PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
Bezetting wil sluiting
Bloemenhove voorkomen
SPANNING IN
DEN HAAG OP
HOOGTEPUNT
Nieuw plan commissie Zuurdeeg: schutsluis
en havenkanaal bij half open Oosterschelde
Voorlopig fiat
VS leverantie
kernreactoren
Wiegel: „Dit
kabinet leeft
al niet meer"
CONCORDE
NAAR VS
Zaak 5Bloemenhove9 muurvast
Van Doorn
kondigt zijn
afscheid aan
219e jaargang no. 123
Dinsdag 25 mei 1976
Paardekwaal en
paardemiddel
fMt houdt Nederland op
dit ogenblik van vele kanten
voor: het land kan geen kabi
netscrisis hebben, de toestand
is er te ernstig voor. En dan
volgt het bekende rijtje: eco
nomische moeilijkheden, in het bijzon
der de werkloosheid, onzekerheden
binnen bepaalde politieke partijen, de
Lockheed-kwestie. om er er enkele te
noemen. Is dat een redelijke argumen
tatie? Nauwelijks. Sinds de tweede we
reldoorlog zijn soortgelijke argumenten
altijd weer gebruikt zodra een kabinets
crisis dreigde: steeds waren er wel facto
ren op te sommen die het onverant
woord maakten om tot een kabinetscri
sis te besluiten. Dikwijls echter trok de
politieke werkelijkheid zich weinig of
niets van deze overwegingen aan. zeker
niet wanneer de moeilijkheden zodanig
waren, dal het land in feite onregeer
baar was geworden. Is dal niet eigenlijk
de enige vraag die in zulke situaties telt:
kan dit land verder worden geregeerd
door het zittende kabinet? Die vraag
dient, ook nu te worden gesteld, los van
politieke voorkeuren
Bij
PAGINA 9
milieu
Wetenschappelijk onderzoek op het
gebied van de milieuhygiëne: syposium (j
te Wageningen
olympia
Olympia's
lijks evenei
PAGINA 11
korf
Drieduizend korfballers op toernooi in 'i
Middelburg
PAGINA 13
radio-t
Radio- en tv-programma's, stnps.
PAGINA 15
overname
OGEM bereid een deel van het
Nederhorst-concem over te nemen:
beurs - economie - financiën.
rmoTT ni a m commissie Zuurcleee- zouden de aan- een speciale werkgroep, waarin nro- De Goese eemepnteraarl snrnt haur wnrrti nit<»>u.-»rLr> um-rit in cd»
EERSTE PLAN
GING UIT VAN
GEHEEL DICHTE
ZEEARM
GOES - De commissie Zuurdeeg heeft
andermaal een plan voor aanpassing
en verbetering van de schutsluis en
het havenkanaal van Goes opgesteld.
Het nieuwe plan, dat zo snel mogelijk
wordt ingediend bij de minister van
verkeer en waterstaat, gaat uit van
een 'half-open' Oosterschelde. Het eer
ste plan van de commissie, dat in juli
van 1973 werd gepubliceerd, ging uit
van een volledig afgesloten Ooster
schelde. Volgens het rapport van de
commissie Zuurdeeg zouden de aan
passingswerkzaamheden in 1981 ge
reed kunnen zijn. Maar dan moet wel
snel een beslissing genomen worden.
Met de uitvoering van alle werk
zaamheden is een bedrag van 27 tot 30
miljoen gulden gemoeid.
Jarenlang al wordt gesproken over de
aanpassing van de schutsluis en het
kanaal bij Goes. Met name van de kant
van de bedrijven op het zogenaamde
'natte' industrieterrein <AKF. hou
thandel Van Riessen etc.) is al geruime
tijd geleden aangedrongen op een
drastische verbetering van de 'mu-
seumsluis' bij het Goese Sas. De sluis,
die zo'n honderd jaar oud is. vertoont
fikse tekenen van verval. Bovendien is
de sluis veel te klein B. en w. van Goes
onderkenden de problemen: zij gaven
een speciale werkgroep,
vinciale en gemeentelijke vertegen
woordigers zitting namen, opdracht
een plan voor aanpassing en verbete
ring van sluis en kanaal op te stellen.
Voorzitter van de werkgroep werd ir J
Zuurdeeg, hoofdingenieur-directeur
van rijkswaterstaat directie Zeeland.
De commissie ontleende z'n naam aan
de voorzitter: Commissie Zuurdeeg
In het eerste plan dat in 1973 werd ge
lanceerd. werd rekening gehouden met
een volledige afsluiting van de Ooster
schelde. Er werd uitgegaan van een
nieuwe schutsluis met een koikbreedte
van 10 meter en een lengte van 86 me
ter. De sluis was 850 meter landin
waarts geprojecteerd om, vóór de sluis
voldoende ruimte was voor het aanleg
gen van een 'nat' industrieterrein.
De Goese gemeenteraad sprak haar
voorkeur uit voor een sluis met een
breedte van 14 meter. Dat kon. maar
dan moest Goes wel de meerkosten be
talen. De commissie Zuurdeeg staakte
de werkzaamheden begin 1974, omdat
de inmiddels ingestelde commissie
Oosterschelde de minister van verkeer
en waterstaat adviseerde te streven
naar een niet volledig afgesloten Oos
terschelde. In augustus 1975 ging de
werkgroep echter opnieuw aan het
werk. Nu zou de aanpassing bekeken
werden, uitgaande van een 'Half open'
Oosterschelde.
Nieuw plan
Maandag werd het nieuwe plan van
de commissie Zuurdeeg gepresen
teerd. In het rapport, waarin het plan
wordt uitgewerkt, wordt in de eerste
plaats stilgestaan bij de vraag of op
dit moment nog rekening gehouden
moet worden met een situering 850
me-ler landinwaarts om ruimte te
scheppen voor een 'nat' industrieter
rein.
„Gezien echter de langere termijn van
realisering van de stormvloedkering in
de Oosterschelde en de nadien nog
mogelijke hoge waterstanden heeft een
toekomstig buitendijks industrieter
rein veel van zijn aantrekkelijkheid
verloren", constateerde de commissie
in het rapport. Een globale kostprijs
berekening heeft aangetoond dat zelfs
bij waterstanden van niet hoger aan
NAP - 2.50 tot 3.00 meter op de Oos
terschelde na gereedkomen van de
Slot zie pagina 4 kolom 2
J ij de beantwoording gaat het dit
maal niet alleen om de huidige proble
men. maar ook om moeilijkheden uit de
achterliggende jaren. Ze zijn namelijk
onder een gemeenschappelijke noemer
te brengen: de vreemde kabinetsforma
tie, waarbij een reeks kernproblemen
niet tot drie cijfers achter de komrna
werd uitgepraat. Voor de PvdA was het
kabinet-Den Uyl van stonde af aan 'par
lementair'; de ministers van deze partij
hadden een sterke binding met de ka
merfractie. in feite tevens met belang
rijke partij-organen. Bij AR en KVP
ging net om een 'gedogen' van het kabi
net. derhalve geen parlementaire bin
ding. maar een vaag vertrouwen in de
mogelijkheid dal het kabinet eventuele
spanningen tussen PvdA- en CDA-op-
vatüngen in eerste instantie zelf wel zou
kunnen oplossen. Tot
nu toe isdalgeiukl. zij
het op het kantje
Opvallend is echter
vooraldat totdeonult-
gesproken aspecten
van aldus ontstane compromissen be
hoort, dat de kamer er in huidige sa
menstelling er niet (of vermoedelijk
niet) meer over hoeft te oordelen. Het
wetsontwerp op de ondernemingsra
den - het had bijna een crisis veroor
zaakt - Is daarvan een voorbeeld: de
exacte formulering van dit compromis
is onbekend, maar kan bovendien geen
kwaad, omdat het ontwerp toch niet
meer in de huidige zittingsperiode
wordt afgewerkt. Anders gezegd: de
moeilijkheden werden voorlopig ge
neutraliseerd. In de praktijk betekenen
dergelijke beslissingen dat de werke
lijke besluitvorming naar een verdere
toekomst wordt verschoven en tot een
volgende kamer wordt uitgesteld: 'wie
dan leeft, die dan zorgt'.
l.ZiJ
'hut fimtlijn
nut.
Au,
Llles bijeengenomen komt het er op
neer dat het een tweede natuur van het
kabinet-Den Uyl is geworden princi
piële beslissingen, zo nodig te omzeilen,
want zij kunnen een crisis veroorzaken.
Bovendien geeft de weinig solide basis
van het kabinet bepaalde ministers mo
gelijkheden tot enig solo-werk, zoals
Van Agt al enige malen heeft aange
toond. De afgelopen week leidde dat tot
een conflict, toen deze minister van jus
titie duidelijk maakte er niet aan te
denken een kamermotie over de
Bloemenhove-kliniek uit te voeren. Het
conflict werd ongeveer tegelijkertijd
uitgebreid omdat een meningsverschil
ontstond over een order aan Zuid-
Afrika: twee punten die aantonen dat
dit kabinet door zijn oneigenlijke
grondslag niet ln staat is om snel c-n
voortvarend beslissingen te nemen over
omstreden kwesties. Tegen die achter
grond nu moet de vraag worden beant
woord: kan dit land verder worden gere
geerd dooreen kabinet op een dergelijke
grondslag? Het lijkt ons dat het ant
woord helaas ontkennend moet luiden.
Wanneer een landsbestuur in een sfeer is
gekomen ais die van hethuidige kabinet
is het maar beter de consequenties te
trekken, in dit geval: vervroegde verkie
zingen. Zij behoeven niet over vage ver
schillen te gaan. maar om concrete
kwesties; het zijn namelijk de moeilijk
heden waarmee het kabinet de afgelo
penjaren heeft geworsteld plus nog een
aantal eveneens duidelijke zaken, die
iedere Nederlander aangaan. Via de
stembus kan worden nagegaan hoe
daarover in het Nederlandse volk wordt
gedacht: wellicht dat aidus een betere
basis voor een kabinetsformatie ont
staat. Een paardemiddel? Misschien.
Maar het steeds weer vooruitschuiven
van belangrijke beslissingen mag men
zo langzamerhand wel aanduiden als
een 'paardekwaal' van ernstige aard. Zo
kan men niet blijven doorgaan. Het is
een van de grote pluspunten van een
democratisch stelsel, dat in zulke geval
len de kiezers een uitspraak kunnen
Het parket te Brussel gaat 16 par
lementariërs van de Vlaamse Volksu
nie vervolgen.
Behalve tegen de 16 parlementsleden
wordt ook een vervolging ingesteld
tegen een journalist en tegen een foto
graaf.' Deze 18 mensen zijn vorige
week vrijdag het kabinet van de Belgi
sche minister van binnenlandse zaken,
Miche, binnengedrongen.
In Chili worden opnieuw op grote
schaal arrestaties verricht, zo heeft een
woordvoerder van de zes thans verbo
den linkse Chileense partijen in Ha
vanna bekendgemaakt. Hij zei dat het
aantal politieke gevangenen Ln Chili
nu tot 7000 is gestegen.
VROUWEN IN ACTIE TEGEN BESLUIT JUSTITIE
kieskeurig
NW-er: kieskeurigheid vereist bij het
aantrekken van nieuwe bedrijven in
Zeeland.
werker
Zeeuwse academiedag van de Erasmu-
p,„ UITVOERING VAN SLUIS- EN KANAAL WERKEN BIJGOESE SAS KOST KLEINE 30 MILJOEN
HEEMSTEDE - Sinds maandag
morgen half twaalf is de abortuskli
niek Bloemenhove in Heemstede
bezet. Dit is het gevolg van het be
sluit van procureur-generaal mr.
Hartsuiker, dat de kliniek gesloten
zal moeten worden. Hij deelde dit
mee aan het bestuur in het gesprek
dat in Amsterdam plaatsvond. On
middellijk hierna werden de eerste
vrouwen gemobiliseerd. In de loop
van de dag groeide hun aantal tot
ruim driehonderd.
Het bestuur van de Stichting Bloe
menhove heeft zich opnieuw officieel
van de actie gedistantieerd. Het per
soneel is ook verzocht niet aan deze
actie deel te nemen, omdat het van
daag - als het kan - normaal moet
werken. Gisteravond twijfelde eigen
lijk niemand eraan dat de justitie in
de loop van de nacht zou optreden.
Het heeft velen verbaasd dat justitie
niet onmiddellijk tot beslag over
ging, nadat mr. Hartsuiker zijn uit
spraak had gedaan. Op dat moment
waren er niet meer dan ongeveer 15
mensen aanwezig om eventueel ge
weldloos verzet te plegen
Om ongeveer half drie zonden de
aanwezige actiegroepen een tele
gram naar de ministerraad, waarin
zij protesteerden tegen de dreigende
DEN HAAG - Mooi tceer ook) in de
tuin van het Catshuis. Onderonsje tus
sen de ministers Lubbers. De Gaay
Fortman en Westerterp
(Van onze correspondent)
WASHINGTON - De Supersonische
Concorde heeft maandag zijn eerste of
ficiële commerciële vluchten naar de
Verenigde Staten gemaakt.
De aankomst van zowel een Brits als een
Frans toestel enkele minuten nadien,
werd door geluidstechnici rond het in
ternationale vliegveld van Washington
geregistreerd om vast te stellen of dit
supersonische toestel inderdaad de
trommelvliezen meer geweld aandoet
dan de conventionele toestellen-
De Concorde mag gedurende zestien
maanden naar Washington vliegen,
waar tegenstanders er niet zoals in New
York in zijn geslaagd de vluchten tegen
te houden. De Amerikaanse minister
voor transportzaken wil in die zestien
maanden bekijken in hoeverre alle be
zwaren gegrond kunnen worden op fei
ten.
COMMISSIE DOET ONDERZOEK
WASHINGTON - De politieke crisis die in Nederland is ontstaan over de moge
lijke leverantie van onderdelen voor twee kerncentrales in Zuid-Afrika, wordt in
regeringskringen in Washington nauwlettend gevolgd.
Dinsdag beginnen hier de hoorzittingen van commissies uil Senaat en Huis van
Afgevaardigden over de kredietgaranties en exportvergunning die de Ameri
kaanse maatschappij General Electric heeft aangevraagd voorzijn aandeel in de
Zuidafrikaanse miljoenenorder.
Het ministerie van buitenlandse zaken
had direct na de aanvraag van General
Electric al laten weten in principe geen
bezwaar te hebben tegen Amerikaanse
deelname aan het Zuidafrikaanse pro
ject Dat standpunt is naderhand gewij
zigd in een „voorlopig". waarin nog ver
andering zou kunnen komen na het on
derzoek van de commissies.
In Stockholm verklaarde minister Kis
singer van buitenlandse zaken maan
dagavond dat Amerika staat op abso
lute garanties van Zuidafrikaanse zijde,
dat door de VS geleverde kerncentrales
niet gebruikt zullen worden voor het
ontwikkelen van atoomwapens. Vol
gens Kissinger wordt in Washington
nauwkeurig bestudeerd of een relatie
kan worden gelegd tussen de eventuele
verkoop van de reactoren en het moge
lijk ondertekenen van het verdrag tegen
verspreiding van kernwapens door
Zuid-Afrika. Zuid-Afrika heeft dat tot
nog toe niet gewild.
Een woordvoerder van General Electric
liet maandagavond weten dat nog niets
te zeggen valt over de toekomst van het
project voor het geval Nederland niet
zou deelnemen: „We hebben geen be
hoefte aan speculaties zolang het
standpunt van de Nederlandse regering
niet vaststaat".
De reactorkwestie is in de Verenigde
Staten van politiek belang geworden,
mede met het oog op de bezwaren die
Kissingers onlangs onthulde nieuwe
Afrika-beleid heeft ontmoet in
conservatief-republikeinse kringen.
Het. is vrijwel zeker dat een Ameri
kaanse beslissing nog even op zich zal
laten wachten, ten minste enkele weken
en misschien zelfs enige maanden
Doden door de
wervelstorm Olga
MANILLA (Reuteri-In het midden van
de Filippijnen staan ongeveer 30.000
huizen onder water nadat de wervel
storm Olga erover getrokken was.
Bijna 50 mensen hebben het leven ver
loren.
Het hele noordelijke eiland Luzon,
waaronder de hoofdstad Manilla, is tot
noodgebied verklaard.
Meer dan 100.000 mensen zijn door over
stromingen getroffen.
In Manilla begint het water terug te lo
pen. Volgens het meteorologisch insti
tuut zal de wervelstorm spoedig uitge
woed zijn.
Van de 154 afgevaardigden voor de
conventie van de republikeinse partij
uit de staat New York hebben maan
dag 119 hun steun toegezegd aan pre
sident Ford.
Fords republikeinse tegenstander
Reagan kreeg de steun van achttien
afgevaardigden. In hel totaal geno
men heeft Ford nu 717 afgevaardigden
achter zich en Reagan 541.
Een 'vrijheidsmars', die een aantal
Catalaanse partijen deze zomer wilde
organiseren, is door het Spaanse minis
terie van binnenlandse zaken verboden.
(Van onze parlementaire redactie)
LELYSTAD - „Ook al overleeft het ka
binet deze crisis, het leeft in feite niet
meer. Het is ongeloofwaardig gewor
den. het zal nooit meer in staat zijn zijn
gezag te herstellen", zei oppositieleider
Wiegel maandagavond op een politieke
bijeenkomst in Lelystad.
Volgens hem zou het premier Den Uyl
sieren als hij dat zou inzien en als hij zich
bereid zou tonen zijn plaats in te rui
men. „Dat zou nog van enig zelfrespect
getuigen", aldus de WD-fractieleider.
Volgens hem staan de con flic tpun ten
van de Bloemenhovekliniek en van de
levering aan Zuid-Afrika niet op zich
zelf. „Beide kunnen niet worden losge
zien van de onwaarachtige kabinets
formatie. van gebrek aan respect en ver
trouwen tussen de partners en van de
kluwen van problemen die het kabinet
zich zelf en het volk heeft verschaft",
vond Wiegel. Volgens hem is het zowel
de schuld van de PvdA als van de
christen-democraten dat.de zaak van de
abortuswetgeving is gepolariseerd
De WD heeft, zo zei hij. er juist alles aan
gedaan om de abortus uit de politieke
strijd te houden. Hij herhaalde zijn aan
kondiging dat de VVD de regering „bik
kelhard te lijf zal gaan" als wordt beslo
ten geen reactoronderdelen te leveren
aan Zuid-Afrika. „En als de levering wèl
doorgaat, zal de VVD met belangstel
ling de opstelling van de PvdA-fractie
bezien", zei Wiegel.
sluiting van de kliniek. Zij eisten van
minister Van Agt de garantie dat de
Bloemenhovekliniek open blijft
Naar de mening van de actievoer
ende groepen heeft hoofdofficier van
justitie, mr. Andreae. uit Haarlem
twee fouten gemaakt. Hij zou niet
mogen hebben zeggen dat het beslag
was opgeheven, nadat de verzegeling
door onbevoegden was verbroken en
hij had verzuimd de mensen, die de
actie van justitie verhinderden, een
proces-verbaal aan te zeggen. In
hoeverre dat juridische gevolgen zal
hebben, was nog niet te overzien. De
gezamenlijke artsen van de kliniek
hebben verklaard dat. het medisch
niet verantwoord is patinten te ver
voeren. Zij raadden dit daarom uit
drukkelijk af en mocht dat toch ge
beuren dan zullen zij geen verant
woordelijkheid aanvaarden.
De leiding van de Bloemenhovekli
niek heeft gisteravond rond half elf
bekendgemaakt dat vrijdagochtend
het bezwaarschrift door de recht
bank in Haarlem zal worden behan
deld. Het is een bezwaarschrift ter
opheffing van de beslaglegging, dat
wil zeggen dat de maatregelen on
gedaan gemaakt worden wanneer
het bezwaarschrift wordt toegewe
zen.
PAGINA 3
luchtbrug
De hortluchtbrug van Nederland naar j
de VS kan over twee weken al begin-
nen,
PAGINA 4
veiling
Zeeuwse veilingen 'in de lift'.
PAGINA (i
academie
voor Zuid-Afrika en de sluiting van de
Bloemenhove-kliniek dermate belang
rijk dat hij bereid is er een politieke cri
sis voor te riskeren Andriessen zei
maandagavond voor de radio het te be
treuren als er een crisis zou uitbreken
Maar zei hij. er zijn nu zeer belangrijke
(Slot zie pagina 3 kolom 6)
DEN HAAG (ANP) - Crm-minister Van
Doorn heeft in de PPR-actiekrant zijn
afscheid aangekondigd. „Ais er weer
een progressief kabinet komt, dan
moeten ze een goeie zien te vinden die
mij kan opvolgen", aldus de be
windsman.
In een artikel zegt hij geen enkele am
bitie te hebben om zich opnieuw te la
ten 'inhuren' Ze moeten, aldus de mi
nister. maar mensen nemen die minder
belegen zijn dan ik.
Een nieuwe regering van WD en CDA
noemt hij 'de slechtst denkbare oplos
sing'. Hij zegt. dat de mensen aan een
dergelijk span niets hebben Als een
links minderheidskabinet er niet in zit.
zal links met het CDA gaan regeren zo
zet hij uiteen. De bewindsman noemt
de kans, dat de PRR dat zou kunnen
meemaken 'wel heel klein'.
(Van onze parlementaire redactie)
OEN HAAG - Na een dag en avond van vergaderingen van de
ministerraad was de spanning in politiek Den Haag alleen nog
maar toegenomen. Maandagavond laat was het kabinet nog steeds
in het Catshuis bijeen. Centraal in de besprekingen stond het con
flict over de Bloemenhovekliniek.
Volgens welingelichte bronnen is de spanning over de levering van onderdelen
vooreen Zuidafrikaanse kerncentrale iets afgenomen; vooral omdat de discussie
in de Verenigde Staten over het Amerikaanse aandeel in de levering -on verbreke-
lijk verbonden aan de Nederlandse transactie - nu pas op gang is gekomen en nog
zeker enige tijd zal duren. „Door die tijdwinst is bij ons de druk iets van de ketel
af', aldus een van de woordvoerders van de PvdA.
Muurvast lijkt de zaak echter te zitten
rond de dreigende sluiting van de abor
tuskliniek Bloemenhove in Heemstede.
In politiek Den Haag werd druk gespe
culeerd wat er maandag in het kabinet
besproken kon zijn. Van een eventueel
compromisvoorstel was niets bekend.
Wat dat betreft heeft de PvdA al een
„neen" van Van Agt te horen gekregen
toen het socialistische kamerlid Roe
thof zondag de bewindsman telefonisch
voorstelde het te laten aankomen op
een bezwaarschrift van het bestuur van
de Bloemenhovekliniek tegen de slui
ting.
Het gevolg daarvan zou zijn dat de zaak
toch voor de rechter zou komen. Dat
was ook de kern van de motie die Roe
thof vorige week tijdens de interpellatie
over Bloemenhove indiende en die werd
aangenomen maar door Van Agt bruusk
genegeerd. In PvdA-kringen meent men
dat een bezwaarschrift, de zaak tot een
oplossing zou kunnen brengen met een
minimum aan gezichtsverlies voor Van
Agt. De minister heeft het voorstel zon-
PAGINA 2
dag enige uren in beraad gehouden -
evenals overigens ae twee andere voor
stellen die Roethof hem aan de hand
deed - maar hij belde het PvdA-lid zon
dagavond op met de mededeling dat hij
er niet op zou ingaan
Botsing
Het FvdA-Tweede-Kamerlid Roethof
verklaarde maandagavond dat minister
Van Agt een frontale botsing met de
Kamer riskeert, als hij tot sluiting van
de Bloemenhovekliniek overgaat.
KVP-leider Andriessen acht de order