„Emoties
horen bij
m'n karakter
r^
INTER
DRS. RONNY CERIEL
ELODIE BARBé,
BESTUURDER:
ZATERDAG 19 JUNI 1976
ifillllllllillllllllllllllllllllllllillllilllM
DIT zou een scène uit Hitchcock's film 'De Vogels' kunnen
zijn, denk ik, wanneer we behoedzaam door het broedgebied
van een meeuwenkolonie aan de Braakmankreek lopen.
Honderden krijsënde meeuwen en vis diefjes voeren schijn-
aanvallen uit. „Als je dit doorstaat, hoef je niet bang te zijn
voor de raad van Terneuzen", zeg ik - een beetje pesterig -
tegen hem. Hij grijnst. „Laten we nou maar oppassen dat we
niet op de eiers trappen".
Drs. Ronny Ceriel Elodie Barbé trekt die zaterdagmorgen -
diepblauw uitspansel, schitterende, open Braakmanpolders
- trefzeker zijn sporen door de slik.
•De journalist sjokt, allengs verbaasder over
de lenigheid van dit corpulente lichaam,
achter hem aan. Hij heeft zich in het hoofd
gezet om de bestuurder nu eens als méns te
betrappen, na enkele ochtenden uitputtend
praten in één van de saaie wethouderska
mertjes van het Terneuzense stadhuis.
De ontvangstdaar lijkt weinig bemoedigend.
als zijn oog valt op een aan de muur geprikt
'gebed'. Eén van de coupletten: „Ik heb
vannacht gedroomd, o Heer, dat alle journa
listen de waarheid schreven in hun krant en
niet meer dan ze wisten".
Een grijns als hij zegt dat dat er 'zomaar'
hangt. „Ik heb geen moeite met journalis
ten. Nooit slechte ervaringen gehad. Tot nu
toe dan. Ik vind dat ik mijn standpunt best
naar buiten kan brengen als dat eenmaal is
bepaald en de voorbereidingen zijn afge
rond. Dan kan men daar op inspelen".
Barbé - een duizendpoot van het beminne
lijke CDA-type. maar (let op de voornamen)
van huisuit KVP. Iemand die op zijn 34e
een groot aantal functies moeiteloos lijkt te
combineren en derhalve wel eens onder
werp van jaloerse discussies in de streek.
Waarnemend burgemeester van Temeuzen
(een'taak die hem sinds het vertrek van
Aschoff naar Bameveld handenvol werk
geeft), wethouder van openbare werken en
planologie,' dijkgraaf van het waterschap
'De Verenigde Braakmanpolders', voorzitter
van de ruilverkavelingscommissie voor dat
gebied en - één uur in de week - leraar
maatschappijleer aan het oecumenische
'Zeldenrustcollege'.
Eigenlijk een regionale 'golden boy' - maar
één met zwier. „Hij is een enorme Bourgon
diër". verklapt een ambtenaar, als we op
een avond bij het Temeuzense etablisse
ment 'Porgy and Bess' zitten en de loco zich
naar het toilet heeft begeven.
Het komt regelmatig voor dat Barbé na
raads-_ of commissievergadering even een
café binnenwip L. De enige Terneuzense wet
houder die zoiets doet. Nooit te beroerd om
in de clinch te gaan met opposanten, hete
meningsverschillen blussend met bier, een
gebaar dat hem in de loop van de jaren een
zekere populariteit heeft bezorgd.
In de vergaderingen van 'De Braakmanpol
ders' schakelt hij soms over op dialect Er
ontstaat dan een sfeer van 'Zeeuwsvlamin
gen onder elkaar', die het nemen van moei
lijke beslissingen aanzienlijk vergemakke-
Barbé heeft op zulke momenten alle trek
ken van de autoriteit van het nieuwe, jonge
type. Is het wél, maar merken doe je 't nau
welijks. Noemt minister van economische
zaken Ruud Lubbers z'n favoriete politicus.
••Hij brengt het goed. Ik voel me aange
sproken door zijn formuleringen en door
zijn mentaliteit Hij heeft niet dat scherp-
slijperige. dogmatische. Een nuchtere realpo-
liticus met een gezonde kijk op de mate
waarin er vernieuwingen moeten plaatsvin
den. Hij zegt: we moeten mee-evolueren met
de ontwikkelingen, maar doe dat wel in ge
paste mate, gooi niet alles tegelijk op zijn
kop".
Tijdens een raadsvergadering verweet hij de
WD'er De Zeeuw, die b. en w. betichtte van
'volksverlakkerij', het 'groot demagogisch
woordenboek van H. Wiegel' te hanteren.
Zegt ook nu dat hij vindt dat de liberale
fractieleider zich 'teveel op de toer van de
volksmenneri heeft begeven. „Hij durft het
nogal geprononceerd te zeggen. Ik mis de
nuanceringen. Ja, het CDA is voor mij een
bewuste keus. Een club waarin ik me men
taal goed thuisvoel. Dat heeft met de sfeer
te maken, het vermogen zaken te relative
ren. Een tweedeling in de politiek zou ik fu
nest vinden voor de toekomst van Neder
land. een hele slechte zaak. De socialisten
geven een over-accentuering aan wat de
gemeenschap moet doen. de liberalen zijn
teveel op de individuele toer. Bovendien
vind ik het liberalisme van de WD te con
servatief'.
Misdienaar
Barbé heeft van huis uit alles meegekregen
om uit te groeien tot wat Biesheuvel zo aar
dig 'een politiek dier' noemde. Grootvader
en vader waren actief in het politieke bedrijf
van Philippine, waar hij is geboren. „M'n
vader is een tijd wethouder geweest. Je had
toen nog plaatselijke lijsten, maar landelijk
was het KVP. Je kreeg wel eens mensen aan
de deur met problemen. Ik maakte zulke
gesprekken vaak mee. een stuk sociale in
formatie. En dan had je natuurlijk nog het
samenstellen van de kandidatenlijst".
Kijkt, zonder frustraties of treurnis terug op
een Roomse jeugd Landbouwerszoon, in de
verkennerij, de polder als speelterrein: een
beeld uit jongensboeken, zoals ze in de ja
ren vijftig werden geschreven.
„Eén van m'n idealen als kleine jongen was
misdienaar worden. In de kerk van Philip
pine mocht je dan niet alleen op 't altaar,
maar ook in de banken van de kerkmees
ters. als je niks te doen had. Dat wilde ik
wel. M'n eerste sollicitatie mislukte, dat viel
tegen. Later heb ik het een heel poosje ge
daan. Je ging ook wel op huisbezoek met de
pastoor. Dan mocht, je hem de weg wijzen in
de polder: daar woont die boer. daar die.
Je was een soort gids".
Hij heeft soms moeite met het geloof, zoals
het vandaag via beatmissen en voor de 'ba
sis' ijverende pastoors gestalte krijgt, „Het
mystieke element is aan het verdwijnen, 't
begint een beetje kaal te worden. Vroeger
vormden mensen die samen een geloof be
leden een hechte gemeenschap. Nu wordt er
meer op de horizontale toer gegaan. Dat
brengt vervlakking met zich mee. Harvey
Cox heeft eens geschreven, ik lees de krant,
dus ik ben met het geloof bezig. Nou. dat is
voor mij niet het geval".
Gaat na zijn middelbare opleiding econo
mie studeren in Tilburg. Kiest bewust voor
de bestuurswetenschappelijke richting.
Ontwikkelt tijdens die vijf jaar grote sym
pathie voor de KVP. Na zijn studie wordt
hij lid. In '70. hij is dan 29, zegt hij zijn baan
op de controllersafdeling van Dow Chemi
cal op om wethouder van onderwijs, sport
en cultuur te worden.
Een oud-raadslid vertelt me. dat Barbé in
die beginperiode nogal eens moest overge
ven voor de raadsvergadering begon. Be
vestigt dat. „Ja. ik ging nogal eens een
keertje over de bak. Behoorlijk zenuwach
tig. Ik kwam in de raad op een moment dat
de PvdA een hele strakke, felle oppositie
voerde. Spannende tijd. Nu ga ik er met
meer elan tegenaan. Je bestudeert je dos
siers, je werkt hard en dan komt er een
moment dat je je zekerder gaat voelen. Je
moet er wél gemotiveerd zitten, dat vind ik
nog steeds. Er blijft iets van spanning aan
wezig. Wanneer een zaak waarop ik me goed
heb voorbereid van de agenda wordt afge
voerd. ben ik teleurgesteld. Nog altijd.ja".
Schaamt zich niet voor zijn emoties. Beiae
me een keer driftig op nadat ik een afspraak
had afgezegd en een ambtenaar hem dat via
een briefje op zijn bureau liet weten. ,.Zo
gaan we toch niet met elkaar om?" Ik her
inner me nog hoe ik de hoorn verbaasd een
eindje van mijn oor afhield tijdens een even
onverwachte als trefzekere vloek. Incident
daama meteen gesloten - want zo is hij dan
ook wel weer.
Barbé: „Emoties horen bij m'n karakter. Af
standelijk analyseren ügt me niet zo. Ik
moet problemen doorvoelen. Dat zit 'm
soms in hele kleine dingetjes. Als mensen
bij me komen om me iets voor te leggen,
bijvoorbeeld. Het is vaak ontzettend moei
lijk om 'nee' te moeten zeggen"
Ik wil weten of het waar is. dat hij vorig jaar
lang heeft gedubd over het wegsturen van
zijn PvdA-collega Huijbrecht. toen die be
trokken bleek-te zijn bij het maken van
anonieme pamfletten om de bestuursver
kiezing van de bouwvereniging te beïnvloe
den. Inhoudelijk een 'flutzaakje' -PZCi. op
de avond dat de raad een motie van wan
trouwen aannam - overvolle tribune, politie
in burger om eventuele demonstranten te
weren en Huijbrecht die halverwege de ver
gadering opstond en wegliep - een mense
lijk drama.
Barbé: „Een afschuwelijke zaak Ik hoop
dat me zoiets nooit meer overkomt. Daar
ben ik een paar nachten mee bezig geweest.
Een wethouder heeft voor vier jaar het ver
trouwen van de raad gekregen. Een beslis
sing om dat ongedaan te maken moet je
heel goed overwegen. Je kunt zo iemand
niet op een achternamiddag op straat zet
ten. Er zit ook nog eens een gezin achter.
Toch hebben we op een bepaald moment ge
zegd: dit kan niet, dit moet eindigen. De
vertrouwensrelatie was verbroken en dat
gaf de doorslag. Toen stond het vast. Maar
ik geloof wel dat iedereen ermee heeft, geze
ten. 't Was een groeiproces. Niemand heeft
gezegd: daar gaan we nu maar eens even
een eind aan maken".
De verhoudingen in het college (twee CDA-
en twee PvcLA-wethouders) zijn op dit mo
ment goed. Barbé leidt de wekelijkse dins
dagmiddagvergaderingen zó efficiënt, dat
iedereen soms al na enkele uren buiten
staat. Onder Aschoff waren het marathon
zittingen.
Lacht, zegt: „Ze zijn inderdaad korter. Ach.
iedereen heeft z'n eigen manier van werken.
Ik hou niet zo van dat gefilosofeer als er nog
een berg agendapunten moet worden afge
daan. Die moet je zakelijk behandelen en
als er dan nog tijd is. kun je wetenswaar
digheden en filosofietjes uitwisselen".
Hij vindt besturen leuk en probeert te kie
zen voor een persoonlijke benadering, ook
van z'n medewerkers. Een ambtenaar die
van vogels houdt wordt soms van zijn afde
ling gehaald: de wethouder heeft iets exo
tisch zien vliegen.
„Mensen ontmoeten vind ik het aardigste
aspect van deze functie", zegt hij. „Ik ben
benieuwd naar hun opvattingen en achter
gronden Natuurlijk zijn er ook momenten
datje zegt voor mij hoeft het allemaal met
vandaag. Maar dat heeft iedere job. De
l^Hke aspecten blijven prevaleren".
Banen
Zijn agenda is een moeilijk doordringbaar
woud van afspraken en verplichtingen, we
ken van tevoren vastgelegd 's-Morgens om
een uur of negen weg bij vrouw en twee kin
deren in de bungalow aan de Hoekse
Kreeksingel, 's-avonds vaak ver na twaal
ven terug. De last van een man die ander
zijds de lusten van veel (teveel, zeggen
sommigen) banen incasseert. Hij legt uit.
dat hij zijn gezin wil veiligstellen en dat
niemand zich moet verkijken op de zeker
heden van het - toch altijd nog politiek ge
laden - wethouderschap.
Woensdagmorgen - de Schelde oogt nevelig
vanuit zijn kamer. „De functie van wethou
der is een onzeker bestaan. Je kunt met een
maand op straat staan. Akkoord, dan krijg
je wachtgeld. Maar ik vind het erg moeilijk
om vanuit die positie te vertrekken. Een
wethouder hier verdient 50.000 gulden bru
to. Daar wordt in het bedrijfsleven om gela
chen. Ons salaris mag dan misschien iets
gegroeid zijn. de onzekerheid is gebleven. In
feite heb je zelfs geen enkele sociale zeker
heid. Ik vond het dan ook geen overtrokken
zaak om dit te combineren met het dijk
graafschap. En wat m'n baan als leraar be
treft" die heb ik teruggebracht van zestien
tot één uur in de week. Toen ik dijkgraaf
werd, wilde ik dat werk eigenlijk volledig'
kwijt, maar het Zeldenrustcollege vroeg me,
of ik dat ene uur nog kon doen. Nee, met
streven naar macht of invloed heeft, dat al
lemaal niks te maken, dat vind ik een kwes
tie van verplichtingen tegenover je gezin".
Nooit bang voor conflicten? Met het Mos-
selbankenproject voor Dow. het graven van
een haven door een volgens natuurliefheb
bers uniek schorrengebied. had hij in twee
functies te maken: die van wethouder en die
van dijkgraaf
„O. ik wil best erkennen datje risico's loopt
om met jezelf in conflict te komen. Maar
dan.zeg ik er direct bij, dat je noch als wet
houder. noch als dijkgraaf in je eentje be
slissingen neemt.
De wethouder heeft te maken met zijn col
lege. de dijkgraaf met zijn dagelijks bestuur.
Ik het tot dusver geen problemen gehad, in
tegendeel, in een zaak als het Mosselban-
kenproject heeft die combinatie van func
ties juist positief gewerkt Omdat ik vanuit
een andere stoel wist hoe de achtergronden
lagen, konden we hier de eindjes vrij mak
kelijk aan elkaar knopen".
Die ochtend meldt de PZC - even trouwhar
tig als hij nu kijkt - de vermoedelijke be
noeming van Rijnmondgecommitteerde
rtoozemond tot burgemeester van Temeu
zen. Een PvdA'er en een aflossing van de
sinds jaar en dag door de CHU betrokken
wacht Barbé heeft ook mee gesolliciteerd.
Op bijna verontschuldigende toon zegt hij:
„Ik dacht dat ik het wel zou kunnen en had
de indruk dat ik voor de raad een aan
vaardbare kandidaat zou zijn. Het is in de
bestuurlijke praktijk niet gebruikelijk om
iemand meteen een gemeente van 30.000
inwoners te geven, maar omdat ik de situa
tie hier ken, viel daar misschien wel van af
te wijken".
Maakt geen geheim van zijn ambitie om er
gens burgemeester te worden. Waar die ge-
Tekst B. Lagaaij
Foto: H. van den Brink
meente ligt interesseert hem minder dan
„dat er iets aan de hand moet wezen, omdat
ik graag werk wil hebben". Barbé voelt zich
als een vis in het water bij 'De Braakman-
polders'. Functionele democratie, een be
perkt en zeer overzichtelijk takenpakket:
een op maat gesneden combinatie voor ie
mand die graag iets op poten zet.
_Je kunt er doelmatig werken, politiek
speelt geen rol". Is na de waterschapscon
centratie van '67 huiverig voor het op slag
en sprong creëren van nog grotere eenhe
den. „Die concentratie van '67 zette in de
streek veel op z'n kop. Kleine poldertjes
gingen op in grotere verbanden en daar
moet je niet te licht over denken. Vroeger
kende men elkaar, had men een eigen bestuur
Dat was ineens verdwenen, een forse in
greep. Je moet de structuur niet a! te snel
opnieuw veranderen. Aan de andere kant
geloof ik. dat de schaalvergroting nog niet
aan zijn eind is gekomen. Er zal over ge
dacht moeten blijven worden. Wanneer je
over schaalvergroting praat, is een fusie van
'Braakmanpolders' en 'Axeler Ambacht'
voor mij geen oplossing. Maak in
Zeeuwsch-Vlaanderen aan één, desnoods
twee waterschappen. Dat zie ik eerder zit
ten".
Afwegen
Na twee morgens praten in de wethouders
kamer - zijn huis wordt verbouwd, we
kunnen er niet terecht - kom ik tot de slot-
som dat ik lokale kleur ontbeer. De Schelde
kan niet blijven Inspireren en bovendien
moet er op zulke momenten ook nog wor
den genoteerd.
We besluiten om een zaterdagochtend naar
zijn favoriete plekjes te gaan om vogels te
kijken, een hobby die hij met grote inzet
beoefent
Omdat ik heb gehoord dat hij bij zulke ge
legenheden al om 4 uur in touw is ('dan be
leef je 't meest", zal hij later uitleggen) ben
ik op "net ergste voorbereid. Maar het valt
mee. Hij maakt een afspraak voor negen
uur en komt - typerend karaktertrekje: een
lichte slordigheid - een kwartier na negenen
voorrijden. De Braakmanpolders zijn in het
eerste zonlicht overweldigend mooi. Een
Zeeuws-Vlaams coulissenlandschap. maar
bekroond door de fabrieksinstallaties van
Dow. Een ingreep in een oud gebied, zoals
het Mosselbankenproject. toen Barbé zijn
hoofdingeland F H. ('Fake') Haak. met wie
hij altijd de vrije natuur intrekt, lijnrecht
tegenover zich vond.
Zegt: „Ruimtelijk ordenen betekent het af
wegen van een aantal factoren. Die zijn qua
zwaarte afhankelijk van plaats en tijdstip.
Ik vond dat het werkgelegenheidsaspect
een zwaarder accent moest krijgen dan het
milieu-aspect. Dat leek me eerlijk tegenover
de streek. Wat het zwaarst is, moet ook het
zwaarst worden getaxeerd. Bovendien wa
ren Dow toezeggingen gedaan die we, uit
een oogpunt van behoorlijk bestuur, had
den na te komen. Ik vond overigens dat
Zeeuwsch-Vlaanderen uit een oogpunt van
ruimtelijke ordening die ingreep best kon
hebben".
We zijn nu bij de Westgeul, een door een
dichte rietkraag omgeven kreekje, waar
zien een groot aantal vogelsoorten ophoudt.
Barbé weet er feilloos de weg. Wijst me klu
ten aan, buigt takken van meidooms opzij
om te laten zien hoe simpel de nesten van
houtduiven in elkaar zitten.
Ik knik een tikkeltje vermoeid: weetik veeL
Als zich op één van de weilanden een kluut
beweegt - zenuwslopend hippen, gefladder -
zegt hij: „Schijnbewegingen. Die wil ons
misleiden door te doen of daar een nest is.
Net een politicus
We lachen ingehouden: de avifauna laat
geen rumoer toe. In de spaarbekkens van de
WMZ zwemmen twee futen. Een buiten
kansje. begrijp ik. Barbé blijft er in vervoe
ring naar staan kijken. Het loopt tegen
twaalven als hij me terugbrengt naar Ter-
neuzen. In zijn wagen tref ik een vogelgidsje
aan: leuk voor onderweg. „Ik ben laatst ook
vogels wezen kijken met Llen (wethouder
Van der Plas-Tanis van sociale zakeni. maar
die geloofde me niet als ik een naam noem
de. Die controleerde dat even zelf in het
gidsje". Glimlachend verbazen we ons over
zoveel wantrouwen, al zeg ik er direct bij
dat zij hem misschien beter kent dan ik.
Als ik hem enkele dagen later zie. besluit ik
een tegenzet te doen voor het lichtelijk
krenkende anti-journalistengebedje aan zijn
muur. „Kijk", zeg ik, „Ik heb vannacht ge
droomd, o Heer, dat de autoriteiten niet
babbelden vanuit hun nek, maar zich hiel
den aan de feiten". Sindsdien kijken we el
kaar voor raads- en commissievergaderin
gen bezwerend aan: op het punt om te cite
ren.
