PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
COALITIEPARTNERS
NADER TOT ELKAAR
In Zeeuwse landbouw accent nodig
op begeleiding 'middenbedrijven'
Van Agt:
doorgaan
aftreden wegens
abortus
de krant
van zeeland
Vorster is
tegen een
boycot van
Rhodesië
Ambassade in
Libanon gaat dicht
Kamer aanvaardt noodzaak tot bezuiniging
vandaag
STRUCTUURNOTA ZET BELEID UIT TOT 1980
219e jaargang no. 147
Woensdag 23 juni 1976
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG - De beide blokken binnen de coalitie in het kabinet-Den Uyl - progressieven en
christen-democraten - zijn dinsdag in het debat in de tweede kamer over de bezuinigingsplannen van
de regering belangrijk nader tot elkaar gekomen. Het strijdpunt van de laatste weken, dat tot een
verscherping van de verstandhouding tussen vooral PvdA en KVP leidde - namelijk de vraag of de
bereidheid tot bezuinigen gekoppeld moet worden aan de eis tot belangrijke sociale hervormingen -
bleek dinsdag als ijs in de warme zon te zijn weggesmolten.
Belangrijkste oorzaak daarvan was de
bereidheid van de christen
democraten om die samenhang min of
meer te aanvaarden. „Wij aanvaarden
die niet alleen, men vindt deze uit
gangspunten ook terug in onze eigen
programma's", zei KVP'er Peijnen-
burg, die namens de CDA-fracties
sprak. Peijnenburg stelde anderszins
dat een stringente koppeling niet juist
is. „Aan de kamer kan moeilijk ge
vraagd worden blanco cheques te teke
nen". De KVP'er benadrukte dat de
christen-democraten zich alle rechten
voorbehouden om te zijner tijd de be
trokken wetsontwerpen (onderne
mingsraden, vermogensaanwasdeling,
grondpolitiek, huurbeleid) op hun me
rites te bekijken. „Maar we zijn bereid
de voorstellen van de regering con
structief tegemoet te treden", zo con
cludeerde bij.
Minder bereidwillig bleek WD-
woordvocrder Van Aardenne. die de
koppeling zonder meer van de hand
wees. Volgens de liberalen hebben der
gelijke punten een negatieve invloed op
dewerkgelegenheid. „Wathebben werk
lozen aan een vermogensaanwasdeling
als ze geen werk hebben, en wat hebben
werkenden aan een VAD als er geen
vermogen is". Volgens Van Aardenne is
er sprake van het doordrukken van
minderheidsstandpunten ten koste van
de werklozen. Hij vroeg in een motie om
PAGINA 2
sluis
rome rood
complot
poen
geldelijke kant van dc
Oosterschelde-oplossing is goed beke
ken, zegt minister Westerterp.
vakantie
alles of niets
Sport: Tour-favoriet Zoetemelk" één dag
1- Adrie de Korte naar de TT
in Assen; een droom wordt werkelijk-
hongarije
(IKON belicht Hongarije; Radio-
programma's; strips.
PAGINA 15
eerste stap
OESO-richtlljnen voor multinationals
eerste sta;
de vakboi
liiinri'n
van elke koppeling af te zien, een motie
die - gezien de CDA-opstelling - geen
kans maakt.
Overheidsuitgaven
Het belangrijkste punt dat deze week
in de tweede kamer ter discussie staat,
is de zgn. 1-procen tsoperat ie, het in een
nota vastgelegde voornemen
lende financiële kabinetsbeleid", zei
woordvoerder Van Aardenne. „Er gaat
geen positief effect van uit omdat de re
gering in 1980 nog altijd op 150.000 werk
lozen komt (nu 220.000)". Volgens de
WD zijn de aangekondigde ombuigin
gen geen lastenverlichting en worden de
oorzaken van de stijgende inflatie niet
aangepakt.
gering om in de jaren tot en met 1980 Van Aardenne diende een motie in.
bijna 9 miljard gulden te bezuinigen.
hij de kamer uitnodigt te zeggen
Bijna 6 miljard vindt men daarvoor op dat de regering het opgedragen werk
de overheidsuitgaven en bijna 3 mil- niet goed heeft gedaan In een andere
jard op de sociale uitkeringen. Dat kan motie vraagt de WD van de regering de
door ervoor te zorgen-dat deze collec- nu gedane ombuigingsvoorstellen vol-
tieve uitgaven per jaar met niet n
dan 1 procent stijgen.
gend jaar nog verder uit te breiden.
De mening van de PvdA stond daar lijn-
Beumer (ar) stelde fraai dat 'we worden recht tegenover. Dolman stelde zelfs dat
geconfronteerd metde gevolgen van een een bezuiniging van 5 tot 6 miljard on-
handelen, waarbij meer verdeeld is dan voldoende is.
kon en anders verdeeld is dan moest'. De vergroting van de collectieve lasten
De opvattingen over de vraag hoe dat komt vooral het onderwijs, de pen-
probleem opgelost moet worden, liepen sioengenieters. de huisvesting en de ge-
sterk uiteen. zondheidszorg ten goede, zo stelde
Volgens de WD is de regering niet in Dolman. Hij gaf als voorbeeld voor af-
haar voornemen geslaagd. „Deze nota is wegingen over de overheidsuitgaven.
zijn mening het openbaar ver-
er en defensie minder ruimte
zou moeten krijgen.
Peijnenburg - die overigens scherpe kri
tiek had op het late verschijnen van de
bezuinigingsplannen. waar negen
maanden geleden om - gevraagd is -
vroeg zich af of het beperken van de stij
ging van de collectieve lasten met 1 pro
cent per jaar wel voldoende is. „De per
spectieven, zeker na 1980, wijzen erop
dat een grotere krachtsinspanning in de
toekomst nodig zal zijn". Dit vooral om
dat rekening gehouden zal moeten wor
den met tegenvallers.
Volgens de KVP'er - die stelde bezorgd
te zijn over de verdergaande bezuin
igingen op defensie - is met de operatie
die nu ter discussie staat „het veiligstel
len van het fundament van onze collec
tieve en individuele welvaart gemoeid.
Ook nu zijn wij bereid het beleid van dit
kabinet te ondersteunen", zo zei hij na
mens het CDA. dus ook de CHU. Dat
laatste is opmerkelijk, omdat de CH als
oppositiepartij zich telkenmale tegen
het kabinet heeft afgezet. Overigens
hield de CH bij monde van de heer Van
der Mei een apart betoog, waarin nog
eens werd gesteld dat de
BONN (RTR) - Premier John Vorster
van Zuid-Afrika die vandaag voor de
eerste keer de Amerikaanse minister
van buitenlandse zaken dr. Henry Kis
singer ontmoet, zal een open oor heb
ben voor kritiek op zijn eigen politiek,
maar niet openstaan voor een even
tuele boycot tegen Rhodesië of bet
voorschrijven van het bewind in Salis
bury van wat het doen of laten moet, zo
verklaarde dinsdag zijn officiële
woordvoerder.
1-procentsoperatie voor het tijdperk tot
1980 onvoldoende is. „Voor de
begroting-1978 is al een neerwaartse bij
stelling nodig", aldus Van der Mei, die
aankondigde daarover desnoods een
motie te zullen indienen.
D'66 vond de 1-procentsgrens ook te
hoog. „Zelfs een uitblijven van de groei
van de collectieve uitgaven zou in 1977
al wenselijk zijn", aldus woordvoerder
Nypels.
Drees <ds'70) sprak van een 'hik-en-
'hijg-beleid waaraan niemand vertrou
wen kan schenken'. Volgens hem hou
den de voorstellen van de regering geen
beperking van de overheidsuitgaven in.
maar eerder een groei. De PPR daaren
tegen bepleitte zelfs een uitbreiding van
de collectieve lasten, „omdat verdere
materiële groei niet kan plaatsvinden,
betekent groei van het nationaal inko
men dat meer geld in de economie via de
overheid zal lopen", aldus de radicaal
Janssen.
„Beperking van de overheidsuitgaven,
maar dan op andere terreinen", stelde
de communist Bakker in een motie
voor. Hij vindt loonmatiging uit den bo
ze, eiste koopkrachthandhaving en wil
die realiseren door bezuiniging op de
fensie. het afzien van de spreiding rijks
diensten en de reorganisatie van het
binnenlands bestuur, het voorkomen
van kapitaalvlucht naar het buitenland
en het afromen van de winst die Shell en
Esso op aardgas maken.
Sociale uitkeringen
De drie miljard bezuiniging op de so
ciale uitkeringen en de voorstellen van
de regering daartoe, riepen kritische
reacties uit de kamer op. Socialisten en
christen-democraten hadden kritiek op
het voorstel om de uitkering krachtens
(Slot zie pagina 3 kolom 3)
PIREAUS, Griekenland - De burger-evacués uit Beiroet konden hun emoties
nauwelijks bedwingen toen zij vanaf het dek van het evacuatieschip van de
Amerikaanse marine 'Spiegel Grove' het binnenlopen van dit schip in de
hoven van Pireaus volgden. Zij werden twee dagen geleden uit Beiroet geëva
cueerd
De Nederlandse ambassade in Beiroet zal worden gesloten zodra de laatste
Nederlander Libanon heeft verlaten, zo deelde dinsdag het ministerie van
buitenlandse zaken mee.
De ambassadestaf, die bestaat uit vier Nederlanders, heeft opdracht gekre
gen zich gereed te houden voor evacuatie. De Nederlandse ambassadeur
verblijft op het ogenblik op Cyprus.
Hij was daar op dienstreis toen de toestand in de Libanese hoofdstad kritiek
was De ambassadeur blijft op Cyprus omdathet geen zin heeft hem naar zijn
standplaats terug te laten keren, aldus een woordvoerder van het ministerie.
De woordvoerder schat het aantal in Libanon aanwezige Nederlanders op het
ogenblik op ongeveer twintig. Drie Nederlanders waren eerder meegegaan
met een groep evacués die door het Amerikaanse oorlogsschip Spiegel Growe
aan boord is genomen. Dit schip is inmiddels aangekomen in de Griekse
havenstad Piraeus
Syrische troepen hebben dinsdag aanstalten gemaakt om het belangrijke
gebied rondom de luchthaven van de Libanese hoofdstad Beiroet te verlaten
en plaats temaken voor contingenten van de Arabische vredesmacht die is
gearriveerd om toezicht te houden op de naleving van een nieuw bestand in
Libanon.
Zowel uit linkse als rechtse bronnen verluidt, dat dinsdag bij het aanbreken
van de dag hevige gevechten begonnen in de mohammedaanse en christe
lijke wijken ten zuid-oosten van Beiroet, in het bijzonder rondom het geiso-
leerde Palestijnse vluchtelingenkamp Tel Al Zaater.
BRIEF AAN KAMER OVER BLOEMENHO VE-KWESTIE
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG - Minister Van Agt (justitie) aarzelt nog steeds of hij kan aanblijven
als minister, nu de Bloemenhovekliniek voorlopig open blijft. Van Agt blijft erbij
dat de kliniek in strijd handelt met de weten zondermeer gesloten moet worden.
Alleen het vooruitzicht dat politieoptreden tegen Bloemenhove tot een complete
veldslag zou leiden, heeft hem ervan weerhouden zijn zin door te zetten.
In een brief aan de tweede kamer over En bovendien: „De kliniek waar het al-
DEN HAAG - De Tweede Kamer is dinsdag begonnen met het debat over de bezuin
igingsoperatie. Op deze foto zien we in de Kamer de van D'66 afgescheiden heer
Nooteboom links van het gangpad en rechts de overige leden van de D'66-fractie
met de heren Imkamp en Terlouw.
de gang van zaken rond de Heem-
steedse abortuskliniek maakt Van Agt
duidelijk dat de dreiging van een kabi
netscrisis geen enkele invloed heeft ge
had op zijn béslissing de politie niet
opnieuw tegen de kliniek te laten op
treden. „Als het werkelijk mogelijk
was geweest een eind te maken aan wat
dagelijks in Bloemenhove gebeurt, dan
zou dat niet mogen worden nagelaten
omwille van het voortbestaan van het
kabinet", zo schrijft Van Agt letterlijk.
Van Agt erkent wel dat zijn politieke
leven groot gevaar had gelopen als hij
zijn actie tegen de zin van de kamer
meerderheid in had doorgezet. Op zich
had dat geen gewicht in de schaal ge
legd, zo stelt hij. Alleen geeft Van Agt
toe dat hij dan naar alle waarschijnlijk
heid zou zijn opgevolgd door een be
windsman die het beslag op de kliniek
onmiddellijk weer had laten opheffen.
„Dat alternatief was dus niet reëel", al
dus Van AgL Bovendien zou het saldo
van de gebeurtenissen zeer nadelig zijn;
ernstige schade aan het kabinet én aan
het gezag van het openbaar ministerie.
lemaal om begonnen was, hervat zijn
werkzaamheden".
In zijn brief aan de kamer, waarom door
DS'70-fractieleider Drees was gevraagd,
pleit Van Agt - „Al roept dat nog zo'n
hoon en schamperheid op" - voor een
ethisch reveil in onze samenleving, een
hernieuwde bezinning op de unieke
waarde van elk menselijk leven. Met het
oog daarop heeft Van Agt zich afge
vraagd of het inzetten van een grote po
litiemacht tegen Bloemenhove dat
nieuwe reveil geen schade kon toebren
gen. Van Agt beantwoordt deze vraag
meteen volmondig ja en geeft toe datdit
een van de redenen is geweest waarom
hij van politie-ingrijpen heeft afgezien.
Uitgelekt
Over de feitelijke gang
schrijft Van Agt dat er na het verijdelen
van de eerste inbeslagname van de ap
paratuur er inderdaad èen tweede,
groots opgezette politieactie tegen
Bloemenhove in voorbereiding was.
Door het uitlekken van de actie, met als
GERINGE GROEI
BEDRIJFSGROOTTE
VOORZIEN
VLISSINGEN - De komende vijf jaar
moetbet landbouwbeleid voor Zeeland
een accent zetten op de begeleiding van
de bedrijven in de middengroep. Die
beleidslijn zet de Zeeuwse raad voor de
bedrijfsontwikkeling in de landbouw
uit in een nieuwe structuurnota voor de
Zeeuwse landbouw, 'Koers 1980'. De
nota: 'Hel is duidelijk, dat de afgeno
men economische groei een gewijzigde
benadering vraagt, waarbij thans de
bedrijven uit de zogenaamde midden
groep in het middelpsnt van de belang
stelling zijn gekomen. Voorts geeft het
veelzijdig gebruik van het landelijk
gebied, een gebruik derhalve, waarbij
dc landbouw het niet alleen voor het
zeggen heeft, aanleiding tot ontwikke
lingen, die een voortdurend afwegen
van belangen vragen.'
Deze algemene beleidslijn is mede ge
baseerd op de prognoses, die rond de
landbouwontwikkelingen in Zeeland
tot 1980 zijn gemaakt Tot de verwach
tingen horen;
dat de oppervlakte cultuurland tus
sen 1975 en 1980 zal dalen met 2400
hectare, van 128.900 tot 126.500 ha;
dat de totale produktiewaarde van
de Zeeuwse landbouw zal stijgen met
bijna 150 miljoen gulden, van 657 tot
ƒ800 miljoen;
dat het aantal bedrijven in deze vijf
jaar zal dalen met bijna 1700, van 6785
tot 5100 - gemiddeld dus bijna elke
dag éen;
dat de gemiddelde bedrijfsgrootte
met nog geen twee hectare zal toene
men, van 19 ha tot 20,7 ha;
dat het aantal vaste arbeidskrachten
(meer dan 15 uur per week) zal afne
men met bijna 750 man. van 8843 tot
7680;
dat er jaarlijks ongeveer honderd
man uit de landbouw zal vrijkomen
voor de arbeidsmarkt.
Zeeland is een provincie - zo onder
streept de nota - 'waar de agrarische
produktie een belangrijke basis vormt
voor de totale werkgelegenheid.' Op de
bedrijven werken bijna tienduizend
mensen en voor be- en verwerking van
de produkten in en buiten Zeeland ko
men daar volgens de gegevens nog eens
achtduizend man bij, een totaal der
halve van 18.000 man, of éénderde deel
van de totale werkgelegenheid in Zee
land.
Niet toegenomen
Op basis van de LEI-gegevens uit de
afgelopen zeven jaar constateert de
landbouwnota, dat de inkomenstoe
name op de bedrijven tussen de tien en
twintig hectare per jaar gemiddeld niet
is toegenomen, dat het op de bedrijven
van twintig tot veertig hectare met
gemiddeld 4,5 procent is gestegen en
dat op de bedrijven boven de veertig
hectare sprake is geweest van een stij
ging van het inkomen met gemiddeld
negen procent per jaar.
De nota; 'Globaal kan men constateren
dat het inkomen steeds meer te wensen
overlaat naarmate de bedrijven kleiner
zijn. In afwijking van deze gemiddelde
lijn zijn er niettemin bepaalde gespecia
liseerde bedrijven, die nog wel vol
doende inkomensmogelijkheden heb-
Kamer en poli
tieke moraal
fo Gk D*66 hPGft RU I* makrn
men Ui ire Nederlandse kwaal:
het vertrek van een lid dat
nochtans op zijn kamerzetel
blijft zitten. Bij deze paruj ls
Nooteboom uit dc kamerfractie gestapt,
maar desondanks denkt hy er niet over
om als volksvertegenwoordiger te ver
trekken. Fractieleider Terlouw heeft
deze houding scherp veroordeeld, te-
rcchtnaar onze mening Dekamerzltnu
weer met een nieuwe illegaal opge
scheept. nadat nog niet zo lang geleden
de voormalige CHU-er Huysse op on
juiste gronden de volksvertegenwoor
diging was binnengekomen. Toegege
ven hem kwam een zetel toe volgens de
regelen van de kieswet, maar dat wil
niet zeggen dat het accepteren van deze
plaats in overeenstemming was met de
ongeschreven regelen van de politieke
moraal. Figuren als Huysse en helaas nu
ook als Nooteboom doen de parlemen
taire democratie geen goed. Bovendien
is er in dergelijke gevallen duidelijk
sprake van een niet geringe zelfover
schatting; dc- Huysses en de Noot-
ebooms koesteren blijkbaar de illusie
dat ze als eenling reële Invloed kunnen
uitoefenen. Jammer dat dergelijke uit
glijders voor komen- betrokkenen zfjn
kennelijk wel heel erg verzot op een ka
merzetel.
D„
'lt gezegd zijnde is er in het geval
Nooteboom toch wel reden om In te
gaan op de oorzaak van zijn breuk met
D'66. Hij heeft ernstige bezwaren tegen
de partijdiscipline, een opvatting die
mede te maken heeft met zijn inzichten
over het funcUoneren van het Neder
landse parlement, in het bijzonder van
de tweede kamer. De opvattingen van
Nooteboom zijn in dit opzicht- voor zo
ver we kunnen zien - minder voor knuek
vatbaar dan zijn besluit om lid te blijven
van de kamer. De directe aanleiding tot
zijn stap was welis
waar de gang van
zaken rond de Zuid-
afrikaanse order,
maar inmiddels Is
wel duidelijk gewor
den dat bij dit kamerlid sprake is van
een verzameling onlustgevoelens.
Nooteboom is tot de conclusie gekomen
dat de kamer met meer zinnig functio
neert als controleur van de regering.
fiantlijn
Het
gevolg een grote kans op een massaal
treffen tussen politie en sympathisan
ten van de kliniek, besloot hij daarvan
af te zien. Maar, zo maakt Van Agt dui
delijk, het was beslist niet de minister
raad die heeft beslist dat de actie afge
sloten moest worden.
Dat de Haarlemse rechtbank uiteinde
lijk bepaalde dat van een beslag in het
geheel geen sprake was, wijt Van Agt
aan een fout van de Haarlemse hoofdof
ficier van justitie, mr, Andreae. Deze
heeft in de chaotische situatie rond de
eerste actie zich laten ontvallen dat het
beslag in feite was opgeheven. Aan de
ze, volgens Van Agt „begrijpelijke
maar ongelukkige fout" heeft de recht
bank zich naar zijn mening vastge
klampt.
Wetgeving
Tot slot zegt Van Agt dat het feit dat een
nieuwe wetgeving inzake abortus op
komst is, geen afbreuk doet aan zijn
plicht om ongewenste praktijken in de
kliniek een halt toe te roepen. Ook al
wordt bijvoorbeeld het gezamenlijke
zaken PvdA-WD-ontwerp door het parlement
aanvaard - wat volgens Van Agt, zeker
gezien de verhoudingen in de eerste
kamer, beslist nog niet zeker is - duo zou
een kliniek als Bloemenhove toch niet
(Slot zie pagina 3 kolom 3)
Let is niet de eerste maal dat een
dergelijk betoog wordt opgezet: heel
wat kamerleden zijn in hun hart de
zelfde mening toegedaan en binnens
kamers is al heel wat vergaderd en ge
studeerd om verbeteringen aan te
brengen. Met weinig succes: er is eer
der sprake van verslechtering dan van
verbetering. De afgelopen weken is dat
nog weer eens onderstreept." de kamer
is langzamerhand dolgedraaid door al
lerlei nota's en stukken van de rege
ring. waarvan de meeste in ijltempo
moeten worden behandeld. Een klas
siek voorbeeld daarvan komt vandaag
aan de orde: de behandeling van Wes-
terterps voorstel om een pijlerdam in
de Oosterschelde te doen bouwen. De
brief daarover is vorige week binnen
gekomen. de leden van de vaste com
missie voor verkeer en waterstaat heb
ben in het weekeinde het stuk moeten
bestuderen omdat ze maandag hun
vragen moesten indienen. Die vragen
zijn gisteren beantwoord en moeten nu
mede de basis vormen voor het debat
van vandaag. Gekkenwerk? Een veel
te vriendelijke uitdrukking. Het trieste
is dat het hier niet om een op zichzelf
staand geval gaat. maar dat deze gang
van zaken schering en inslag is gewor-
Er
i r is alle reden om op de Noo te booms
en de Huysses en hoe ze in de toekomst
nog meer zullen heten kritiek uit te oe
fenen omdat ze op zetels zitten, die ze
behoren op te geven. Dat neemt echter
niet weg dat in het geval-Nooteboom
een aantal opmerkingen zijn gemaakt,
die stuk voor stuk een schot in de roos
zijn. De manier waarop de kamer de
laatste tijd werkt is een aantasting van
de politieke moraal: de Oosterschelde
als een 'vluggertje' behandelen is tn we
zen in- en in-triest. Nooteboom vond dat
kennelijk ook het geval bij de Zuld-
Afrikaorder. Hetgeen hem overigens
geen vrijbrief geeft om hetzelf ook maar
op een akkoordje te gooien met het poli
tieke normbesef: hij had moeten heen
gaan.
ben.' Tegen deze achtergrond stelt de
nota wél: 'Naast bedrijven met vol
doende omvang zullen bedrijven uit de
middengroep extra begeleiding nodig
hebben. De ondernemers daar hebben
meer behoefte aan voorlichting om een
redelijk inkomen te verwerven onder
niet optimale omstandigheden. 'Het ac
cent zal daarbij meer liggen bij verster
king en verbetering van de bestaande
produktieomvang dan bij de groei daar
van.'
Aan de andere kant vindt de structuur
nota. dat bedrijfsbeëindiging de 'volle
aandacht' verdient. Ook, al vormt de
omvang van de werkloosheid op dit
moment een belemmering voor een
vlotte afvloeiing van arbeidskrachten in
de landbouw, het blijft zaak niet lo-
Slot zie pagina 7 kolom 3)
RUSSEN ZOUDEN
KUNSTMANEN
KUNNEN
VERNIETIGEN
WASHINGTON DPAl - De Sovjet-
Unie beschikt over een systeem om
kunstmanen te vernietigen, aldus
een bericht in het Amerikaanse tijd
schrift 'Aviation Week
Zo zouden de Russen een Ameri
kaans ruimtevaartuig op korte ter
mijn kunnen vernietigen, terwijl dit
zich buiten het waarnemingsvermo
gen van de volgstations bevindt. Hel
Russiche stelsel, dat voor het eerst
beproefd zou zijn op 13 april van dit
jaar, zou een bedreiging kunnen zijn
voor de voorgenomen Amerikaanse
ruimtependel
De Russische satelliet die voor de
vernietiging moet zorgen, kan in an
derhalf uur gereed voor lancering
-">rden gemaakt, aldus 'Aviation
