekende dievegge met de noorderzon vertrokken Vo, I oor Hell a Haasse is de markiezin gaan leven, méér dan een belichaamde idee geworden. Niet dat zij zich een verwante ziel voelt, verre van dat. Hella Haasse is 'de kwaadste niet zegt men en zegt ze zelf, en die markiezin was beslist een hardvochtige intrigante die in opperst egoisme mensen de dood in dreef en dan triomfeerde. Het gekke is dat ook Laclos de kwaadste niet was. trouwens het is algemeen bekend dat zelfs De Sade enkel maar een paar pekelzondes op zijn kerf stok heeft, te flauw haast om te vermelden Een vrouw van lichte zeden beweert dat hij haar heeft geslagen en een paar meisjes van lichte zeden beweren dat ze misselijk geworden zijn van wat snoepgoed dat hij hen gaf en waarin spaanse vliegen verwerkt waren. Dan heb je het gehad, de rest is literatuur. Zoals Madame de Merteuil. laten we dat geen ogenblik verge ten Hella Haasse vergeet het namelijk wel eens een enkele keer. ofbijna.inhaaral te ingewikkeld-vernuftige bedenksel Zij wandelde door Den Haag. in de buurt van Loosduinen in de Daal-en-Bergse laan. vertaalde dal en berg. kwam op Val mont, de grote liefde van de fictieve markiezin, combineerde waar vluchtte men vaak heen. als men in de achttiende eeuw naar Holland trok - en zie, de hele zaak begon te leven, kreeg reliëf. Hella Haasse laat Mme de Merteuil. aanvankelijk incognito als een gevluchte, nog welgestelde bourgeoise in Den Haag arriveren. Ze koopt idie diamanten etc vormden nog een aanzienlijk fortuin) het hypothetische huis Daal en Berg dat tot Valmont omgedoopt wordt en leidt daar een teruggetrok ken leven. Allicht; haar geschonden gezicht, haar dode oog worden bedekt door een venetiaans zijden masker, maar ver der is zij nog een begerenswaardige, geraffineerde vrouw die juist door dat altijd bedekte gelaat enorm intrigeert. Alleen: ze is uitgerangeerd, in alle opzichten en Hella Haasse heeft met de moed of het inleveringsvermogen gehad om te beden ken wat die naar onze begrippen nog jonge vrouw zoal had kunnen doen. Hella Haasse schrijft haar brieven, vanuit het heden. die. logisch, niet aan kunnen komen. Mogelijk was het boek lich ter. ironischer, aanvaardbaarder ook. geworden, wanneer ze die kunstgreep óók nog maar had toegepast. En zie. dan gaat ook de markiezin weer brieven schrijven. Zij bestaat tenslotte enkel bij gratie van bneven. die'welke Laclos haar een kleine twee eeuwen geleden ingeblazen heelt Maar aan wie moet de markiezin schrijven? Aan Belle van Zuylen? Aan Betje WolfP Ze overweegt hetgrondig.maarzieter van af. Ze richt zich tot een vrouw van latere generaties, zeg maar tot Hella Haasse Maar ook die brieven blijven in de lucht hangen, al heeft Hella Haasse er wel weet van. zij gaat op de opmerkingen van de markiezin in. bindt ze U's een stnjd met haar aan. En zo ge beurt er iets geks; HeUa Haasse is in feite bezig een soort lezing te houden over de positie van de vrouw en de emanci patie door alle eeuwen, maar dat op twee plans, gezien door de ogen van een verlichte achttiende eeuwse vrouw en gezien door de ogen van een vrouw van nu. Ze maakte het op deze manier wel wat al te ingewikkeld en ze vergist zich dan ook wel eens. zo kan bij voorbeeld de markiezin onmogelijk weten HELLA HAASE dat Jeanne d'Arc in deze eeuw heilig is verklaard (pp. 76 en 101Maar het is wel een intrigerende, haast dolle opzet voor een vertoog over de vrouwenemancipatie en over vrouwen in de literatuur, met woord en wederwoord Zoals altijd schrijft Hella Haasse wat wijdlopig en onhelder, er kan haar een passage uit de pen vloeien als 'Goede' vrouwen uit de historie zijn naamloos, met andere woorden, die komen niet in de kronieken voor. tenzij zij heilig verklaard zijn. zoals Elisabeth van Thüringen. of moeders van heilige of beroemde mannen zijn geioeest. zoals Monica die SI. Augustinus baarde, of Helena die Constanlijn de Grote voortbracht len naar men zegt de vindplaats van hel Kruis ontd ektei of zij wa ren de gezellinnen van helden en koningen en het beste wat men van hen kan zeggen is dal zij. evenals de Lacedaemoniêrs in de bekende versregels over de slag bij Marathon, de wetten gehoorzaamd hebben De vindplaats van het Kruis ontdekken' En dat wordt de markiezin de Merteuil in de pen gegeven' Het aardigst in het hele boek vind ik de passage waarin de markiezin meneer Nissen confuus maakt (die bladzij heeft werkelijk achttiende-eeuwse charme) en de manier waarop ook Hella Haasse weer de markiezin, en nu wel echt voorgoed denk ik. in het niet laat verdwijnen Ik verraad niet hoe. u moet het zelf maar lezen, het heeft waarachtig nog iets met Betje en Aagje te maken van en voor de draaitafel van en voor de draaitafel van en voorde draaitafel Öerge Diaghilev - in de eerste de cennia van deze eeuw directeur van het 'Ballets Russes' - heeft niet al leen het ballet nieuwe impulsen ge geven. maar indirect ook mede het gezicht bepaald van de muziek in de eerste periode van de twintigste eeuw. Een aantal recent uitgekomen platen met - hoofdzakelijk - ballet- muzieken uit die tijd onderstreept die betekenis van Diaghilev voor de ontwikkeling van de muziek nog eens. Hij was vrijwel altijd op zoek naar nieuwe muziek en zijn contacten met een reeks van componisten heeft mede de impuls gegeven tot een aan tal werken, die nu nog tot de belang wekkendste composities uit de jaren 1910-1920 worden gerekend. Partitu ren, die tot de 'barbaarste' en de kleurrijkste van deze eeuw behoren Strawinsky's 'Le Sacre du Pnn- temps' is het indrukwekkendste voorbeeld, maar de Vuurvogelen Pe- troeska ontstonden ook in opdracht van Diaghilev En wat te denken van bijvoorbeeld Ravels 'Daphe en Cloë en De Falla's Driekantensteek. 'El Sombrero de Tres Pricos9 Diaghilev zag ook het talentin Prokofiev en be stelde bij hem een balletmuziek op een Russisch sprookje of een histo risch onderwerp Het werd een thema uit de Skytlsche mythologie - maar hoewel Diaghilev noch met de mu ziek noch met de handeling tevreden was, voegde Prokofiev de muziek samen tot een 'Scytische suite', een van zijn sterke werken. Vier recent verschenen platen bevat ten drie voorbeelden van het 'barba risme'. ruige, elementair klinkende muziek. „Le Scare" uit 1913. Proko fiev's 'Scytische suite' 11915) en Bela Bartoks suite uit 'De wonderbaar lijke mandanjn 1919). Ze hebben be halve hun dissonerende, barbaarse inslag ook gemeen, dat de premières uitliepen op opwinding en schan daal, 'Le Sacre' voorop. Tot de 'mil dere', maar nauwelijks minder kleur rijke muzikale uitingen uit de jaren 1910-1920 kan men Prokoviev's suite uit de opera 'De liefde tot de drie sinaasappelen' en de 'Driekanten steek' van Manuel de Falla rekenen, in belde gevallen vrolijke, spontane muziek. Straw insky Van de vierhier gesignaleerde platen bevatten er twee 'Le Sacre du Prin- temps' voor DGG legden Claudio 'Abbado en 't Londen Symphony or chestra het werk vast, op Decca te kenden Lorin Maazel en de Wiener Philharmoniker voor een nieuwe uit voering. Samen zorgen ze ervoor, dat 'Le Sacre'op de plaat zéér in de lift zit en langzamerhand in populariteit in aantal opnames Beethovens symfo nieën begint te benaderen Hoewel de aanpak in beide recente versies niet wezenlijk verschilt, zijn een aan tal duidelijke accentverschillen on miskenbaar. Belangrijkste daarbij de lezing van Abbado lijkt ons de meest 'balletmatlge', die op dit mo ment voorhanden is. 'licht en dan sant' klinkt bij een werk met de 'don- derroepen' als in de Sacre wat irreeel maar toch geeft het de sfeer van het musiceren aan. Tevens zegt het iets over de opname, die uitmunt door helderheid en tegelijk een zekere af standelijkheid - het is alsof het Lon- dense orkest op een wolk musiceert De Decca-opname is veel directer, veel zwaarder van klankbeeld, de uitvoering wordt mede gekenmerkt door een aan tal vrijheden die Maazel zich ritmisch en in de rubatie veroor looft het lijkt ons dat Strawinskv in deze opvatting wat minder voor zich zelf spreekt dan bij Abbado. Prokojiev-Bartök Op Philips staan - in de Universo- serie - heruitgaven van de beide sui tes van Prokofiev. De liefde tot de drie sinaasappelen en de Scytische suite plus Bartoks suite uit de won derbaarlijke Mandarijn. Uitvoeren den zijn Antal Dorati. het Londen Symphony Orchestra en het BBC Symphony Orchestra (Bartok). Met name de beide barbaarse werken krijgen een overrompelende aanpak, die het profiel van de werken alle recht doet De 'Sinaasappel-suite' kan lichter, met meer speelsheid worden aangepakt, maar de schijf blijft een waardevolle, ook al omdat de uit 1958 daterende opnamen nog goed meekunnen. De Falla Het is niet gemakkelijk om aan een buitenlander uit te leggen w at het onder scheid is tussendieprotestantsekerken die wijinonsland hebben. Natuurlijkzijn erwelenkeiediezijdirectkunnenthuisbrengen.zoalsLuthersen.Doopsgezinden en Baptisten, terwijl zij ook met bepaalde sectarischc bewegingen geen moeite zullen hebben. Ook deze zijn er in hun eigen land. zij het dan ook dat zij bepaalde afwijkingen vertonen die mede veroorzaaktzijndoorhetpersoonlijkstempeldat oorspronkelijke leiders daarop hebben gedrukt of door de andere omstandighe den w aarin zij zijn ontstaan. Voor de fraaiste uitvoering van de hier gesignaleerde werken zorgen naar ons gevoel Pierre Boulez en het New-York Philharmonic Orchestra in de muziek bij het pantomime ballet van De Falla een zeer sfeervol le. tegelijk analytische lezing, waann het ritme en de kleur van de parti tuur geweldig overkomen. Als toegift op deze schijf het korte klavecimbel- concert van De Falla. met Igor Kip nis als solist Zeer aanbevolen, ook vanwege de opnamekwaliteit (Stravinsky Le Sacre du Printemps Lo nen Symphonv Orchestra en Claudio Ab bado. DGG 2530 635. stereo; Wiener Phil harmoniker en Lonn Maazel, Decca SXL 6735, stereo Prokofiev De liefde tot de drie sinaasappelen opus 33b. Skytlsche suite, Barlok suite de Wonderbaarlijke Mandarijn opus 19. London Symphony en BBC-Symphony Orchestra. Antal Dorau Philips unlverso 6582 OU. Stereo De Fal la El Sombrero de Tres Picos en klave cimbelconcert New York Philharmonic. Pierre Boulez CBS 16500 stereo. Bronnen Uit alles u ut wij kul! uurmensen aan papier en drukinkt verslinden.blijft wei eensuat achter dat echte voedingswaarde bezit Zo.gaat voor altijd in mijn geheugen gegrift een zin ui! het boek van Charles de Coster over Tijl Uilenspiegel Als de vroedvrouw geconstateerd heefl. dat dit kind met de helm geboren is. maar ook de zwarte slip van de duivel op het roze schoudertje draagtstaal er "En de moeder bood de jong geborene de schone bronnen der Aan deze zin denk ik spontaan wanneer de moeder van Jezus van Nazareth mij voorde geest komt. zoals thans, nu mij enkele regels gevraagd worden voor vijftien augustus Gods grootste, wonderlijke daad u geweest, dat Hij zichzelf :r. de persooi: ran Jezus tot die schone bronnen der natuur heeft gewend Het is niet oneerbiedig bedoeld, maar vnc. met een beetje fantasie Jezus handel en wandel ovemeegd zal ontdekken, dal hij wel enkele trekjes gemeen heeft met de legendarische man tut Vlaanderen Ook du kind werd met de helm geboren, het zou st njd moeten leveren met de duivel en het heeft alle grenzen doorbro ken om het land der vrijheid open tc gooien. Een vrouw heefl eens die bronnen der natuur zalig geprezen. De Zoon. het Rijk der Vrijheid verkondigend, heefl die lofprijzing niet weggewuifd, maar haar een diepere dimensie gege ven. de hronnen van het geloof luisteren en doen. Wij. die in een dramatische worsteling gewikkeld zijn om de bronnen dei natuur zuiver en schoon te houden: wij. die bronnen van het geloof zien leeglopen en verstoffen, wij. krakelende rakkers van deze aarde, die natuur en geloof steeds legen elkaar moeten uitspelen zouden wij niet mogen en moeten opzxen naar haar in wie uiteindelijk de bronnen der natuur" en de bronnen van het geloof een glorieuze eenheid werden? Maa' dan zijn we voorbij aan dogma, logica en strijdgewoel Jan Mikkers Reetor ziekenhuis Sluiskil De moeilijkheden beginnen eerst recht le komen wanneer het gaat om het gereformeerd protestantisme in ons land Welk een rijke verscheiden heid hebben wij dan niet' Gerefor meerden. Chr Gereformeerden. Vrij gemaakte Gerefonneerden. Hervorm den. Geref. en Oud-Geref. Gemeenten. Remonstranten, die ook behoren bij het gereformeerd protestantisme. En nu zwijgen we nog maar van een hele boel vrije gemeenten die er soms als eenlingen in allerlei delen van ons landje le vinden zijn en die ook beho ren bij het gereformeerd protestan tisme. Maar ook zonder dat we in al deze details duiken en aan een buiten lander willen uitleggen wat nu het verschil is tussen Hervormden. Gere formeerden. Chr.Gereformeerden en Vrijgemaakte Gereformeerden, om bij deze hoofdgroepen te blijven, is het een zaak om wanhopig onder te wor den. Een vreemdeling in ons Jerusa lem raakt maar al te spoedig de draad kwijt Ook met een boekje in de hand van dr C.N Impeta. "Kaart van kerke lijk Nederland" lukt het nog niet hem zoveel notie bij te brengen dat hij het helemaal begrijpt. We kunnen een stuk geschiedenis gaan vertellen, maar ook dit helpt ons tenslotte niet uit de moeilijkheden om uit te leggen waarin nu precies de huidige verschil len bestaan Wanneer wij het in ons land hebben over Hervormden en Gereformeerden (synodaal)zitten weal vrij spoedigvast. Voorons. die van onze jeugd afaan niet anders hebben gekend dan dat er deze twee kerken naast elkaar beston den en die een vage notie hebben (vaag blijft het meestal) van wal nu het wer kelijke onderscheid is, mag het dan enigszins duidelijk zijn. maar dan blijft nog de moeilijkheid dit aan een bui tenlander te vertellen, zodat hij het begrijpt. Het begint al met die twee namen Voor hervormd en gereformeerd heb ben ze in Frankrijk. Duitsland en En geland slechts één woord, reformé. re- formiert. reformed Voor hen valt het onderscheid dat bij ons in die twee namen ligt. volkomen weg.Toch zal men zich in ons land in deze beide ker ken terdege rekenschap moeten ge ven, niet alleen van de overeenkomst, maar ook van de verschillen die er be staan. Wanneer de synoden van deze beide kerken midden september ge- zamelijk vergaderen, zal men het voornamelijk hebben over twee kern punten waann de verschillen naar vo ren komen, namelijk het belijden van de kerk en kerkordelijke zaken. Voor vandaag willen we ons met deze laat ste bezig houden. Van de N.H.Kerk spreken wij in het enkelvoud en daarmee bedoelen we alle gemeenten die tot deze kerkfor- matie behoren. Wanneer wij hetgeheel bedoelen spreken we van de Gerefor meerde Kerken in Nederland, in het meervoud dus. Toen de kerken die wa ren voortgekomen uit de Afscheiding en Doleantie zich in 1892 verenigden, kozen zij alsnaam: De Geref. Kerken in Nederland. Iedere plaatselijke ge meente beschouwde men als een zelf standige kerk en zo ver ging men dat men toen nog aanvaardde kerken A. en B. die in dezelfde plaats naast el kaar konden bestaan. D„ iéts doet bij bijzondere gelegenheden in enkele gemeenschappelijke kerk diensten. waarbij dan een enkele ge- zamelijke kerkeraadsvergadering be hoort. Maar ook zijn er plaatsen en wijkgemeenten waar men reeds 'in 'n federatief verband hecht verenigd is en waar eigenlijk nauwelijks iets te bedenken is wat men niet samen doet" Tussen deze t.wee in zijn er alle mogelijke variaties waarin men het samen op weg" tot uitdrukking poogt te brengen en waarbij men de ge meente (kerk) direct wil betrekken. Beide kerken hebben hiertoe bepaalde richtlijnen of kerkordelijke bepalin gen opgesteld waardoor dit alles enisgszins kerkordelijk gesanctio neerd wordt. Een van de laatste be richten van dit kerkelijk front meldde dat voor Almere een hervormde predi kant is beroepen die voor beide kerken gezamelijk de start zal zijn voor het gezamelijk op te zetten kerkewerk in de nieuwe polder. Dat de samenwer king niet overal vlot verloopt, wisten we natuurlijk reeds. Het rapport zegt daarvan: "Bijzonder pijnlijk is het wanneer men plaatselijk als Her vormde Gemeente en Gereformeerde Kerk geen enkele mogelijkheid ziet tot samenwerking". De "geestelijke lig ging" kan te veel verschilllen. Ge dwongen kan hier niets en synodale regelingen zouden allerminst helpen. Samenwerking en samengaan moet kunnen voortkomen uit een bepaalde geloofcverbondenheid en daarbij zal men heel de gemeente (kerk) zoveel mogelijk moeten betrekken. "it enkelvoud en meervoud bij de aanduiding van het geheel, was niet van bijkomstige aard en het speelt een niet onbelangnj ke rol wanneer men nu denkt aan een mogelijk samengaan van deze beide kerkgenootschappen. Daarmee hangt samen hun kerkorde lijke structuur en de wisselwerking die er is tussen de plaatselijke gemeente ikerk) en het landelijk verband. Beide kerkformaties zijn presbyieriaal- synodaal. maar bij de N H.Kerk valt dan toch altijd meer nadruk op het sy nodale karakter, terwijl bij de Geref. Kerken het presbyteriale (de ouder lingen die de plaatselijke kerk verte genwoordigen) meer naar voren springt Toenin 1944,45 menige plaat selijke geref. kerk uiteen viel en er na dien processen kwamen over het bezit van gebouwen tn archieven, werden deze door de rechter toegewezen aan de groep waar de ouderlingen zaten, ook al was de meerderheid van de kerkledennietmethenmeegegaan. De ze rechterlijke beslissing viel op grond van het gereformeerde kerkrecht- In de praktijk echter zien we dat men in de Geref Kerken (tot voor kort- ten minste) grote betekenis hechtte aan wat op landelijk niveau werd beslist, terwijl ditzelfde nu niet bepaald van de hervormde gemeenten kan worden ge zegd. Daar neemt men in de praktijk een veel grotere vrijheid tegenover be slissingen van de synode Voor de komende gezamelijke syno dale vergadering heeft de commissie die zich hiermee moest bezig houden (officiéél heten ze deputaten) een rap port samengesteld dat zich vooral richt op de samenwerking of het sa mengaan op het plaatselijke vlak. Het is langzamerhand een vrij lange lijst geworden van gemeenten waar men een vorm van samenwerking heeft ge vonden. zij het danook dat we daarbij krijgen "een beeld van grote variatie in de vormen van die samenwerking Het kan zijn dat men aarzelend samen De Hervormde en Geref. Kerken heb ben ieder een kerkorde. Daarin zijn vele overeenkomsten, maar er zijn ook verschillen te constateren die samen hangen met de reeds genoemde struc tuur van beide kerken. Staan deze ver schillen de samenwerking en uiteinde lijk het samengaan van beide kerken in de weg? Het zal in de toekomst no- digzijn. wil men "samen op weg" gaan. een andere kerkorde op te stellen, waarbij heel de bestuurlijke indeling aan de orde komt. De werkgroep voor kerkordelijke aangelegenheden heeft reeds een kerkorde-model opgesteld. We vermoeden echter dat deze op de gezamelijk synodale vergadering slechts zijdelings aan dc orde zal ko men. Meer zal er gesproken worden, lijkt ons. over de verschillen die er nu zijn. De werkgroep heeft daarvan een uitvoerige studie gemaakt. Dat was ook de opdracht die in januari 1974 door de synoden van beide kerken aan die werkgroep is gegeven. Daarbij moest ook aan de orde komen het vraagstuk van de geboorteleden. Waar liggen in de praktijk de verschillen die er zijn in het leven van beide kerken? Zijn deze verschillen van bijkomstig aard of zijn ze principieel? Dat men hier een stuk kerkgeschiedenis van de vonge eeuw niet kon ontlopen is van zelfsprekend. Beide kerkorden hangen samen, wat vorm en inhoud betreft, met de historische situatie waarin ze zijn ontstaan. Maar beide kerkorden en met het bestuurlijke karakter die het Algemeen Reglement van 1816 en 1854 aan de kerk gaven" Ned Herv. Kerk kent haar kerk voogden die staan voor de "vermo gensrechtelijke aangelegenheden" van de gemeente. De Geref Kerken hebben een commissie van beheer, waarvan de leden door de kerkeraad worden aangewezen, waarheen men in de Hervormde Kerk tendeert. Een van de grondige principiële verschillen gaat over de vraag wie tot de kerk be horen De Hervormde Kerk kent ge boorteleden. "zij die uit hervormde ouders zijn geboren" De Geref Ker ken kennen deze niet Op de gezame lijke synodale vergadering in 1963 kwamen de geboorteleden ook reeds ter sprake en daar bleek hoe princi- piëel verschillend liier de gedachten uiteen gaan. Gezegd moet echter wor den dat er toen bij enkele geref syno deleden begrip was voor het artikel van de hervormde kerkorde waarin deze geboorteleden voorkomen, ter wijl er hervormde synodeleden waren die op dit punt niet achter hun eigen kerkorde bleken te staan. Wie behoren er nog wel en wie niet meer tot de ge meente (kerk)? Het is een teer punt De grenzen van de "kerkgemeente" (een woord dat de werkgroep zou wil len invoeren om het onderscheid met de burgerlijke gemeente te markeren) zijn in de hervormde kerk vastgelegd. Ze berusten doorgaans op de grenzen van de middeleeuwse parochies. De Geref Kerken kennen deze grenzen niet hoewel er wel bepaalde regelin gen zullen zijn. maar hier ligt alles wat soepeler. De vraag is of deze grenzen moeten blijven. We hebben uit het genoemde rapport van de werkgroep voor kerkordelijke aangelegenheden enkele zaken opge pikt. Ze lijken misschien van bijkom stige aard. Toch gaat hier achter voor een deel schuil het verschil dat merk baar is tot in de synoden toe. zonder dat men nu bepaald kan zeggen waarin het gelegen ia De geschiedenis van beide kerken kan ons meer duide lijk maken van de verschillen in dit geestelijk klimaat.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1976 | | pagina 17