PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
TEGENVALLER
OP BEGROTING
1,5 MILJARD
KABINET
KIEST DE
PIJLERDAM
Westerterp
vandaag in
Middelburg
Soweto:
al 50
doden
WERKGEVER GULLER
DAN KABINET
Zie pagina 24
Extra bezuiniging: 1200 miljoen
vandaag
Beslissing omvang voorjaar 77
219e jaargang no. 143
Vrijdag 18 juni 1976
<Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG - De rijksbegroting voor dit jaar blijkt een aantal tegenvallers te vertonen van in
totaal anderhalf miljard gulden. Minister Duisenberg van financiën heeft daarom zijn collega's
opgedragen dit jaar nog eens voor 1200 miljoen extra te bezuinigen. Het leeuwendeel hiervan moet
opgebracht worden door het ministerie van onderwijs en wetenschappen, op afstand gevolgd door
volkshuisvesting, defensie en verkeer en waterstaat.
De oorzaak van het extra tekort op de
begroting - dat daardoor stijgt tot 16,4
miljard gulden - komt voor de helft op
rekening van de tegenvallende aard
gasopbrengsten. De rest wordt ver
oorzaakt door hogere uitgaven voor
de subsidies op de woningbouw, de
tekorten van het openbaar vervoer, de
bijdragen aan de Europese Gemeen
schap en ten slotte de wijzigingen die
de Tweede Kamer vorig jaar - tegen
de zin van Duisenberg in - aanbracht
in de rijksbegroting.
Dit staat in de voorjaarsnota, die mi
nister Duisenberg donderdagavond
aan de Tweede Kamer heeft aangebo
den. De nota geeft elk jaar een beeld
van de werkelijke uitkomsten van de
Miljoenennota die de minister van fi
nanciën op Prinsjesdag bekend maakt.
Apart vermeld wordt in de nota dat de
recente beslissing inzake het openhou
den van de Oosterschelde al is ver
werkt. Voor dit jaar betekent dat nog
slechts een extra uitgave van 2,9 mil
joen, maar die stijgt al snel van 120
miljoen in 1977 tot 286 miljoen in 1980.
Omdat het begrotingstekort voor dit
jaar door de grote bedragen die voor de
liquidatie
Liquidatie Smit en Bolnes nog geen
feit.
PAGINA 3
balans
PAGINA 4
stilte
vakantietips
kernoorlog
Middelburgse levert strijd tegen de
Borsselse kerncentrale tot voor de
Hoge Raad.
weerstanden
Het kabinetsbesluit tot uitvoering van
hel. pijlerdam-plan voor de Ooster
schelde zal weinig weerstanden ont
moeten.
PAGINA 9
droogte
belastingen
Professor Halberstadt. pleit voor bij
eenvoeging belastingen en sociale
premies
PAGINA 15
'uinig
VVD presenteert een eigen bezuin
igingsplan dat van grote invloed zou
kunnen zijn op de werkgelegenheid.
PAGINA 16
opening
Sport: Knobel geeft opnine van zaken
in het conflict tussen hem en de voet
balbond.
PAGINA 17
verlengd
Sport. Duitsland tegen Joegoslavië
niet indrukwekkend maar wel op
winst: 4-2 (in de verlenging)
PAGINA 19
australié
Dutch Swing College Band naar Aus
tralië; radio- en tv-programma s; strips.
miljoen
EMS verwacht winst van meer dan een
niiljoen en blijft, werkmaatschappijen
afstoten; beurs - economie - financiën.
bestrijding van de werkloosheid zijn
uitgetrokken, al op de rand van het fi
nancieel toelaatbare zat, achtte minis
ter Duisenberg het noodzakelijk, zo
schrijft hij in de nota. de tegenvaller
van 1,5 miljard via bezuinigingen te
compenseren. Daarvan is 1 miljard ge
vonden door de reserve voor prijsstij-
JOHANNESBURG
(DPA/UPI/RTR/ANP) - Bij de
onlusten in Soweto bij Johan
nesburg, die donderdag voort
duurden, zijn volgens het
Zuidafrikaanse persbureau
SAPA meer dan 50 mensen
omgekomen en 250 gewond. Er
zijn 126 arrestaties verricht.
De meeste doden zijn negers,
minstens vier blanken zijn om
gekomen.
De Zuidafrikaanse minister van poli
tie, Kruger, zei in het parlement in
Kaapstad dat politie tot dusver „de
grootste mogelijke zelfbeheersing
heeft betoond en ondanks extreme
provocatie slechts een minimum aan
geweld heeft gebruikt."
De onlusten zijn donderdag overgesla
gen naar Kagiso bij Krugersdorp. 30
km ten oosten van de hoofdstad. En
kele honderden negers begonnen win-
Slol zie pagina 3 kolom 5)
gingen, die ai in de begroting voor 1976
was opgenomen, niet te verdelen.
Daarnaast moeten alle departementen
nog voor een bedrag van 210 miljoen
zélf bezuinigingsposten opvoeren. Ten
slotte is 300 miljoen gevonden door
„blokkering van overboekingen van
1975 naar 1976.
Bij elkaar opgeteld komen de bezuin
igingen voor de financieel belangrijk
ste departementen neer op:
- Ondeiwijs en wetenschappen 325 mil
joen
- Volkshuisvesting 135 miljoen.
- Defensie 135 miljoen.
- Verkeer en waterstaat 120 miljoen
De belastingopbrengst valt dit jaar
Slot zie pagina 3 kolom 6)
Zo hebben de werkgevers voorgesteld
het werknemers-aandeel in de wao-
premie met. 0,7 procent te verlagen.
Omdat het kabinet heeft gezegd dat er
geen extra financieringstekorten mo
gen optreden hebben de werkgevers
voorgesteld deze 0.7 procent wao-
premie voor hun rekening te nemen en
daarboven dan nog 10 gulden per
maand bruto te willen betalen aan ie
dere werknemer. Hierdoor krijgt ie
mand met een minimumloon er 4 gul
den per maand netto meer bij dan vol
gens het kabinetsplan, een man met
een bruto inkomen per jaar van 24.500
gulden krijgt er 9 gulden per maand
netto meer bij en iemand met een
bruto inkomen van 48.000 gulden per
jaar krijgt er dan 23 gulden netto per
maand bij.
..Een andere mogelijkheid is om bij
voorbeeld iets te doen met de awbz-
premie". aldus VNO-voorzitter Van
Veen. Hij zei. dat al deze plannen als
..denkmodellen" gehanteerd moesten
worden. FNV-voorzitter Wim Kok keek
bij dit alles heel zuinig en zei te wach
ten op wat het kabinet hiermee zou
kunnen doen. Minister Boersma van
sociale zaken zei dat het kabinet geen
mogelijkheden meer ziet om het finan
cieringstekort te vergroten. Vanoch
tend zal de hele zaak binnen het kabi
net nog eens worden besproken.
De werkgevers deelden mee het een
onverteerbaar brok te vinden dat door
JOHANNESBURG - Zwart Zuidafri
kanen rennen in grote groepen door de
straten van Soweto, waar een demon
stratie van hen tegen de verplichte in
voering van het Afrikaanse op scholen
woensdag op bloedig verlopen rellen is
uitgedraaid.
Voorstel in Stichting van de Arbeid
(Van onze redactie economie)
DEN HAAG - De werkgevers hebben tijdens een beraad van tien
uur aan het kabinet nieuwe voorstellen gedaan over de lonen
voor de tweede helft van dit jaar. Deze voorstellen houden vol
gens de werkgevers in, dat de werknemers er netto wat meer be
ter van worden dan van het aanbod van het kabinet. Het kabi
netsvoorstel omvatte een loonsverhoging voor iedereen van 20
gulden bruto per maand en een verlaging met een half procent
van de ziekenfondspremie. De werkgevers willen een verschui- 'i
ving tot stand brengen in de premies voor de werknemersverze
keringen, waardoor er voor de werknemer netto meer in het
loonzakje overblijft dan wanneer het aanbod van het kabinet
wordt uitgevoerd.
het aanbod van het kabinet de totale
loonsomstijging voor dit jaar uitloopt
van 8,8 procent naar 9.2 procent. „Bin
nen het totale pakket van de zeer
smalle marges hebben we getracht iets
te vinden, waardoor de werknemers
netto toch nog iets meer in handen
krijgen dan door het aanbod van het
kabinet". Mr. Van Veen erkende wel.
dat door de werkgeversplannen het
rijk minder aan loon- en inkomstenbe
lasting zal ontvangen.
Afgesproken is wel. dat werkgevers
en vakbeweging vanochtend met el
kaar praten over de verbetering van
een aantal niet- materiële arbeids
voorwaarden. Tegelijkertijd zal het
kabinet de opgediende plannen bekij-
ken en in de loop var.1 de dag zal de
Stichting van de Arbeid de kabinetsde
legatie opnieuw ontvangen om te ho
ren wat wel en wat niet mogelijk is
FNV-voorzitter Wim Kok stelde, dat er
toch nog wel enig verschil zat in de
diverse berekeningen tussen de FNV-
eis lol een volledige prijscompensatie
en de werkgeversvoorstellen. „Bo
vendien werken de werkgeversvoor
stellen in relatie tot die van het kabi
net relatief denivellerend", aldus Kok,
die dit toch wel als een bezwaar zag.
„De wensen staan nog overeind en we
zijn benieuwd of een wijziging van de
kabinetsvoorstellen een brug kunnen
slaan, waardoor tot overeenstemming
kan worden gekomen".
(Van onze Haagse redacteur)
DEN HAAG - De regering heeft in de nacht van woens
dag op donderdag besloten in de Oosterschelde een wa-
terdoorlatende pijlerdam te bouwen. Over de omvang van
die stormvloedkering is nog geen definitieve beslissing
genomen. De regering gaat voorshands uit van een pijler-
dam met een doorstroomprofiel van 11.500 vierkante me
ter, waar achter bij Yerseke een gemiddeld getijverschil
van 2,30 meter ontstaat. De kosten voor die dam bedra
gen 2910 miljoen gulden. Aan de hand van verdere studies
van de rijkswaterstaat zal uiterlijk in het voorjaar van
1977 door de regering nader worden beslist of het gewenst
zou zijn de doorstroomopening van de stormvloedkering
vast te stellen op maximaal 20.000 vierkante meter, het
geen een gemiddeld getijverschil van 3,10 meter bij Yer
seke mogelijk maakt. Die oplossing zou nog een extra in
vestering van ongeveer 260 miljoen gulden vergen.
WESTERTERP: „EINDE AAN
JARENLANGE ONZEKERHEID"
Minister Westerterp van verkeer
en waterstaat presenteerde het
plan voor de pijlerdam donder
dag tijdens een persconferentie
„met veel genoegen en een zekere
trots". Hij stelde vast, dat het
hier gaat om het grootste water
staatkundige project, dat in Ne
derland in de twintigste eeuw
wordt gebouwd en hij meldde dat
het kabinet „met enthousiasme
voor deze oplossing heeft geko
zen". De minister zei, dat hij bin
nen het kabinet geen enkel afwij
zend geluid had gehoord en hij
zag het debat, dat volgende week
woensdag in de Tweede Kamer
over de Oosterschelde-kwestie
wordt gehouden met vertrouwen
tegemoet.
De bewindsman van verkeer en
waterstaat noemde de overschrij
ding van de kosten voor de pijler
dam, waarover in november 1974
een afspraak werd gemaakt „wer
kelijk marginaal"- Hij rekende
voor dat de overschrijding 23 mil
joen gulden bedraagt, waar een
extra bedrag van 130 miljoen gul
den aan onvoorzien bovenop kan
komen ..Of die ook moeten wor
den bedeed, moet in de komende
jaren blijken", aidus de heer Wes
terterp.
In een brief aan de Tweede Kamer
herinnert minister Westerterp aan
de drie ontbindende voorwaarden,
die in november 1974 werden ver
bonden aan de beslissing om in de
Oosterschelde een waterdoorla-
tende dam te bouwen. Aan de
voorwaarden dat de dam tech
nisch uit te voeren is en in 1985
klaar kan zijn is. zo wordt in de
brief gesteld, voldaan. Over de
derde voorwaarde, die betrekking
heeft op de financiën - het werk
mocht 1750 miljoen gulden plus 20
procent op prijspeil 1974 extra
kosten - schrijft minister Wester
terp. „Met de bouw van de storm
vloedkering is naar raming een
bedrag gemoeid van 2910 miljoen
gulden. Hierin is uiteraard begre
pen een gebruikelijk extra percen
tage voor „onvoorzien maar
daarenboven nog een extra be
drag voor onvoorzien van 130 mil
joen gulden. Dit extra bedrag is
opgenomen omdat het hier een
constructie betreft die valt buiten
het directe ervaringsveld van de
tot op heden uitgevoerde water
bouwkundige werken. De compar
timentering vraagt een bedrag
van 1175 miljoen gulden. De par
tiële dijkverhoging tenslotte is een
werk dat volledig als extra uit
gave voor het plan van de door
laatbare dam moet worden aan
gemerkt; dit werk vraagt een be
drag van 180 miljoen gulden.
Meerkosten
Vergelijkt men nu deze bedragen
met de kosten voor de primaire
dam en de compartimentering
volgens het oorspronkelijke Del
taplan - totaal 1250 miljoen gul
den - dan blijken de meerdere
kosten van het plan 2715 miljoen
gulden te bedragen. Houdt men
geen rekening met het genoemde
bedrag van 130 miljoen gulden
voor extra onvoorziene kosten,
dan bedragen de meerkosten 2585
miljoen gulden. Al deze bedragen
zijn gebaseerd op het prijspeil van
begin 1976.
Om te kunnen beoordelen of aan
de financiële ontbindende voor
waarde wordt voldaan, moet het
vastgestelde bedrag van 1750 mil
joen gulden dus eveneens op het
prijspeil van begin 1976 worden
omgerekend. Dit bedrag wordt
dan 2135 miljoen gulden. Ver
meerderd met 20 procent geeft dit
een „toegestaan bedrag" aan
meerdere kosten van 2562 miljoen
gulden. Er is dus sprake van een
ten opzichte van de gehele opera
tie relatief geringe overschrijding
van de financiële voorwaarde'
De minister merkt daarbij op. dat
bedacht moet worden dat ae par
tiële dijkverhogingen ten tijde van
het kabinetsberaad van november
1974 nog niet in de huidige om
vang waren voorzien. Het zag er
toen naar uit, dat er voor enkele
tientallen miljoenen guldens voor
werken aan de bestaande dijken
zou worden uitgevoerd. Bij de be
handeling in de Tweede Kamer
noemde de minister een bedrag
van 75 miljoen gulden, maar er
i Slot zie pugina 7 kolom 6)
Van een zonder redacteuren
DEN HAAG - Minister Westerterp komt vandaag (vrij
dag i persoonlijk naar Zeeland om de commissaris der
koningin ar. C. Boertien de rapporten over de bouw van
de pijlerdam in de Oosterschelde 'aan te reiken'.
De bewindsman wil met dit bliksembezoek nog eens onderstrepen hoe
belangrijk hij de nu genomen regeringsbeslisstng voor Zeeland vindt, zo
liet ons de voorlichtingsambtenaar van het ministerie van verkeer en
waterstaat weten. Het gebaar van de persoonlijke overhandiging moei
ook worden gezien als een afronding van de directe contacten die minis
ter Westerterp de afgelopen anderhalf jaar - na de beslissing van de
tweede kamer in november 1974 - heeft gehad met het provinciaal be
stuur van Zeeland over de OosterscheldekwesOe. De minister komt
naar Zeeland tijdens de zitting vari provinciale staten, die vandaag in
Middelburg wordt gehouden.
Dam der verzoe-
ning(I)
13, brobsunK 1* ban nu R--
vallen en daarmee Is een eind
gekomen aan een nu al jaren
lange onzekerheid over wat
er met de Oosterschelde zou
gaan gebeuren. Op zichzelf
niet gering pluspunt: de onzeker
heid vrat aan Zeeland, een ander
woord wil ons niet uit de pen. De
Oosterschelde-dlscussie nam nu en
dan trekken aan. die deden denken
aan de verbitterde Vietnam-debatten
in de Verenigde Staten. Vooral tijdens
het Johnson-bewind trokken de
Vietnam-tegenstellingen diepe voren in
het Amerikaanse bestel: ze gingen
dwars door politieke partijen, door ge
zinnen en hechte vriendschappen
heen. Ten aanzien van de
Oosterschelde-problematiek was het in
Zeeland niet veel anders: er was hier
een verkettering aan de gang, waarbij
de ene partij geen goed woord meer
over had voor de andere en omgekeerd.
Een werkelijke uitwisseling van me
ningen was al lang opgegeven en er
werd niet meer naar elkaar geluisterd.
Dat alles zai - naar men nu mag hopen
- tot het verleden behoren. Er Is nu een
beslissing genomen, waarmee in grote
lijnen voor- en tegenstanders het eens
kunnen zijn. De pijlerdam kan aldus
een soort 'dam der verzoening' worden.
Het
fjantlijn'
.et plan dat nu zal worden uitge
voerd. zal zonder twijfel in de gehele
wereld de aandacht trekken; het is een
project - we schreven het deze week al
eerder - dat tot aan de grenzen gaat
van het huidige technisch kunnen.
Maar daarmee is het tegelijkertijd een
plan - laten we dit niet vergeten - dat
op dit ogenblik nog vele vragen open
laat. De aantwoorden daarop kent nóg
memand: voor een deel zullen ze in de
loop der komende jaren worden ge
vonden. voor een deel zullen ze pas be
kend zijn zodra het kunstwerk bezig is
te functioneren. Een
dergelijke situatie is
vrij ongewoon voor
een project, dat on
der leiding van
rijkswaterstaat
wordt uitgevoerd. Deze dienst werkt
niet graag met onzekerheden: vooral in
technisch opzicht wil men vooraf pre
cies weien hoe het allemaal zal lopen
en verlopen Voor hel nu gekozen ont
werp is die sluitende zekerheid er niet,
althans nög niet Hoe was dat destijds
met de deltawerken? Zij werden van
klein naar groot opgezet, zodat een zo
groot mogelijke ervaring kon worden
opgedaan en de risicofactor tot het
uiterste werd verkleind. Een paar
voorbeelden. De Braakman-afsluiting -
een voorloopster van de deltawerken -
kon in 1952 tot stand worden gebracht
dank zij de enorme ervaring, opgedaan
bij de droogmakingswerken op Wal
cheren in 1944-1945. De kennis die bij
de Braakman werd verzameld, werd
weer toegepast bij de sluitingen, nodig
tijdens het rampherstel in 1953. On
danks die ervaring was het niettemin
vaak een dubbeltje op zijn kant: Ou-
werkerk. het brokkengat. was er een
goed voorbeeld van. Maar men kon
toen niet in een volmaakte technische
planning werken, want de dijken
moesten vóór het stormseizoen 1953-
1954 dicht. De rampherstel-
methodieken legden op hun beurt weer
de grondslagen voor de deltawerken.
Maar omdat het bij het deltaplan om
projecten van de langere termijn ging,
werden ze omzichtig, zorgvuldig en
langdurig voorbereid: de zekerheid
moest voorop staan.
Va,
an die technische omzichtigheid
nog een klein, maar wel essentieel
voorbeeld. Destijds was er binnen de
toenmalige deltacommisie een vrij
sterke stroming om de Oosterschelde
af te sluiten vóór de Grevelingen.
Evenwel, leidinggevende figuren van
rijkswaterstaat voelden daar niet zo
veel voor. zij wensten van klein naar
groot te werken. De deltacommissie
zwichtte tenslotte zodat er een tijd
schema uit de bus kwam. waarbij (in
1978) de Oosterschelde als laatste zee
arm zou worden afgesloten. Belang
rijkste overweging: rijkswaterstaat
wenste het risico zo laag mogelijk te
houden en dat kon wanneer men bij de
Oosterschelde-werken over alle moge
lijke ervaring zou beschikken. De iro
nie van het geval wil nu dat deze op
stelling - Oosterschelde als laatste af
sluiten - een totaal nieuwe discussie
over het plan mogelijk maakte met als
gevolg een geheel gewijzigde oplossing.
Een oplossing - en dat is dan nog weer
een extra ironisch accent - die zo
nieuw is dat voor grote onderdelen op
geen enkele ervaring kan worden ge
boogd. We kunnen ons voorstellen dat
oudere generaties van rijkswaterstaat-
ingenieurs een project als dit hoofd
schuddend aanzien. In hun dagen zou
den ze ongetwijfeld gTOtere zekerheden
hebben gewenst voordat ze voorstellen
als dit gigantische project aan het be
leid zouden hebben overhandigd.
Ho,
loe komt het dat er nu anders is
gewerkt? Zien we het goed. dan werd
er vroeger - bij de Zuiderzee en bij de
deltawerken - intern eerst uitputtend
op allerlei ontwerpen gestudeerd en
pas aan gingen ze ter beoordeling door
aan het beleid, de politiek. Nu is het
omgekeerd gegaan: een technisch ver
antwoord ontwerp - volledige afslui
ting - bleek plotseling politiek niet
meer acceptabel, zodat tenslotte een
ontwerp uit de bus kwam. gedicteerd
door politieke overwegingen. Men zal
f Slot zie pagina 7 kolom l)
