Democratische belijdenis
communisten in Italië
met korrel zout te nemen
HABITAT, conferentie over
de menselijke nederzettingen
VROUW IN
HET LEGER
Twijfels
over beloften
vóór de
verkiezingen
PENALOSA: "MILJOENEN LIJDEN ONDER GRONDSPECULATIE"
Habitat- circus
VRIJDAG 4 JUNI 1976
(Van onze militaire medewerker)
M. H. von Meyenfeldt
In een discussie over de wenselijkheid van een vrijwilligersleger komt dikwijls
ook het vraagstuk aan de orde van de openstelling voor de vrouw van alle functies
in de krijgsmacht, en dus ook van de gevechtsfuncties.
De intrede van de vrouw in de Nederlandse krijgsmacht dateert uit de tijd van de
Tweede Wereldoorlog. Het duurde evenwel tot 1951 voordat het politieke besluit
viel om voor haar in de militaire organisatie een blijvende plaats in te ruimen.
Daarbij werd als uitgangspunt gehanteerd dat de vrouw slechts zou worden
bestemd vooreen beperkt scala van haar passende functies, veelal op administra
tief gebied en bij de geneeskundige dienst.
Moet dit beleid worden gewijzigd? Deze vraag is min of meer actueel sinds Neder
land in 1971 zijn goedkeuring hechtte aan het in 1953 te New York gesloten verdrag
over de politieke rechten voor de vrouw. Immers artikel 3 van dit verdrag bevat de
bepaling dat vrouwen op gelijke voet met mannen gerechtigd zijn om alle, in
gevolge de nationale wetgeving ingestelde, overheidsfuncties te bekleden en wel
zonder enig onderscheid Ons land maakte ten aanzien van deze bepaling, in tegen
stelling tot landen als Italië en Nieuw-Zeeland, geen voorbehoud voor wat betreft
het dienstdoen van vrouwen in militaire overheidsambten.
PZCXpInle en achtergrond
Nu is er zeker bij bondgenoten en anderen een duidelijke behoefte aanwijsbaar om
de vrouw meer bij de nationale defensie te betrekken. Canada heeft het voornemen
om in de komende tien jaren het percentage militaire vrouwen op te voeren tot5 a 10
procent van het totale personeelsbestand tnu 2 procent). Andere landen willen de
vrouwen inschakelen voor taken in het kader van de territoriale en civiele verdedi
ging (de zogenaamde huis-en-haard-verdediging). Amerika heeft in het recente
verleden een eind gemaakt aan veel beperkingen met betrekking tot het dienen van
vrouwen in het leger
Er is nu een plan om de sterkte van de vrouwenkorpsen voor 1978 te verdrievoudi
gen (tot 6 procent van de totale sterkte). Opvallend is het grote aantal functies dat
in het Amerikaanse leger voor vrouwen open staat. Bij de marine kunnen de
vrouwen alle functies vervullen, bij de landmacht 434 van de 482 en bij de lucht
macht 822 van de 856. De Amerikaanse land- en luchtmacht laten de vrouw niet toe
tot de directe gevechtsfuncties. Overigens is deze beperking in de diverse landen
vrij algemeen.
8inds 1971 is er in Nederland maar weinig veranderd. Het aantal militaire vrouwen
is in de laatste jaren, onder andere door een tekort aan financiële middelen, zelfs wat
teruggelopen (nu 915. is minder dan één
procent van de totale sterkte). Wel zijn
er enkele uitspraken. Zo verklaarde in
1973 de Militair Geneeskundige Raad
dat de vrouw zowel fysiek als psychisch
inzetbaar is voor alle functies. En in de
defensienota 1974 staat onder andere: „Het beleid zal erop worden gericht dat
man en vrouw op militair gelijkwaardige wijze kunnen functioneren. De ge
schiktheid voor een functie zal in beginsel slechts afhankelijk worden gesteld van
het al of niet voldoen aan de eisen die voor deze functie gelden". Over de toela
ting van vrouwen tot gevechtsfuncties zegt de defensienota niets. En misschien is
dat ook wel verstandig omdat de meningen op dat punt nogal uiteen lopen.
oorstanders van vrouwen in gevechtsfuncties beroepen zich op het Verdrag
van New York. Zij vinden dat de militaire verdediging, dat wil zeggen de be
scherming van onze samenleving tegen bedreiging van buitenaf, een verantwoor
delijkheid is van mannen en vrouwen. En wanneer vrouwen die zich daarvoor
aanmelden, voldoen aan de gestelde eisen, zullen ook de gevechtsfuncties voor
hen moeten worden opengesteld. Tegenstanders menen dat het langdurig samen
brengen van mannen en vrouwen binnen het leger, leidt tot een zodanige ver
scherping van het altijd aanwezige spanningsveld tussen man en vrouw, dat
daardoor de operationele inzetbaarheid van de eenheden wordt aangetast. Zij
geloven ook niet dat de vrouw voldoende gezag kan uitoefenen over mannen.
Ik moet bekennen dat deze formele en emotionele argumenten mij niet erg aan
spreken. Het is de vraag of de vrouw er wel goedaandoetom onder andere op grond
van haar gelijkwaardigheid met de man, zo sterk aan te dringen op toelating tot alle
functies in de krijgsmacht. Wij leven in een riskante tijd. Op het gebied van de
•veiligheid zijn wij in het slop geraakt. En ondanks alle gesprekken over ontspan
ning, wapenbeheersing en ontwapening is er weinig reden voor optimisme. Dat de
vrouw onder deze omstandigheden meer betrokken wil worden bij de zorg voor de
veiligheid, verdient uiteraard waardering.
Maar juist omdat zij op dit gebied in veel opzichten nog met ongebonden handen
staat, kan zij mijns inziens beter dan door zich over te geven aan het echte
militaire handwerk, de zaak van de vrede dienen door: meer actief te zijn in het
vredeswerk, zich meer te laten betrekken bij de beleidsvorming ook in interna
tionaal verband, en zich in te zetten bijvoorbeeld voor het operationaliseren van
niet-gewelddadige verdedigingsvormen. Alleen door op een geheel eigen wijze
bezig te zijn met veiligheidsvraagstukken kan mijns inziens de vrouw werkelijk
bijdragen tot een versterking van de geloofwaardigheid van de inspanning die wij
ons getroosten voor het behoud van wat wij waardevol achten.
DDoor C. J. Visser
e vaak gehoorde stelling dat communisme alleen daar floreert waar armoede en onderdrukking de
hoofdbestanddelen van een samenleving vormen en dat dus verhoging van het levenspeil en invoe
ring van democratische spelregels de meest geschikte wapens zijn om het communisme een halt toe
roepen, blijkt - althans uit wat zich de laatste jaren in Italië heeft afgespeeld - niet zo algemeen
geldend te zijn als werd aangenomen.
Want wat men de Italiaanse christen-democratische partij (DC) ook aan verwijten voor de voeten kan gooien, in de ruim
dertig jaar dat zij het monopolie van de staatsmacht bezat heeft zij de in de grondwet vastgelegde vrijheden intact gelaten
en zelfs, zij het soms schoorvoetend, geprobeerd uit te breiden.
En wat het levenspeil betreft: de statistieken wijzen uit dat inderdaad de welvaart van de gemiddelde Italiaan de laatste zes
jaren tot ongekende hoogte is gestegen. Nog nooit, zei nog pas geleden in een interview het vooraanstaande lid van de
communistische partij in Itali"(PCI), Giorgio Amendola, hebben de Italianen zoveel vrijheid gehad en nog nooit hebben ze zo
goed gegeten als nu.
haar aanhang er op nahoudt. De fatale
misrekening van de DC inzake de ge
voelens en opinies rondom de kwestie
van de echtscheiding, welke een zware
nederlaag tijdens het referendum in
1974 opleverde, is daarvan een voor
beeld.
C. J. Visser, medewerker van Het Ne
derlands Instituut voor Vredes
vraagstukken, heeft kort geleden
met een aantal Italiaanse politici,
journalisten en wetenschapsmensen
van verschillende politieke richtin
gen gesprekken gevoerd over de rol
van de Italiaanse communistische
partij binnen Italië daarbuiten. De
indrukken die hij bij die gesprekken
opdeed, vormen aanleiding tot bij
gaand artikel.
Het verband tussen communisme en
armoede wordt nog vager, wanneer men
de politieke kaart van de laatste regio
nale verkiezingen, in juni 1975 gehou
den, in ogenschouw neemt. Die kaart
wijst uit dat het juist de meest vitale
en economisch gezonde regio's zijn
waar de PCI haar grootste aanhang
Het zijn de groeiende maatschappelijke
zelfbewuste, goed georganiseerde en
vindt, terwijl de bewoners van het invloed en de machtsaspiraties van de
arme zuiden en de eilanden nog gro
tendeels hun stem uitbrengen op de
christen-democraten.
Deze geografische verdeling van de regionale verkiezingen) die toeschou-
UM.n.. sinnen m tulten zorgen ba_
ren. Hoewel de PCI bij monde van partij
leider Enrico Berlinguer bij herhaling
heeft verkondigd in geval van deelne
ming aan de staatsmacht de democrati
sche spelregels in acht te zullen nemen
en zelfs te verdiepen, blijft een aanzien-
terwijl de DC, voor een groot deel zich lijke scepsis bestaan tegenover deze be
niet. verhindert naar buiten toe met één
stem te spreken. Wordt aan dit centra
lisme getornd en blijft men zich tegen
een ingenomen partijstandpunt verzet
ten, dan volgt degradatie of, zoals in het
geval van de groep 11 Manifesto, uitsto
ting uit de partij. Hieruit kan de conclu
sie worden getrokken dat de PCI de vrije
permanente discussie en meningsui
ting, die zij als eventuele regeringspartij
gedisciplineerde communistische mas- 5el°°? landelijk in stand te zullen hou-
sapartli (33 procent tijdens de laatste den.nietgoedgenoegachtvoorzrchzelf.
beide grootste partijen in het land zegt
tevens iets over hun politieke gehalte.
De PCI, haar aanhang betrekkend uit
het meest geïndustrialiseerde deel van
Itali; is uitgegroeid tot een moderne ac
tivistische massapartij met een sterke
band tussen partijkader en achterban.
baserend op een agrarisch-feodale
menleving, te kampen heeft met in
terne verdeling, en een kader bezit dat
nauwelijks vermoedt welke ideeën om
trent maatschappelijke ontwikkeling
lofte.
Een reden daarvoor is dat de PCI in ei
gen kring een democratisch centralisme
Compromis
Een andere reden om de democratische
belijdenis van de PCI met een korrel
zout te nemen is van meer praktische
aard. De PCI heeft laten weten alleen
aan een coalitieregering deel te willen
nemen, waarin in ieder geval de DC is
opgenomen. Dit zogeheten „historische
compromis" is nog niet zo lang geleden
omgezet in een voorstel aan alle demo
cratische partijen om een nationale re-
handhaaft, hetgeen inhoudt dat discus- gering te vormen. Een regering op een
sie is geoorloofd voor zover dat de partij
GEtNTyo
3BN...iBirr
'H xiOfi&EN
MBBRKOOIN
- VRNNfiOfT .1 VRN NRCHT
VRN ACHT. VRN RGT.
3»»??
l& UVJ SOLLICITATIE ZO URGENT4?
dergelijke brede basis laat echter een
fundamentele aanpak van de gewel
dige economische, monetaire, sociale
en politieke problemen waarvoor het
land zich ziet gesteld, nauwelijks toe.
Het is derhalve niet ondenkbaar dat de
PCI, in haar ijver om haar beloften je
gens de kiezers gestand te doen en der
halve snel een einde te maken aan de
heersende chaos, zich al spoedig zal wil-
- len bevrijden van belemmerende facto
ren zoals tegenstribbelende conserva
tieve en centrumpartijen, die een radi
cale aanpak in de weg staan.
Een werkelijke sanering van de Ita
liaanse samenleving op allerlei gebied
vereist een pakket gouvernementele
decreten die onder andere rechtstreeks
de bureaucratische en economische
machtsbasis van de DC zouden aantas-
ten; medewerking van die partij aan
zo'n pakket moet dan ook als uitgeslo
ten worden beschouwd.
Een derde reden tot twijfel wordt aange
reikt door wat de verschillende voor
aanstaande partijleden zelf over het be
grip democratie in woord en geschrift te
berde brengen. Hun opvattingen, hoe
wel allemaal in zeer algemene termen
gesteld, lopen ondanks hun vaagheid
nogal uiteen en ze vertonen soms, ge
tuige bijvoorbeeld de redevoeringen
van Berlinguer, een zekere mate van
minachting voor de parlementaire pro
cedure. Ook wat betreft de gouverne
mentele samenwerking met de
christen-democraten verschillen de
meningen binnen de PCI-leiding.
Totalitarisme
Hoewel de indruk is gewekt dat het
communistische aanbod tot samen
werking de hele DC betrof, valt daar
naast de opvatting te beluisteren dat
het geenszins de bedoeling is om met de
DC in haar huidige vorm in zee te gaan,
maar om samen met de proletarische
aanhang van die partij te trachten de
zittende christen-democratische par
tijleiding uit te rangeren. Met andere
woorden: voor een deel van de commu
nistische leiding (waartoe bijvoor
beeld ook het lid van het Centrale Co
mité en tevens partij-ideoloog Luciano
Gruppi, met wie ik een gesprek hier
over had, bleek te behoren) moet het
voorstel van het „historische compro
mis" leiden tot een ontploffing binnen
de christen-democratische partij.
Tegen deze aantijgingen wat betreft
hun democratische geloofwaardigheid
voeren de communisten aan dat zij het
totalitarisme in zijn afschrikwekkend
heid hebben leren kennen en ook heb
ben bestreden tijdens de periode van
het fascisme in Italië. Bovendien heb
ben zij zich sindsdien altijd aan het in de
grondwet vastgestelde systeem van de
parlementaire democratie gehouca
en hebben zij een oppositie gevoerd
die nooit gebaseerd is geweest op ce
nihilistische stelling „hoe slechter, fcee
beter", maar die altijd loyaal in pos.-
tieve zin tot het landsbelang trachtte
bij te dragen.
Een laatste bedenking tegen de demo
cratische opvattingen van de PCI
hangt samen met een tweede probleem
waarvoor zich met name de andere
Westeuropese landen en de Verenigde
Staten zien gesteld: de relatie tussen
de PCI en de Sowjet-Unie. Die beden
king luidt ongeveer als volgt zelfe
aangenomen dat de PCI-leidlng ems:
zal maken met haar beloften omtrent
democratie en een pluralistische sa
menleving, dan nog moet niet over het
hoofd worden gezien dat een fa's deel
van de aanhang zo niet stalinistisch,
dan toch zeer Russisch is georiënteerd.
De verwijdering tussen PCI en Sowjet-
Unie heeft tot nog toe een uitsluitend
ideologisch karakter gehad. De pole
miek die is ontstaan draait om kwesties
als de autonomie van alle communisti
sche partijen bij het uitstippelen van
een eigen weg naar het socialisme, en
daarmee verband houdend de discussie
over het recht dat de Russische partij
leiding zich heeft toegeigend om zich ais
het leidende centrum van de commu
nistische internationale te beschouwen
Tegenspraak
Maar het lijkt wel ot'deze ideologische
verwijdering heeft geleid toteengrotere
politieke aanhankelijkheid. Berlinguer
laat geen gelegenheid voorbijgaan 01
te benadrukken dat de PCI de mondiale
politieke ambities en activiteiten vande
Sowjet-Unie volledig en onvoorwaarde
lijk steunt. Daarmee is de belofte van de
PCI om Italië niet uit de NAVO te ma
noeuvreren, slechts in schijnbare tegen
spraak. Dereden die de PCI zelf officieel
hiervoor opgeeft is dat zij niet. het
machtsevenwicht in Europa wil versto
ren.
Wellicht is deze grotere politieke aan
hankelijkheid als compensatie voer
ideologische onafh ankelijkheidslechts
van tijdelijke aard. Niettemin zou het
te ver gaan nu al de Italiaanse commu
nisten op al hun woorden te geloven
Daarvoor ontbreken nog steeds betref
fende de hier behandelde kwesties uit
spraken, die aan duidelijkheid niets Ie
wensen overlaten.
(Van onze verslaggever John Buidels)
Gr
Trond dient, in naam van de gemeen
schap, niet langer als koopwaar te
worden beschouwd. Het gebruik ervan
moet onder staatscontrole komen.
Vooral als het gaat om stedelijke uit
breidingen in de richting van het plat
teland. Overal waar het anders is toe
gegaan, heeft men de speculanten in de
kaart gespeeld. De paupers, het miljoe-
nenleger aan de zelfkant van de steden,
is daardoor iedere kans op menswaar
dige huisvesting onthouden. Habitat,
de VN-conferentie die tot 12 juni de
vraagstukken rondom menselijke ne
derzettingen aan de orde stelt, zal het
begin van een verandering moeten zijn.
Een ombuiging die iedere vorm van
misbruik buiten het gezichtsveld van
de staat uitsluit. De armsten mogen
niet langer de zekerheid missen dat zij
nooit meer voor de bulldozer op de
vlucht hoeven.
Deze visie geeft secretaris-generaal En
rique Penalosa van Habitat in een
vraaggesprek in het kader van de VN-
conferentie in Vancouver. Hij heeft nog
een paar andere krachtige uitspraken:
„De natuurlijke rijkdommen zullen in
de kortste keren herverdeeld moeten
Iedere nationale conferentie heeft tuel iets van een ivatiordelijk circus, maar
wat het Canadese Vancouver in dit opzicht met Habitat ten beste geeft, is van
ongekend formaat. Het kleurrijkst is de chaos in Jericho Beach, een verzame
ling oorlogshangars die met veel creatieve fantasie en nog meer aangespoeld
wrakhout zijn verbouwd tot een schouwtoneel voor hippies.
Het ludieke volk van Habitat Forum, dat niets van regeringen moet. hebben,
heeft zich tol taak gesteld de betere oplossingen te boetseren voor dewereld.
omspannende problemen die de bevolkingsexplosie voor het scheppen van
menswaardige onderkomens zal hebben. Met andere woorden: Jericho
Beach draagt het macro-biotische voedsel aan voor de geachte afgevaardig
den in de officiële delegaties, die zich dagenlang in strakke schema's suf
vergaderen om te pogen te bereiken wat nog nergens ooit is bereikt
Meer dan 25.000 mensen officieel en niet officieel zijn voor een periode van
veertien dagen neergestreken in Vancouver.Habitat moet uitmonden op een
programma voor menswaardige leefomstandigheden voor iedereen. En niet.
zoals nu. voor een minderheid van de wereldbevolking.
worden: niet onder, maar juist binnen
de naties. In de meeste landen zijn er
middelen genoeg om de basisbehoeften
te bevredigen. Maar omdat de minder
heid die misbruikt, moet de massa
eronder lijden. We moeten eindelijk
eens beseffen dat de levensstijl, zoals we
die in Europa. Canada en de Verenigde
Staten kennen, zijn langste tijd heeft
gehad. Want alleen op die manier kan er
ruimte komen om de miljoenen die
daaraan nog niet toe zijn, minimale be
staanszekerheid te garanderen".
Wonderen
De wonderen zullen niet in Vancouver
moeten worden verwacht, aldus Pena
losa. Het proces van beïnvloeding, waar
langs de internationale solidariteit tot
stand zal moeten komen, komt denke
lijk na Habitat pas op gang. Of dat ertoe
zal leiden dat de nationale regeringen
tot de beslissingen zullen komen die
voor het aanpakken van de dringendste
problemen noodzakelijk zijn, moet nog
worden afgewacht. Maar als het de Ver
enigde Naties ernst is met het bestrijden
van de barre huisvestingsnood van mil
joenen, dan kan er geen dag meer met
actie worden gewacht. De Habitat is
voor die actie niet meer dan een aanzet,
aldus Penalosa.
Aan technologisch kennen en kunnen
ontbreekt het de wereld niet. Het gaat
juist om politieke beslissingen, om de
nationale wil tot internationale samen
werking. Door middel van aangepaste
wetgeving, een evenwichtig stuurin-
strumentarium, en door de prioriteiten
die de openbare mening kan afdwingen,
zal er pas werkelijk eerlijk kunnen wor
den gedeeld.
Van vitaal belang noemt de secretaris
generaal de vraag of onze kinderen en
kleinkinderen zullen kreperen onder, of
profiteren van die beslissingen. Ze zul
len wel op korte termijn moeten worden
genomen, omdat in de komende vij
fentwintig jaar een verdubbeling van de
wereldbevolking (nu 3,5 miljard) in het
verschiet ligt. Wat gaan die beslissingen
betekenen voor het onderdak, voor de
collectieve voorzieningen, voor werkge
legenheid en milieu?
Armsten
Penalosa zegt er de voorkeur aan te ge
ven, aan een krachtig leiderschap op
het hoogste niveau, om het baanbre
kend werk van Habitat voort te zetten.
Zo zal het ook tot de oprichting van een
uitwisselingsinstituut moeten komen
dat boven de nationale regeringen
staat en de ontwikkelingen in de ge
wenste richting stuurt. De secretaris
generaal bepleit „fysieke planning" als
tegenhanger van het spontane proces,
zoals dat uit de bevolkingsgroei voort
komt.
Als we dat proces de vrije loop laten,
gaat de gemeenschap eraan ten onder.
Pas als dat proces wordt beheerst en is
ingepast in een vorm «ui
planning, kunnen we de bevolking
groei menswaardig opvangen, mee.
hij. Binnen die fysieke planning ziet Pt
nalosa de beste mogelijkheden voor
mensen zélf aan een behoorlijk ont
komen te helpen. We moeten ze me
opdringen, zoals dat in de sociale boa»
is gebeurd. Zo'n vorm van huisvesting
niet gericht op de noden van de gro
grauwe massa's. cijfers wijzen uit dal
90 procent van de tegenwoordige huis
vesting in de wereld niet door toed
van de regeringen of van P34'
maatschappijen tot stand is ge
Het beste bewijs, aldus Penan»»,
de noodzaak van een andere 33aP
Wie niet krijgt wat hij wil, *>»*--
noods buiten het kader van de w
eisen wee. Op die weg moeten m
der gaan, en de armsten de mogeJJ*
den en middelen geven om te M J
wat ze het meest aanstaat, aldu
losa.
