'BIJNA-NOODSITUATIE'
WATERVOORZIENING OP
SCHOUWEN-DUIVELAND
'Lasdampen geen
op de gezondheid
slechte invloed
van de lassers'
Drinkwatervoorziening
komt niet in gevaar
Medewerking van alle
inwoners hard nodig
Beroepschriften vertraagden uitbreiding winning
almanak
Koel in de zomer warm in de winter!
PARKET, maar dan wel van 6IZIA
Massief Eiken
Massief Eiken
ORIËNTEREND ONDERZOEK BIJ DE SCHELDEWIJST UIT:
DINSDAG 6 JULI 1976
vertraagd", stelt ir. Stoter. „Daarmee
hebben ze ook vertraagd dat we maat
regelen konden nemen. We hebben drie
GOES - De openbare drinkwatervoorziening op Schouwen-Duiveland verkeert
volgens de NV Watermaatschappij Zuid-West-Nederland (WMZ) in een 'bijna-
noodsituatie'. Directeur ir. P. Stoter verklaarde maandag dat WMZ in het afgelo
per weekeinde't plafond van de produktiemogelijkheden absoluut bereikt heeft proef bronnen geslagen in het bosge-
WMZ ziet geen kans om met de huidige winningsmiddelcn een grotere hoeveel- bied. Die zijn eigenlijk voor het infil-
heid water uit de duinen bij Haamstede op te pompen. Dit betekent dat de inwo
ners van Schouwen-Duiveland op sommige momenten weinig tot geen water uit
de kraan zullen krijgen.
Ir. Stoten .Je kunt zeggen dat de rek er trekking tot 1.1 mij. m3 teruggebracht
totaal uit is. Erzijn dan twee mogelijk- zou kunnen worden,
heden: óf we houden het net, óf het Tegen het verlenen van de vergunning
breekt en dan heb je een noodsituatie, zijn vorig jaar drie beroepen bij de
Op die rand zitten we nu. Als het mee- kroon aangetekend: twee tegen infil-
vaK dan redden we het nog dit jaar. tratie <van dc stichting Zeeuws land-
Maar we kunnen niet garanderen dat er schap en prof. J. Hamaker) en voor een
snellere infiltratie (van enkele particu
lieren). „Deze beroepen hebben het in
werking stellen van devergunning erg
tratieproject. maar we wilden ze zo
lang gebruiken voor uitbreiding van de
grondwateronttrekking. Omdat er be
roepen tegen de vergunning zijn inge
diend, hebben we geen toestemming
gekregen om de leidingen van die
bronnen naar het pompstation te leg
gen. Gevolg is dat we nu niet meer wa
ter kunnen winnen."
De vergunning tot het leggen van de lei
dingen van en naar de nieuwe bronnen
moet WMZ van staatsbosbeheer krij
gen. Ir. Stoter „Maar die zegt dat de
vergunning eerst publiekrechtely k rond
moet zijn. dus een uitspraak van de
kroon over de beroepschriften, voordat
er een privaatrechterlijke toestemming
voor hetleggen van de leidingen gegeven
wordt." WMZ is nier meer van plan om
te wachten tot de vergunningskwestie
rond is. „Het loopt anders helemaal
fout. Als men niet wil meewerken dan is
Afgelopen weekeinde heeft WMZ de wa
terdruk al moeten verlagen, waardoor
bovenverdiepingen van huizen en uitlo
pers van het leidingnet zonder water za
ten. De heer Stoter voorziet dat de wa-
termaatschappij op een gegeven ogen
blik als het ware in een 'gat' gaat pom
pen: in de Schouwse Westhoek wordt
dan zoveel water afgenomen, dat er voor
de rest niets meer overblijft. „Dat kan
betekenen dat men op plaatsen waar
absoluut water nodig is - denk aan zie
kenhuizen - niets kan krijgen", aldus ir.
Stoter.
Al jaren
De problemen met de watervoorziening
op Schouwen-Duiveland spelen al en
kelejaren. Tot nu toe is het WMZ steeds
gelukt om het nat te houden. De bijna-
noodsituatie van dit moment, wijt di
recteur Stoter aan een combinatie van
factoren: de winnings- en zuiverings
middelen die begin dit jaar al bijna op
het maximum zaten, de normale stij
ging van het waterverbruik in dc eerste
helft van 1976 en de langdurige droge en
warme periode.
De afzetcijfers spreken volgens de heer
Stoter voor zichzelf. In 1974 lag de top
dag op 2 augustus met een afzet van
7970 kubieke meter; in 1975 was het 8
austus met een afzet van 10.386 m3.
Deze hoeveelheden zijn in 1976 al ruim
overschreden: op 3 juli werd er 10.827
m3 vanaf het pompstation Haamstede
verpompt. „En meer kan echt niet", be
nadrukt ir. Stoter.
De watermaatschappij ziet dan pok met
spanning de augustus-maand tege
moet In voorgaande jaren lag het ver
bruik in die maand het hoogst..Als we
het nu redden, dan betekent het niet dat
we het in augustus ook halen - tenmin
ste, als er eenzelfde maximum-periode
komt als in 1974 en 1975", zegt de heer
Stoter.
WMZ heeft al in 1970 om uitbreiding van
de onttrekkingsvergunning gevraagd,
tot een hoeveelheid van 2,5 miljoen m3
per jaar en in 1971
WMZ heeft al in 1970 om uitbreiding van
de onttrekkingsvergunning gevraagd,
tot een hoeveelheid van 2,5 miljoen m3
per jaar. Er iseen definitieve vergunning
voor 1,1 miljoen m3 per jaar en in 1971
liep een tijdelijke vergunning tot ont-
trekking van 1,9 mij. m3 per j aar af. WMZ
is toch doorgegaan met het ontrekken
boven de definitieve vergunning; in 1975
werd 1.960.844 m3 geproduceerd. De mi
nistervan volksgezondheid en milieuhy
giëne verleende vorig jaar een onttrek
kingsvergunning tot 2.5 mij. m3 per j aar.
Daarbij werd als voorwaarde gesteld dat
WMZ medio juli 1979 met infiltratie van
Haringvlietwater uit de duinen moest
beginnen, waardoor de grondwateront-
ZEEUWSE
Denk om
de buren
De hitte stelt een mens voor vreemde
problemen. Ergens uit het Goese
land meldde ons een gekweld man
dat er in zijn buurt 's avonds nogal
wat gebarbecued wordt. „Kunne jul-
der tioe nie-es een stukje schrieve
da'ze dae mee op'ouwe?"
Waaromwilden we weten. Er kivam
een droef verhaal. „Ik wege te zwaer,
véé te zwaer. De dokter ei 'ezeid da 'k
met de pot een bitje kallem-an moe
doe. Da s beter voe m'n tikkertje
Vooruut, ik doe 't kallem-an: een bo-
terammetje mee een snippertje kaes,
een allef errepeltje in een bitje wae-
tersjuu en een bolletje ehaktt is gin
eten, mae 't moe noe eenmael. M'n
hoeie man, dan gae ik 's aevonds mie
een rammelende maege buten zitte
enjao-oor, dan behinne overal de bu
ren te barbekjuuen. Mens. dat ruukt
toch zó lekker, 't Waeter loopt deur
m'n mond, t heken wé een waeterval.
En wat doe-je danDan gae 'k mae
nae binnen om ok een stuksje vleis te
brajen. En je begriept we: dan eet'ik
vees-te-vee
We begrepen het, maar-zeiden we -
we konden er niks aan doen. „Nee
nee". zei de man. „Mae as 't zö deur
gaet kom ik mie een zwart randje in
julder krante omdat de buren zó
nodig buten motte ete. Lae'ze
in de keuken bluve: daer is-tie voe".
Enfin, u weet het: niet alleen de radio
zachter, maar ook de houtskoolvu
ren zo laag mogelijk. Uwburenzullen
er u dankbaar voor zijn.
t ADVERTENTIE)
De laagste prijzen van Nederland in de grootste parkethal.
Kom naar Tilburg, ook in de bouwwakvakantie en maak Uw keuze uit de
tientallen houtsoorten en modellen tegen zomerprijsies.
Lamellen kant en klaar parket
eenvoudig zelf te leggen
en te onderhouden met een vochtige
Verhuisbare blokken
Basralocus
Eiken 1
48,75 per rr
55,65 per rr
55,65 per n
55,65 per n
55,25 per rr
51,20 per n
52,25 per ir
49.75 per n
Gizia parket ook te kijk en te koop bij
Gerwma Parket, Kerkakkers 3. Gerwen
Tel 040 - 834753 - 833994
Gizia en Gerwina zi|n elke dag, dus ook
op zaterdag, geopend van 9 - 6 uur
Bij Gizia doorlopend show van de
groothandelskollektie perzische tapijten
tegen groothandelspri
Betaling te regelen
Voor wie met zelf wil of kan
doen dit onze parketteurs voc
13,60 per m^ Gizia parket lei
in de gehele Benelux.
Woonplaats
Telefoon
Opsturen in enveloppe
zonder postzegel
Parket.
39.-
J0#9O Antwoordnummer 183
TILBURG
GIZIA
PARKET
er volgend jaar geen althans onvol
doende watervertelt de heer Stoter
..Dan is er zeker 'n noodsituatie en ik
dacht dat je in zo'n geval de normale
procedures opzij mag zetten
WMZ heeft voor het seizoen 1976 geen
beroep gedaan op de noodsituatie. „We
dachten het nog wel te redden en we
hadden gehoopt dat de uitspraak over
de beroepen snel zou komen. En 't was
allemaal nog wel gelukt, als 't niet zo
abnormaal droog en warm was", be
toogt ir. Stoter. „Die beroepen hebben
de zaak echt vertraagd Als er geen be
roepen waren geweest, dan hadden we
dit jaar de nieuwe bronnen al in bedrijf
kunnen hebben
De WMZ-directeur verwacht dat er in de
toekomst rondom het indienen en af
handelen van beroepschriften over de
watervoorziening op Schouwen-
Duiveland, nog meer problemen zullen
opduiken. „We hebben voor het infiltra
tieplan nog meer publiekrechtelijke za
ken af te wikkelen. Willen we in het voor
jaar van 1979 met de infiltratie kunnen
beginnen, dan moeten we met bouwen
starten in 1977. We hebben 2 jaar bouw
tijd nodig Dat betekent medewerking
van alle instanties en particulieren, an
ders vertraagt het weer."
Zuinig
Dhr. Stoter hoopt dat de inwoners en re
creanten op Schouwen-Duiveland be
grip voor de moeilijke toestand zullen
opbrengen. „Als men zich niet zoveel
mogeliik beperkt, dan is de bijna-
noodsituatie een feit. De mensen moe
ten zo zuinig mogelijk met het water
omspringen.
Het betekent dat men zuiniger moet
zijn dan werkelijk wijs is: niet sproeien
en zo min mogelijk water gebruiken
voor andere doeleinden. Dan blijft er
tenminste nog wat water uit de kraan
komen." Het instellen van een sproei-
verbod wordt door WMZ nog niet
overwogen.
Een bijkomend verschijnsel van de
droge periode, is dat WMZ van particu
lieren die een eigen bron hebben, het
verzoek krijgt om water uit de waterlei
ding te leveren omdat de privé-bron
droogstaat. „We mogen geen 'nee' ver
kopen als waterleiding, dus proberen we
zoveel mogelijk te helpen", zegt ir. Sto
ter. „Als we een particulier bedrijf waren
dan zouden we weigeren."
Het tekort aan water is volgens de
WMZ-directeur vrijwel constant aan
wezig. „De pieken worden automatisch
afgevlakt, omdat er gewoon geen ge
noeg water is. Als we meer hadden, dan
zou het piekverbruik nog veel hoger
zijn. Doordat de piek wordt afgevlakt,
moeten we een hele lange periode op
het uiterste maximum draaien. Er
hoeft maar iets fout te gaan en je hebt
de noodsituatie."
Maandag iverd in Heinkenszand begonnen met het besproeien van eenboomgaard met water uit de waterletdtn
(Slot van pag. 1)
onvoldoende capaciteit. Aan de an-
vraag kunnen we ook niet voldoen".
Maandag werd op de Bevelanden bij
Heinkenszand het eerste 'landbouw-
water' uit de waterleiding geleverd
Alles overziende, komt de heer Stoter Het water werd in de Heinkenszant
tot de conclusie dat er ook op langere
termijn geen grote problemen te ver
wachten zijn. „Er zullen misschien
momenten zijn waarop de druk niet
optimaal is. En er zullen ook momen
ten zijn waarop in uitlopers van ons
Dorpsstraat met een standpijpaanl
leidingnet onttrokken.
i
leidingnet weinig water is, maar ver 1
zal het wel gaan". De WMZ-direcï
benadrukt dat de geruststellende:
luiden die door sommige waterlei±
bedrijven in de Randstad geuit z 1
door hem niet worden gedeeld. „Er1
weer eens gebleken dat de streekwr r
leidingbedrijven met veel recreant/ J
enorme pieken moeten opvangen
dit verband hebben de steden het
gemakkelijker, de mensen trekkes
met de vakanties weg".
Carillonconcert Veere
VEERE - De carillonconcerten dte
donderdagmiddagen gehouden won
op het stadhuis te Veere (van 3 to
uur) zijn tot nader aankondiging ve
naar 's avonds van 8 tot 9 uur. Dl;
verband met de warmte. De conceri
op zaterdag van 8 tot 9 uur 's av»
blijven hetzelfde.
WEL iNVLOED BIJ
PERSONEN MET
ALLERGIE-AANLEG
VLISSINGEN - „Het is geenszins be
wezen dat het lassen een zodanige
slechte invloed heeft op de gezondheid
van lassers, dat die gezondheid in
duidelijke mate of vroegtijdig wordt
gestoord." Dat is de conclusie, die
wordt getrokken in een rapport, dat
dr. J. Stumphius. hoofd van de be
drijfsgeneeskundige dienst van de
Koninklijke Mij De Schelde heeft
samengesteld na een oriënterend on
derzoek bij lassers in verband met
mogelijke gezondbeidsbezwaren als
gevolg van hun werk. „Het is wel aan
te nemen dat bij bepaalde categorieën
personen met een uitgesproken of
verborgen overgevoelige aanleg het
lassen op den duur een versnellende
factor voor het ontstaan van een
chronische luchtwegaandoening op
latere leeftijd kan betekenen." Ook
dat wordt gesteld in het rapport.
Daarom moet de bedrijfsgeneeskun
dige dienst bij keuringen voor het be
roep van lasser zorgvuldig speuren
naar een dergelijke aanleg en ais die
aanleg aanwezig is. dient de kandidaat
als minder geschikt voor lassen te
worden beschouwd. Het oriënterend
onderzoek naar de gezondheidstoe
stand van lassers bij de KMS is uitge
voerd omdat er de laatste maanden
weer vragen daarover waren gerezen.
De indruk zou bestaan dat het lassen
zodanig slecht voor de gezondheid zou
zijn. dat slechts weinigen normaal de
pensioengerechtigde leeftijd zouden
halen Het oriënterend onderzoek is by
de KMS ingesteld om na te gaan in
hoeverre dit vermoeden grond zou
hebben. Al in 1966 deed de KMS mee
met een groots opgezet TNO-
onderzoek bij lassers, dat zich uit
strekte over 800 lassers van een aantal
grote Nederlandse bedrijven. Toen
bleek al dat er geen reden is om aan te
nemen dat langdurige en intensieve
blootstelling aan lasrook leidt tot een
verhoogd ziekte- of sterftecijfer bij las
sers. Maar. zo vermeldt het KMS-
rapport 'ondanks deze bevinding is het
Het rapport gaat in op de ingewik
kelde samenstelling van lasrook.
waarvan de vaste bestanddelen me-
taaloxvden (ijzeroxyde) zijn en enkele
gassen, die niet in schadelijke concen
traties voorkomen. Reeds lang is be
kend dat ijzeroxyde. indien inge
ademd, geen enkele stoornis in de
ademwegen veroorzaakt.
Een aantal andere stoffen heeft een
min of meer prikkelende werking op de
slijmvliezen. Zij veroorzaken hinder
voor de lasser. Bij bijvoorbeeld basi
sche elektroden moet dit onder andere
worden gezocht in fluorverbindingen.
Chronische vergiftigingen door lassen
met als gevolg ernstig verlies van
longfunctie of erger zijn nimmer aan
getoond. „Een direct verband met bij
voorbeeld een verhoogd voorkomen
van longkanker is evenmin aange
toond". wordt in het rapport gesteld.
Er komen wel eens acute vergiftigin
gen voor, namelijk bij het lassen van
gegalvaniseerd materiaal, zonder dat
daarbij een eenvoudig masker is ge
dragen. Het vrykomende zinkoxyde
geeft dan enkele uren nadien een hef
tig. kortdurend ziekzijn, de zoge
naamde 'metaaldampkoorts' Dit leidt
echter nimmer tot definitieve bescha
digingen. lEen zelfde verschijnsel ont
staat bij koper en brons)
Allergie
„Het kan niet ontkend worden dat
sommige individuen een grotere ge
voeligheid tonen voor prikkelende
dampen of gassen, hoewel deze op
zichzelf geen blijvende schade zullen
aanrichten", stelt dr. Stumphius ook
in het rapport.
Het is bekend dat ongeveer 20 procent
van de bevolking in principe een zoge
naamde 'allergische', overgevoelige
aanleg bezit. Deze aanleg kan zich
uiten in een uitgesproken "astmati
sche' aanleg (hoesten of benauwdheid
by contact met de stof waarvoor men
overgevoelig is tot lichtere vormen van
hooikoorts) en 'bronchitische' aanleg.
Deze kan zich voordoen in de jeugd, la
ter spoorloos verdwijnen, of zich later
openbaren m veelvuldige verhoudhe-
den of telkens terugkerende penodes
van hoesten. Ongeveer 10 procent van
de gehele bevolking krijgt vroeger ol
eoed dat opgezette «dep de gang van „„.uukheden met de ademha-
zaken weer eens kritisch wordt beke
ken".
ling als gevolg hiervan. De bedrijfsge
neeskundige dienst van de KMS heeft
- mede door zijn werk bij andere be
drijven - de ervaring opgedaan dat in
die bedrijven gassen en roken bij de 20
procent overgevoeligen' onder de
mensen vrijwel zeker leiden tot ern
stige bezwaren van de luchtwegen.
Maar 'niet-overgevoeligen' hebben bij
dat werk daar niets te vrezen. De keu
ring van personeel aldaar is uitermate
scherp, waarbij Intensief wordt ge
speurd naar mogelyke allergische aan-
Lassers
Ditzelfde geldt voor lassers, maar in
veel mindere mate. De hoeveelheid
stoffen, zoals die elders vrij komt bij
andere proeessen is vele malen groter
dan bij lassen.
Maar. zo stelt dr. Stumphius in het
rapport 'een echte astmaticus kan be
ter geen lasser worden; een 'verborgen'
allergische aanleg zou kunnen leiden
tot regelmatige klachten over de
luchtwegen, wanneer langdurige bloot
stelling aan prikkelende gassen heeft
plaatsgevonden De aard van de prik
kelende stof doet dan met ter zake en
kan bijvoorbeeld ook sigarettenrook
zijn'.
Emphyseem
In deze situatie zal de overgevoelige
aanleg van de slijmvliezen en longen
kunnen leiden tot een snellere verou
dering van deze weefsels. Dit zal zich
op den duur kunnen openbaren in het
zogenaamde 'emphyseem', ook wel
'verlies van elasticiteit van de longen'
genaamd. Deze ziekte ontstaat op la
tere leeftijd en ook wel bij personen,
die nooit aan prikkelende gassen wer
den blootgesteld.
In het rapport wordt het vanzelfspre
kend' genoemd dat men mensen met,
zo'n allergische aanleg liever niet
blootstelt aan laswerk. De lasrook kan
dan een veel* nadeliger effect hebben
op de longen dan by 'metiaUergici'.
Hel onderzoek
Bij het onderzoek heeft de bedrijfsge
neeskundige dienst van de KMS sa
men met de afdeling personeelszaken
nagegaan welke lassers zowel in 1970
als in 1976 hun normale beroep uitoe
fenden, welke in die periode hun werk
als lasser beëindigd hebben en welke er
indattijdvakhunwerkalslasserbegon-
nen.
In de periode 1970-1976 bleken er 162
lassers als zodanig te werken. 58
beëindigden hun werk als zodanig en
80 begonnen als zodanig. Van de 162
lassers is er bij één lasser definitieve
arbeidsongeschiktheid ontstaan we
gens astmatische bronchitis. Bij de
overige 161 lassers bestaan er geen te
kenen van chronische luchtwegaan
doening. Van de 58 lassers, die hun
werk als zodanig beëindigden waren er
vier. die van werk veranderden van
wege emphyseem. Twee werden daar
door invalide vóór hun 65e jaar. Bij de
80 lassers, die hun werk als zodanig
begonnen blijkt een ex-astmalijder te
zijn. die echter ondanks zyn laswerk
nimmer heeft verlet door astma-
aanvallen.
In totaal blijken dus bij de onder
zochte groepen lassers zeven personen
met een uitgesproken chronische long
aandoening te bestaan, die verder
werken als lasser onmogelijk maakte,
namelijk een astmatische bronchitis
en zes lijders aan emphyseem.
Bovendien werd in de periode 1970-
1976 een lassersbaas vervroegd gepen
sioneerd wegens emphyseem. In totaal
zijn er in die periode dus acht personen
met uitgesproken chronische longaf
wijkingen, allen waren ouder dan 55
jaar. „Eeitier werd vermeld in hoeverre
een overgevoelige aanleg een reden
kan zijn voor het ontstaan van emphy
seem op latere leeftijd. Dit te meer
wanneer de luchtwegen regelmatig
worden geprikkeld", zo zegt de samen
steller van het rapport, dat er aan her
innert. dat de overgevoeligheid voor
komt bij 20 procent van de bevolking.
Tien procent zal later enig vorm van
chronische luchtwegenaandoening
krijgen.
„Tegen deze achtergrond moet het
aantal van acht emphyseempatiënten
in de onderzochte groep lassers wor
den gezien", aldus het rappaort.
Dit rapport betreffende het onderzoek
bij lassers van de KMS is door dr. J.
Stumphius. hoofd bedrijfsgeneeskun
dige dienst behandeld in de onderne
mingsraad en de hoofdcommissie voor
de veiligheid van de KMS.
dr. J. Stumphius
'Onfris Aardenburg
Handtekeningenadi
eilanders resulteert
in vuilophaaldienst
voortaan aan huis
AARDENBURG - Met onmiddi
lijke ingang zal de gemeentelij)' e
vuilophaaldienst ArdenM
voortaan bij de bewoners van
buurtschap Het Eiland langsga* j.
Deze toezegging is het resultaat r.
een handtekeningenactie doort
Eilanders die in alle jaren erw
hun huishoudelijk en grof vuil op;
gen gelegenheid op de vuilnistr
aan de Appelstraat kwijt moesn
raken.
Omdat deze belt minstens zes
meter van He t Eiland verwijderd!
werd het vuil veelal opgespaard,!
geen vooral onder de huidige
sche weersomstandigheden 'een a 1
frisse toestand' betekent, aldusdf-:
landers in hun schriftelijk verat
aan het Aardenburgse college var:
en w. Zij wezen onder meer op s
onhoudbare toestand voor de vos
gezondheid, in verband met 'gevü
voor ratten en de daaruit voe
vloeiende infectieve ziektes". I
Het college van b. en w. onderke
deze zaken meteen en berichtte,
eilanders direct na de behandt"
van de brief dat de vuilophaaldie* 1
voortaan aan huis zal komen. I
Wekelijks, op een nog te bepalendf
kan het huisvuil in de bekende gC
plasticzakken, vrijwel overal 4 i
krijgbaar, aan de kant van de
worden gezet. Eenmaal per ma£
wordt het grof vuil (tuinafval, al? j
dankt huisraad enz.) opgehaald
vuilniswagen zal het Eiland ros
gaan en daar komen waar totnutj
de vuilniswagen nog met kwam. a
eilanders zullen twintig gulden 5
jaar reinigingsrechten moeten lx-
len Volgens burgemeester drs. W - n
A. Lockefeer is dat 'het laagste Iff j:
van Zeeland'. 2
;eM 1
te s I
ieS 1
