PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
REACTORORDER
VAN DE BAAN
'Vissers bereid ook in toekomst
vismijn Colijnsplaat te gebruiken'
OPEC komt niet tot
prijsverhoging van olie
STRIJD TEGEN OLIEKOEK
HELMO BOETIEK
General Electric deelt mee:
g
D7P
Amerikaans-Russisch
verdrag kernproeven
Bezuinigings
nota eind
volgende week
KABINET HOUDT VAST
AAN VERPLAATSING PTT
219e jaargang no. 126
Zaterdag 29 mei 1976
(Van onze correspondent)
WASHINGTON-DEN HAAG - De Zuidafrikaanse regering heeft,
zo meldt onze correspondent in Washington, afgezien van de be
stelling van twee kerncentrales bij het Amerikaanse concern
General Electric en het Nederlands-Zwitserse consortium Rijn-
Schelde-Verolme, Bredero en Comprimo. Volgens een woord
voerder van General Electric hebben de Zuidafrikanen de order
aan Frankrijk gegund.
ZUID-AFRIKA GUNT OPDRACHT
AAN DE FRANSE INDUSTRIE
De Zuidafrikaanse stap werd bekend
kort nadat dezelfde woordvoerder
eerder had verklaard dat Zuid-Afrika
geen tijdslimiet had gesteld voor het
verkrijgen van een exportvergunning
en financiële steun van de Verenigde
Staten.
Volgens General Electric gaat het hier
niet om een contractbreuk, omdat de
Zuidafrikanen vertegenwoordigd door
hun maatschappij voor de elektrici
teitsvoorziening, slechts in een zgn.
'letter of intent' in beginsel de inschrij
ving van General Electric en de Neder
landse bedrijven had geaccepteerd, af
hankelijk van de exportvergunning
voor de reactoren en bijbehorende
brandstof plus een regeringskrediet.
Van Amerikaanse kant was met de op
dracht een bedrag gemoeid van 2.2 mil
jard dollar. De kredietaanvrage be
streek de somma van 260 miljoen dol
lar
De heer Stikker, voorzitter van het
bestuur van Rijn-Schelde-Verolme.
heeft vrijdagavond nog
dat op de overwegingen zoals zij die in
de brief aan de kamer heeft gesteld,
nader onderzoek nodig is".
Die overwegingen betroffen in hoofd
zaak de vraag, hoe in Amerika de le
verantie wordt afgewikkeld (General
Electric is mede-leverancier), vooral
afhankelijk van de houding van het
Amerikaanse Congres, alsmede de ver
anderende politieke ontwikkelingen in
zuidelijk Afrika gedurende de laatste
maanden „Gelet, op de procedures
daaromtrent in Amerika, is het voor de
hand liggend dat Nederland zich daar
over oriënteert", aldus Den Uyl.
De premier stelde dat alle contacten
van de Nederlandse regering over de
leverantie van onderdelen voor de
Zuidafrikaanse kerncentrales, uitslui-
tend zijn geweest met het daarbij be
de Zuidafrikaanse regering voor mid- 'rokken bedrijfsleven Er is geen con-
poging ondernomen om de kans op de
order te behouden. Aan het kabinet
zond hij een telegram met het verzoek
dernacht te vragen om uitstel
beslissing, 'omdat de limiet
op 28 mei is gesteld'.
Na afloop van het kabinetsberaad
tact geweest met de Zuidafrikaanse
regering.
Hoewel het Amerikaanse ministerie
van buitenlandse zaken onofficieel al
bleek eerder op de avond uit opmer- had 'aten blijken voor het verlenen
kingen van premier Den Uyl dat de
Nederlandse regering zich niet wilde
laten opjagen door de betrokken be
drijven, die in de laatste dagen hebben
getracht een beslissing op korte ter
mijn te bewerkstelligen.
WD-fractievoorzitter Hans Wiegel
de exportvergunning te zijn, zijn
er blijkbaar toch ruimere belangen in
het geding gekomen. En daarbij zou
het dan met name gaan om de geloof
waardigheid van Kissinger's nieuwe
Afrika-politiek.
Volgens sommige zegslieden zouden de
MERA, SPANJE - Op het strand,
van het Spaanse Mera, in de buurt
van La Coruna, wordt hard gewerkt
om het strand te bevrijden van een
dikke laag olie. die aanspoelde na
de explosie van de tanker Urquiola
in de haveningang van La Coruna.
drong er nog vrijdagmorgen per tele- Zuid-Afrika hebben willen overha-
gram aan de ministerraad op aan om ten om in ruil voor de exportvergun-
dezelfde vrijdag een positieve beslis- ning zijn steun voor het Rhodesisehe
sing te nemen over de door Rijn-
Schelde-Verolme gevraagde kredietga-
blanke minderheidsregime te vermin
deren Kissinger's afkeuring voor het
I PAGINA 2
1 oosterschelde
I Het kabinet zal naar alle waarschijn- N
1 iijkheid volgende week beslissen overl
1 de Oosterscheldekweslie. De vissers 1
1 blijven voor dijkverhoging, de dljkgra-1
1 ven blijven daar tegen.
I PAGINA 3
I ontvoering
I Belgische diplomatendochter verkeert I
- in Mexico - nog steeds in levensge-1
I vaar
1 PAGINA 4
I cyprus
I Opinie en achtergrond: Cyprus. Grie- 1
1 kenland en Turkije.
1 PAGINA 7
I bunkeren
I Het zee-aquarium van Vlissingen wordt fl
1 binnenkort gevestigd in een oude bun- 1
1 ker 1
I PAGINA 11
I auto 's
1 De autoverkoop in Nederland nadert H
I dit jaar het half miljoen.
omroep
De omroepbegroting wordt
joen besnoeid.
met 12 mil-
PAGINA 23
olympia
Adri van Houwelingen leidt in Olvm-
pia's Toer.
ZATERDAGKRANT
I PAGINA 17
I states
1 Tweehonderd jaar VS, Weg van Water- 1
I gale, terug naar de Founding Fathers. 1
I PAGINA 18
quakers
1 Het 'Quakerisme', stemmen uit. de ker- 1
1 ken; eigen tv-omroep in Leids zieken- 1
1 huis.
I PAGINA 19
leupin
1 Na zestien maanden is de ontvoerde 1
1 consul Leupin nog steeds niet vrij. Lei- 1
I [enkUn^ige Kroriïek door" Hans War- 1
PAGINA 20
spirit
Spiritisme in Zeeland.
vissen
Het visseizoen is open.
rantie.. In dat telegram noemde Wiegel Rhodesisehe bewind zou moeilijk te
verder uitstel volledig onverantwoord, rijmen zou zijn met steun aan Zuid-
Premier Den Uyl wees er vrijdagavond Afrika zonder in conflict te geraken
L, op. datde Nederlandse regering vast niet zijn eigen beleid
laatste houdt aan de procedure die zij woens- Bovendien heeft Zuid-Afrika zich ver
dag in een brief aan de tweede kamer moedelijk niet de inzet willen maken
heeft meegedeeld. Dat betekent onder van een pijnl
meer dat staatssecretaris Kooijmans sie in de VS.
van buitenlandse zaken maandag naar AndvieSSeïl
de Verenigde Staten gaat om daar ia
n pijnlijke parlementaire discus-
MINISTERS VERDEELD UITEEN
van de Amerikaanse regering ten aan-
zien van de levering van kerncentrales negatieve ontwikkeling. „Ik heb
- - - geen enkele behoefte om de apar
theidspolitiek in Zuid-Afrika te steu
nen", aldus Andriessen, „maar de Ne
derlandse regering heeft vergaande
toezeggingen gedaan aan de betrok
ken ondernemingen. Ik vind dit een
betreurenswaardige gang van zaken.
aan Zuid-Afrika. Staatssecretaris
Kooijmans wordt pas eind volgende
week weer in Den Haag terugverwacht,
Deadlines
„Er zijn ons verschillende keren 'dead- o_ oo
lines genoemd zo verklaarde Moeilijk te aanvaarden dat de order
(Van onze correspondent)
DEN PASAR - De conferentie van de OPEC-landen (olie-exporterende landen)
in Den Pasar op het Indonesische eiland Bali is vrijdagavond abrupt geëindigd.
De olieministers gingen uit elkaar zonder tot een overeenstemming te komen
over de verhoging van de olieprijzen.
minister-president Den Uyl vrijdaga-
Nederland is voorbijgegaan door
vond na het wekelijkse kabinetsbe- het verloop van de tijd en niet door
raad. „Er is daarbij op grote spoed
beslissing van de regering", aldus
aangedrongen. Maar de regering meent de reactie van oir. Andriessen.
INSPECTIE OP ELKAARS GEBIED
WASHINGTON - De Amerikaanse president Gerald Ford en de Russische par-
tijsecretaris Leonid Brezjnjev hebben vrijdag tegelijkertijd in Washington en,
Moskou een verdrag ondertekend dat het gebruik van kernexplosies voor
vreedzame doeleinden aan regels bindt.
Belangrijkste aspect van het nieuwe verdrag (waarover negentien maanden werd
onderhandeld en dat nog de goedkeuring van de senaat behoeft alvorens het kan
worden geratificeerd)- voor de eerste maal heeft de Sowjet-Unie ingestemd met
Amerikaanse controle op Russisch grondgebied bij wijze van toezicht op de nale
ving van het verdrag. i
De nieuwe overeenkomst vormt het complement van een eerder verdrag dat de
ondergrondse beproeving van kernwapens beperkt tot een kracht ter grootte van
150.000 ton tnt. Die afspraak kwam al in 1974 tot stand, maar zij zou pas in wer
king treden wanneer ook op het terrein van het vreedzaam gebruik van kernontr
ploffingen een verdrag zou zijn gesloten.
Zowel voor wapenproeven als voor vreedzame ontploffingen (voor bijvoorbeeld
de wijziging van belangrijke waterlopen) is nu een limiet van 150 kiloton vastges
teld
De ondertekening van het verdrag was oorspronkelijk al op 13 mei voorzien,
maar naar het officieel heet 'om technische redenen' werd de ondertekening
toen uitgesteld.
De nieuwe OPEC-voorzitter, de Indo
nesische minister voor mijnbouw dr.
Mohamed Sadli. weet het mislukken
van de conferentie aan onderlinge on
enigheid. De olieminister van
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG - De regering komt waar
schijnlijk eind volgende week met de
brief aan de tweede kamer waarin
grootscheepse bezuinigingen In de
overheidsuitgaven en de sector van de
sociale verzekeringen worden aange
geven.
Aanvankelijk was het de bedoeling dat
deze brief deze week al bij het parle
ment zou zijn gekomen, maar de lang
durige kabinetsvergaderingen over de
affaires rond de kerncentrale
leverantie aan Zuid-Afrika en de
Bloemenhovekliniek hebben wat dat
betreft roet in het eten gegooid.
Premier Den Uyl zei vrijdag na het we
kelijkse kabinetsberaad, dat het 'wer
ken tegen het horloge' zal worden. Het
ligt in de bedoeling dat het kabinet in
de loop van de volgende week nog en
kele malen bijeenkomt om de discus
sies over dc bczuinigingsnota en die
over de structuurnota voor de Neder
landse economie van minister Lubbers
af te ronden
Saoedi-Arabië, sjeik Jamani, was er
sterk tegen dat de olieprijzen nu wor
den verhoogd; ook Algerije was deze
mening toegedaan. Andere landen
echter wilden dat de olieprijzen op 1
juli worden verhoogd.
Nu de OPEC-landen onderling het niet
eens zijn geworden, betekent het dat
de olieprijzen worden bevroren op het
huidige peil. De kwestie zal op een vol
gende conferentie, in december, in
Quatar weer worden besproken. Maar
het is ook mogelijk dat er tussentijds
een vergadering wordt uitgeschreven.
Minister Sadli noemde een termijn van
twee maanden.
In elk geval zullen de olieprijzen alleen
worden verhoogd als alle OPEC-landen
daar mee akkoord gaan. Het is voor
het eerst sinds de sterke prijsverhoging
in 1973 dat de lidstaten van de olie-
exporterende landen het niet eens
konden worden.
De kans dat de OPEC uit elkaar zal
vallen wordt uiterst gering geacht. Dit
oliekartel is veel te machtig en veel te
voordelig voor de lidstaten. De prijs-
stop komt voor Indonesië en Perzië
goed uit. want hun olie werd voor Ja
pan en andere oliearme ontwikkelings
landen te duur. Verhoging van de prij
zen zou economische gevolgen hebben
voor deze landen. In het slotcommuni
qué onderstreepten de OPEC-landen
hun solidariteit met de ontwikkelings
landen.
(Van onze parlementsredacteur)
DEN HAAG - Het kabinet-Den Uyl boudt vast aan de gedeeltelijke ver
plaatsing van de centrale directie van PTT (3400 arbeidsplaatsen) van
Den Haag naar Groningen en Leeuwarden. Het kabinet heeft dat gisteren
besloten.
Aldus gisteravond minister-president Den Uyl tijdens zijn wekelijkse pers
conferentie. Het aantal over te plaatsen arbeidsplaatsen blijft gehand
haafd.
Met het oog op de voorgenomen uitbreidig van de PTT-gelddiensten zal
spoedig een begin worden gemaakt met het vestigen van een aantal nieuwe
arbeidsplaatsen in Leeuwarden - de eventueel op te richten Postbank
wordt daarbij niet uitgesloten.
De ministerraad onderschrijft de conclusie van het betrokken onderzoek
bureau dat- het beleid erop gericht moet zijn het vertrouwen van het PTT-
personeel te herstellen.
Daarom zal er een overlegorgaan komen onder voorzitterschap van staats
secretaris Van Huiten (verkeer en waterstaat, de bewindsman onder wie de
PTT ressorteert), dat tot taak krijgt de problemen rondom de verplaatsing
te bespreken en te adviseren over de oplossing daarvan.
ZEVIBEL SCHRIJFT BRIEF AAN GEMEENTE KORTGENE:
INSTEMMING MET
VERMINDEREN
MIJNPERSONEEL
COLIJNSPLAAT - De vissers, die ai-
tijd regelmatig gemijnd hebben in de
vismijn te Colijnsplaat zijn bereid dat
ook in de toekomst te blijven doen.
Het bestuur van Zevibel zal dit per
brief meedelen aan de gemeenteraad
van Kortgene. die 3 juni weer zal ver
gaderen en de problemen rond de
vismijn verder zal behandelen.
Dit besluit werd vrijdagmorgen met
algemene instemming genomen tij
dens een door de Vereniging tot be
vordering van de Zeeuwse Visserijbe-
langen Zevibel belegde vergadering
met de vissers van Colijnsplaat in ho
tel 'Zeelandia' aldaar.
Ook zijn de vissers bereid bij terug
brengen van het personeelsbestand
van de mijn tot twee man. zelf mee te
werken bij bepaalde handelingen, die
voor het vismijnen nodig zijn. De vis
sers hopen, dat de gemeenterad er dan
toe zal besluiten de vismijn te Colijn
splaat - die zoals bekend op de nomi
natie staat te worden gesloten van
wege de grote tekorten - open te hou
den. Van een sluiting per 1 juli. zoals
het gemeentebestuur voorstelde, wil-
den de vissers niets weten; „Te gek om
los te lopen." werd er ter vergadering
gesteld.
Zevibels voorzitter A L. S Lockefeer
bracht verslag uit van de besprekingen
van de 'werkcommissie vismijn",
waarin naast vertegenwoordigers van
de visserij ook de gemeente Kortgene
en een lid van het college van gedepu
teerde staten zitting hadden De heer
Lockefeer kon mededelen dat Kort
gene bepaalde bedragen zal krijgen,
die voor een deel de tekorten op de
vismijn kleiner zullen maken, „maar in
de toekomst zijn verdere subsidies van
rijkswaterstaat niet te verwachten
Tekorten
De heer Lockefeer wilde hel probleem
van de tekorten niet bagatelliseren,
„maar het is niet alleen de gemeente
Kortgene, die tekorten op haar mijn
heeft. Volgens ramingen zal de ge
meentelijke vismijn in Vlissingen in
1976 een bedrag van 175.000 gulden
tekort hebben, en die van Breskens
103.000 gulden."
Volgens de Zevibelvoorzitter had de
vismijn van Colijnsplaat dit jaar tot en
met april een aanvoer ter waarde van
ƒ700.000 tegenover dat tijdvak vorig
jaar één miljoen gulden. „De gemeente
zegt „het is nu een 'rottijd', maar wij
zeggen: het gaat maar over vier maan
den. dat is nog geen heel jaar." Ook de
circulaire, waarin de gemeente Kort
gene de vissers heeft gevraagd naar
nun toekomstige bereidheid om in Co
lijnsplaat te blijven mijnen, kwam ter
sprake. „Volgens de gemeente is het
resultaat mager, omdat van de 12 vis
sers die hadden gereageerd er vier
zonder meer bereid waren dit toe te
zeggen, zes onder voorbehoud, er twee
niet bereid bleken en drie geen antr
woord gaven."
rijii illig
De heer A. Sinke. lid van de werk
commissie betoogde dat dit toch bete
kent dat 90 c'r positief heeft gerea
geerd. „Wij willen wel meewerken, en
komen mijnen, maar dan op vrijwil
lige basis, zoals we trouwens ook de
laatste maanden al wel hebben ge
toond," voerden de vissers aan. „Maar
je kunt je hierop nooit met een hand
tekening vastleggen."
De heer M. Siereveld, eveneens lid van
de werkcommissie. vond dat de ge
meente Kortgene zich hierin wat te bu
reaucratisch opstelt; „Visserij is een
zich verplaatsend bedrijf. Je kunt nooit
met je handtekening waar maken dat
je met een bepaalde omzet ergens zal
aankomen. Dat is niet te garanderen."
De heer Lockefeer was het met dit
laatste eens. maar vond dat een ge
meente ook wel 'gedekt' moet zijn.
(Slot zie pagina 6 kolom 4)
F-schaal niet
van toepassing
fin de discussie rond de af-
sluiting van de Oosterechelde
ls sinds enige tijd een onwe
zenlijk element geslopen: in
sommige kringen doet men
het voorkomen alsof de
scheidingslijn tussen 'openhouders' en
'afsluiters' tevens een politieke grens
tussen links en rechts zou zijn. Volgens
deze opvatting zouden progressieven
tot de voorstanders behoren van
openhouden-met-dljksverhoging, ter
wijl verder in deze beeldvorming de
conservatieven tol de afsluiters wor
den gerekend. Zelfs gaat men zover dal
ook het omgekeerde wordt betoogd:
een goed progressief dient vóór dtjks-
verhoging te zijn. een waarmerk
waarmee zou kunnen worden gemeten
of hij wel achttien-karaats is. In de
verte doet deze zaak denken aan de
bekende F-schaal waarmee de Duitse
socioloog Theodor W. Adorno meende
de autoritaire persoonlijkheids-truc-
tuur te kunnen vaststellen. Uitgangs
punt van zjjn theorie was dat politieke
economische en maatschappelijke
denkbeelden van een mens met zijr
karakterstructuur hebben te maken
kent men zijn denkbeelden, dan kenl
men zijn karakter. Zou er ooit een tesl
moeten komen ter bepaling van eer,
Nederlandse (ofeen Zeeuwse) F-schaal
dan zouden sommigen het aanhanger
van de 'afslultings'-gedachte zondei
twijfel als een conservatief wezens
kenmerk beschouwen. De afgeloper
week is echter gebleken hoe verkeert
een dergelijke beeldvorming ls.
We doelen hier op twee gebeurtenis
sen. In de eerste plaats op de aanvaar
ding van een motie, vorige week vrij
dag in de staten van Zeeland, waarin
ten sterkste werd aangedrongen op de
uitvoering van een 'pijlerdam'. dat wil
zeggen een afsluiting die de eb- en
vloed beweging
in de Ooster-
schelde intact laat. I
in de tweede plaats I JlOMjn
doelen we op de l——
aanbieding van een
brief - woensd ag jl. - aan minister Wes
terterp. in welk stuk een groep Zeeu
wen een zelfde standpunt verdedigt als
in de statenmotie tot uiting kwam. De
staten aanvaarden deze motie vorige
week met slechts vijf stemmen tegen:
de PPR. het lid van de Boerenpartij
plus de (ten aanzien van dit onderwerp
dissidente) Pvd A-er Roels. Beteken t dat
nu dat de PvdA-fractie in de Zeeuwse
staten - zij was dus vóór de motie -
minder links zou zijn dan diegenen in
deze partij (of in andere politieke groe
peringen van een linkse signatuur), die
menen dat alleen dijksverhoging voor
de Oosterschelde een aanvaardbare
oplossing ls Is het lid van de Boeren
partij door tegen de motie te stemmen
van de ene minuut op de andere een
linkse radicaal geworden? Welnee, het
denken over de Oosterschelde is niet
partijgebonden.
He,
bleek ook uit de eerderge
noemde brief! Daaronder staan namen
van mensen uit allerlei partijen en
groeperingen. De voorzatter van het
gewest Zeeland van de PvdA - burge
meester Schouwenaar van Brouwers
haven - is er bij en PvdA-senator Ver
burg. Er zijn ondertekenaars uit de
WD en het CDA, uit kringen van
maatschappelijk werk en het onder
wijs. er heeft een arts getekend, zo ook
diverse burgemeesters. Via deze brief
hebben de ondertekenaars een opvat
ting verwoord, die in Zeeland óók be
staat, al lijkt die de afgelopen maan
den naar de achtergrond'gedrongen: in
de publiciteit heeft namelijk de dijks
verhoging door allerlei ontwikkelingen
sterke accenten gekregen. De brief legt
nu het accent elders. Deze opvatting
heeft echter niets te maken met de po
litieke signatuur van de onderteke
naars: er is reden om daarop met na
druk te wijzen gelet op de toekomstige
discussies over de Oosterschelde.
Wanneer namelijk de definitieve voor
stellen over deze aangelegenheid in de
kamer in behandeling komen - men
mag hopen dat ze een 'pijlerdam' zul
len behelzen - dan is er geen reden
nóch voor het kabinet nóch voor de
kamer om daaraan politieke conse
quenties te verbinden. De opvattingen
over de Oosterschelde gaan immers
dwars door de partijen heen. Boven
dien is de F-schaal niet van toepas
sing: het is niet mogelijk om na te gaan
of iemand wel een goed socialist is
door hem te vragen of hij toch wel
tegenstander is van elke vorm van
Oosterschelde-afsluiting. Wanneer men
daar rekening mee houdt wordt al
thans één onzuiver element uit de toch
al zo emotionele discussie geweerd.
Geen akkoord
over gebruik
maanrijkdommen
GENEVE tRTRi - Het symposion dat
de Verenigde Naties gedurende vier
weken in Genève hebben gehouden
over het regelen van de exploitatie van
de grondstoffen van de maan is vrijdag
zonder akkoord geëindigd.
De deskundigen dichtbij overeen
stemming over de artikelen van een
verdrag waarover ze het ai vijf jaar
hebben, maar zij struikelden over
voorstellen de rijkdommen van de
maan uit te roepen tot gemeenschap
pelijk erfgoed en bezit van het mens
dom.
Ontwikkelingslanden tonden dat de
geïndustrialiseerde landen niet het ei
gendom over de grondstoffen van de
maan zouden moeten oveisen.
