BARBECUE MET JIMMY CARTER Politieke standpunten Het diepste zuiden van de States PZCA 19 ZATERDAG 22 MEI 1976 zaterdagkrant (Door Henk Kolb) PLAINS, GEORGIA - Jimmy Carter for president" is een kreet voor zeer huis houdelijk gebruik in de geboorteplaats van de man die naar alle redelijke waarschijnlijkheid op 2 november zal worden gekozen tot president van de Verenigde Staten. Carter: volgens zijn moeder een eenvoudige doch eerlijke plattelandsjongen, die groot is geworden in een stadje van tegenwoordig welge teld 683 mensen, in wat wordt genoemd „het diepe zuiden van de Verenigde Staten" waar de samenleving tussen zwart en blank ondanks wetsbepalingen nog steeds door vooroordelen wordt geteisterd. Plains is een kruispunt van enkele straten, met een zwarte en een blanke kerk die het geloof in dezelfde God met aanzien des persoons be lijden. Omdat het zo gegroeid is. en ras een onverbiddelijk gegeven blijft waaraan nieuwe wetten niet een- twee-drie een andere dimen sie kunnen verschaffen. Jimmy Carter is in Plains altijd op gevallen. In menselijke en in poli tieke zin. Hij heeft zich, toen dit in het zuiden nog: allerminst voor de hand lag, sterk gemaakt voor de langzaam verbeterende positie van zijn zwarte medeburgers. Zelfs toen nationale wetten de plaatselijke ge bruiken tot misbruiken verklaarden, stemden de lidmaten van de blanke baptistengemeente tegen het deel nemen van zwarte gelovigen aan hun eredienst. Vandaag de dag nóg, zegt de jeugdige dominee Edwards: „Als ze hier komen mogen ze binnen, maar wij moedigen dat niet aan". Carter, zijn vrouw, zijn moeder, hun twee zoons vormden bij de stemming in de kerk de kleine groep die de zwarte bevolking wel wilde binnenha len. Vandaar dat volgens dominee Edwards Jimmy Carter in staat zal zijn om de ..honger naar een moreel leiderschap" bij het Amerikaanse volk te stillen. Hij toont een eenvou dige kamer met harde stoelen: het lokaal van de zondagschool waar Jimmy Carter een groep mannelijke medeburgers bij tijden onderricht in het geloof geeft voordat de eigenlijke eredienst begint Maar zelfs in Plains, met zijn onge twijfeld zeer conservatieve samenle ving, diep geworteld in inmiddels achterhaalde betrekkingen tussen blank en zwart, realiseert men zich dat de politicus Carter zichzelf ver moedelijk geen dienst heeft bewezen met de omstandige beschrijving van zijn bijzondere betrekkingen met het opperwezen. De publiciteitsmedia krijgen daar gemakshalve de schuld van. Jimmy zelf, zegt men, praat er alleen over wanneer hem daarnaar wordt gevraagd. Edwards: „Hij wil het met gebruiken in zijn politieke carrière maar hij kan het dan ook niet ontkennen". Wat maakt Jimmy Carter dan zo bij zonder? Het feit dat hij op grote schaal pinda's verbouwt? Volgens Plains met zijn volledig ge mobiliseerd thuisfront, is Jimmy een politicus die geen loze beloften doet en meent wat hij zegt, een man die via de senaat van Georgia en een gouverneurschap van die staat tot de conclusie kwam dat hij president van de Verenigde Staten zou moeten worden. Moeder Lillian „Toen-ic gouverneur was", vertelt zijn 78-jarige moeder Lillian. ..heb ik hem gevraagd: wat ga je doen als je geen gouverneur meer bent? Hij antwoordde: dan word ik president. En ik vroeg argeloos: president van wat? Jimmy zei: van de Verenigde Staten, moeder. Ik had daar nooit aan gedacht. Het is een vreemd ge voel. Hij twijfelt er niet aan dat-ie zat winnen. Hij is er volkomen van overtuigd. In het begin heb ik er eer lijk gezegd niet zo aan geloofd. Maar nu doe ik dat wel". Lillian Carter, die nog tot haar 70e jaar in India als verpleegster voor het vrijwilligerskorps heeft gewerkt, rijdt mij kort daarop rond door Plains. Ze beheert het stuur van haar auto met een opmerkelijke minachting voor de elementaire verkeersregel dat uitslui tend ter rechter zijde van de weg mag worden gereden. Ik dank dan ook vermoedelijk mijn leven aan het feit dat „verkeer" voor Plains eigenlijk niet bestaat. Het hospitaal: Lillian wijst het raam aan van de kamer waarin Jimmy is geboren; de boerde rij waar hij heeft gewoond als jongen: hij speelde met de kinderen van de zwarte arbeiders en bracht water rond. En moeder Lillian lacht harte lijk om alle verhalen dat Jimmy van jongs af aan zo hard heeft moeten werken. Uit Jimmy's boek krijg je de indruk dat de familie vroeger arm was. Een plee buitenshuis, geen stromend wa ter. geen elektriciteit aanvankelijk. Merkwaardig, zegt moeder Carter, ik ben pas onlangs tot de conclusie ge komen dat we misschien wel veel ar mer zijn geweest dan wij toen besef ten. Maar we hadden altijd genoeg te eten en veel kleren". Plains, waar neef Hugh Carter ten behoeve van dierentuinen en visserij vette dikke wormen kweekt en on der de naam antiek verouderd meu bilair verkoopt, waar broer Billy Carter (dertien jaar jonger dan Jim my) de familiezaken lucratief be heert, kijkt ze nu en dan verbijsterd op uit de verkiezingsroes. Een VS- president uit Plains? Het lijkt on voorstelbaar. Voortdurende aandacht, van de Se cret service voor dit dorp. en waar opeens mannen met zonnebrillen verschijnen die onopvallend doch argwanend rondkijken. Aanvankelijk droegen ze gewone pakken met nette dassen. ..Dat kan hier niet", raadde Carters vrouw Rosalyn aan. ..Jullie vallen zo op". Echter zelfs in haastig nagezonden vrijetijdskleding liggen ze nog buiten het normale patroon van vele malen gewassen werkkle ding. flink doorgroefde gezichten en een accent dal nauwelijks verstaan baar is. Eén van de mannen van de geheime dienst vertelt ons hoe een onopvallende boer uit de omgeving hem uitnodigde: ..Wil je met me schieten voor een paar dollar?". Goed zei de lijfwacht. Zijn tegenstander bleek de nationale kampioen geweer- schieten te zijn... Enkele malen per dag baant een trein zich bulderend een weg door de stilte van deze samenleving. Hij stopt niet. Het station is gesloten. Plains zwijgt tot de trein voorbij is en zet dan de conversatie voort. Hoofdkwartier In het voormalige stationsdepot is thans het plaatselijk hoofdkwartier van Carters campagne gevestigd. Het depot is haastig in donkergroen en wit opgeschilderd met grote bor den rondom: Carter campagn head quarters. Een politieke nederzetting, beheerd door lieve mensen. Vrouwen die pijlsnel gesprekken arrangeren met plaatselijke grootheden. In manden staan kleine zakjes ongepelde pin da's gereed. „Van Jimmy Carters farm" staat er met een vulpen op ge schreven: prijs 5 dollar. De eerste T-shirts: Jimmy Carter for president. Prijs 5 dollar. Carters levensbe schrijving met handtekening. Prijs 5 dollar. Hier - hier komt de blanke gemeen schap van Plains samen op verkie zingsavonden en dat is tot begin juni eens per week. Het gras tussen de niet meer gebruikte spoorrails blijft intussen haastig groeien. Ik steek de straat over naar Hugh Carters antiekwinkel en tref een zeer wakkere 87-jarige aan: de broer van Jimmy's vader. Hij dwong me mee naar een plank met bruine bestofte glazen potjes. Grinnikend onthult hij vervolgens hoe hij als 15-jarige deze poties gevuld met snuif aan de wat frivole plaatselijke dames verkocht. Prijs: een halve dollar of daarom trent. Nu. anno 1976. verkoopt hij diezelfde potjes voor de tweede maal. maar nu als waardevolle oudheden. „Dat had ik toen toch niet kunnen denken", roept hij verwonderd uit zijn zoon. Hugh Carter, verklaart dat hij Jimmy misschien meer van nabij kent dan iemand anders: rustig, ijver ig. we wisten wat een dollar waard was. we verkochten als jongens ijs. ouwe kranten en gekookte pinda s (een zuidelijke lekkernij» Jimmy: een gelovige man. zegt Hugh vol overtui ging. „Christ shows in his life". Ik kan me niet herinneren dat-ie ooit met iemand ruzie heeft gehad. Hij heeft een grote verzameling stenen pijl punten van de indianen die hier vroeger leefden. Toen hij in 1970 gou verneur van Georgia werd. was ik zijn campagne-manager. Ik bezet nu zijn zetel in de Senaat van Georgia. In dien hij nu geen president wordt, komtrie nog wel een keer terug. Het is bijna een wonder hoeveel weerklank hij overal heeft gevonden. Hij kwam tenslotte uit het niets te voorschijn" Twee van Hughs kinderen bevinden zich (naar later bleek vergeefs) in Ma ryland om met de zogenaamde „pea- nutbrigade" van strikt plaatselijke oorsprong Carter aan te bevelen bij de kiezers. Verwonderd Volgons Hugh kijkt ook Jimmy Car ter zelf nog steeds een tikje verwon derd tegen zijn eigen grote kans aan. En hij voegt daar achteloos aan toe: „Als hij president wordt zou ik na tuurlijk wel iets in Washington kun nen worden maar dal wil ik niet. Ik vertegenwoordig hier in de Senaat 85.000 mensen en dat is me genoeg". Weer buiten zie ik Billy, broer van Jimmy, staan. Hij trok me mee naar een nabijgelegen benzinestation waar ook bier en sigaretten worden ver kocht. Eigenaar: Billy Carter: een van de employés: een zoon van Jim my. Daar. in het midden ongeveer van Plains, komt het mondige deel van de mannelijke bevolking op zaterdag middag bij elkaar. Als ze blank zijn tenminste en tot een moeilijk te defi niëren kringetje behoren. De pompbe diende bakt. kippen op een uit in de lengte doorgezaagd olievat vervaar digde barbecue. Voor wie maar wil „Proef eens even", vraagt Billy, die geheimzinnig met een sausje bezig is geweest aan een jongeman die wat luidruchtig prat gaat op zijn eigen aanwezigheid. De man spuugde even later hoestend in het stof. „Nog wat te scherp geloof ik?" vraagt Billy poeslief en zo nu en dan stotterend. Terwijl de kippen braden, drinken de mannen alvast bier. Ze hebben het uiteraard over Carter. Jimmy, aan wie het te danken is dat Plains plot seling wordt overspoeld door nieuws gierigen die zich vervolgens wat te leurgesteld verwijderen vanwege een totaal gebrek aan sensatie. Want, wie kan het nu wat schelen waar Jimmy Carters vader zijn boerderijproduk- ten verkocht? Toch is het daarmee allemaal begonnen. Moeder Lillian had mij die morgen verteld dat zoon Jimmy voor een dag uitrusten was teruggekeerd naar zijn 8-jarige dochter Amy en het. onver stoorbare Plains. Die nacht was er bijna tien centimeter regen gevallen en er was een waarschuwing voor tornado's uitgegeven. Bij Jimmy thuis viel al het licht uit en zodoende kwam hij bij zijn moeder 's morgens ontbijten. Toen plotseling drie iets te joviale heren achter hun zonnebrillen ter plaatse van het kip eten arriveerden, was het duidelijk dat Jimmy ook bij het pompstation kon worden ver wacht Inderdaad, kort daarop ver scheen hij met nog drie mannen van de Secret service die scherp rondke ken voordat ze de plaatselijke nota belen luidruchtig begroetten Jimmy Jimmy Carter, straks misschien pre sident. in een schone doch versleten spijkerbroek, op afgetrapte laarzen en met een gereserveerde lach voor zichtig te midden van zijn plotseling wal onhandig schuifelende dorpsge noten. Niet het moment voor een lang ge sprek over politieke onderwerpen. In Europa, zo begon ik aarzelend, na mijn handen eerbiedig te hebben af geveegd aan een papieren servetje dat Jimmy net zelf had gebruikt, in Europa lijkt het steeds meer noodza kelijk met de Verenigde Staten nieuwe betrekkingen tot stand te brengen. „Dat vind ik ook nodig", antwoordde Carter. „We denken daarover na". Vliegert' werpen zich met vertwijfelde moed op het voedsel - de kandidaat jaagt het ongedierte met een hand zwaai weg en slaat de tanden op nieuw in een malse bout. Wat zei moeder Carter ook weer? „Ik hou niet van de karikaturen die ze van hem maken. Hij heeft niet zo n grijns, met zulke tanden". Ze heeft gelijk Zeg Jimmy", roept broer Billy. ..hoe heel je adviseur voor buitenlandse zaken ook weer?" ..Zbigniew Brzezinski" zegt Jimmy zonder aarzelen. Allemachtigbekent Billy vol ont zag. „ik kan het wel spellen maar ik ben er nog nooit in geslaagd om het uit te spreken". De barbecue loopt ten einde. Jimmy Carter heeft nog behulpzaam een bekertje saus ingeschonken zonder te bemerken dat het door een gal in de bodem wegdruppelt. Algemeen gelach: „Als je het met de centen maar beter doet Jimmy", roept een tamelijk bejaarde, terwijl hij zich een doorzwete pet met grote klep van het warme hoofd rukt. „Je kunt erop rekenen", verklaart Jimmv in volle ernst terwijl de mannen met de zonnebrillen al haastig hun laatste kipresten neerleggen om zich voor vertrek gereed te maken. Een benzineklant schudt nog gauw Jimmy's hand. „Veel geluk", roept hij door het open raam. De auto rijdt weg naar Woodland Avenue, waar maar eén huis staat: dat van Carter Broer Billy heeft a! net land erom heen al opgekocht. Wat zal er met Plains gebeuren als Jimmv eenmaal president is. vraagt een dorpeling zich nog peinzend af. We zijn er niet klaar voor. Zijn vriend, die hij nog snel een recept voor bar becuesaus laat opschrijven, roept uit: er is te veel te snel gebeurd. Ik geloof niet dat iemand precies beseft, waarom het allemaal gaat, „Desondanks", roept een derde, „wacht, maar eens af als-ie daar in Washington tussen de Yankees ach ter zijn bureau zit. Dan zul je eens wat zien". De middag is voorbij. De dominee heeft zijn preek af. En gaat wat lek kers kopen bij de plaatselijke bak ker. Plains staat aan de vooravond van wéér een zondag. De 64-jarige zwarte arbeider Booker Schlev. eigenaar van een zeer ver vallen en smerig woonhuis, maar ei genaar. zegt: „Jimmy Carter... hij was altijd aardig voor het werkvolk. De tijden zijn hier veranderd want we leven nu beter dan vroeger". Weer op weg naar Albany zie ik een bord langs de weg: Plantage te koop. Washington - Jimmy Carter, tot op dit ogenblik de voor naamste kanshebber voor de Democratische presidents kandidatuur. wil Amerika nooit meer militair betrek ken bij de binnenlandse' aangelegenheden van een ander land tenzij de Ver enigde Staten zelf worden bedreigd. Hij vindt ook dat de CIA (de buitenlandse in lichtingendienst) niet moet worden gebruikt om met geweld regeringswijzigingen in het buitenland tot stand te brengen. Hij vindt dat het tijd is dat de banden met de bondgenoten worden aange haald en dat de ontspan- ningspolitiek moet worden voortgezet, maar dan wel op voor de Verenigde Staten minder ongunstige voor waarden dan tot nu toe. Dit blijkt uit zijn politieke standpunten zoals die door zijn campagnebureau in Washington zijn gepubli ceerd. De standpunten van Carter zijn: Buitenland De Verenigde Staten hebben ge leerd dat zij nooit meer militair be trokken mogen raker, bij de bin nenlandse aangelegenbeden van een ander land, tenzij er directe duidelijke bedreiging van de Ver enigde Staten aanwezig is. De CIA of andere organen mogen niet worden gebruikt om verande ringen in een regering van enig land of de regeringspolitiek tot stand te brengen. Carter vindt het echter geen tijd voor isolationistische ge dachten. Onderlinge afhankelijk heid van naties is een onvermijde lijke en groeiende factor. Carter is van mening dat de Ver enigde Staten onvermijdelijk een leidende rol hebben te spelen bin nen de gemeenschap van volkeren en hij noemt het bijzonder belang rijk dat de banden met de bondge noten worden aangehaald. De voortdurende verbreiding van kernwapens in de wereld moet tot staan worden gebracht met als uit eindelijk doel vermindering van kernwapens in alle landen tot nul Ontspanning Kandidaatzegt dat er in brede lagen van het Amerikaanse volk steun is voor voortzetting van de ontspan- ningspolitiek met de Sowjet-Unie en China, maar dat dit niet ten koste mag gaan van nauwe samenwerking en overleg met de vrienden en bondgenoten van Amerika. Hij is van oordeel dat de resultaten van ae ontspanning tot nog toe negatief voor Amerika zijn geweest. Volgens hem is minister Kissinger te zeer geneigd de resultaten te benadruk ken waardoor bij de "natuurlijke vrienden en bondgenoten (van Amerika) het gevoel zou kunnen ontstaan te zijn veronachtzaamd". Ontspanning zou moeten worden nagestreefd door middel van een reeks open rustige besprekingen tussen de deelnemers en niet door middel van dramatische of geheime overeenkomsten tussen twee of drie leiders van landen Israël Carter vindt dat de verzekering van een veilig Israel de hoeksteen moet zijn van de Amerikaanse poli tiek in het Midden-Oosten. Een re geling voor het Midden-Oosten zou geen territoriale concessies moeten bevatten zonder garanties inzake de veiligheid van Israel en zijn be staansrecht als natie door de NAVO-landen, de Sowjet-Unie en andere landen in het gebied. Voorts moet geen Palestijnse staat worden erkend totdat de Palestijnen Is raels recht bevestigen om in vrede te bestaan. Amnestie Als ik president ben vaardig ik een "algemeen pardon" uit voor al die genen die buiten het land verbüjven en die niet in de strijdkrachten dienden, aldus Carter Hij zegt te menen dat de Amerikaanse jonge mannen die zolang in Zweden en Canada hebben moeten leven om aan arrestatie te ontkomen al ge noeg gestraft zijn. Werkgelegenheid Carter is van oordeel dat zijn aller eerste taak als hij tot president zou worden gekozen, vermindering van de werkloosheid is. Daarbij zou het nodig zijn dat het vertrou wen in de regering en in de econo mische kracht als eersten worden hersteld. Carter wil dat de federale regering werkgelegenheid schept voor acute werkloosheid zoals in de steden en onder bepaalde groepen. De kosten daarvan zouden maar weinig hoger liggen dan de bestaande hulppro gramma's. De baten in aanvullende nationale produktiviteit, belastin gen en menselijke waardigheid daarentegen zouden enorm zijn. Carter, die sterk campagne heelt gevoerd tegen de bureaucratie in Washington en die speculeert op het wantrouwen van de Amerikaan in Washington sedert "Watergate" en alles wat daarop is gevolgd, wil flink het mes zetten in het regeringsap paraat. Als eerste wetsvoorstel zegt hij het congres volledige schoonmaak "van onze bureaucratie en begro tingsstelsels" te zullen voorstellen. Hij zegt te geloven dat de 1900 fe deral e departementen tot niet meer dan 200 kunnen worden terugge bracht, hetgeen een enorme bespa ring aan belastinggelden zou bete kenen. De gegadigde voor de Democrati sche nominatuur denkt voorts dat door drastische vereenvoudiging van het systeem voor de inkom stenbelasting de belastingen van de lagere inkomstengroepen en de middengroep kunnen worden ver laagd. Op het gebied van medische verzor ging wil Carter dat de nadruk veel meer moet worden gelegd op de preventieve gezondheidszorg en de vroegtijdige ontdekking van gevaar lijke ziekten. Op het gebied van de energie wil Carter van de olie afstappen en de Verenigde Staten veei meer richten op kolen en zonne-energie. De invoer van olie zou onder rege- ringstoezicht moeten komen om strikte controle op de aankopen mogelijk te maken. Voor kernenergiecentrales zouden strenge veiligheidsstandaarden moeten komen. Zo zouden reacto ren ondergronds moeten worden gebouwd en in dunbevolkte gebie den en in overleg met plaatselijke en staatsfunctionarissen. Een fe derale functionaris in vaste dienst zou in geval van enige afwijking in de werking gemachtigd moeten zijn de centrale te sluiten. Over de burgerrechten zegt Jimmy- Carter. Zoals ik in mijn inaugurele toespraak als gouverneur van Georgia verklaarde. "Ik zeg u open lijk. de tijd voor rassendiscriminatie is voorbij" In zijn politieke slellingname zegt Carter ook nog tegen discriminatie van de vrouw te zijn Hij is tegen abortus en vindt dat de regering niets moet doen dat abortus zon bevorderen. 1)21.691 NEW HAMPSHIRE* ^uljmpia pmsHimoN/ V Salem i t OREBON ïiOAH0\ IMA/NQ fOÉw YojkVcmmmm fartlord P mYlVAWl ff^CONNECTIMË rrisbur£_ ff NEW IERSE grGmenlo/.(;(]rMnCi|y E NEVADA, \CAL/E0RNIË\ AR IE ON A CANADA ieaanz MEXICO 'HAWAII'z

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1976 | | pagina 19