Konnie Ender vindt, dat ze
nu genoeg heeft gezwommen
BRAM LEEUWENHOEK: NEDERLAND
HEEFT GOEDE PLOEG IN MONTREAL
Schotse schoolslagwinnaar Wilkie
puur produkt Amerikaanse school
Sitters
tevreden
Juantorena
wint 800 m
TER BESTRIJDING HEUPAFWIJKING GAAN ZWEMMEN...
STEMMING BEÏNVLOED DOOR SUCCESSEN POLO- EN HOCKEYPLOEG
JOHN NABER AMERIKAANSE GOUDHAAN, DE ENDER VAN DE HEREN
MAANDAG 26 JULI 1976
BfcKl SM U K:
MONTREAL - Terwijl internationaal
gezien het zwemgeweld onverminderd
voortduurde tot en met het laatste
nummer, nam de Nederlandse afvaar
diging zonder veel wapengekletter af
scheid. Van de vijf starts in het slot-
weekeinde kon er slechts éen wegens
succes worden geprolongeerd: de da
mes estafetteploeg 4 x 100 m vrije slag
plaatste zich met een nieuw Neder
lands record (3.53,40, 3,36 sec onder de
oude toptijd) achter de Oostduitsc, Ca
nadese en Amerikaanse meisjes als
vierde in de finale. De kans op een
derde bronzen zwemmedaille is echter
uiterst gering. De achterstand op de
formatie uit de Verenigde Staten be
draagt ruim drie seconden.
Het rustige programma voor de Neder
landers gaf de ploegleiding de gelegen
heid al een balans op te maken. En de
vrij eenvoudige rekensom leerde dat
bondscoach Bert Sitters en zijn assis
tenten beslist niet ontevreden mochten
zijn. In het kielzog van Enith Brigitha,
die met haar twee bronzen medailles be
slist wel aan de verwachtingen heeft
voldaan, heeft het grootste deel van de
ploeg in Montreal strijd op olympisch
niveau geleverd. Meer dan vier jaar ge
leden in Munchen, toen er toch nog tien
finaleplaatsen werden bereikt, heeft
Sitters' keurkorps zich nu achter de on
genaakbare Oostduitse meisjes met de
andere vooraanstaande zwemnaties
kunnen meten.
Met drie handen vol nieuwe Neder
landse records en acht finaleplaatsen
heeft Oranje praktisch het optimale re
sultaat gescoord Alleen schoolslag
zwemster Wijda Mazereeuw en in min
dere mate ook vlinderslagspecialiste
José Damen lieten het afweten. Op
beide schoolslagafstanden stelde de 23-
jarige zwembadcassière die vorig jaar
met twee zilveren medailles in Cali tij
dens de WK nog tot de absolute wereld
top behoorde, danig teleur De door
braak van Annelies Maas compen
seerde veel van de trieste afgang van
Wijda Mazereeuw. die volgens Sitters
als ze tenminste doorgaat, nog wel een
kans heeft om terug te komen
MONTREAL - Alberto Juantorena
(Cub) heeft zondag de 800 meter ge
wonnen in de nieuwe wereldrecord
tijd van 1.43,50. Het oude record stond
sinds 27 juni 1973 op naam van de Ita
liaan Marcello Fiasconaro met een tijd
van 1.43.7.
Uitslag 800 meter finale heren 1 en olympisch
kampioen Alberto Juantorena (Cubi 1 43.50
(nieuw wereld- en olympisch record). 2 Ivo van
Damme (Bell 1 43.86. 3 Rick Wohlhuter (VS)
1 44.12. 4 Willi Wuelbeck (WDli 1 45.26. 5 Ste
ven Ovett (GBr) 1.45.44. 6 Luciano Susanj
i Joe) 1 45.75.7 Snram Singh (India) 1 45.77. 8
Carlo Grippo (Itai 1 48.39
In de finale van de 400 meter horden verbe
terde Edwin Moses (VS) het wereldrecord, dat
met 47.82 op naam stond van John Akii-Bua
(Ocg) en bracht hel op 47.64.
De uitslag van de finale 400 meter horden is 1
Edwin Moses (VS) 47,64 sec (nieuw wereld- en
olympisch record i, 2 Michael Shme (VS>48.69.
3 Jevceru Gavnlcnko (Sovi 49 45 4 Quentin
Wheeler iVSi 49.86. 5 Jose Jesus Carvalho
iPorl 49.94. 6 Yanko Bratanov (Bul) 50.03. 7
Damaso Alfonso (Cub) 50.19 8 Alan Pascoe
iGBrl 51,29.
100 meter dames finale 1 Annegret Richter
(WD1) 11.08 sec, 2 RenateStecher (OD1) 11,13,
3 Inge Heiten (WDll 11.17. 4 Raelene Boyle
(Ausl 11,23, 5 Evelyn Ashford iVS) 11,24, 6
Chandra Cheeseborough (VS) 11.31.7 Andrea
Lynch (GBr) 11.32. 8 Marlis Oelsner (OD1)
11.34.
MONTREAL - Toevalskam-
pioene Kornelia Ender voelt
zich niet echt gelukkig in
Montreal. Natuurlijk, haar
handvol gouden plakken
stemmen haar tot tevreden
heid, maar nu zij al meer dan
een week in het middelpunt
van de olympische belang
stelling staat, wegen de na
delen van het vedette-zijn
erg zwaar. „Ik leef niet. maar
ik word hier geleefd",
klaagde zij bij haar coach,
prof. dr. Rudolf Schramme.
Al voordat het eerste startschot
klonk, stond de telefoon bij de Oost
duitse olympische delegatie roodg
loeiend. „Er zijn 136 wachtenden
voor u". kwam toen als antwoord op
het verzoek om met de 17-jarige lea
ding lady van het wereldzwemmen
een praatje te mogen maken.
Schramme had geen andere keus
dan persoonlijke interviews te ver
bieden „Ze is hier gekomen om te
zwemmen. Daar heeft ze vier jaar
lang dag in dag uit hard voor ge
traind. Als we al die interviews zou
den toest aan, heeft ze geen tijd meer
om ook maar één meter te zwem
men".
Konnie Ender vindt overigens dat ze
nu meer dan genoeg heeft gezwom
men Toen ze als 6-jarige op dokter
sadvies - evenals haar .verloofde
Roland Matthes is zij niet op de in
haar land gebruikelijke wijze op de
topsportladder geplaatst - ter be
strijding van een kleine heupafwij
king ging zwemmen werd zij door de
zwemsport gegrepen Twee jaar later
meldde zij zichzell aan bij de BSG
Chemie Bitterfeld. waar zij onder lei
ding kwam te staan van trainer
Boettger Het resultaat was verbluf
fend Zij raakte niet alleen haar li
chamelijke klachten kwijt, maar ze
bleek ook een supertalent te zijn.
Toeslag
•erder gemaakte fout van de
Oostduitse scouts werd onmiddel
lijk hersteld. Ze werd onder de
hoede van topcoach Helmuth Lang-
bein geplaatst, die haar niet open
armen ontving. Langbein zag brood
in het kleine blondje uit Halle. Vol
gens het Oostduitse svsteem krijgen
de trainers namelijk een toeslag op
hun toch al vrij vorstelijke salaris
als hun pupillen tot bijzondere pres
taties komen. Hel kapitalistische
uitgangspunt, dat concurrentie
strijd zoden aan de dijk zet. is echt
niet tc vies voor de DDR-Ieiders als
de eer en glorie tan het vaderland op
het spel staan.
De 1 85 meter lange Komelia had het
geluk, dat zij aan de oppervlakte
kwam toen de paleisrevolutie in het
Oostduitse zwemwereldje achter de
rug was. De traimgsaanpak was in
grijpend gewijzigd; het individu
kwam meer centraal te staan Dat
ook wat. dit betreft door de autoritei
ten niet te overschrijden grenzen zijn
getrokken, ervaart de vijfvoudige
olympische kampioene, nu andere
aspiraties bij haar de overhand krij
gen
Uiteraard gaat zij mei openlijk tegen
de wil van de sportleiders m. maar
tussen de regels door laat Ender tij
dens de verplichte praatjes van de
medaillewinnaars duidelijk genoeg
blijken dat zij nu baalt van het baan t-
jestrekken. „Ik train zeven uur per
dag en door al die traningsarbeid
voel ik me de laatste jaren veel ouder
geworden dan ik ben Soms voel ik
me wel 117 jaar"
Twee andere, belangrijke redenen
voor Komelia om te stoppen, worden
weliswaar met uitgesproken, maar
spelen wel degelijk een grote rol Nu
Matthes wel wordt toegestaan een
normaal leven te gaan leiden, zal hij
niet al te lang meer willen wachten
met trouwen. Voor zijn „verloofde -
officieel is er'slechts sprake van een
intense vriendschap, die pas het.
laatste jaar is ontstaan nadat Konnie
haar ploeggenote Ulrike Richter ook
op het llefdespad te snel af was - Is
het huwelijk echter nog taboe Zij
dient voorlopig nog volk en vader
land te blijven dienen Haar tweede
wens. studeren voor kinderarts, geeft
minder problemen. Zo lang die stu
die haar sportieve ontwikkeling niet
schaadt, mag zij zich op korte ter
mijn al aan die studie gaan wijden.
Al is Kornelia Ender dan niet een
gepland produkt van het succes
volle Oostduitse systeem, haar uit
erlijk verraadt wel de niet onge
vaarlijke DDR-aanpak. Zelf ontkent
zij op een onverantwoorde wijze te
zijn opgefokt. „Wij hebhen gewoon
erg goed naar de Amerikanen geke
ken en er ontzettend teel van ge
leerd. Verder gebeurt er bij ons niets
ïcheimzinnies. Mijn prestaties zijn
ook echt niet jbnormaal. Er kan
zelfs een vergelijking worden ge
trokken tussen mij en hijvoorbeeld
Mark Spitz.
Hij was in Mexico tijdens de Spelen
van 1968 al een groot talent, maai
nog te jong om helemaal aan de top
te bomen Vier jaar latei In Munchen
sloeg hij genadeloos toe Toen was ik
nog te Jong Niemand kende mij en
niemand nam notitie van mij. Ik won
loen al wel een zilveren medaille ach
ter Shane Gould op de 200 meter wis
selslag. maar mijn tijd was nog niet
gekomen Nu had ik hier in Montreal
al wel een reputatie hoog te houden
En dat is me. dacht ik. aardig ge
lukt".
Uitgedokterd
Vooral de wijze waarop de goed
lachse Konnie binnen een half uui
het goud op en de 100 meter vlinder
slag én de 200 meter vrije slag opvis
te. heeft opzien gebaard Zelf had ze
liever de vlinderslag ingewisseld
voor de rugslag. maar van bovenal
werd haar plan doorkruist.. Volgens
de berekeningen had zij wel degelijk
kans om zo kort achter elkaar twee
keer als eerste te finishen. .Ik heb
daar maanden speciaal op getraind
Alles, ook de wijze waarop we de tijd
tussen die twee finales het beste
konden gebruiken, was precies uit
gedokterd Daarbij was ook vastges
teld hoe ik de tijd het beste kon rek
ken-". geeft ze eerlijk toe
Komelia Ender. vijfvoudig olympisch zwemkampioene.
Haar laatste opmerkelijke ontboe
zeming betreft haar wedstrijdtac
tiek. „Tijden zeggen me niets. Ik
weet als ik zwem helemaal niet hoe
snel ik ga, of ik nu wel of niet een
nieuwe toptijd kan maken. Ik jaag
ook niet op wereldrecords. Het enige
wat me interesseert is winnen". En
dat doet Kornelia Ender aan de lo
pende band.
MONTREAL - Een week Olympische Spelen heeft van Bram Leeuwenhoek weer
een man gemaakt die voldoening en tevredenheid in zijn werk vindt. De wrevel en
ergernis, de teleurstelling vooral die hij na de moeilijkheden rond de selectie uit
Nederland meenam, zijn verdwenen. De Nederlandse chef de mission, zendings-
hoofd zeggen de Nederlandstalige Belgen, heeft in de eerste week met vier medail
les. een aantal zeer redelijke klasseringen en resultaten en de er ook bij behorende
teleurstellingen ervaren dat zijn werk niet voor mets is geweest
„De ploeg draait goed", w as op de achtste dag na de opening zijn conclusie. „Het
doel is geweest hier te zijn met een groep Nederlandse sporters en niet inet een
aantal ploegjes die een bepaalde tak van sport vertegenwoordigen. Wij hebben
daar in Nederland voortdurend op gehamerd in gesprekken met de verschillende
chefs d'equipes en met de coaches en hier blijkt dat er een sterke band is. Je
ontdekt dat je niet voor niets hebt gewerkt. De harmonie onder die 120 mensen is
bepaald geen toevalstreffer al is het natuurlijk niet zo dat wij bij de selectie
procedure andere normen hebben gehanteerd dan uitsluitend prestatieve. Een
notoire dwarsligger die aan de normen voldeed, hebben wij niet anders bekeken
dan wie ook".
Bram Leeuwenhoek heefl hel in de we
ken toen de ploeg uiteindelijk moest
worden samengesteld erg moeilijk ge
had Met name de atletiek-unie. w aaruit
hij zelf is voortgekomen als prominent
verspringer rond de vijftiger jaren, heeft
de chef-de-mission zijn kritiek niet ge
spaard Hij werd van onzorgvuldigheid
beticht, van een god-zegen-de-greep-
keuze. van een natté-vinger politiek.
Leeuwenhoek was daardoor teleurges
teld. Zijn eerste reactiesx in Montreal
wezen ook duidelijk in die richting. Zijn
'nooit meer' werd alom gehoord. Die bui
is overgedreven weggewaaid door de
prestaties en het gedrag van de ploeg en
na een week algezw akt tot een: „Ik mag
niet zeggen dat ik bet graag nog eens
zou doen. alleen al omdat ik dan de
mensen van het NOC min of meer voor
hei blok zou zetten. Zij moeten beslis
sen. Ik zelf sta op het standpunt dat een
dergelijke functie niet te lang door een
en dezelfde persoon moet worden ver
vuld"
Leeuwenhoek heeft in de voorberei
dingsperiode hard gewerkt, hij is er
sinds de koinst van de ploeg in het
olympisch dorp nog altijd mee bezig.
Nauwgezet en soms een beetje Te',
zoals bleek uit dc instructies voor de
openingsplechtigheid waarin het
geadviseerde plasje-vooraf (het zou
inderdaad gek staan op het middenter
rein) veler lachspieren heeft bewogen.
Maar hel is onloooehenbaar dat hij het
niet voor niets heeft gedaan. In het
Nederlandse centrum, in de kelder van
gebouw 1). zijn tijdens de ontmoetin
gen van de sportmensen de lijnen tus
sen de verschillende ploegen vdrvaagd
of zelfs helemaal verdwenen.
„Als het goed gaat", constateerde
Leeuw enhoek, „zijn er nooit problemen
De resultaten van de eerste dagen, van
de waterpolo- en de hockey-ploeg zijn
van invloed op de hele équipe Een suc
cesje in de eerste plagen is de katalisator
voor de hele ploeg, het helpt ook mee de
teleurstellingen op te vangen Die na
melijk zijn er ook geweest. Neem bij
voorbeeld Willy Hillen. die heeft het
slecht gedaan. Niemand weet dat beter
dan hijzelf, maar hij heeft het verlies als
een sportman verwerkt Van dal mo
ment heeft hij voortdurend opgetrok
ken met Ene Swinkels. hem begeleid en
gesteund. Swinkels namelijk is een man
die voortdurend moet praten. Hillen
stond altijd klaar Ik heb ook vaak ge
diend als aankletser' voor Swinkels,
maar bij een ander moetje kort voor de
wedstrijd het liefst zo ver mogelijk weg
blijven. Er is namelijk naarmate de
wedstrijden dichter bij komen nervosi
teit spanning die zich bij ieder individu
anders uit Een van mijn t aken is om dat
mede te helpen opvangen'
Water in schoenen
Het lijkt dat Leeuwenhoek redelijk
slaagt, want in Montreal is het duidelijk
dal het zich afeetten van atleten tegen
de chef de mission verleden tijd is. Hij
heeft de vinnige kritiek van voor het
vertrek bijna helemaal van zich afgezet,
al was het alleen maar omdat er geen
gelegenheid is om er lang bij stil te
staan Ik zit bijna de hele dag met het
water in mijn schoenen Naarmate de
perspectieven beter worden, zijn de
wedstrijden steeds belangrijker
Toch wil Bram Leeuwenhoek zijn
standpunt over de door hem onredelijk
genoemde kritiek op de selectieproce
dure, nog eens kw ijt „Het NOC - en dat
zijn de sportbonden - hebben in 1973
bepaald dat in principe zal worden aan
gewezen op prestaties uit 1975 omdat
het zomerseizoen van 1976 zo kort was.
Dat standpunt is door allen aanvaard.
Wij hebben ons daaraan gehouden, met
die uitzondering dat iemand die in 1976
uitstekende prestaties leverde, een kans
kreeg. Maar hij moest het wel mer dan
een keer waarmaken. Stel dat hier het
verspringen gewonnen wordt met 8 me-
t er 20 en wij hebben ook iemand die dat
haalt, dan zou je kunnen zeggen die Ne
derlander had hier ook moeten zijn.
Maar dat is de halve waarheid. De men
sen die hier 8,20 halen, hebben al 8.40
gesprongen en dat heeft die Nederlan
der niet.
Weinig klachten
Het standpunt van Leeuwenhoek over
het goede samenwerken binnen de
ploeg wordt volledig onderschreven
door dokter Hans de Jongste, dc chef
van het medische team. „Wij hebben
opvallend weinig klachten. Geen pro
blemen in ieder geval die voortkomen
uit een bepaalde druk- of spanning.
Wij hebben geen keelontsteking
(Möhlmann) en een knieblessure (Van
den Bunder) gehad, maar dat kan
overal gebeuren. Al heeft Van den
Bunder vermoedelijk weer last van
zijn knie gekregen omdat hij hiermeer
heeft moeten lopen dan hij gewend is.
Ik geloof dat wij in zijn geheel een uitge
balanceerde ploeg hebben. De stem
ming wordt beïnvloed door de succes
sen Er is duidelijk belangstelling voir
elkaar prestaties. Hockeyers gaan naar
waelrennrs kijken en omgekeerd. Als je
ziet wateen trucs er allemaal uitgehaald
worden om in het zwembad naar de po-
loérs te kunnen kijken, dan kun je alleen
maar zeggen: Nederland heefteen goede
ploeg in Montreal.
den. maar de schoolslag beheersen
beide topnaties (nog) niet in de perfec
tie. hoewel John Heneken en Munchen
het goud won (voor Wilkie) en ook het
wereldrecord in handen had.
De in Edinburgh geboren Wilkie had er
wel een verklaring voor „In Europa
krijgen kinderen les in schoolslag, ter
wijl in Amerika en Australië de vrije slag
wordt geprefereerd Die stijl is ook na
tuurlijker ligt dichter bij het „krabbe
len En. je komt er nog steeds het snelst
mee vooruit. Ik denk dat dit de reden is.
hoewel Oost-Duitsland en Rusland
beide in Europa liggen
De vlieger gaal niet helemaal op. omdat
Hannelore Anke (DDR) met overmacht
de kortste schoolslagafstand won. maar
met. haar ploeggenoten wel op de dub
bele afstand dc Russische hegemonie
moest erkennen De nog onbekende Ma
ria Koshevaia plukte het goud weg. en
bü de heren won John Hencken doorzijn
pure snelheid ook de 100 m De doorbre
king van de DDR-USA-hegemome is
dus uiterst gering
Met de winst van David Wilkie is Eu
ropa overigens nauwelijks gemoeid. De
uit Edinburgh via Aberdeen naar Long
Beach (Florida) verhuisde Wilkie. is
een puur produkt van de Amerikaanse
school. Zelf zegt hij: „Als ik in Schot
land was gebleven, had ik of naar
school moeten gaan of zwemmen.
Combineren is bijna onmogelijk. On
der leiding van Don Gambrill kan ik
vier uur per dag zwemmen, omdat het
(Van een speciale verslaggever)
MONTREAL - Een verade
ming, de manier waarop de 22-
jarige David Wilkie over zijn
overwinning op de 200 m
schoolslag praat. Relativerend
totdat de enige Europese zege
bij het herenzwemmen is gede
valueerd tot iets vanzelfspre
kends. Zijn Amerikaanse con
currenten John Hencken en
Rick Colella benaderden de
gouden plak van de Schot en
zijn wereldrecord eveneens als
een logisch gevolg van de klasse
en training van Wilkie.
De schoolslagnummers vormen een
apart hoofdstuk in de internationale
zweinmerij. De DDR-meisjes domine
ren op nagenoeg alle onderdelen. De
USA-heren doen dat in hun wedstrij
schema op de universiteit daarop
wordt afgestemd.
Concurrentie
In Munchen moest ik John Hencken
voor laten gaan Ik was beslist niet tele
urgesteld. omdat ik al lang wist hoe ze
zich in de States op wedstrijden voorbe
reiden De concurrentie is enorm en je
moet constant keihard gaan om je te
kwalificeren Die competitie had ik in
Engeland nooit gehad Ik wist nu ook
dat ik klaar was voor Montreal en een
gouden medaille zou behalen Ik zou wel
bijzonder teleurgesteld zijn geweest als
ik weer zil vei had gepakt Maar eigenlijk
kon dat niet. gezien de tijden
Waarop „zilveren John Hencken in
haakte „Ja. de tijden Ik zwom nog on
der mijn eigen wereldrecord, maar in de
series ging David al erg hard. zodat ik
wel wist dat je voor een gouden medaille
ver onder de toptijd zou moeten gaan
Nou. dat klopte precies
John Naber uit Menlo Park Caiifomie
wordt de Amerikaanse goudhaan De
Konnie Ender' van de heren, omdat hij
na het zilver op de 200 meter vrije slag
lachter Wilkie s clubgenoot Bruce Fur-
nissi. uitsluitend goud won 4 x 100 me
ter wisselslag estafette. 100 meter rugs
lag. 4 x 200 meter vrije slag en gisteren
op de 200 rtigslag En. natuurlijk in een
wereldrecordt ijd En. als eerste onder de
grens van twee minuten waarmee de
Amerikanen de zoveelste barrière door
braken Peter Rocca 'Oakland) en Dan
Hamgan 'South Bend. Indianapolis)
joegen hun landgenoot naar 1.59.19. zo
dat de test weer moest toekijken hoe et
drie „Stais en Stripes' de masten ingin
gen.
Het damesnummer 100 meter schools
lag was een saaie vertoning, doordat
Hannelore Anke veel te snel ging vooi
de rest van het gezelschap en met haat
zege revanche nam op de Russin Maria
Koshevaia die teamgenote Liubov Ru-
sanova ook moest laten voorgaan Om
niet achter te blijven verbrijzelde Ulrike
Tauber op de 400 meter wisselslag de
recordtijd van Biigit Treiber >4.48.79
tot 4.42.77. waarmee gezegd wil zijn dal
de DDR-meisjes onbeperkte mogelijk
heden schijnen te bezitten
MONTREAL De huldigingsceremonie na dc 200 m schoolslag herende Brit David
Wilkie buigt zich voorover om deaelukxcenscn van eén van de officials in ontvangst
te nemen.
Wilkie n on met alleen goud. maar vestigde ook een nieuw wereldrecore
op de afstand in 2 15 11.
