De nieuwe
levensstijl
Quakerisme ofwel: Adel verplicht
BEWOON
DE
WERELD!
Oogst
ZATERDAG 29 MEI 1976
Wij
1 ij hebben u twee weken geleden beloofd,
dat wij eens iets meer zouden vertellen over
de merkwaardige eigentijdse bewegingen,
zoals die van de PinUstcrgroepen en van het
Leger des Ileils, Het Quakerisme is ongeveer
twee. eeuwen oud en men kan zich deze bewe
ging nergens anders voorstellen dan in de
Verenigde Stalen. Twee eeuwen geleden wa
ren de Verenigde Staten nog geheel en al 'de
nieuwe wereld', waar emigranten uit de Eu
ropese landen niet alleen de materiële doch
ook de geestelijke vrijheid hoopten te vinden.
Zeer velen die in hun eigen land onder ge
loofsvervolging te lijden hadden, of die zich
door omstandigheden genoodzaakt zagen om
gemene zaak met 'de wereld' te maken en
daarvan een geestelijke kater hadden overge
houden, scheepten zich in naar het beloofde
land over de oceaan.
Van dc geestesgesteldheid van deze pioniers
kunnen wij ons vandaag de dag nog maar
moeilijk een voorstelling maken. In films en
boeken worden zij afgeschilderd als uiterst
vrome, doch tevens bijzonder praktische men
sen Zij hebben (in de literatuur en op de
beeldbuis) een ingeboren rechtschapenheid en
er is altijd wel een oudere leidsman in hun
midden die nis een soort aartsvader de moraal
van de groep bepaalt. In de ene hand heeft
deze aartsvader de bijbel en in de andere hand
een geweer, welk wapen hij hanteert om recht
en orde te scheppen in de chaos van het
nieuwe land.
Waarschijnlijk zijn de kolonistenfamilies, wier
handel en wandel in talloze Amerikaanse films
wordt uitgebeeld, earicaturen. Maar in een ca-
ricatuur zitten altijd elementen die verwijzen
naar de werkelijkheid.
De w erkelijkheid was, dat de kolonisten van de
zeventiende eeuw niets anders hadden om zich
aan vast te houden, dan hun geloof, dat zij putr
ten uit de bijbel. De familiegemeenschappen
uit het begin van de kolonisatie van Amenka
waren dan ook tevens religieuze gemeen
schappen, waarin de 'pater familia'. op een
tamelijk vanzelfsprekende wijze werd erkend
als de geestelijke leidsman, bij ontstentenis
van de dominee. Verschillende van deze ge
meenschappen waren uit Europa gevlucht om
dat hun overtuiging niet strookte met de
gangbare. Zij waren hervormers in spé en het
nieuwe land bood aan hun hervormingsdrift
aanvankelijk niet de minste weerstand. In
Amerika was het mogelijk om een
maatschappij-in-het-klein te vormen, die ge
heel en al beantwoordde aan de idealen die
men in tijden van vervolging en onderdrukking
had gekoesterd. Het nauwgezet en manmoedig
volgen van die idealen werd beschouwd als het
inlassen van een ereschuld jegens God, ciie
immers op een unieke en onloochenbare wijze
gehoor had gegeven aan de verzuchtingen van
zijn dienaren. De idealistische kolonist zag in
Amerika het beloofde lan dat zijn geloof op een
onmiskenbare wijze bevestigde. Hij moet zich
gevoeld hebben zoals de eeste joden die na de
tweede wereldoorlog in Israël arriveerden, met
dit verschil dat het Amerika van de zeven
tiende eeuw geen histonsche. religieuze of poli
tieke beletselen aan de immigranten bood. Het
kon met recht worden genoemd 'Gods own
Amerika het beloofde land dat zijn geloof op een
country' Gods eigen land.
Als wij ons proberen in te leven in de omstan
digheden en vooral in hel familiepatroon van
de kolonisten, dan kunnen wij begrijpen dat
zich in hun kringen een geheel ander soort bij-
belvorsing ontwikkelde dan in het oude Euro
pa, met zijn eindeloze, theologische haarklo
verijen gangbaar was. De bijbel was voor de
kolonisten het enige boek dal alle beloften
waar maakt, Wal er staat, dat staat er en het. is
even reoel als een waterval of een bosbrand
Het is een boek om serieus te worden genomen.
Er leven in Amerika thans nog religieuze ge
nootschappen die van de bijna blindelingse
aanvaarding van de bijbel als boek des dage-
lijksen levens een onthutsend getuigenis afleg
gen. In één van de zuidelijke staten komt bij
voorbeeld een sekte voor. die het bijbelwoord
dat giftige slangen de gelovigen niet kunnen
deren, letterlijk opvat. De godsdienstige sa
menkomsten van deze sekte bestaan hieruit,
datdegelovigen wilde dansen uitvoeren, waarbij
zij giftige slangen aan de borst koesteren. Het
gevolg is, dat er na menige ceremonie één of
meer gelovigen sterven. Maar het komt bij de
overleden niet op om de bijbel nog eens kritisch
na te lezen Voor hen staat vast dat de bijbel
niet kan falen en dal wat er staat, letterlijk
moet worden genomen. Als de praktijk niet
beantwoordt aan wat de bijbel heeft gezegd,
dan is dat jammer voor de praktijk Het slach
toffer van een slangendans die uit de hand is
gelopen wordt, geëerd als Iemand die het zijne
heeft bijgedragen aan versterking van het reli
gieuze besef en niet zelden sterft zo'n slachtof
fer onder helse pijnen, terwijl hij luidkeels de
Heer prijst.
praktijk van hel Quakerisme tol een soort ant
woord uit het onbekende. Op een onverklaar
bare doch indrukwekkende manier, vindt dan
in de gelovige de 'doop met de heilige geest'
plaats. Hel schepsel beetl bij het onuitspreke
lijke dat hem ten deel is gevallen Hij stamelt
vreemde woorden, ziel wonderlijke kleuren en
verneemt klanken wier bestaan hij niet kende.
Een toevallige toeschouwer zou denken dat dc
gedoopte dronken is, of onder de invloed van
drugs verkeert. Maar dc Quakers kennen de ver
schijnselen en zij begroeten ze telkens opnieuw
met grote vreugde
Adeldom
Er zijn diverse religieuze gemeenschappen
die in de zeldzame belevenis van de geestver
voering de bekroning van hun geloof zien. Voor
Geestesdoop
Iets van deze gézindheid, doch gelukkig op een
heel wat gematigder manier, treffen wij aan bij
de Quakers. Zij geloven dat het een natuurlijke
functie van de mens is, om in zijn leven op weg
te gaan naar God. En zij zijn bereid om wat dit
betreft herhaaldelijk de proef op de som te ne
men. Dat is typerend voor de mentaliteit van
alle pioniers. (Tussen haakjes kan hierbij wor
den opgemerkt.dat alle geloven feitelijk een
vorm van pionierswerk is: het inslaan van een
nieuwe weg).
Voor de echte Quaker is het geloof een produkt
van vermoedens en van logisch denkwerk. Het
is pure werkelijkheid. De Quaker heeft er dan
ook weinig moeite mee om te erkennen dat de
beloften die alom in het Nieuwe Testament
worden gedaan, pure realiteit zijn en geldig
voor alle tijden. Als er geschreven staat dat-
God zijn Geest zal zenden, die bij de mensen
zal zijn en hen zal helpen en troosten, dan is de
aanwezigheid van de Geest even natuurlijk en
vanzelfsprekend als de aanwezigheid van de
wind of van zon en maan. Een dergelijke
heen-gave. mits die volkomen is., leidt in de
hen is méér niet nodig. De Quakers vormen
wat dit betreft een uitzondering Zij zijn name
lijk van oordeel dat de concrete en zichtbare
aanwezigheid van de geest m hun gemeen
schap. hen een vonn van adeldom verleent en
dat deze adeldom verplicht. De enige wijze
waarop dat kan. is hel zonder enig compromis
opvolgen en naleven van de evangelische ra
den. Dat heeft in het begin van de beweging tot
forse conflicten met de andersdenkenden ge
leid Het principe van de geweldloosheid bij
voorbeeld, was in het jonge Amerika niet be
paald een maatschappelijke verdienste. In
tegendeel. Op vrijwel alle levensterreinen ont
wikkelden de Quakers echter een eigen stijl,
die niet naliet om respect af te dwingen omdat
zij zo konsekwent was. De Nederlandse schrij
ver Jan de Hartog heeft in enkele prachtige
romans het leven en werken van Quaker
gemeenschappen beschreven. Hoewel men zich
bij lezing van deze romans moei hoeden vooreen
al te overdreven romantisering van het Quake
risme. het bevat toch veel dat bewondering en
navolging waard is.
Een van de meest waardevolle dingen die het
Quakerisme te bieden heeft, is zijn zin voor
mystiek en zijn vriendelijke afkeer van scherp
zinnige. theologische onderscheidingen. De
praktiserende Quaker, is ervan overtuigd dat
God door de mens gekend kan worden, of mis
schien is het beter om te zeggen, 'beleefd' kan
worden. Hef verstand en de taal waarvan wij
ons bedienen zijn echter niet de juiste instru
menten om tot een Gods-beleven te komen, zo
meent de Quaker Het enige communicatie
middel is de mystiek en de techniek waardoor
deze mystiek tot leven komt is de meditatie. In
de oosterse godsdiensten weet men dit trou
wens al tientallen eeuwen.
Grieseling
Voor de meesten van ons is de mystiek een
griezelig terrein. Wij druven het niet goed le
betreden.-wellicht omdat het lijkt op een op de
proef stellen van God. Voor de Quaker (en voor
miljoenen godsdienstige mensen in het oosten)
is dat geen probleem. Met een ontwapende
nuchterheid zegt de Quaker, dat God geen
quizmaster is die de mens in de ronde van één
leven ofwel de hoofdprijs, ofwel de schandelijke
nederlaag bezorgt. Als God is wat Hij volgens
zijn openbaringen moet zijn, dan is hij voor de
mens toegankelijk en alleen daardoor wordt
het voor de mens mogelijk om te geloven met
de heilige zekerheid die de bijbel van hem
vraagt. Het geloof in God - mits dit ook werke
lijk ervaren is, door en tengevolge van de doop
met de heilige geest - is dan inderdaad in staat
om bergen te verzetten en het doordrenkt bo
vendien het hele leven en iemands totale le
venssituatie.
Op dit punt sluit het Quakerisme op een trei-
fende wijze aan op belangrijke richtingen in de
oosterse mystiek, waarin immers ook sprake is
van een totaaal-geloof De werkelijk godsdien
stige mens leeft vanuit een andere dan de we
reldse werkelijkheid en heel zijn leven is één
voortdurende Godsaanbidding. De Libanese
mysticus Kahlil Gibran. wiens boeken tegen
woordig in het westen graag gelezen worden,
schrijft over de totaal-godsdienst het volgende.
.Is godsdienst niet iedere daad en iedere be
spiegeling? Wie kan zijn geloof scheiden van
zijn daden of zijn mening van zijn bezigheden?
Wie kan zijn uren voor zich uitspreiden en zeg
gen- dit uur voor God en dit voor mij zelf - dit
voor mijn ziel en dat voor mijn lichaam? Hij
die ziin zedelijkheid als zijn beste kleed draagt
zou beter naakt kunnen zijn. En wie zijn ge
drag laat bepalen door zijn zedeleer zet zijn
zangvogel in een kooi gevangen. Hel vrije lied
komt niet door tralies en draden. En voor wie
aanbidding een venster is. dat geopend maar
ook gesloten kan worden - die heeft nog niet
het huis van zijn ziel bezocht, welke vensters
van dageraad tot dageraad reiken.
A. F M. C. KOOPMAN
„Okee jongens, draaien maar. Oh,
stop, nee dat is weer niks. Probeer
die handen eens beneden te houden.
De microfoon blijft heus wel hangen.
Goed, daar gaan wc weer. Stop maar
weer, de ampexband draait niet
goed, en bovendien krijg ik jullie
slecht door op de monitor". Geluiden
die dagelijks te horen zijn in de ei
gen televisiestudio van het Acade
misch Ziekenhuis te Leiden.
Sinds enkele jaren is de Ziekenhuis
Radio Omroep uitgebreid met een
televisie-afdeling Ongeveer 20 men
sen spenderen veel van hun vrije tijd
aan de RTO Radio Televisie Dienst).
Na hun gewone werk en in de wee
keinden lopen ze met hun videoca
mera door het ziekenhuis en daarbui
ten programma's te maken om de
ruim 100 patiënten van het zieken
huis wat op te vrolijken en een kijkje
te laten nemen achter de schermen.
Twee van de mensen die een hoop
vrije tijd in de omroep steken, zijn de
heren Koster en Bleiswijk. respectie
velijk de man voor de technische be
geleiding voor de neurologiepatïën-
ten en de man die garant staat voor
de beveiliging van het ziekenhuis. De
heer Koster: ..Al in 1959 zijn we met
de radio begonnen. Televisie bestaat
bij ons pas een jaar of twee. We heb
ben het project zelf kunnen doorvoe
ren. omdat we een zeer behulpzaam
en geïnteresseerd bestuur achter ons
hebben De apparatuur die we heb
ben. kost erg veel. Er staat, zeker wel
voor twee ton. Dat is allemaal be
taald door de directie van het zie
kenhuis. We hebben zelfs een oude
dienstwoning op het ziekenhuister
rein gekregen, die helemaal is ver
bouwd tot een radio- en televisiestu
dio Van daaruit regelen we de coör
dinatie van de programma's en spre
ken we ze in als dat nodig is".
Koster is hoofd van de RTD. Bleis
wijk is zijn plaatsvervanger. In vaste
"onbetaalde dienst van de RTD werkt
een Italiaanse jongen, die diabeticus
is. Hij „trekt" van sociale zaken,
maar wil dolgraag iets terugdoen.
„Eigenlijk verrichten we een soort
sociaal veldwerk. We proberen door
middel van televisie de patiënten uit
hun isolement te halen. Zo lag er hier
op een afdeling een vrouw die een
operatie moest ondergaan aan de
grote teen Tijdens deze ingreep
bleek echter dat haar hele been
geamputeerd moest worden. Toen ze
bijkwam, kreeg ze natuurlijk een fysi
sche klap. Ze zei geen woord meer.
We zijn toen met haar gaan praten en
ze heeft toen haar hart uitgestort
Haar zwijgzaamheid was afgelopen
na ons gesprek", zegt Koster.
Informatie
Iedere patiënt die hier in het zieken
huis komt. krijgt van de directie een
boekje over de gang van zaken. Het
wordt echter slecht gelezen. „Dat we
ten we uit ervaring. We willen met.
onze televisie de mensen die hier
worden verpleegd, informatie geven
van wat hier nou precies in hel zie
kenhuis speelt. Zo hebben we een
tijdje terug een film gemaakt over de
centrale keuken van het ziekenhuis.
Dat sloeg erg in. omdat iedereen het
ontzettend interessant vindt om eens
te zien waar het eten vandaan komt
en hoe het wordt klaargemaakt.
Het is ook mogelijk om zeer actueel
te werken. Als er bijvoorbeeld een
bloemencorso in de buurt is. gaan we
er naar toe filmen de bloemenpracht
Een uur later kunnen we het al via
het gesloten televisiecircuit van het
ziekenhuis uitzenden, aldus Koster.
De Radio Televisie Dienst fungeert
echter niet alleen als ontspannings
medium in het ziekenhuis. Bij ram
pen (en tijdens rampoefeningen) is
het gebouw van de RTD het coördi
natiecentrum tussen de artsen te
velde en het ziekenhuis.
„We hebben ons bestaan te danken
aan de hulpvaardigheid van iedereen.
Als we iets nodig hebben, kunnen we
zo bij het bestuur van het ziekenhuis
binnenlopen. Natuurlijk krijgen we
niet altijd wat we willen, maar mees
tal wordt aan onze wensen voldaan.
We hebben gevraagd of de leidingen
van ons intern televisienet konden
worden vernieuwd. Aan de rotzooi
kunt u wel zien dat ze hier op het zie
kenhuisterrein hard aan het werk zijn
om nieuwe kabels de grond in te krij
gen".
„Veel reacties krijgen we niet op onze
programma's. Maar als we een keer
niet zijn geweest, dan regent het tele
foontjes: waar waren jullie vandaag?
Zelfs de directie van het ziekenhuis
wilde wel eens informeren waarom we
niet hadden uitgezonden".
Uitlaatklep
„De televisie is ook een soort uitlaat
klep. Van tijd tot tijd houden we
kleme interviewtjes met patiënten.
Ze kunnen dan bijvoorbeeld hun
klachten kwijt, en zeggen waarover
ze tevreden zijn, Zowel voor het ver
plegend personeel als voor de patiën
ten is dit een goede zaak. Het zieken
huispersoneel kan er alleen maar van
leren, en de patiënten er hun voor
deel mee doen",
„Instanties van buiten het zieken
huis. zoals politie en brandweer, hel
pen ook altijd goed mee. Tijdens een
bloemencorso bijvoorbeeld, willen wij
natuurlijk op een goede plek staan,
zodat we de mooiste beelden kunnen
maken We hebben daarover een af
spraak met de politie gemaakt. Eén
keer hebben we het gehad dat we te
laat zouden, komén op de afgespro
ken plaats, omdat we in een file ston
den. Gelukkig kwamen we twee mo
toragenten tegen, die ons met
loeiende sirenes door de meute heb
ben geloodst".
„Kijk. het is natuurlijk niet te bewij
zen dat we meehelpen aan het gene
zingsproces van de patinten, maar.
het is zeker dat we de zieken een
beetje uit hun isolement halen en hen
de broodnodige variatie geven, die
iedereen zo hard nodig heeft, vindt
Koster.
'Laat beide samen opgroeien tot de
oogst' Matth. 13:30
De gelijkenis van het mosterdzaad is
indrukwekkend. Een met het blote
oog nauwelijks zichtbaar zaadje
groeit uit tol een boom. waarin dui
zenden vogels een plekje kunnen vin
den. Daarmede vergelijkt Jezus het
Koninkrijk van God. Nu zou men dus
de indruk kunnen krijgen, dat de
kerlc zich eens zou ontwikkelen tot
een wereldorganisatie. Een soort
'happy end' van de kerkgeschiedenis.
Doch uit de gelijkenis van het on
kruid blijkt Jezus het toch anders te
zien. Iemand heeft koren gezaaid op
de akker, maar 's nachts heeft zijn
vijand er onkruid overheen gezaaid.
En dan verklaart Jezus deze gelijke
nis.
De Zaaier is de Zoon des mensen, de
akker is de wereld. Het goede zaad
zijn de kinderen van God. het on
kruid de kinderen van de Boze De
vijand is de duivel De oogst betekent
de voleinding van de wereld en de
maaiers zijn de engelen. Hier spreekt
Jezus van de Boze. die niet alleen
meedoet met het schaakspel van de
wereldpolitiek, maar die ook zijn rol
speelt in het leven van de kerk. Waar
het zaad van het Evangelie wordt ge
zaaidwerpt de Boze zijn onkruid. Als
God een kerk bouwt, bouwt, de duivel
een kapelletje ernaast. Aldus een uit
drukking van de vaderen.
Waar kerken samenkomen om nader
tot elkaar te geraken, strooit de Boze
het zaad van eigen belang. Over het
eenvoudige zaad van het Evangelie
strooit hij de filosofie van menselijke
bedenkselen.
Eigenlijk is deze gedachte van Jezus
zeer beklemmend. In de natuur zien
we het onkruid icelig groeien, waar
door het goede in verdrukking komt.
In de kerken zien we hetzelfde. In de
wetenschap heeft de mens het ver ge
bracht met zijn atoommacht, maar
de mens is zelf door alle eeuwen heen
dezelfde gebleven met zijn neiging lot
haat en nijd, moord en doodslag. En
zo wordt het werk zijner handen tde
atoombom i tot een schrikwekkende
afgod, waarvan men enerzijds zijn
heil verwacht en die anderzijds de
hele mensheid vervult met angst, en
afgrijzen. Het geloof, dat. de mensheid
door hogere ontwikkeling tot een
pa radijselijke samenleving zou komen
is nu verdwenen God gaf de mens
deze aarde om die le bebouwen en te
bewaren. Wij leven in een tijdperk,
waarin het tegendeel schijnt te ge
beuren. En wie heeft daar de hand
in. nadat zoveel eeuwen het Evange
lie als het goede zaad gestrooid werd?
Jezus zegt: de Boze. Juist daarom
was Jezus' eerste oproep tot Israël:
bekeert u Terug naar God en Zijn
gebod. Dat. is d,e enige weg van be
houd ook voor de wereld van van
daag. Daarom leerde de Heiland ons
met alle ernsl bidden: verlos ons van
de Boze.
Soms zouden wij liefst, een eind willen
zien aaii deze wereld, die zo vol. is
van onrecht., moord en martelingen
Maar God is geduldig. Hij wacht een
voudig tot de oogst rijp is. Wij zouden
met het kwade ook het goede wellicht
vernietigen. Daarom zegt Jezus, dat
Hij de oogst zal laten verrichten door
de engelen in de dag der dagen. Wie
oren heeft die hore.
W. J. Kolkert
Nieuwerkerk
Op de laatst gehouden vergadering van de classis Goes vertelde dr. A.
den Heuvel, de secretaris-generaal van de N.H. Kerk het een en ander overd»
assemblee van de Wereldraad van Kerken die het vorige jaar in Nairobi
gehouden. Onder andere zei hij ook iets over het belang van de bijbelsto-
dies. «lie een groot deel van de tijd in beslag hebben genomen. De afgevast,
digden werden in groepen verdeeld, die zeer gevarieerd waren wat hun
den van afkomst betreft. Aan iedere groep werd een bepaald gedeelte ui
bijbel ter bestudering
Zo was hij terecht gekomen in een
groep die bestond uit een Indiër, een
paar Afrikanen en Zuidamerikanen-
een Noorse, een Engelsman en nog
enkele anderen. Hun was toegewezen
ter bestudering de bekende geschie
denis van Zacheus uit Lukas 19. Het
gesprek daarover werd geopend door
de Noorse, die haar voldoening uit
sprak dat er nu eens niet over poli
tieke problemen werd gesproken,
maar over de roepstem van Jezus aan
zondaars. Het is nog altijd de taak
van de kerk deze roepstem over te
brengen. Dit was voor haar blijkbaar
het belangrijkste uit deze geschiede
nis dat Zacheus die roepstem had
verstaan en daaraan gevolg had ge
geven. De mensen uit de Derde We
reld keken elkaar aan omdat ze hier
van niets begrepen. Die roepstem van
Christus is tot ons gekomen en wij
hebben daaraan gehoor gegeven.
Maar - daarop moet toch iets volgen.
De uitbuiter Zacheus. die zoveel mo
gelijk naar zichzelf wil toehalen, laat
er ook iets op volgen wanneer Jezus
in zijn huis is gekomen, ondanks het
feit dat iedereen daarover ging mor
ren. Er is bij hem iets veranderd. De
helft van zijn geld geeft hij aan de
armen en met de andere helft wil hij
trachten gedaan onrecht weer goed
te maken. De landen van de Derde
Wereld voelen zich uitgebuit. Hun is
onrecht aangedaan. En wat moet er
nu gebeuren in het licht van deze ge
schiedenis van Zacheus
De politiek is moeilijk te ontlopen,
ook voor de kerk. Op het ogenblik
dat wij dit schrijven vergadert nog al
tijd in hetzelfde Nairobi de vierde
Wereldhandelsconferentie van de
Verenigde Naties (UNCTAD). Het
gaat er om dat de arme landen van
de Derde Wereld, waar de hongerigen
wonen, kansen krijgen op een redelijk
bestaan. De drie voorgaande confe
renties hebben eigenlijk niet veel op
geleverd. Tot nu toe zijn de vooruit
zichten dat deze vierde conferentie
iets meer zal opleveren, ook nog niet
schitterend. Ieder land wil zoveel
mogelijk houden wat het aan wel
vaart heeft. Wanneer het gaat om de
wereldeconomie is het te begrijpen
dat de landen van de Derde Wereld,
die voor een belangrijk deel de lever
anciers zijn van de grondstoffen die
de rijke landen nodig hebben, met
hun eisen komen.
Heeft dit alles te maken met de nieuwe
levensstijl waarover we het dit keer
wilden hebben Met een zekere
geestdrift is deze een anderhalf jaar
geleden, na uitvoerig overleg, door de
Raad van Kerken in ons land. aanbe
volen. Het geschiedde op de in no
vember 1974 gehouden' kerken-
conferentie. Het ging daar o.a. over
het delen in eikaars armoede en dit
werd niet landelijk maar wereldwijd
gezien. Moeten wij. die in een rijk
land leven, niet terug naar meer so
berheid in onze vorm van levensstijl,
waarin de verantwoordelijkheid voor
huidige en toekomstige generaties
tot uitdrukking komt. Hij spreekt als
zijn overtuiging uit, dat als antwoord
op stemmen die wijzen op de zeer kri
tieke toestand in de voedselsituatie
in tal van delen van de wereld, zowel
op korte als op lange termijn, niet al
leen de samenstelling van de voed
selpakketten moet worden herzien,
maar dat tevens een zuiniger ver
bruik van grondstoffen en energie
noodzakelijk is. Hij denkt daarbij aan
een bewuste strijd tegen alle vormen
van verspilling van voedsel en andere
produkten". Daarna werd kort aan
gegeven op welke terreinen die ver
sobering zou moeten plaatsvinden.
Vooral werd ook gedacht aan ver
mindering van het gebruik van dier
lijke produkten. Hoeveel graan gaal
er niet zitten in de produktie van
vlees. Aldus een van de beleidsbeslui
ten van genoemde kerkenconferentie.
Er is nog al wat kritiek losgekomen
op dit onderdeel van de aangenomen
resoluties. De vraag is o.a. van ver
schillende zijde gesteld of onze ver
sobering de amie landen niet nog
meer In het moeras van hun armoede
zal drukken. Wanneer wij minder van
hun grondstoffen gebruiken, zullen
deze nog minder waard worden. De
problemen die hier liggen zijn niet
gemakkelijk op te lossen en zeker
niet door wat versobering hier. De
ontwikkelingshulp, die ontwikke
lingssamenwerking is geworden,
komt hier vanzelfsprekend ook in ge
ding. Op welke wijze kunnen de rijke
landen de arme helpen bij de opbouw
van een redelijke economie, zodat
tenminste honger wordt uitgeban
nen. Al deze vragen duiken op. zoals
ze nu ook weer naar voren komen op
de Unctad-conferentie in Nairobi.
Is die nieuwe levensstijl van de ker
kenconferentie nu enigszins aange
slagen Dat is belangrijker dan e
resolutie en mooie woorden diedaas
gesproken zijn. Het gaat hier oir, 4
vraag of de gewone gemeentepa>
chieleden zich daardoor aangek
ken weten, zodat zij daarom ietsms
soberheid zijn gaan betrachtea
wilde op de kerkenconferentie ee
herleving van de vroegere gebraii--
lijke r.-k. vastendagen. Maar op 6
een of andere manier moet zuLk es
nieuwe levensstijl toch gestalte t-.:
gen. Waarin komt dit dan tot uitte';
Na anderhalf jaar mag je zo'n vei
toch wel eens stellen, 'k Moet zeges
dat ik in eigen omgeving nog es
veel propagandisten voor die meu—
levensstijl heb ontmoet. Wel mens
ciie er verlegen mee waren.
Nu moeten we natuurlijk ook nie::
te ongeduldig worden. Het gaat cc
een verandering van mentaliteit n
dat gaat nooit zo snel, zeker nk;
wanneer het gaat om een heel volkcl
om belangrijke groepen uit dat volk
Toen Franciscus van Assist de n-
moede van Christus als christeLji
ideaal begon te prediken in een llji
toen er in zijn directe omgeiic;
steeds meer welvaart kwam, liep ra;:,
er in het algemeen ook niet zo wam
voor. Toch heeft zijn streven steeds
meer betekenis gekregen en teen
schoten de bedelorden in eensopals
de wonderboom van Jona.
Dat het armoede-ideaal nietjemaJr-
kelijk is vol te houden beme/tacel-
de Franciscanen na een eeuw, toen
hun kloosters aan rijkdom gingenUj-
den en de obsevantiebeweging nodig
was om aan de oude regels van uiter
ste soberheid te herinneren.
Wanneer we zo nagaan hetgeen erzo
hier en daar plaats heeft gevonden
rondom die nieuwe levensstijl, mogen
we dit in ieder geval toch wel vast
stellen dat men in het algemeen ach
in de kerken meer bewust is gewor
den van de problemen die samen
hangen met de tegenstellingen in
onze wereld tussen ami en njk, lus
sen landen met een hoge maatschap
pelijke ontwikkeling en achtergeble
ven gebieden. Steeds meerderen a]n
dit ook gaan gevoelen als een on
duldbare tegenstelling. Een christe
lijk geweten moet hier wel gaan spie
ken, want onze rijkdom hangt, ge
deeltelijk althans, samen met de
nood van anderen. Maar. wat kan
wat moet ik als enkeling daaraan
doen? Helpt het hongerigen inde «r
reld als ik soberder ga leven'Dit ia
natuurlijk geen reden om het niette
doen. Het betrachten van soberhei:
lijkt mij nog altijd een evangelisch-
deugd.
Hier en daar zijn er in ons land inter
kerkelijke groepen 'Nieuwe Levers:-
tijl' ontstaan, die zich met een zeken
geestdrift geworpen hebben op a
vraag hoe deze gestalte moetkrijgts
Versobering is een zeer persoonlij
zaak. Die kun je niet aan anderen op
leggen. Maar. hoe maak ik. om te K-
ginnen al. de nieuwe levensstijl l
mijn persoonlijk lever.? Is en blijftd'
niet klein knutselwerk, terwijl het:
wezen gaat om enorme wereldp-t-
blernen. Hoe leggen we hier het ve
band? Mag je die nieuwe levensc?
voorhouden aan anderen? Wat we
er hiervan tot uiting komen in t
prediking? Is er niet het gevaar ii
dit trachten naar soberheid een uk
kenmerk zal worden van geloof?
gen ouders hun kinderen mei -
nieuwe levensstijl lastig vallen' 'e
hier enkele vragen uit groepen'-*
zich serieus daarmee hebben bij
gehouden. Het is nog r.iet zo geniu-
kelijk een goede weg te vinden voot
mensen die de nieuwe levensstijl it
praktijk willen brengen.
Toch zullen we moeten versober»
Wanneer het niet vrijwillig gaat, zul
len we er wel toe worden gedwongen
Hoe moeilijk dit is, laat ons volk m
zijn regering ons in deze weken dui
delijk zien, Iedere groep van de sa
menleving vindt het best, mits zijzeu
daaronder niet valt en ijverig wordt
gezocht naar andere groepen die eer
der aan de beurt moeten komen.
dat is nog maar in ons kleine landje.
Hoeveel groter zijn de problemen in
het geheel van de wereld wanneer hei
gaal om een rechtvaardige verdeling
onder de volken. De kerkenconferen
tie van 1974 heeft wel degelijk.ge
dacht in wereldverband. Zij heeft
nieuwe levensstijl daarvan niet willen
losmaken. Hoe zou de kerk ook me'
moeten horen 'der wereld bange vn-
gen', zoals we vroeger zongen? En on
zijn er heel wat Moet het zover s
men dat wij tenslotte gedwongen^
len worden tot een andere levensstijl;
Dwang is harder. Het lijkt wel oi h
niet anders mogelijk is.
A
