PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
REGERING WIL NIEUW
BERAAD OVER LONEN
Toestand Portugese
premier is kritiek
Tweede kamer akkoord met bouw
'kleine' pijlerdam Oosterschelde
de krant
van zeeland
Gesprek Kissinger-
Vorster begonnen
Na vastlopen overleg werknemers-werkgevers
vandaag
VERKIEZINGEN IN GEVAAR
J Jjarilljn
MOTIE SCHAKEL MET 71 TEGEN 58 STEMMEN AANVAARD
Wint de Baal
pagina 13
219e jaargang no. 148
Donderdag 24 juni 1976
Overleg met kamer
streekvervoer
DEN HAAG (ASPt - Het tweede
kamerlid Van der Doef Ipvdal heet!
woensdag minister Westerterp van
verkeer en waterstaat schriftelijk ge
vraagd nader overleg met de tweede
kamer te plegen over zijn voornemens
met betrekking tot het streekbusver-
voer.
Het plan bestaat om met ingang van 5
september aanstaande dat vervoer niet
meer te subsidiëren voor die trajecten
waarop minder dan tien passagiers ver
voerd worden.
Overbodige
motie
DEN HAAG (ANP) - De regering is van plan de draad van het woensdag vastgelopen loonoverleg
tegen het einde van de week weer op te nemen.
Vanochtend om 10 uur zullen de betrokken ministers overleg plegen en dan waarschijnlijk een nieuwe
uitnodiging tot werkgevers en werknemers richten om morgen opnieuw bijeen te komen. Voor het
overleg van vandaag, donderdag, is niet veel tijd want de bewindslieden moeten dan praktisch de
hele dag in de tweede kamer aanwezig zijn voor de afronding van het debat over de één-
procentsoperatie.
Men acht het in Haagse kringen niet uitgesloten dat het gesprek met de partners op zaterdag
plaatsvindt voor het geval de betrokken ministers de kwestie eerst aan de orde willen stellen in het
kabinetsberaad van morgen.
Minister Boersma van sociale zaken
ging in het kamerdebat over de bezuin
igingsoperatie van de regering, woens
dagavond laat, niet nader in op het mis
lukken van het loonoverleg. Hij consta
teerde slechts dat de besprekingen in
de Stichting van de Arbeid 'voorlopig
zijn afgebroken'. Volgens de minister
krijgt de kamer misschien binnenkort
nog gelegenheid over deze problema
tiek te discussieren. De minister be
nadrukte de grote betekenis van over
leg terzake, 'niet alleen bij de overheid
maar bij alle partners moet de bereid
heid tot overleg aanwezig zijn'.
In de tweede kamer legde men de op
merking van de minister over de kans
om over de problematiek te discussie
ren uit als een werwijzing naar een af te
kondigen loonmaatregel voor het geval
het gesprek tussen de partners op niets
uitdraait. In dat geval zal hij, zoals hij
heeft beloofd, de kamer vooraf op de
hoogte stellen. Ook heeft hij zich bereid
getoond overleg met de kamer te ple
gen. ook als hiervoor het zomerreces,
Werkgevers-woordvoerder mr. C. van
Veen zei dat zijn delegatie tot het uiter
ste is gegaan en meent binnen de doel
stellingen van het kabinet te zijn geble-
n de Arbeid lagen ven- Het werkgeversvoorstel houdt een
uiteindelijk drie vooruitgang met 0,4 procent in voor de
voorstellen op tafel, die ogenschijnlijk modale werknemer ten opzichte van de
niet veel van elkaar afweken, maar in oorspronkelijke nullijn en bovendien
hun uitwerking toch wel vrij grote ver- een maandelijkse verhoging met f 38.-
schillen te zien zouden geven. Ondanks °e doelstelling van het kabinet om de
Drie voorstellen
In de Stichting
woensdagmorgen
f loonstijging tot 9,2 procent te beperken
werknemers 20X1 worden bereikt doordat de verho
ging van de lonen niet zouden worden
doorberekend in de prijzen, aldus Van
Veen.
zou neerkomen op een stijging van De voorzitter van de FNV, Kok, zei dat
het netto-maandloon van de zoge- z'in federatieraad dinsdagavond met
;r (f24.500 veel moeite heeft afgezien van het stel-
twee kin- sel dat zou voorzien in een bruto
loonsverhoging ter compensatie van ge-
ostegen prijzen. De netto resultaten
dat zou uitkomen op° een maande- daarvan zouden 55 gulden per maand
lijkse verhoging van het netto-loon hebben bedragen. De FNV vindt dit be-
metf44.-: drag nodig omdat de prijsstijging (tot
een voorstel afkomstig van het FNV dusver dit jaar al vijf procent) toch moet
(NW plus NKV) dat een verhoging worden gecompenseerd.
De FNV betreurt dat de werkgevers niet
wilden praten over een verdergaand
een discussie, die enkele uren duurde,
kwamen werkgevers
niet nader tot elkaar.
In bespreking waren:
een voorstel van de werkgevers dat
noemde 'modale' werknemer (f24.500
bruto per jaar, gehuwd e
deren) met f38,-;
n voorstel afkomstig van het CNV
model dan een totale stijging van de
loonsom met 9,2 procent per jaar. Kok
vindt zijn voorstel constructief omdat
hiermee, in vergelijking met andere ja
ren, 'een gigantische ombuiging wordt
tot stand gebracht bij het vaststellen
van de grootte van de loonstijgingen'.
Hetiseen gemiste kans volgens Kok dat
het niet mogelijk is gebleken deze om
buiging vanuit een gemeenschappelijk
standpunt aan te gaan. Het gaat maar
om een stijging met enkele tienden van
procenten, betoogde hij. De FNV komt
op een jaartotaal van ongeveer 9.5 pro
cent stijging; er is dus een kloof in de
sfeer van de bruto-loonsomstijging van
0,2 tot 0.3 procent.
CNV-voorzitter Lanser zei dat zijn voor
stel i netto 44 gulden meer per maand)
uitkomt op een prijsstijging met 8,25 tot
8.4 procent dit jaar. en op een stijging
van de totale loonsom met 9,2 tot 9,3
procent. Het nettoverschil met de visie
van de werkgevers blijft 11 gulden. Ook
Lanser zei dat de overeenstemming
voor het grijpen zou hebben gelegen en
dat zijn voorstel de oplossing had kun
nen brengen.
Namens de ondernemers in het midden-
en kleinbedrijf zei NKOV-voorzitter
Perquin dat het midden- en kleinbed
rijf al zeer veel moeite heeft gehad met
het standpunt van de werkgevers. „Wij
kunnen niet verder gaan dan we nu zijn
meegegaan", aldus Perquin.
van het netto-maandloon met f 55,-
zou opleveren.
Een met een plastic zak gemaskerde
man heeft woensdagmiddag ongeveer
veertien mille buit gemaakt door een
gewapende overval op een postagent
schap annex kruidenierswinkel in
Rijnsaterswoude.
PAGINA 2
water
crematorium
De hinderwetzitting voor het Middel
burgs crematorium trok slechts twee
bezwaarden.
beperking
Driekwart van de Nederlandse bevol
king is vóór beperking van de sociale
voorzieningen.
PAGINA 7
open
Oosterscheldedebat in de tweede ka
mer; progrcsslcvcn zeggen nog steeds
voor een open Oosterschelde te voelen.
PAGINA 11
stranding
LISSABON (RTR, AFP) - Admiraal Pinheiro de Azevedo is nog steeds buiten bewustzijn. Zijn
toestand is stationair. Dit staat in een tegen het einde van de middag uitgegeven medisch bulletin
van het ziekenhuis in Porto, waar de 59-jarige premier van Portugal woensdagochtend met een zware
hartaanval werd opgenomen.
BODENMAIS - Minister Kissinger en premier Vorster tijdens hun eerste ontmoe
ting in het hotel van de Zuidafrikaanse ministerpresident in het Beierse Boden-
mais.
KISSINGER VERWACHTTE
'NIETS CONCREETS'
BODENMAIS, BEIEREN (RTR, UPI, AFP, ANP) - De premier van
Zuid-Afrika, John Vorster, en Kissinger, zijn woensdag in het
Beierse Bodenmais bijeengekomen voor hun als 'aftastend' om
schreven gesprek. Dr. Kissinger had op weg naar Bodenmais voor
zijn twee dagen durende conferentie met Vorster tegen verslagge
vers gezegd, dat hij er 'niets concreets' van verwachtte. Vorster van
zijn kant had laten doorschemeren dat ook hij een hard standpunt
zou innemen.
-Lbr Is welnu; aanleiding om
|&5r1 nog uitvoerig in te Raan op het
rwan kamerdebat van gisteren over
de Oosterschelde ledereen
t -^3 wist tevoren dat het zou gaan
zoals hel is gegaan. De pijler-
dam komt er - gelukkig - en dal bete
kent dat Zeeland op dit stuk van zaken
nu eindelijk kan overgaan tot de orde
van de dag Of Ls er toch nog aanleiding
totenlge irritatieover water gis teren ln
de kamer gebeurde Eerlijk gezegd: Ja.
We hebben namelijk niet begrepen
waarom nu zonodig een motie-Schakel
moest worden aangenomen, ln welk
stuk de regering werd vastgepind op de
uitvoering van een dam met kleine ope
ningen. Minister Westerterp had vorige
week in zijn brief aan de kamer welis
waar laten weten van deze kleine oplo.v
sing uit te gaan - een doorstroomproDel
van 11.500 m' - maar tevens had hij
meegedeeld dat rijkswaterstaat nog tot
voorjaar 1977 zou doorstuderen op een
doorstroomprofiel van 20.000 m! In dat
laatste geval zou negentig procent van
de eb- en vloedbeweging behouden
kunnen worden, terwijl de kleine oplos
sing slechts zestig procent garandeert.
Evenwel: de grote oplossing kost twee-
honderdzeslig miljoen meer. En dat
magnunietvan Schakel en de zijnenzij
vinden dat in dat geval de financiële
grens wordt overschreden en daldan de
ontbindende voorwaarde van kracht
wordt. Eenenzeventig kamerleden
steunden SchakeL Waarom moest dat
nou zo nodig Men kan dat toch ln het
voorjaar opnieuw bekijken Bovendien
Is het niet uitgesloten dat er nog tussen
oplossingen mogelijk zijn tussen de
11.500 en de 20.000 m!. ln welk geval de
meerkosten naar evenredigheid afne
men. De bewindsman bleek overigens
niet erg onder de indruk: ondanks de
motie laat hij toch verder studeren. Te
recht. Als die studies tot opvallende re
sultaten leiden, zou het onverantwoord
zijn als hij die niet aan de kamer zou
voorleggen- Ze kun
nen dan bekeken
worden ln het licht
van de dan geldende
omstandigheden.
Die
De premier, onafhankelijk kandidaat in
de zondag te houden presidentsverkie
zingen, werd dooreen hartinfarct geveld
toen hij op weg was naar een verkie
zingsbijeenkomst in Porto. Zijn vrouw
paste mond- op-mond beademing toe,
maar De Azevedo's harten zijn ademha
ling stonden stil toen hij in het zieken
huis arriveerde. Daar slaagden artsen
erin door middel van massage, waarbij
een rib brak, het hart weer op gang te
brengen. Maar uren daarna was hij nog
steeds bewusteloos en noemden de spe
cialisten zijn toestand zeer ernstig Mi
nister van binnenlandse zaken Vasco
Almeida e Costa verklaarde tegen de bij
het ziekenhuis samengestroomde jour
nalisten dat de situatie zorgwekkend
was.
Een eventueel overlijden van de premier
betekent dat de presidentsverkiezingen
moeten worden uitgesteld. Volgens de
bepalingen in de grondwet moet de hele
procedure van kandidaatstelling en
verkiezingscampagne dan weer van vo
ren af aan beginnen. De grondwet voor
ziet echter niet in het geval dat een kan
didaat lichamelijk, bijvoorbeeld door
ernstige ziekte of een ongeval, wordt
uitgeschakeld. De enige mogelijkheid is
dan dat hij uiterlijk 48 uur voor de ver
kiezingsdatum een notarieel gewaar
merkte schriftelijke verklaring ver
strekt waarin hu afstand doet van zijn
kandidatuur. Het probleem is echter of
admiraal De Azevedo voor het verstrij
ken van deze termijn in staat zal zijn een
dergelijke verklaring te ondertekenen.
De revolutionaire raad van de strijd
krachten. nog steeds het hoogste ge
zagsorgaan in Portugal, was woensdag
voortdurend in vergadering.
De nationale commissie voor de verkie-
ziengen heeft een forum, dat woensda
gavond door de televisie zou worden
uitgezonden en waaraan de presidents
kandidaten zouden deelnemen, afge
last.
Dc Verenigde Staten hebben aangebo
den hun modernste apparatuur voor de
medische verzorging van hartpatiënten
naar Porto te sturen.
Admiraal Jose Pinheiro de Azevedo de
Portugese premier.
Het eerste gesprek, dat om half vijf 's
middags was begonnen tussen Vorster
en Kissinger werd aan een werkdiner
met hun adviseurs voortgezet Woord
voerders van beide delegaties hebben
niets willen onthullen over de sfeer
waarin wordt gesproken noch over de
onderwerpen.
De besprekingen worden vandaag in het
40 kilometer verder weg gelegen Grafe-
nau - waar Kissinger logeert - voortge
zet Terwijl de ontmoeting haar beslag
heeft, nemen de protesten in Duitsland
ertegen toe.
Vorster wordt vergezeld door zijn minis
ter van buitenlandse zaken dr Hilgard
Muller en Brand Fourie, een hoge amb
tenaar van diens departement. Kissin
ger heeft Afrikade.skundigen van zijn
ministerie bij zich.
De negen lidstaten van de EEG hebben
geen enkel besluit genomen overeen ge
zamenlijke stap bij de regering van
Zuid-Afrika naar aanleiding van de re
cente bloedige onlusten in dat land.
De Westduitse regering heeft de Zuidaf
rikaanse apartheidspolitiek veroor
deeld en haar gasten uit Pretoria ver
zocht deze te beëindigen.
De woordvoerder van het Belgische mi
nisterie van buitenlandse zaken ver
klaarde woensdag dat de regering in
Brussel de politiek van Zuid-Afrika 'on
begrijpelijk en onaanvaardbaar' vindt.
Minister Van der Stoel van buiten
landse zaken zal vandaag in de tweede
kamer mondeling vragen van een aantal
kamerleden over de recente ontwikke
lingen in Zuid-Afrika beantwoorden.
In een officiële verklaring die is gepubli
ceerd door het persbureau Tass heeft de
SowjetrUnie woensdag naar aanleiding
van de gebeurtenissen in Zuid-Afrika de
liquidatie van de apartheid en rassen
discriminatie geëist.
Aantal doden
De anti-apartheidscoramissie van de
Verenigde Naties heeft woensdag ken
nis genomen van de beschuldiging dat
bij de recente rassenonlusten in Zuid-
Afrika geen 140. 'maar duizend of meeri
zwarte Afrikanen om het leven zijn ge
komen. Veel slachtoffers zijn volgens
VN-rapporteur Valderrama gedood
door kogels van het kaliber .22. die niet
door de Zuidafrikaanse politie worden
gebruikt. Zwarte leiders hebben gezegd
dat zulke kogels worden gebruikt door
een groep 'waakzame blanke burgers'
die zich de 'burgerreservisten' noemen,
„en die Soweto mochten binnengaan
om de zwarten te vermoorden."
Het bestuur van de Australische vak
bondsraad heeft woensdag een boycot
van een maand van Australische han
del met Zuid-Afrika opgelegd.
'Ie omstandigheden hebben niet al
leen te maken met de financleel-
economische situatie van ditland, maar
ook met de uitvoering van de pUlerdam.
De bewindsman verzekerde namelijk
dat de aannemers het niet uitgesloten
achten dat er zich tijdens de bouw nog
financiële voordelen kunnen voordoen.
Waarom dat niet ook in de beschouwin
gen betrokken, zodra dat te zijner tijd
mogelijk is In dat geval zou een nieuwe
begroting aan de kamer kunnen worden
voorgelegd, die er voordeliger uitziet
dan de huidige met als gevolg dat de
grote doorstroomprofielen wel kunnen
worden overwogen. We zeggen niet dat
het zo zal gaan, maar het hoeft ook niet
bij voorbaat te worden uitgesloten.
Strikt genomen - we geven dat haastig
toe - maakt de motie-Schakel het de
bewindsman niet onmogelijk om ln dat
geval naar de kamer te gaan, maar de
sfeer en de toon van de ui tspraak is naar
ons gevoel nogal gelijkhebberig en
vooral te tijdgebonden. Er wordt nu al
gezegd dat er geen tweehonderd zestig
miljoen extra meer op tafel mag komen
en dat nu behoort naar ons gevoel te
worden beoordeeld in het licht van alle
bekende feiten en omstandigheden
zodra het bewuste onderzoek ls vol
tooid. De ontbindende voorwaarden
van november 1974 hoeven niet voor alle
eeuwigheid te gelden: er kunnen zich
omstandigheden voordoen die een na
dere toetsing mogelijk en noodzakelijk
maken. Zo gezien lijkt ons dat de
motie-Schakel overbodig en onjuist
was. De kamer dacht er echter in meer
derheid anders over.
Eé.
De militaire leiders van Argentinië
hebben woensdag ex-president Maria
Estela Peron en 35 voormalige
regerings- en vakbondsfunctionaris
sen hun politieke rechten ontnomen.
Sport: Wim de Waal riet (thuis bij d...
buisldeTouraanzijnneusvoorbijgaan.
oud
VPRO haalt de 'oude' arbeidersbewe
ging boven; radio- en tv-programma's;
strips.
PAGINA 17
rood
Schiphol voorlopig niet uit de rode cij
fers; beurs - financiën - economie.
MEERDERHEID
WIL NIET AAN
'GROTE' DOOR-
STROOMOPÈNING
(Van onze Haagse redacteur)
DEN HAAG - De tweede kamer
is woensdag akkoord gegaan
met de beslissing van de rege
ring om in de monding van de
Oosterschelde de 'kleine pijler
dam' met een doorstroompro
fiel van 11.500 vierkante meter
te bouwen. Achter die dam, die
2,9 miljard gulden kost, wordt
bij Yerseke een gemiddeld ge-
tijverschil van 2.30 meter gega
randeerd.
De meerderheid van de kamer vond het
te ver gaan om boven de 2910 miljoen
gulden nog eens 260 miljoen \uit te ge
ven voor de bouw van de 'grote pijler
dam' met een doorstroomprofiel van
20.000 vierkante meter, waarachter bij
Yerseke een getijverschil van 3.10 me
ter kan worden gehandhaafd. Met 71
stemmen tegen 58 werd een motie van
het ARP-kameriid Schakel aanvaard,
waarin de kamer vastlegde dat 'ver
dere kostenverhoging van de primaire
dam met rond f 260 miljoen gulden zou
leiden tot het in werking treden van de
ontbindende financiële voorwaarde'.
Minister Westerterp het al voordat de
motie in stemming kwam, weten dat hij
niettemin de studies zal laten verrich
ten aan de hand waarvan kan worden
bepaald of vergroting van de door-
stroomopening in de stormvloedkering
gewenst is. „Ik houd mij aan dat nadere
onderzoek. In de regeringsbelissing is
gesteld dat de grote doorstroomopening
maximaal 20.000 vierkante meter is. Het
getijverschil bij Yerseke is dan 3.10 me
ter. Als de dam zo zou worden gebouwd
dat bij Yerseke een gemiddeld getijver
schil van 2.80 meter wordt bereikt, dan
zouden de kosten evenredig minder
zijn", aldus de bewindsman.
De motie van de heer Schakel werd
woensdag aan het eind van de middag
gesteund door de KVP, de ARP, de
CHU, de WD, DS'70. de SGP en het
GPV. Tegen stemden de PvdA, PPR.
CPN, D'66, Boerenpartij, PSP en
RKPN, alsmede de heer Huijssen. Zij
waren van oordeel dat de regering de
ruimte moet hebben om tot het vooijaar
van 1977 te studeren op de mogelijkhe
den voor de bouw van de 'grote pijler
dam', en dat dat los staat van de beslis
sing die nu is aanvaard, en die inhoudt
dat voorshands wordt uitgegaan van de
'kleine pijlerdam'.
Tegenstelling
In de loop van het debat spitste de dis
cussie zich steeds meer toe op die
tegenstelling. Minister Westerterp be
nadrukte bij herhaling dat de beslis
singdie woensdag genomen werd, en de
beslissing die eventueel op grond van
nadere studies in het voorjaar van 1977
kan worden genomen, geheel geschei
den zijn.
Over de 'kleine pijlerdam' zei hij: „Wij
zijn van mening dat dit een goede oplos
sing is. Er moet geen misverstand be
staan: de beslissing komt neer op de
bouw van de stormvloedkering met een
doorstroomprofiel van 11.500 vierkante
meter. Dat geeft een getijverschil van 50
centimeter meer dan door de
commissie-Klaasesz werd aanbevolen.
De meest betrokken collega's in het ka
binet vinden dit een goed voorstel, ook
voor het milieu en de visserij. Maar ik wil
niet uitsluiten dat nieuwe kennis wordt
verkregen. Over het afgeronde voorstel
kan nu een beslissing genomen worden.
Daarna wordt gekeken ofhet mogelijk is
een groter getijverschil te verkrijgen. De
(Slot zie pagina 7 kolom 1)
ién opmerking tenslotte over een fi
losofisch getinte zinsnede van de D'66-
woordvoerder Terlouw. de man die zicb
zo sterk in de Oosterscheldeproblema-
tiek had vastgebeten dat hij er zelfs een
kinderboek over heeft geschreven. Een
aardig boek van een beminnelijk man.
Terlouw had het gisteren over een
"technologisch interessante, maar van
uit andere gezichtspunten overbodige
stormvloedkering, die aan latere gene
raties een glimlach zal ontlokken'. Heb
ben we hem goed begrepen, dan be
doelde hij ermee te zeggen dat die latere
generaties zullen menen, dat de pljler-t
dam overbodig was en dat dijksverho->
ging even goed mogelijk zou zijn ge-}
weest. Dat is misschien waar, maar mis--
schien is het ook helemaal niet waar..
Terlouw weet het niet, wij weten het)
niet, niemand weet het. Het omge
keerde is echter ook mogelijk: dat latere
generaties glimlachen omdat men ln.
1976 nog meende met een pijlerdam te
kunnen volstaan, een mening die dan
achterhaald is door dwingende feiten
omdat er zodanige situaties zijn ont
staan, die tot een geheel andere oplos
sing in het deltagebied dwingen. In de
eerste jaren na de ramp zei ons een top
man uit de Nederlandse waterbouw.
„Och, ze maken nou zo veel heisa over
dat deltaplan. Als we over een paar
honderd jaar nog eens konden terug
komen zouden we iets heel anders zien:
bodemdaling, inklinking, rijzing van de
zeespiegel, ze zullen geweldige werken
nodig maken, veel geweldiger dan de
deltawerken, wil er van ditland nog iets
overblijven". Misschien is ook dat niet
waar niemand weet het. Wat we echter
wel weten is dat thans het erosiegebied
Oosterschelde tot forse beveiligende
maatregelen dwingt, maatregelen
waartoe nu op basis van de huidige we
tenschap is besloten. Een land, een re
gering kan eigenlijk niets meer doen.
Speculeren op glimlachjes van toekom-
(Slot zie pagina 3 Kolom 2)
