E ZEEU
LOURANT
KVP OORDEELT SCHERP MAAR
WIL GEEN KABINETSCRISIS
Koningin Juliana stelt het fregat
'De Ruyter' officieel in dienst
Nederlands protest tegen
beperkte economische top
IPll|hM
Afkeurende motie van Wiegel 's ochtends weggestemd
regering zonder kleerscheuren door deba t
to het eind van zijn betoog som-
Bterde Wiegel zelfs het land een
dienst te bewijzen door onmiddellijk
te stappen.
Ontmoeting
Kissinger
en Vorster
plechtigheid op werf de schelde in vlissingen
219e jaargang no. 132
Vrijdag 4 juni 1976
<0 a l m t
balans 19 middelburg tel. (01180) 26775
Expositie: Perzische kelims en tapijten
Meubelen uit de 16e, 17e en 18e eeuw
(Van onze parlementaire redactie)
OEN HAAG - Ondanks zware kritiek van VVD en KVP en in mindere mate ARP, heeft het kabi
net het debat over de gemiste order aan Zuid-Afrika zonder al te veel kleerscheuren overleefd,
ffel kwam duidelijk naar voren dat de verhoudingen binnen de regeringspartijen door het ge
krakeel rond de order flink zijn verslechterd. KVP-leider Andriessen deelde mee dat slechts de
Mrgom de slechte economische toestand hem ervan weerhield het kabinet naar huis te sturen.
Het zwaarste geschut werd in stelling
frtracht door oppositieleider Wiegel.
Hij diende twee moties in, die bij el-
üar neerkwamen op een totale afwij-
van het gevoerde beleid.
Beide moties werden vanochtend
vroeg door de kamer verworpen met al
leen de stemmen van de oppositie en
die van een aantal KVP-leden voor.
De motie-Van Amelsfoort (kvp), waarin
wordt gevraagd om regels voor het ver
lenen van kredietgaranties in de toe
komst, werd door een grote meerder
heid aanvaard.
Nauwelijks minder afwijzend was het
beloog van de KVP'er Van Amelsvoort
en van fractieleider Andriessen, die
aan het eind van de bijdrage van de
Kamer hei woord vroeg voor het af
leggen van een korte politieke verkla
ring, die echter ongemeen hard over
kwam. Andriessen herhaalde dat vol
gens de KVP het kabinet de kredietga-
rantie wel degelijk had moeten verle
nen. De hierdoor ontstane vertrou
wensbreuk met het bedrijfsleven be
treurde hij ten sterkste. De vraag of
in terschappen
boycot
Zwart Afrika overweegt een boycot vi
de Franse industrie in verband met i
kemleveranties aan Zuid-Afiika
De vrouw in het leger en verder: c
Habitalconferentie van de VN en c
Communistische opmars in Italië.
saluut
Saluutschoten voor de ingebruikges-
lelde De Ruyter' te Vlissingen
het kabinet desondanks aan moet
blijven, beantwoordde hij evenwel
met ja, omdat er in het belang van de
werkgelegenheid een aantal ingrij
pende maatregelen voor de deur staan
die geen uitstel verdragen. Veel zou er
echter voor te zeggen zijn om het ver
trouwen in het kabinet op te zeggen,
maar na afweging heeft de KVP beslo
ten het kabinet een kans te geven het
geschonden vertrouwen te herstellen,
aldus Andriessen.
Toen premier Den Uyl in zijn antwoord
een nadere opheldering vroeg over de
scherpe opmerkingen van Andriessen,
zwakte Andriessen zijn woorden wat
af. Hij verklaarde dat niet hijzelf het
vertrouwen in het kabinet had willen
opzeggen, maar dat „naar veler oor
deel, dat ik overigens zeer wel begrijp"
de regering er beter aan had gedaan
naar huis te gaan. De verwachte con
frontatie tussen Den Uyl en Andriessen
bleef daarom achterwege, al bleef Den
Uyl zich met kracht te weer stellen
tegen elke suggestie van onbetrouw
baarheid of kwader trouw van de zijde
van het kabinet.
Den Uyl herhaalde dat het kabinet
geen enkele toezegging aan het be
drijfsleven heeft gedaan omtrent het
verlenen van de kredietgarantie In
tegendeel, in twee persoonlijke ge
sprekken met een vertegenwoordiger
van Rijn-Schelde-Verolme heeft Den
Uyl duidelijk gemaakt dat de beslis
sing van het kabinet nog niet genomen
was. Volgens Den Uyl was Rijn-
Schelde-Verolme ook zeer goed op de
hoogte van de ernst en de politieke
draagwijdte van de nog te nemen be
slissing.
Interieur
De premier raakte herhaaldelijk in de
clinch met oppositieleider Wiegel die
hem telkens wees op de zijns inziens
tegenstrijdige uitspraken van be
windslieden onderling. Wiegel hield
in alle toonaarden vol dat minister
Lubbers de eenheid van het kabinet
had aangetast met zijn interview voor
Brandpunt van afgelopen zaterdag,
wat door Den Uyl werd bestreden.
Vooral over de voorkennis van Den
Uyl over de taken verschuiving binnen
het consortium, stonden zij lijnrecht
tegenover elkaar. Den Uyl ontkende
dat hij daarvan op de hoogte was,
terwijl volgens Wiegel minister Lub
bers wel degelijk heeft iaten door-
kld
achttien
Staatssecretaris Van Lent wil de
dienstplichtige leeftijd verlagen tot j
achttien Jaar
PAGINA 14
titel
Sport kandidaten voor de Zeeuwse
yielerütel staan te dringen.
postbank
De Postbank, voor en tegen.
PAGINA 15
watchers
Sport 'Blijft het Zeeuws elftal een
Walcherse aangelegenheid'?
PAGINA 17
radio
-Radio is het leukst." vindt Hans van C
wiUigenburg: radio- en tv-
P'ogramma's; strips.
schemeren dat premier Den Uyl over
de verschuiving was ingelicht.
Evenals mr. Andriessen betoogde mr
Aantjes «ARP» dat het landsbelang
niet met een kabinetscrisis op dit mo
ment is gediend. De AR voelt er niets
voor via deze affaire een politieke
chaos op te roepen, zo zei hij. Aantjes
verklaarde bovendien sarcastisch dat
een kabinet alleen naar huis wordt ge
stuurd wegens slecht beleid, welnu, al
dus Aantjes. in dit geval was er van
een regeringsbeleid in het geheel geen
sprake, dus wegsturen kan ook niet.
Wat betreft de levering van kernmate
riaal zelf. week Aantjes' betoog nogal
af van dat van VVD en KVP. Aantjes
gaf overigens toe dat zijn fractie over
de wenselijkheid van de transactie in
tern van mening verschilt. Maar, naar
zijn mening, heeft het aspect van de
apartheidspolitiek van de Zuidafri-
kaanse regering wel degelijk te maken
met de vraag of een kredietgarantie
acceptabel is. Aantjes' kritiek richtte
zich dan ook niet op de afwijzende
houding van een groot deel van het
kabinet, maar op de onzorgvuldigheid
waarmee de regering ten aanzien van
het bedrijfsleven is opgetreden.
Ook hekelde Aantjes het grote gebrek
aan eenheid dat bij de jongste crisisd-
WASHINGTON (UPI) - De Ameri
kaanse minister van buitenlandse za
ken Henry Kissinger zal deze maand
in Europa een onderhoud hebben met
de Zuidafrikaanse premier John Vor
ster, zo wordt van diplomatieke zijde
in Washington vernomen.
Kissinger opperde de mogelijkheid van
zo'n ontmoeting tijdens zijn recente
Afrikaanse reis. Hij verklaarde toen
dat Zuid-Afrika niet ongenegen was
gebleken druk uit te oefenen op het
blanke minderheidsbewind in Rhode-
siè om onderhandelingen te beginnen
met de zwarte meerderheid.
DEN HAAG - Fractievoorzitter H Wie
gel van de VVD aan het woord tijdens
de debatten over de kerncentrales
DEN HAAG - De tweede kamer debat
teerde donderdagmiddag over de le
vering van kerncentrales aan Zuid-
Afrika: op de foto de regeringstafel met
v.l.n.r. de ministers Van der Stoel,
Lubbers, Den Uyl en Duisenberg.
reiging binnen het kabinet aan de dag
is getreden. Hij eiste van premier Den
Uyl volledige opheldering, nu het ka
binet zelf de tegenstellingen aan het
licht heeft gebracht, met name over de
rol van de PvdA-staatssecretarissen en
PPR-bewindslieden. die allen met af
treden hebben gedreigd. De premier
bleek tot die opheldering niet bereid,
omdat dat zou indruisen tegen het reg
lement van orde van de ministerraad.
'Politieke order'
PvdA-fractieleider Van Thijn, ge
steund door PPR-voorman De Gaay
Fortman, zei het toe te juichen dat de
order ten slotte niet is doorgegaan, al
had hij liever gezien dat het kabinet
zelf in een eerder stadium die beslis
sing zou hebben genomen. Hij be
streed dat het aanzien van Nederland
in de wereld door het gebeurde is ge
schaad. Hij verwees naar een recente
resolutie van het Lomé-parlement,
waarin de negen EEG-landen en 46
ontwikkelingslanden zitting hebben,
die het overnemen van de kernorder
door Frankrijk scherp veroordeelt.
Van Thijn wees voorts op het politieke
karakter van de order en de druk die
de Zuidafrikaanse regering op Neder
land heeft uitgeoefend om ongestoorde
uitvoering van de order te garanderen.
Van Thijn prees de regering dat ze zich
niet het mes op de keel heeft laten zet-
ten wat betreft de vervaldata, die over
igens pas na 17 mei plotseling op tafel
kwamen, zo meende hij.
Van onzorgvuldigheid van de kant van
de regering is volgens Van Thijn geen
sprake omdat de regering nooit het
groene licht voor de transactie heeft
gegeven. Integendeel, aldus Van Thijn.
door aanneming van de motie-Ter
Beek eind vorig jaar stond het sein de
finitief op rood en dat besefte het be
drijfsleven zeer goed. Via verschuiving
in het takenpakket (door Van Thijn
steevast een „wisseltruc" genoemd»
trachtte het bedrijfsleven deze klip te
omzeilen, maar de regering heeft daar
terecht niet mee ingestemd.
Een felle en geëmotioneerde botsing
ontstond tussen Van Thijn en de
GPV'er Verbrugh over het begrip ra
cisme en apartheid. Verbrugh had vol
gens Van Thijn in eerste instantie een
betoog gehouden dat nogal racistisch
getint was en waarbij Van Thijn maar
met moeite zijn zelfbeheersing had
kunnen bewaren. Toen Verbrugh Van
Thijn in zijn betoog interrumpeerde en
hem vroeg het begrip racisme niet zo
ongenuanceerd te gebruiken, kregen
de kamerleden het pas goed aan de
stok. Van Thijn noemde het apar
theidsregime in Zuid-Afrika een van de
ergste misdaden tegen de mensheid,
terwijl Verbrugh bleef bij zijn oproep
tot begrip en nuance ten aanzien van
de rassenscheiding.
Brief
KLEINE EEG-LANDEN NIET UITGENODIGD
(Van onze Haagse redactie)
DEN' HAAG - De Nederlandse rege
ring is. met de Europese Commis
sie. het uitvoerend orgaan van de
EEG. sterk gekant tegen de plan
nen tot het houden van een „kleine
top", waar regeringsleiders van de
Verenigde Staten. Groot-
Brittannié, West-Duitsland. Frank
rijk, Japan. Italië en Canada de
économische wereldproblemen
willen gaan bespreken. De confe
rentie wordt op 27 en 28 juni in
Porto Rico gehouden op initiatief
van president Ford.
Na afloop van het bezoek dat de
voorzitter van de Europese Com
missie. Francois- Xa vier Ortoli,
donderdag bracht aan Den Haag,
toonden zowel Ortoli als staatsse
cretaris mr, L. J. Brinkhorst (buiten
landse zaken) zich bezorgd over het
voornemen van de „groten".
Ortoli eiste, dat de EEG-lidstaten
die op Porto Rico aanwezig zullen
zijn (Frankrijk. West-Duitsland,
Groot-Brittannië en Italië) „zich
bewust zullen zijn dat zij bezig zijn
te spreken over zaken die vallen
onder de verantwoordelijkheid van
de Gemeenschap, op een bijeen
komst waar de Gemeenschap zelf
niet is vertegenwoordigd".
Staatssecretaris Brinkhorst was
nog feller ..Een dergelijk optreden
van lidstaten van de gemeenschap
raakt de werkbaarheid van de Ge
meenschap 2elf. Wij zullen zeker in
het kabinet over deze zaak pra-
ten.Wïj kunnen niet accepteren dat
er in de Gemeenschap twee soorten
lidstaten ontstaan: de ..gewone"
kleine landen, en een groep geprivi
legieerde. grote staten".
De commissievoorzitter was in Den
Haag om met mr. Brinkhorst,-mi
nister mr. M. van der Stoel en pre
mier drs. J. M. den Uyl te spreken
over de komende periode, van 1 juli
tot 1 januari, waarin Nederland het
voorzitterschap van de Europese
ministerraad bekleedt. Ortoli zei te
hopen dat onder het Nederlandse
voorzitterschap, in samenwerking
met de Europese commissie, de be
sluitvorming binnen de Europese
Gemeenschap, die de laatste t:jd
steeds ernstiger vastloopt, weer op
gang komt.
De zeven landen die door president
Ford zijn gevraagd hebben inmid
dels de uitnodiging aangenomen.
De bijeenkomst op Porto Rico zou
een vervolg moeten zijn op de con
ferentie die in november in Ram-
bcuillet bij Parijs werd gehouden.
Daar kwamen de deelnemers over
een alles te zullen doen om het eco
nomisch herstel te bevorderen zon
der de inflatie te bevorderen. „Het
is van het grootste belang dat het
proces van overleg en samenwer
king wordt voortgezet", verklaarde
ford donderdag. „In het verleden
kwamen de wereldleiders bijeen
om crises op te lossen. De complexe
vraagstukken van het heden verei
sen dat de leiders bijeenkomen om
crises te vermijden", zo voegde
Ford er aan toe.
VLISSINGEN - Koningin Ju
liana heeft donderdag op de
werf van de koninklijke maat
schappij 'De Schelde' in Vlis
singen het geleide wapenfregat
'De Ruyter' officieel in dienst
gesteld. Dit gebeurde onder
zeer grote belangstelling van
vele burgerlijke en militaire au
toriteiten. onder wie commis
saris der koningin dr. C. Boer-
tien, burgemeester drs. Th.
Westerhout van Vlissingen en
marinevertegen woordigers.
De koningin noemde hei nieuw l «c-
gat in een korte toespraak 'een mooi
en modern schip, toegevoegd aan de
sterkte van de vloot. Ik kan mij voor
stellen dat iedere marineman met een
gevoel van trots en vertrouwen aan
boord van dit schip zal dienen".
Met het hijsen van de vlaggen werd
daarna het fregat officieel in gebruik
genomeh. Vervolgens hield de com
mandant van de 'De Ruyter'. de kapi
tein ter zee Post. een toespraak. Na een
korte rondgang over het schip ging de
koningin samen met de bemanning op
de foto op het voorschip Bij het verla
ten van het fregat donderden 35 sa
luutschoten over het terrein.
(Zie ook pagina 7).
Fotode koningin bij de marinekazerne
inVlissingen.nahaaraankomstperheli-
copter. Links van haar burgemeester
Westerhout van Vlissingen en commissa
ris der koningin dr. C. Boe en, rechts
van haar kapitein ter zee W. J. Huber,
commandant maritieme middelen
Schelde.
Zorgelijke
nota-manie?
fV Voortiwr Roil van de
Sl Vereniging van Nederlandse
jn gemeenten heeft deze week
J tn zijn Jaarrede een aantal
3 opmerkingen gernuakt over
de 'nota-eDldemle' van de re
gering ln de afgelopen Jaren.
Zo signaleerde hij dat ln het parlemen
taire zittingsjaar 1974-1975 een
record-aantal nota's werd ingediend:
vierenveertig in totaal met bijna drie
duizend pagina's tekst Drs. Roeien
wees er op dat dit nota-verschijnsel
zich met tot de regering beperkt: in
gemeentelijke kring gnjpt het even
eens om zich heen En men kan er
aan toevoegen dal de provincies ln dit
opricht ook van wanten weten. Ten
aanzien van de gemeenten herinnerde
burgemeester Roeien aan klachten van
Goese raadsleden en aan Rotterdam,
waar sinds september 1974 niet minder
dan zevenentwintig beleidsnota's van
m totaal zo'n duizend pagina's tekst
bij de raadsleden werden afgeleverd.
Deze nota-manie noemde hij een
zorgwekkend verschijnsel' Hij wees
tevens op een nevenverschijnsel: de
rijksoverheid springt op een willekeu
rige manier met de inspraak over no
ta's om. Soms dient de regering zonder
omhaal een nota bij de kamer ln. een
andere keer evenwel wordt een om
slachtige inspraak-procedure toege
past. „Ik heb de Indruk dat ieder de
partement bezig ls op zijn eigen manier
inspraak-procedures te ontwerpen".
Dr,
fituilijn
VVD-leider Wiegel spitste zijn betoog
toe op het naar zijn mening achter
houden van feiten door de regering,
toen zij per brief de Kamer vorige
week van de problemen rond de kre
dietgarantie op de hoogte stelde. Met
Slot zie pagina 3 kolom 2)
rs. Roeien heeft niet helemaal on
gelijk. maar hij stelt de zaak wel een
zijdig. Het voordeel van een nota kan
met helemaal worden vergeten: in vele
gevallen maakt ze een brede Inspraak
mogelijk. Immers via een dergelijk
stuk wordt het standpunt van een re
gering of een college weergegeven,
waarover daarna uitvoerig in de ka
mer. in een raad of in provinciale sta
ten wordt ge-
debateerd. Uit-
dle discussie
komt vervolgens
een nadere beleids
lijn naar voren, op
grond waarvan het 'echte' beleid kan
aanvangen. Om een voorbeeld te noe
men: de medianota van Van Doom is
eerst in concept naar buiten gekomen,
zodat er buiten het parlement een in
tensieve discussie ontstond. Onder In
vloed daarvan bracht de minister een
aantal veranderingen aan in zijn con
cept. waarna de definitieve nota bij de
kamer werd ingediend. Op haar beurt
hield de kamer hoorzittingen om tens
lotte in het debat met de minister tot
een aantal conclusies u* komen. En nu
worden deze conclusies successievelijk
in een beleid omgezet Met de defen
sienota ging het op een soortgelijke
manier het stuk gaf een uiteenzetting
voor de komende jaren, op grond
waarvan de kamer een oordeel gaL Na
de kamerdiscussie wist de minister -
en wist het kabinet - hoe het parle
ment over dat beleid zou oordelen, een
aanwijzing voor de komende begro
tingsjaren.
Z-lo gezien hebben nota's bij de voor
bereiding van een beleid een nuttige
functie, zeker als het gaat om specia
listische onderwerpen Er moet echter
aan enkele voorwaarden worden vol
daan. In de eerste plaats dienen ze te
worden gevolgd door werkelijke be
leidsmaatregelen: ze kunnen derhalve
niet - om een woord van drs. Roeien te
gebruiken - als 'pseudo-wetgeving*
fungeren. Voorts mogen dergelijke
stukken niet te gedetailleerd zijn. maar
de beleidsvoornemens in hoofdzaken
bevatten. En juist deze regel wordt
nogal eens met de voeten getreden:
vele nota's zijn omstandige, vaak in
slecht Nederlands geschreven detail
studies.
Overigens richten de bezwaren tegen
nota's zich bij de lagere organen niet
zozeer tegen stukken van een college
van b en w of van gedeputeerde staten,
maar tegenbeschouwingen die j'uist
niet van deze colleges komen, maar
van wetenschappelijke instituten,
ambtelijke staven, zonder dat daaraan
beleidscoclusies zijn verbonden. Het
gevaar van dergelijke nota's is name
lijk dat ze in de plaats treden van een
'echt' beleid te voeren door een ver
antwoordelijk college. In zulke geval
len is er vaak sprake van moeilijkhe
den of tegenstellingen binnen dat col
lege met als gevolg dat wordt besloten
om deze of gene instelling maar eens
een nota te doen produceren. „Dan
zien we wel weer verder". Wanneer dat
echter keer op keer gebeurt en er ont
staat langzamerhand een bibliotheekje
van dergelijk stukken zonder dat er ei
genlijk veel mee wordt gedaan, dan is
er reden om te vragen of er niet wat
aan net beleid schort In zuike gevallen
gaat het evenwel om andersoortige no
ta's dan beleidsuiteenzettingen van
een regering of een college. Dergelijke
uiteenzettingen over een voorgenomen
beleid kunnen namelijk bijzonder nut
tig zijn. zeker in een tijd waarin een
overheid nieuwe taken aanvat of tot
nieuwe denkbeelden is gekomen. De
nota-manie lijkt ons dan ook wat min
der 'zorgwekkend' te zijn dan drs. Roe
ien het doet voorkomen.
VIGO KAMPMANN
OVERLEDEN
KOPENHAGEN (RTR) - De gewezen
Deense premier en minister van fin-
cién Viggo Kampmann is donderdag
in Kopenhagen overleden na een
langdurig ziekbed. Hij is 65 jaar ge
worden.
