BRANDWONDENSTICHTING BEGINT
DIT NAJAAR MET 'HUIDBANK'
Vis over 10 j aar
zo
duur als 'n biefstuk
TERREURGOLF
LOSGEBROKEN
OP CORSICA
PZC/o
Grote hoeveelheid huiddonors nodig
VISKWEKER F. HUISMAN:
HET ERECHTHEION
V-
DONDERDAG 29 JULI 1976
P(Door Rudolf Bakken
ARIJS - Op het eiland Corsica is een nieuwe golf van terrorisme losgebro
ken. Men neemt men aan dat het er vooral de volgende maand explosief zal
toegaan De bomaanslagen zijn het werk van het .Front voor de nationale
bevrijding van Corsica" (FLNC) Het direct effect van de offensieven van de
FLNC is echter dat er deze zomer maar 40 procent van het aantal toeristen op
het eiland is. dat men er het vorig jaar telde En dat is voor de economie van
het eiland desastreus
Afgelopen weekeinde ging er een bom af voor de deur van de brigade-generaal
AndMazarguil, de nieuwe commandant van de divisie die op Corsica gele
gerd is. Mazarguil was nog maar pas op het eiland aangekomen. Ook deze
bom was het werk van de FLNC. die de generaal op niet mis te verstane
manier heeft laten weten, dat men hem het vuur na aan de schenen zal leggen
Het is dezelfde extreme organisatie die in mei achttien ontploffingen voor
haar rekening nam. In de nacht van de 17e op de 18e deze maand hervatte de
beweging haar offensief. De eilanders noemen de FLNC een ..clandestiene'
beweging, in tegenstelling tot de groepering van de gebroeders Max en Ed-
mond Simeoni, waarvan Max nu drie jaar in de gevangenis zit wegens zijn
aandeel in de confrontatie in Aleria. die aan een aantal politiemannen hel
leven kostte
Toch neemt de FLNC zo'n omvang aan. dat er weinig „clandestiens" meer aan
is. De beweging beschikt, naar men aanneemt, onder meer over Amerikaanse
raketwerpers van het type M 79, die in de oorlog in Vietnam werden gebruikt
en over een afstand van drie kilometer een tank tot puin kunnen schieten.
De FLNC strijdt voor de erkenning door de Franse staat van het recht van
de Corsicanen op zelfbeschikking. De beweging is typisch een verschijnsel
dat zich gaat voordoen wanneer een regering te lang wacht met concessies te
doen aan een op zichzelf reêl streven. Aanvankelijk ging het erom de Fransen
op het vasteland er op te wijzen dat de Corsicaan op alle denkbare manieren
werd vergeten en achtergesteld Maar in Parijs hoorde men de noodklok niet
luiden en nog steeds is dat nauwelijks het geval De beweging neemtdaardoor
een radicaler karakter aan. en ze wordt bovendien met steeds meer kracht
geinfiltreerd door elementen die het er alleen om te doen is in troebel water te
vissen.
De beweging van de gebroeders Simeoni begint in dit licht langzamerhand
de vormen aan te nemen van een club van eerzame schaapherders. Toch was
het vong jaar juli Edmond die vanuit de langzamerhand beroemd geworden
wijnkelders in Aleria de eerste serieuze confrontatie met het Franse gezag
uitlokte.
De vrij rondlopende broerMax verkeert in een afschuwelijk dilemma Als zijn
beweging niet gauw iets heldhaftigs onderneemt, verliest ze haar geloofwaar
digheid onder de steeds groeiende groep van extremere „vrijheidsstrijders".
Als de simeonisten aan de andere kant zich door deze heethoofden laten
meesleuren, verliest de beweging haar doel, dat gericht is op een slechts
gematigde vorm van autonomie
^)e rol van de simeonisten wordt er niet gemakkelijker op omdat de rege
ring in Parijs op geen enkele manier laat blijken dat ze in de Corsicaanse
problemen geïnteresseerd zijn. Terwijl de ene kleine extremistische groep
over de andere buitelt om vooraan in de rij van het „verzet" te komen staan,
heeft men zich de vraag gesteld hoe de Franse communisten tegenover de
ontwikkeling op Corsica staan.
Hier kon makkelijk antwoord op gevonden worden, want communistenleider
Marchais brengt zijn vakantie op Corsica door. waar men hem - onbevreesd
voor de aanslagen van de FLNC - met zijn kinderen op rustbedden op de
golven van de Middellandse Zee kan zien drijven. Marchais verklaarde: „Er is
geen oplossing voor het Corsicaanse probleem buiten nationaal verband". En
de mannen die de bom voor de deur van de brigade-generaal Mazarguil
hadden gelegd deed hij af met een: „Dat zijn maar een handjevol fantasten"
Maar naast de aanplakbiljetten waarop Marchais op de Corsicaanse muren te
zien is - als aankondiging voor zijn toespraak over de vraag of men „tegelijk
communist en regionalist" kan zijn - ziet men in het steen gekrast de woor
den: „De geweren zullen spoedig spreken"
De toeristen gaan dit jaar dan ook maar naar het Italiaanse Sardinil waar de
lire laag staat en geen ontploffingen worden gehoord. Op deze manier drijft
Corsica steeds verder af naar een toestand, waarin het geknal inderdaad
niet meer van de lucht zal zijn.
opinie en
achtergrond
LELYSTAD - Vis is door de eeuwen heen altijd een van de belangrijkste voedseioronnen geweeat
voor de mens. Het was goedkoop, makkelijk te krijgen en nog lekker ook. Dit beeld is de laatste
jaren echter aan het veranderen. De zeen leveren steeds minder vis op, met als gevolg dat enkele
landen zijn overgegaan tot een 200-mijlszone en verdeling van de visvangst aan de orde is. Om
toch nog steeds diezelfde hoeveelheid vis te kunnen vangen, perfectioneert men de opsporingsap-
paratuur op vissersschepen meer en meer. De motoren worden almaar sterker en groter, evenals
de schepen. De vis moet dus steeds duurder betaald worden.
De hele visserij is een belangrijk eco
nomisch vraagstuk. Als oplossing voor
de visserij-misere wordt steeds vaker
de kweek van vissen „op land" ge
noemd Hier zijn echter speciale des
kundigen voor nodig, en die waren er -
op een enkeling na - eigenlijk niet in
Nederland. Ert van die enkelingen is
dr E. A. Huisman. Hij is directeur van
een van Europa's grootste viskweke-
rijen. die gevestigd is in Lelystad.
„Ik zou nog niet willen zeggen dat de
zeeèn leeggevist raken, maar door die
steeds modernere vangstmethoden
vangt men steeds jongere vissen die
eigenlijk voor de voortplanting had
den moeten zorgen. Er wordt elk jaar
meer geld uitgegeven om de vis te
vangen, waardoor het niet uitgesloten
is dat een vis over tien jaar net zo duur
is als een biefstuk. Om die prijzen te
gaan drukken, moeten we naar een
grootscheepse viskweek gaan uitr
Dr. Huisman werd vorig jaar hoogle
raar in de visteelt en visserij aan de
Landbouwhogeschool te Wageningen.
Een nieuwe leerstoel, waar in de loop
der jaren steeds meer behoefte aan
ontstond. „Al in 1968 is men er voor het
eerst aan gaan denken om specialisten
voor de viskweek te gaan opleiden,
omdat deze tak van teelt toen al inte
ressant begon te worden. Twee jaar la
ter was ook de toenmalige minister
van landbouw, Lardinois, ervan over
tuigd dat iets in die richting moest ge
beuren en gaf hij zijn fiat aan de zaak.
Vier jaar later waren alle voorberei
dingen klaar.
Op 20 januari van dit jaar gaf ik mijn
eerste college in de algemene visserij-
kunde. Ze hebben mij gekozen voor
deze leerstoel, omdat ik al sinds 1968
bezig ben met de viskweek bij de O VB
(Organisatie ter Verbetering van de
Binnenvisserij), en ik in 1974 aan de
Landbouwhogeschool promoveerde
op het proefschrift „Optimalisering
van de groei van de ka;per".
„In Lelystad zijn we bezig met het
kweken van zoetwatervissen zoals
snoek, karper, snoekbaars, brasem en
nog meer populaire vissen voor de
sportvisserij Deze vissen zijn uitslui
tend bedoeld om te worden uitgezet.
Om te zien hoe de kweekvissen zijn,
nodigen we om de zoveel tijd een aan
tal goede sportvissers uit om de vissen
te testen op onder meer hun vechtlust.
Zelf onderzoeken wij gewoon wat de
beste kweekmethoden zijn. Hoe warm
het water moet zijn, wat voor voedsel
het best is en nog enkele zaken die be
langrijk zijn voor onze onderzoekin
gen".
Beginstadium
Het vak visteelt en visserijkunde is
nog in het beginstadium op de Land
bouwhogeschool. „We hebben na
tuurlijk nog geen volledig jaar kun
nen draaien. Met ingang van het
tweede semester is mijn vak geïntro
duceerd. Dat heeft geresulteerd in 25
studenten die voor hun kandidaats
zitten, plus nog eens 12 die zich echt
willen gaan specialiseren in mijn vak.
Die 25 anderen hebben de visteelt en
visserij slechts als een bijvak geno
men, omdat het goed in hun keuze
pakket paste. Het is de bedoeling om
het komende studiejaar in het eerste
semester twee uur per week algemene
visserijkunde te geven, waar dan in
het tweede een uur over visteelt en
visziekten bijkomt. Die algemene vis
serijkunde houdt voornamelijk in dat
de studenten leren wat een vis nu ei
genlijk is, wat voor soorten er zijn,
wat voor specifieks ze hebben, enz.".
„Met de praktijklessen komt onder
meer het ontleden van het dier aan de
orde. Later kan men zich dan even
tueel gaan specialiseren Men kan bij
voorbeeld de kweekmethoden gaan
bestuderen: welk voedsel het beste is
voor die bepaalde vis en hoe warm of
koud het water moet zijn. Hierbij hoort
ook het technologische gedeelte, zoals
het viskweken in bekkens en wat de
beste manier is om die aan te leggen".
Dr. Huisman heeft enkele weken gele
den een reis gemaakt naar Azi" Hij
deed ondermeer Japan aan, waar de
hoogleraar een conferentie over visse
rij bijwoonde. „In die landen zijn ze
eigenlijk veel verder dan wij. Hun pro-
duktie ligt een enorm stuk hoger. Op
technologisch gebied denk ik dat wij
voor liggen. Dat komt omdat het hier
in Europa nog niet aan de orde is om
veel kweekvis te produceren. Voorlo
pig kunnen we nog genoeg uit de zee
halen, maar daar komt. zoals ik al eer
der zei. in de loop der jaren wel enige
verandering in. Uit de zee wordt zo'n 70
miljoen ton vis per jaar gehaald. Op
het ogenblik komt er uit de kwekerijen
per jaar zes miljoen ton. Je moet het
dan ook zien als een zeer welkome
aanvulling. Vooral voor landen die
niet aan zee liggen of een te kleine vis
sersvloot hebben, is de viskweek een
ideale oplossing om niet meer zo af
hankelijk te zijn van buitenlandse
„Daarom experirqen teren met name
Oostbloklanden en Aziatische landen
zo intensief met het kweken van vis. In
Azië heeft het ook veel meer toekomst.
Dé lekkerste vissoorten komen uit
warm water, en dat is er in Azië volop.
In deze landen wil men echt zo snel
mogelijk naar een massaproduktie
toe. Mijn studenten richten zich dien
tengevolge vrijwel allemaal op de tro
pische gebieden. De meesten zullen na
het beindigen van hun studie ook naar
deze landen vertrekken om de mensen
daar verder te helpen met het opbou
wen van kwekerijen en hun nieuwe
technieken te leren", zegt Huisman.
Grote bedrijven
Enkele zeer grote bedrijven zijn op
het moment druk in de weer om uit te
vinden of het mogelijk is de zeen weer
wat bij te vullen met jonge vis, die in
kwekerijen is geboren en opgegroeid.
„Met name multinatioals als Shell
zijn hier zeer intensief mee bezig. Dit
bedrijf heeft in Schotland een grote
kwekerij, waar vissen als haring en
schol worden geteeld".
„Maar al zullen we nooit zoveel vis
kunnen kweken als er gevangen
wordt, toch geloof ik dat dc visteelt
over een jaar of tien, twintig een grote
vlucht zal nemen. De geschiedenis zal
zich wederom herhalen. In de oertijd
jaagden onze vooruiders op varkens,
geiten en dergelijke. Later kwamen ze
er achter dat het veel makkelijker was
om van die jachtobjecten huisdieren
temaken. Ik denk dat met de vis onge
veer hetzelfde zal gebeuren, al zal het
niet zo radicaal zijn".
i Door Nico Scheepmaker)
Ik lees dat het 2500jaar oude Erech-
thelon. het tempeltje op de Acropolis
in Athene waarvan het dak door zes
caryatidcn oftewel vrouwspersonen
wordt gedragen, vanwege de lucht
vervuiling van de plaats des onlieils
naar een museum zal worden over
gebracht. waar het van een transpa
rante plastic laag zal worden voor
zien en air-conditioning ervoor zal
zorgen dat het voor het nageslacht
behouden zal blijven.
Welke gedachten gaan door me
heen als ik zoiets lees? Ik heb ze voor
u geordend:
1 Mooi zo. Ik heb het een jaar oj
zeven geleden nog zien staan op de
plek waar het altijd gestaaan heeft,
waar het dus thuishoorde, en dat kan
niemand mij meer afpakken. Het
aantll mensen dat het daar nog heeft
zien staan slinkt bovendien per dag.
dus mijn herinnering wordt steeds
exclusiever
2 Moet ik nu niet met mijn dochter
van 1 jaar en hvee maanden een
weekend-vliegtocht naar Athene
maken om haar op het laatste nip
per's, voor het te laat is. het Erech-
theion nog op zijn oude plaats te la
ten zien? Goed. ze zal het niet ten
volle beseffen, maar we kunnen foto's
maken waarop ze aan de voet van
zo'n caryatide rondkruipt en dan zal
ze toch altijd kunnen zeggen dat ze
het tempeltje nog op zijn oorspronke
lijke plaats heeft zien staan. Mag je
een kind, uit gemakzucht of om zuin
igheidsredenen, een dergelijke erva
ring onthouden?
*3. Ze zullen er toch hopelijk wel voor
zorgen dat de air-conditioning in het
museum gelijk is aan de air
conditioning zoals die 2500 jaar ge
leden op de Acropolis bestond?
4. Zo'n plastic laagje kan dunkt me
geen kwaad. Zolang het er maar niet
gaat uizien als een bejaarde Duitse
toeriste in de regen, gehuld in zo'n
doorzichtige plastic regenjas. De
Nachtwacht is tenslotte ook opnieuw
gevernist, en laten we onze auto niet
ook tectyleren tegen de weersinvloe
den? De Amerikanen hebben hun
oorlogsvloot op dezelfde manier op
geslagen, voor betere tijden, dus ik
denk dat het Erechtheion er na de
behandeling uitziet als de verpakte
dij van een kalkoen in het vriesvak
van de supermarkt.
5. Er wordt nu een marmeren kopie
van het Erechtheion op de openge-
komen plaats neergezet. Ik kan het
hier niet naslaan, maar als ik me niet
vergis was een van die doktorsende
vrouwen al een kopie, omdat een
kwalijke Engelsman het origineel
heel vroeger heeft overgebracht
naar het British Museum, - dat def
tige Gebouw voor Gevonden Voor-
iverpcn. Het Griekse ministerie voor
Cultuurwil nu ook de bussen met hun
stinkbenzine uit de buurt van de
Acropolis weren, en eisen gaan stel
len aan de kwaliteit van de stookolie
die in de omringende huizen gebruikt
wordt. Maar zou hij daar niet liever
300 Jaar mee wachten, totdat de
marmeren kopie diezelfde door
groefdheid van eeuwen wachthou
den heeft verkregen die het origineel
vertoont
6. Wat is er tegen op een kopie? Die
eneburgervan Calaisdieopdestoep
van het Stedelijk Museum m Am
sterdam staat, is tenslotte ook een
kopie die zich heeft losgemaakt uit de
oorspronkelijke beeldengroep van
Rodm. In het Griekse paviljoen in
..Terre des Hommes", de Acropolis
van de Expo 67 in Montreal die al
duidelijke tekenen van verval ver
toont, worden ook kopten van oe-
roemde Griekse beelden tentoonges
teld, en die lijken sprekend, zolang je
ze niet pal naast het origineel zet.
Men zal er dan ook verstandig aan
doen het museum op geruime af
stand van de Acropilis neer te zetten,
zodat zelfs de snelste heen- en weer-
hollers geen gedetailleerde vergelij
king ten nadele van de kopie kunnen
maken.
7. Als ze nu toch een kopie van het
Erechtheion gaan maken, laten ze
dan meteen een kopie van het origi
neel maken, en geen exacte kopie
van het door de eeuwen aangetaste
monument, dat trouwens (die ene ca
ryatide) al ten dele een kopie is. Een
kopie van een kopie, is dat niet een
cacaobuseffect? Een gloednieuw
Erechtheion, van kersvers wit blin
kend marmer dat in de zon pijn aan
je ogen doet, rondom gaaf en onbe
schadigd en onaangetast door de
luchtverontreiniging. - dat zou pas
een moedige restauratie zijn. Het
Erechtheion zoals de antieke Grie
ken het, als een van die voorbeelden
van moderne architectuur, bewon
derden of weghoonden. Het Erech
theion zoals het bedoeld was, en niet
zoals we het mooi hebben leren vin
den omdat het de tand des tijds zo
lang heeft weten te weerstaan. Wij
hebben de Nachtwacht nu toch ook
in zijn oorspronkelijke staat terug
gebracht?
-. \-l - -
Beverwijk - Niertransplanta-
tie, bloedtransfusie, harttransplan
tatie, het zijn bekende begrippen
geworden. Afgezien van de medis
che prestatie is de toepassing alleen
mogelijk als er donors zijn die bloed,
hart of nieren ter beschikking willen
stellen. In het najaar hoopt de Ne
derlandse Brandwonden Stichting
in het Beverwij kse Rode Kruis Zie
kenhuis een huidbank te vestigen,
waarvoor zich nu al donors kunnen
melden die bereid zijn binnen 24 uur
na hun dood delen van hun huid ter
beschikking te stellen ten behoeve
van transplantatie op in levensge
vaar verkerende brandwondens-
lachtoffers.
In het Beverwijkse Rode Kruis Ziekenhuis
is het eerste Nederlandse brandwondencen
trum gevestigd waar uit geheel Nederland de
slachtoffers worden opgenomen van de
meest ernstige verbrandingen, waarbij
sprake is van levensgevaar
Dne andere re
gionale ziekenhuizen zijn zich ook gaan spe
cialiseren in het behandelen van brandwon
den, namelijk het Zuiderziekenhuis in Rot
terdam. het katholieke ziekenhuis in Gro
ningen en - nog maar in een beginfase - een
kliniek van de medische faculteit in Maas
tricht, Op den duur hoopt de huidbank in
Beverwijk ook deze brandwondencentra te
kunnen voorzien van transplantatie
huid.
Sinds enkele weken is namelijk in Bever
wijk de nieuwe apparatuur geplaatst die is
ontwikkeld om huiddelen te kunnen conser
veren. waardoor deze uit „voorraad" be
schikbaar komen. Die huidbank is een initia
tief van de Nederlandse Brandwonden Stich
ting in samenwerking met de genoemde re
gionale ziekenhuizen en TNO.
Als zich voldoende donors melden kunnen
de huiddelen worden ingevroren op een tem
peratuur minus 195 graden Celsius en dan
..levend" worden bewaard in vloeibare stik
stof Gedurende een drietal jaren is deze huid
dan nog op elk moment te gebruiken voor
transplantatie.
Me,
Let de toepassingsmogelijkheden wordt
sinds kort geexperimenteerd op basis van de
in Amerika al bereikte resultaten. En de ver
wachtingen zijn in het Beverwijkse brand
wondencentrum dat er nog veel meer moge
lijk zal blijken te zijn dan thans voor mogelijk
wordt gehouden. Daarbij is het niet zo dat de
geconserveerde huiddelen kunnen worden
gebruikt voor definitieve transplantatie. Als
de vervangende huid namelijk niet afkom
stig is van het slachtoffer zelf, wordt deze na
enige tijd afgestoten, op dit moment na ten
hoogste veertig dagen.
Het probleem dat via de huidbank kan
worden opgelost is dat men levensgevaarlijk
verbrande slachtoffers met de donorhuid
door de kritieke periode van meestal tien of
twaalf dagen heen kan helpen, die beslissend
is voor leven of dood. Het niet verbrande deel
van de huid van het slachtoffer vervult in die
kritieke fase namelijk zo'n belangrijke func
tie voor het levensbehoud, dat er bij ver
scheidene patinten geen deel meer af kan
worden gehaald voor transplantatie op het
eigen lichaam. Met de donorhuid kan dan
tijdelijk de huid worden vervangen die bij
zogenoemde derdegraadsverbrandingen
moet worden verwijderd om de giftige stoffen
kwijt te raken. De donorhuid sluit dan de
infectiewegen af.
Grote wonden kunnen met huid uit de
huidbank snel worden bedekt, hoewel dan
weer het probleem opdoemt dat men de af
stotingsreacties nog beter moet leren be
heersen. omdat die de gevoeligheid voor in
fecties weer bevorderen. Dat is echter een
probleem in tweede instantie, want elke dag
die de patint met de donorhuid kan leven
verhoogt zijn levenskansen. Als het leven
sgevaar is geweken kan in latere stadia eigen
huid worden getranspallanteerd die dan niet
meer wordt afgestoten.
Donorhuid is niet rekbaar zoals de eigen
huid en dat betekent dat de huidbank moet
kunnen beschikken over veel huid. Bruik
baar is alleen huid van overledenen waar
over men binnen 24 uur kan beschikken. In
de praktijk komt het er op neer dat degenen
die na hun dood hun huid willen afstaan dat
voor hun dood kenbaar moeten maken. Dat
kan via de in het Beverwijkse Rode Kruis
Ziekenhuis gevestigde Nederlandse
Brandwonden Stichting, postbus 1015 in
Beverwijk, voor nadere informaties telefo
nisch bereikbaar onder nr. 02510-20237. Men
krijgt dan een formulier toegestuurd dat
dient om in het bezit te komen van een op
schrift gestelde codicil of wilsbeschikking
die men altijd bij zich kan dragen en die de
medici machtigt om de huid te gebruiken
voor de huidbank.
Geen huid kan worden gebruikt van dege
nen die aan kanker of infectieziekten zijn
overleden, maar dat zijn gegevens die ter
kennis van alle ziekenhuizen worden ge
bracht zoals ook de medewerking aan de
huidbank door andere ziekenhuizen nog na
der moet worden geregeld. Dat bevindt zich
nog maar in het beginstadium ook wat de
toepassing van de donorhuid betreft, maar
juist in dit stadium - nu er nog geen geves
tigde „goodwill" bestaat omdat de huidbank
nieuw is en pas in het najaar officieel zal star
ten - is het van belang dat zich huiddonors
melden om ervaring op te kunnen doen.
ast staat dat met donorhuid mensenle
vens kunnen worden gered. In die zin is er
geen sprake meer van een experiment. Expe
rimenteel is slechts de mate waarin dat kan
gebeuren. Om meer mogelijkheden te kun
nen ontdekken en te kunnen benutten is een
voorwaarde dat de huidbank in Nederland
gaat functioneren. De technische en medis
che voorwaarden zijn daarvoor geschapen.
Afhankelijk blijft men van het aantal huid
donors dat zich zal melden. Praktisch zou het
van groot belang zijn als zich veel donors
melden in een ringgebied om Beverwijk op
gemakkelijk te overbruggen afstanden. Voor
de eerste aanzet van de huidbank is het even
eens van essentieel belang dat zich dona
teurs melden voor de Nederlandse Brand
wonden Stichting, die met dit nieuwe Initia
tief in de financile perikelen dreigt te gera
ken.
