BARBECUE
MET
JIMMY
CARTER
Politieke
standpunten
Het diepste zuiden
van de States
PZCA
19
ZATERDAG 22 MEI 1976
zaterdagkrant
(Door Henk Kolb)
PLAINS, GEORGIA - Jimmy Carter for president" is een kreet voor zeer huis
houdelijk gebruik in de geboorteplaats van de man die naar alle redelijke
waarschijnlijkheid op 2 november zal worden gekozen tot president van de
Verenigde Staten. Carter: volgens zijn moeder een eenvoudige doch eerlijke
plattelandsjongen, die groot is geworden in een stadje van tegenwoordig welge
teld 683 mensen, in wat wordt genoemd „het diepe zuiden van de Verenigde
Staten" waar de samenleving tussen zwart en blank ondanks wetsbepalingen
nog steeds door vooroordelen wordt geteisterd.
Plains is een kruispunt van
enkele straten, met een
zwarte en een blanke kerk die
het geloof in dezelfde God
met aanzien des persoons be
lijden. Omdat het zo gegroeid
is. en ras een onverbiddelijk
gegeven blijft waaraan
nieuwe wetten niet een-
twee-drie een andere dimen
sie kunnen verschaffen.
Jimmy Carter is in Plains altijd op
gevallen. In menselijke en in poli
tieke zin. Hij heeft zich, toen dit in
het zuiden nog: allerminst voor de
hand lag, sterk gemaakt voor de
langzaam verbeterende positie van
zijn zwarte medeburgers. Zelfs toen
nationale wetten de plaatselijke ge
bruiken tot misbruiken verklaarden,
stemden de lidmaten van de blanke
baptistengemeente tegen het deel
nemen van zwarte gelovigen aan
hun eredienst. Vandaag de dag nóg,
zegt de jeugdige dominee Edwards:
„Als ze hier komen mogen ze binnen,
maar wij moedigen dat niet aan".
Carter, zijn vrouw, zijn moeder, hun
twee zoons vormden bij de stemming
in de kerk de kleine groep die de
zwarte bevolking wel wilde binnenha
len. Vandaar dat volgens dominee
Edwards Jimmy Carter in staat zal
zijn om de ..honger naar een moreel
leiderschap" bij het Amerikaanse
volk te stillen. Hij toont een eenvou
dige kamer met harde stoelen: het
lokaal van de zondagschool waar
Jimmy Carter een groep mannelijke
medeburgers bij tijden onderricht in
het geloof geeft voordat de eigenlijke
eredienst begint
Maar zelfs in Plains, met zijn onge
twijfeld zeer conservatieve samenle
ving, diep geworteld in inmiddels
achterhaalde betrekkingen tussen
blank en zwart, realiseert men zich
dat de politicus Carter zichzelf ver
moedelijk geen dienst heeft bewezen
met de omstandige beschrijving van
zijn bijzondere betrekkingen met het
opperwezen. De publiciteitsmedia
krijgen daar gemakshalve de schuld
van. Jimmy zelf, zegt men, praat er
alleen over wanneer hem daarnaar
wordt gevraagd. Edwards: „Hij wil
het met gebruiken in zijn politieke
carrière maar hij kan het dan ook
niet ontkennen".
Wat maakt Jimmy Carter dan zo bij
zonder? Het feit dat hij op grote
schaal pinda's verbouwt?
Volgens Plains met zijn volledig ge
mobiliseerd thuisfront, is Jimmy een
politicus die geen loze beloften doet
en meent wat hij zegt, een man die
via de senaat van Georgia en een
gouverneurschap van die staat tot de
conclusie kwam dat hij president van
de Verenigde Staten zou moeten
worden.
Moeder Lillian
„Toen-ic gouverneur was", vertelt
zijn 78-jarige moeder Lillian. ..heb ik
hem gevraagd: wat ga je doen als je
geen gouverneur meer bent? Hij
antwoordde: dan word ik president.
En ik vroeg argeloos: president van
wat? Jimmy zei: van de Verenigde
Staten, moeder. Ik had daar nooit
aan gedacht. Het is een vreemd ge
voel. Hij twijfelt er niet aan dat-ie
zat winnen. Hij is er volkomen van
overtuigd. In het begin heb ik er eer
lijk gezegd niet zo aan geloofd. Maar
nu doe ik dat wel".
Lillian Carter, die nog tot haar 70e
jaar in India als verpleegster voor het
vrijwilligerskorps heeft gewerkt, rijdt
mij kort daarop rond door Plains. Ze
beheert het stuur van haar auto met
een opmerkelijke minachting voor de
elementaire verkeersregel dat uitslui
tend ter rechter zijde van de weg mag
worden gereden. Ik dank dan ook
vermoedelijk mijn leven aan het feit
dat „verkeer" voor Plains eigenlijk
niet bestaat. Het hospitaal: Lillian
wijst het raam aan van de kamer
waarin Jimmy is geboren; de boerde
rij waar hij heeft gewoond als jongen:
hij speelde met de kinderen van de
zwarte arbeiders en bracht water
rond. En moeder Lillian lacht harte
lijk om alle verhalen dat Jimmy van
jongs af aan zo hard heeft moeten
werken.
Uit Jimmy's boek krijg je de indruk
dat de familie vroeger arm was. Een
plee buitenshuis, geen stromend wa
ter. geen elektriciteit aanvankelijk.
Merkwaardig, zegt moeder Carter, ik
ben pas onlangs tot de conclusie ge
komen dat we misschien wel veel ar
mer zijn geweest dan wij toen besef
ten. Maar we hadden altijd genoeg te
eten en veel kleren".
Plains, waar neef Hugh Carter ten
behoeve van dierentuinen en visserij
vette dikke wormen kweekt en on
der de naam antiek verouderd meu
bilair verkoopt, waar broer Billy
Carter (dertien jaar jonger dan Jim
my) de familiezaken lucratief be
heert, kijkt ze nu en dan verbijsterd
op uit de verkiezingsroes. Een VS-
president uit Plains? Het lijkt on
voorstelbaar.
Voortdurende aandacht, van de Se
cret service voor dit dorp. en waar
opeens mannen met zonnebrillen
verschijnen die onopvallend doch
argwanend rondkijken. Aanvankelijk
droegen ze gewone pakken met nette
dassen. ..Dat kan hier niet", raadde
Carters vrouw Rosalyn aan. ..Jullie
vallen zo op". Echter zelfs in haastig
nagezonden vrijetijdskleding liggen
ze nog buiten het normale patroon
van vele malen gewassen werkkle
ding. flink doorgroefde gezichten en
een accent dal nauwelijks verstaan
baar is. Eén van de mannen van de
geheime dienst vertelt ons hoe een
onopvallende boer uit de omgeving
hem uitnodigde: ..Wil je met me
schieten voor een paar dollar?". Goed
zei de lijfwacht. Zijn tegenstander
bleek de nationale kampioen geweer-
schieten te zijn...
Enkele malen per dag baant een trein
zich bulderend een weg door de stilte
van deze samenleving. Hij stopt niet.
Het station is gesloten. Plains zwijgt
tot de trein voorbij is en zet dan de
conversatie voort.
Hoofdkwartier
In het voormalige stationsdepot is
thans het plaatselijk hoofdkwartier
van Carters campagne gevestigd.
Het depot is haastig in donkergroen
en wit opgeschilderd met grote bor
den rondom: Carter campagn head
quarters.
Een politieke nederzetting, beheerd
door lieve mensen. Vrouwen die
pijlsnel gesprekken arrangeren met
plaatselijke grootheden. In manden
staan kleine zakjes ongepelde pin
da's gereed. „Van Jimmy Carters
farm" staat er met een vulpen op ge
schreven: prijs 5 dollar. De eerste
T-shirts: Jimmy Carter for president.
Prijs 5 dollar. Carters levensbe
schrijving met handtekening. Prijs 5
dollar.
Hier - hier komt de blanke gemeen
schap van Plains samen op verkie
zingsavonden en dat is tot begin juni
eens per week. Het gras tussen de
niet meer gebruikte spoorrails blijft
intussen haastig groeien.
Ik steek de straat over naar Hugh
Carters antiekwinkel en tref een zeer
wakkere 87-jarige aan: de broer van
Jimmy's vader. Hij dwong me mee
naar een plank met bruine bestofte
glazen potjes. Grinnikend onthult hij
vervolgens hoe hij als 15-jarige deze
poties gevuld met snuif aan de wat
frivole plaatselijke dames verkocht.
Prijs: een halve dollar of daarom
trent. Nu. anno 1976. verkoopt hij
diezelfde potjes voor de tweede maal.
maar nu als waardevolle oudheden.
„Dat had ik toen toch niet kunnen
denken", roept hij verwonderd uit
zijn zoon. Hugh Carter, verklaart dat
hij Jimmy misschien meer van nabij
kent dan iemand anders: rustig, ijver
ig. we wisten wat een dollar waard
was. we verkochten als jongens ijs.
ouwe kranten en gekookte pinda s
(een zuidelijke lekkernij» Jimmy: een
gelovige man. zegt Hugh vol overtui
ging. „Christ shows in his life". Ik kan
me niet herinneren dat-ie ooit met
iemand ruzie heeft gehad. Hij heeft
een grote verzameling stenen pijl
punten van de indianen die hier
vroeger leefden. Toen hij in 1970 gou
verneur van Georgia werd. was ik zijn
campagne-manager. Ik bezet nu zijn
zetel in de Senaat van Georgia. In
dien hij nu geen president wordt,
komtrie nog wel een keer terug. Het is
bijna een wonder hoeveel weerklank
hij overal heeft gevonden. Hij kwam
tenslotte uit het niets te voorschijn"
Twee van Hughs kinderen bevinden
zich (naar later bleek vergeefs) in Ma
ryland om met de zogenaamde „pea-
nutbrigade" van strikt plaatselijke
oorsprong Carter aan te bevelen bij
de kiezers.
Verwonderd
Volgons Hugh kijkt ook Jimmy Car
ter zelf nog steeds een tikje verwon
derd tegen zijn eigen grote kans aan.
En hij voegt daar achteloos aan toe:
„Als hij president wordt zou ik na
tuurlijk wel iets in Washington kun
nen worden maar dal wil ik niet. Ik
vertegenwoordig hier in de Senaat
85.000 mensen en dat is me genoeg".
Weer buiten zie ik Billy, broer van
Jimmy, staan. Hij trok me mee naar
een nabijgelegen benzinestation waar
ook bier en sigaretten worden ver
kocht. Eigenaar: Billy Carter: een
van de employés: een zoon van Jim
my.
Daar. in het midden ongeveer van
Plains, komt het mondige deel van de
mannelijke bevolking op zaterdag
middag bij elkaar. Als ze blank zijn
tenminste en tot een moeilijk te defi
niëren kringetje behoren. De pompbe
diende bakt. kippen op een uit in de
lengte doorgezaagd olievat vervaar
digde barbecue. Voor wie maar wil
„Proef eens even", vraagt Billy, die
geheimzinnig met een sausje bezig is
geweest aan een jongeman die wat
luidruchtig prat gaat op zijn eigen
aanwezigheid. De man spuugde even
later hoestend in het stof. „Nog wat
te scherp geloof ik?" vraagt Billy
poeslief en zo nu en dan stotterend.
Terwijl de kippen braden, drinken de
mannen alvast bier. Ze hebben het
uiteraard over Carter. Jimmy, aan
wie het te danken is dat Plains plot
seling wordt overspoeld door nieuws
gierigen die zich vervolgens wat te
leurgesteld verwijderen vanwege een
totaal gebrek aan sensatie. Want, wie
kan het nu wat schelen waar Jimmy
Carters vader zijn boerderijproduk-
ten verkocht? Toch is het daarmee
allemaal begonnen.
Moeder Lillian had mij die morgen
verteld dat zoon Jimmy voor een dag
uitrusten was teruggekeerd naar zijn
8-jarige dochter Amy en het. onver
stoorbare Plains. Die nacht was er
bijna tien centimeter regen gevallen
en er was een waarschuwing voor
tornado's uitgegeven. Bij Jimmy
thuis viel al het licht uit en zodoende
kwam hij bij zijn moeder 's morgens
ontbijten.
Toen plotseling drie iets te joviale
heren achter hun zonnebrillen ter
plaatse van het kip eten arriveerden,
was het duidelijk dat Jimmy ook bij
het pompstation kon worden ver
wacht Inderdaad, kort daarop ver
scheen hij met nog drie mannen van
de Secret service die scherp rondke
ken voordat ze de plaatselijke nota
belen luidruchtig begroetten
Jimmy
Jimmy Carter, straks misschien pre
sident. in een schone doch versleten
spijkerbroek, op afgetrapte laarzen
en met een gereserveerde lach voor
zichtig te midden van zijn plotseling
wal onhandig schuifelende dorpsge
noten.
Niet het moment voor een lang ge
sprek over politieke onderwerpen. In
Europa, zo begon ik aarzelend, na
mijn handen eerbiedig te hebben af
geveegd aan een papieren servetje
dat Jimmy net zelf had gebruikt, in
Europa lijkt het steeds meer noodza
kelijk met de Verenigde Staten
nieuwe betrekkingen tot stand te
brengen. „Dat vind ik ook nodig",
antwoordde Carter. „We denken
daarover na".
Vliegert' werpen zich met vertwijfelde
moed op het voedsel - de kandidaat
jaagt het ongedierte met een hand
zwaai weg en slaat de tanden op
nieuw in een malse bout. Wat zei
moeder Carter ook weer? „Ik hou niet
van de karikaturen die ze van hem
maken. Hij heeft niet zo n grijns, met
zulke tanden". Ze heeft gelijk
Zeg Jimmy", roept broer Billy. ..hoe
heel je adviseur voor buitenlandse
zaken ook weer?"
..Zbigniew Brzezinski" zegt Jimmy
zonder aarzelen.
Allemachtigbekent Billy vol ont
zag. „ik kan het wel spellen maar ik
ben er nog nooit in geslaagd om het
uit te spreken".
De barbecue loopt ten einde. Jimmy
Carter heeft nog behulpzaam een
bekertje saus ingeschonken zonder
te bemerken dat het door een gal in
de bodem wegdruppelt. Algemeen
gelach: „Als je het met de centen
maar beter doet Jimmy", roept een
tamelijk bejaarde, terwijl hij zich
een doorzwete pet met grote klep
van het warme hoofd rukt. „Je kunt
erop rekenen", verklaart Jimmv in
volle ernst terwijl de mannen met de
zonnebrillen al haastig hun laatste
kipresten neerleggen om zich voor
vertrek gereed te maken.
Een benzineklant schudt nog gauw
Jimmy's hand. „Veel geluk", roept hij
door het open raam. De auto rijdt
weg naar Woodland Avenue, waar
maar eén huis staat: dat van Carter
Broer Billy heeft a! net land erom
heen al opgekocht.
Wat zal er met Plains gebeuren als
Jimmv eenmaal president is. vraagt
een dorpeling zich nog peinzend af.
We zijn er niet klaar voor. Zijn vriend,
die hij nog snel een recept voor bar
becuesaus laat opschrijven, roept uit:
er is te veel te snel gebeurd. Ik geloof
niet dat iemand precies beseft,
waarom het allemaal gaat,
„Desondanks", roept een derde,
„wacht, maar eens af als-ie daar in
Washington tussen de Yankees ach
ter zijn bureau zit. Dan zul je eens
wat zien".
De middag is voorbij. De dominee
heeft zijn preek af. En gaat wat lek
kers kopen bij de plaatselijke bak
ker. Plains staat aan de vooravond
van wéér een zondag.
De 64-jarige zwarte arbeider Booker
Schlev. eigenaar van een zeer ver
vallen en smerig woonhuis, maar ei
genaar. zegt: „Jimmy Carter... hij
was altijd aardig voor het werkvolk.
De tijden zijn hier veranderd want
we leven nu beter dan vroeger".
Weer op weg naar Albany zie ik een
bord langs de weg: Plantage te koop.
Washington - Jimmy Carter,
tot op dit ogenblik de voor
naamste kanshebber voor de
Democratische presidents
kandidatuur. wil Amerika
nooit meer militair betrek
ken bij de binnenlandse'
aangelegenheden van een
ander land tenzij de Ver
enigde Staten zelf worden
bedreigd. Hij vindt ook dat
de CIA (de buitenlandse in
lichtingendienst) niet moet
worden gebruikt om met
geweld regeringswijzigingen
in het buitenland tot stand
te brengen. Hij vindt dat het
tijd is dat de banden met de
bondgenoten worden aange
haald en dat de ontspan-
ningspolitiek moet worden
voortgezet, maar dan wel op
voor de Verenigde Staten
minder ongunstige voor
waarden dan tot nu toe. Dit
blijkt uit zijn politieke
standpunten zoals die door
zijn campagnebureau in
Washington zijn gepubli
ceerd.
De standpunten van Carter zijn:
Buitenland
De Verenigde Staten hebben ge
leerd dat zij nooit meer militair be
trokken mogen raker, bij de bin
nenlandse aangelegenbeden van
een ander land, tenzij er directe
duidelijke bedreiging van de Ver
enigde Staten aanwezig is.
De CIA of andere organen mogen
niet worden gebruikt om verande
ringen in een regering van enig land
of de regeringspolitiek tot stand te
brengen. Carter vindt het echter
geen tijd voor isolationistische ge
dachten. Onderlinge afhankelijk
heid van naties is een onvermijde
lijke en groeiende factor.
Carter is van mening dat de Ver
enigde Staten onvermijdelijk een
leidende rol hebben te spelen bin
nen de gemeenschap van volkeren
en hij noemt het bijzonder belang
rijk dat de banden met de bondge
noten worden aangehaald.
De voortdurende verbreiding van
kernwapens in de wereld moet tot
staan worden gebracht met als uit
eindelijk doel vermindering van
kernwapens in alle landen tot nul
Ontspanning
Kandidaatzegt dat er in brede lagen
van het Amerikaanse volk steun is
voor voortzetting van de ontspan-
ningspolitiek met de Sowjet-Unie en
China, maar dat dit niet ten koste
mag gaan van nauwe samenwerking
en overleg met de vrienden en
bondgenoten van Amerika. Hij is
van oordeel dat de resultaten van
ae ontspanning tot nog toe negatief
voor Amerika zijn geweest. Volgens
hem is minister Kissinger te zeer
geneigd de resultaten te benadruk
ken waardoor bij de "natuurlijke
vrienden en bondgenoten (van
Amerika) het gevoel zou kunnen
ontstaan te zijn veronachtzaamd".
Ontspanning zou moeten worden
nagestreefd door middel van een
reeks open rustige besprekingen
tussen de deelnemers en niet door
middel van dramatische of geheime
overeenkomsten tussen twee of drie
leiders van landen
Israël
Carter vindt dat de verzekering
van een veilig Israel de hoeksteen
moet zijn van de Amerikaanse poli
tiek in het Midden-Oosten. Een re
geling voor het Midden-Oosten zou
geen territoriale concessies moeten
bevatten zonder garanties inzake
de veiligheid van Israel en zijn be
staansrecht als natie door de
NAVO-landen, de Sowjet-Unie en
andere landen in het gebied. Voorts
moet geen Palestijnse staat worden
erkend totdat de Palestijnen Is
raels recht bevestigen om in vrede
te bestaan.
Amnestie
Als ik president ben vaardig ik een
"algemeen pardon" uit voor al die
genen die buiten het land verbüjven
en die niet in de strijdkrachten
dienden, aldus Carter Hij zegt te
menen dat de Amerikaanse jonge
mannen die zolang in Zweden en
Canada hebben moeten leven om
aan arrestatie te ontkomen al ge
noeg gestraft zijn.
Werkgelegenheid
Carter is van oordeel dat zijn aller
eerste taak als hij tot president
zou worden gekozen, vermindering
van de werkloosheid is. Daarbij
zou het nodig zijn dat het vertrou
wen in de regering en in de econo
mische kracht als eersten worden
hersteld.
Carter wil dat de federale regering
werkgelegenheid schept voor acute
werkloosheid zoals in de steden en
onder bepaalde groepen. De kosten
daarvan zouden maar weinig hoger
liggen dan de bestaande hulppro
gramma's. De baten in aanvullende
nationale produktiviteit, belastin
gen en menselijke waardigheid
daarentegen zouden enorm zijn.
Carter, die sterk campagne heelt
gevoerd tegen de bureaucratie in
Washington en die speculeert op het
wantrouwen van de Amerikaan in
Washington sedert "Watergate" en
alles wat daarop is gevolgd, wil flink
het mes zetten in het regeringsap
paraat.
Als eerste wetsvoorstel zegt hij het
congres volledige schoonmaak
"van onze bureaucratie en begro
tingsstelsels" te zullen voorstellen.
Hij zegt te geloven dat de 1900 fe
deral e departementen tot niet meer
dan 200 kunnen worden terugge
bracht, hetgeen een enorme bespa
ring aan belastinggelden zou bete
kenen.
De gegadigde voor de Democrati
sche nominatuur denkt voorts dat
door drastische vereenvoudiging
van het systeem voor de inkom
stenbelasting de belastingen van de
lagere inkomstengroepen en de
middengroep kunnen worden ver
laagd.
Op het gebied van medische verzor
ging wil Carter dat de nadruk veel
meer moet worden gelegd op de
preventieve gezondheidszorg en de
vroegtijdige ontdekking van gevaar
lijke ziekten.
Op het gebied van de energie wil
Carter van de olie afstappen en de
Verenigde Staten veei meer richten
op kolen en zonne-energie.
De invoer van olie zou onder rege-
ringstoezicht moeten komen om
strikte controle op de aankopen
mogelijk te maken.
Voor kernenergiecentrales zouden
strenge veiligheidsstandaarden
moeten komen. Zo zouden reacto
ren ondergronds moeten worden
gebouwd en in dunbevolkte gebie
den en in overleg met plaatselijke
en staatsfunctionarissen. Een fe
derale functionaris in vaste dienst
zou in geval van enige afwijking in
de werking gemachtigd moeten
zijn de centrale te sluiten.
Over de burgerrechten zegt Jimmy-
Carter. Zoals ik in mijn inaugurele
toespraak als gouverneur van
Georgia verklaarde. "Ik zeg u open
lijk. de tijd voor rassendiscriminatie
is voorbij"
In zijn politieke slellingname zegt
Carter ook nog tegen discriminatie
van de vrouw te zijn Hij is tegen
abortus en vindt dat de regering
niets moet doen dat abortus zon
bevorderen.
1)21.691
NEW HAMPSHIRE*
^uljmpia
pmsHimoN/
V
Salem i t
OREBON ïiOAH0\
IMA/NQ
fOÉw YojkVcmmmm
fartlord P
mYlVAWl ff^CONNECTIMË
rrisbur£_ ff NEW IERSE
grGmenlo/.(;(]rMnCi|y
E NEVADA,
\CAL/E0RNIË\
AR IE ON A
CANADA
ieaanz
MEXICO
'HAWAII'z