PROVINCIALI
iURANT
VAN AGT WIL
ZICH BERADEN
IJsland dreigt met uittreding
uit NAVO binnen een half jaar
Zeeland moet in komende jaren passen
op de plaats maken met de recreatie
DEN UYL: KABINET
HEEFT HET MOEILIJK
Over alsnog open laten Bloemenhove-kliniek
Vandaag mogelijk besluit
leverantie reactorvaten
BRAND OP SCHIP IN AMSTERDAM
Carter
spreekt
Niet in paniek raken
Ministerie VS
achter levering
kernreactoren
aan Zuid-Afrika
schuitje varen
pagina 3
219e jaargang no. 120
Vrijdag 21 mei 1976
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG - Minister Van Agt (justitie) denkt er dit weekeinde
over na of hij alsnog de Bloemenhove-kliniek openlaat zoals de
meerderheid van de tweede kamer wil;
Het kabinet zoekt vandaag naar een weg om op voor de KVP
en de ARP aanvaardbare wijze medewerking te weigeren aan de
levering van reactorvaten voor Zuid-Afrika;
De KVP bekijkt dit weekeinde of zij bij bovenstaande kwesties
teveel gezichtsverlies oploopt en dus liever een crisis maakt;
Het kabinet begint pas na komend weekeinde aan de defini
tieve vaststelling van ingrijpende plannen ter sanering van ons
economisch en sociaal bestel.
Deze conclusies trokken waarnemers
donderdagavond op het Haagse Bin
nenhof na een dag vol vergaderingen,
speculaties, en enkele (summiere) offi-
cile berichten uit regeringskringen.
De spanningen rond het kabinet Den
Uyl zijn in de loop van de dag wat af
genomen. Daartoe droeg vooral de
KVP'er Van Agt bij. Met zijn verzoek
om de komende dagen, „de verschil
lende in de ministerraad naar voren
gebrachte gezichtspunten rustig te Order
rr 7oe„7eSC" *™Cht T"
Bloemenhove-kliniek in wal rusteer ™oral bea?S zal bou(1,!n de v'aa6
vaarwater e men ze order £aat afwimpelen.
Vanmorgen komt het voltallige kabi- Zowel voor KVP-ARP wordt dat een
net op het Catshuis bijeen om via een moeilijk te verteren zaak. Vorige herfst
vraag of men een kredietgarantie af
geeft voor de levering van kernreactor-
vaten. Rijn-Schelde-Verolme, Bredero
en Comprimo willen samen met Ame
rikaanse en Zwitserse ondernemingen
zo'n order uitvoeren. Ons levert dit
hoog gekwalificeerd - lees duur be
taald - werk op voor minstens 3000
man gedurende één jaar, of wel 650 mil
joen gulden.
urenlang beraad beslissingen te ne
men. Bovenaan de agenda staat de
protest
nam de Tweede Kamer een motie Ter
Beek (PvdA) aan. Daarin wordt gezegd
dat Nederland onder de huidige om
standigheden geen nucleair materiaal
mag leveren aan Zuid-Afrika. Nu de
genoemde ondememerscombinatie de
zaak zo heeft verdeeld dat ons land
zoiets ook niet doet. willen de progres
sieven de order weer om andere poli
tieke redenen weigeren.
Veel AR-kamerleden zijn van mening
dat de progressieven de zaak overdrij
ven. De meerderheid van de fractie is
nu voor het veiligstellen van de order
Dat zou betekenen dat ook een meer
derheid in de Tweede Kamer voor
stander is van de leverantie Minister
Lubbers van economische zaken zou
daar donderdag in het kabinet op heb
ben ingespeeld met een voorstel, in het
kabinet nog geen beslissing te nemen,
maar de zaak even te laten rusten en
inmiddels in een brief aan de Kamer,
het parlement om een uitspraak te
vragen. De regering zou dan kunnen
handelen naar het gevoelen van de
Kamer, die in meerderheid voor de le
verantie is.
Lubbers' voorstel is in het kabinet
zonder meer van de hand gewezen. De
voorstanders van de leverantie kregen
donderdag bijval van de AR-
staatssecretaris van buitenlandse za
ken Kooijmans, speciaal belast met
ontwapeningsaangelegenheden, die in
een brief aan minister-president Den
Uyl erop aan heeft gedrongen de lever
antie toch doorgang te laten vinden
Links is daar tegen omdat de samen
werkende ondernemingen een 'ordi
naire wisseltruc' hebben toegepast
door de order zo te verdelen dat Neder
land geen nucleaire apparatuur levert.
Op een weigering van de regering volgt
- zo mag men verwachten - een
scherpe ondervraging (interpellatiei
van de regering door de VVD. Een mo
tie uit die hoek waarin het beleid in
deze wordt afgekeurd, kan daarna via
de steun van o.a. de ARP een krappe
meerderheid halen, zo valt te becijfe
ren.
Abortus
Onder druk gezet door zijn collega's
heeft minister Van Agt donderdagoch
tend tegen vier uur de officier van jus
titie in Haarlem opdracht gegeven om
een voorgenomen actie tegen de
Bloemenhove-kliniek op te schorten.
„Uitstel, geen afstel", zo luidde enkele
uren later de korte toelichting die de
minister ons op zijn besluit gaf.
Het is inderdaad nog zeer de vraag of
de minister de wens van een meerder
heid van de Kamer (links plus de WD'
wil respecteren en aan de rechter over
laat of de kliniek, waar aan de lopende
band abortussen worden uitgevoerd,
gesloten zal worden. Dit laatste dan
omdat men daar niet helemaal volgens
het boekje werkt. Pas na het wee
keinde is hierover meer duidelijkheid
te verwachten
In de Tweede Kamer liggen de stand
punten als volgt. De WD hoopt op een
kabinetscrisis en eist daarom dat Van
Agt vertrekt - en met hem het gehele
kabinet - wanneer hij blijft weigeren de
motie-Roethof uit te voeren. Zover
gaan de progressieven echter niet. Zij
zullen een motie waarin nogmaals het
optreden van de minister van justitie
wordt afgekeurd niet steunen. De weg
voor een overwinning op punten is
daarmee, zo zou men speculatief kun
nen zeggen, bereikbaar geworden.
Vast staat intussen wel dat de nota's
waarin de regering bezuinigingen op
overheidsuitgaven en sociale voorzie
ningen schetst en een nieuwe structuur
van ons bedrijfsleven ontvouwt, deze
week niet meer gereed komen.
De problemen rond Bloemenhove en
de order voor Zuid-Afrika hebben tot
zulke aanzienlijke vertragingen geleid
dat men in feite nog moet beginnen
aan de fundamentele discussies over
deze kwestie.
AMSTERDAM - Donderdagmorgen
heeft brand gewoed aan boord van
het Indonesische schip 'Gempita'
dat bij het Amsterdamse Haven
bedrijf aan de Vlothavenweg ligt
afgemeerd. De brand woedde in een
ruim waarin zich onder meer hout,
rubber en meel bevindt.
Het vuur greep snel om zich heen
maar was na een uur door de
brandweer, die onder meer gebruik
maakte van materiaal van blusbo
ten. bedwongen. De brand veroor
zaakte een enorme rookontwikke
ling, die kilometers ver te zien was.
Volgens de rijkspolitie te water ont
stond het vuur doordat tijdens het
branden van een gat in het dek
gloeiende deeltjes in het ruim vie
len. Dit gat was nodig omdat een
deskundige in opdracht van de ver
zekeringsmaatschappij van het
schip de dikte van de dekbeplating
moest vaststellen. In het betrokken
ruim was niemand aan het werk.
Persoonlijke ongelukken deden zich
dan ook niet voor.
ALS ENGELAND FREGA TTEN NIET TERUGTREKT
tuursubsidleplet toe te spelen.
evacuatie
unctad
PAGINA 5. 6.7, 9
streek
n nieuwtjes uit streek en pro-
voorrang
Het CNV wil voorrang geven aan be
strijding van de werkloosheid en de in
flatie.
afgrond
optimistisch
juweel
Toneelliefhebbers strijden om hel na
tionaal landjuweel; radio- en tv-
programma's; strips.
PAGINA 19
afstoot
De Holland Amerika Lfin stoot de be
langen in Smit Int. af; beurs - financiën
- economie.
Ji,nn>ü
PORTLAND - Jimmy Carter spreekt
tijdens zijn verkiezingscampagne in
Portland verscholen achter een
luidspreker de arbeiders van een
scheepswerf toe. Hij wees de arbei
ders erop dat Amerika een sterke
koopvaardij nodig heeft.
PRIJSSTIJGING
AARDAPPELEN
GROTENDEELS
NAAR TELERS
DEN HAAG (ANP) - De stijging var
aardappelprijzen is voor een zeer be- yy
langrijk deel ten goede gekomen aan
de producenten, zo meent minister
Lubbers van economische zaken. Hii
zegt dit mede namens minister Van
der Stee van landbouw in antwoord
op vragen van het PvdA-kamerlid
Jansen (pvda).
De helft van de produktie wordt dooi
de producten in de vrije markt ver
kocht, zodat stijging van de marktprijs
hier geheel doorwerkt in de telersprijs
Veertig procent wordt verkocht dooi
middel van zogenaamde poolovereen-
komsten of participatiecontracten
tien procent op contract tegen een
vaste prijs. Bij deze verkoopmethodes
zal een gedeelte van de marktprijs in
de telersprijs doorwerken. Weinig in
zicht bestaat in de mate, waarin de
aardappelgroothandel van een prijs
stijging profiteert. Zonder de in de
EEG en in Nederland genomen maat-
regelen zouden de aardappelprijzen dil
seizoen nog meer zijn gestegen dan nu
al het geval was.
OSLO (AFP/GPD) - De IJs
landse minister van buiten
landse zaken, Einar Agustsson,
heeft donderdag op de twee
daagse vergadering van minis
ters van buitenlandse zaken
van de NAVO in Oslo zijn col
lega's van het bondgenoot
schap een ultimatum gesteld
en gedreigd dat zijn land zich
binnen een half jaar uit de
NAVO zal terugtrekken als
NAVO-partner Groot-
Brittannië zijn marineschepen
niet van de IJslandse visserij-
gronden terugroept.
TILBURG (ANP) - Na drie jaar deugen de socialisten niet, aldus
heeft het kabinet net echt moeilijk,
aldus premier Den Uyl donderda
gavond op een PvdA-bijeenkomst
in Tilburg. Dat hangt samen met de
samenstelling van het kabinet. Dat
wisten we toen we eraan begonnen.
„Soms is er het perspectief van een
nieuwe gemeenschappelijke gronds
lag. Soms denk je: de partijen vlie
gen uit elkaar en: was je er maar
nooit aan begonnen," zo zei de pre-
Den Uyl. We moeten het beleid af
maken, als we maar even de kans
knjgen
De premier zei verder dat de eis van
de Federatie Nederlandse Vakbe
weging om per 1 juli aanstaande
volledige prijscompensatie te krij
gen niet zo te zien zitten. Van die 5
procent prijscompensatie voor een
halfjaar blijft hooguit reëel 0,6 tot
0,7 procent over. „Het verdampt, het
mier. Maar we moeten niet in pa- wordt rook," aldus Den Uyl. Hij
niek'raken, als gezegd wordt dat we pleitte voor een andere manier om
moe worden, als gesproken wordt hetzelfde resultaat te bereiken: ver
over slijtage. Wanneer een kabinet laging van de sociale premies en de
met socialisten het niet moeilijk belastingen. Dan doorbreek je de
heeft deugt het kabinet niet. of loon- en prijsspiraal.
Kleuter overleeft
val van 10 meter
IR. R. M. T. H. ADRIAANSENS (PPD) TIJDENS VNG VERGADERING
„CONSOLIDATIE
KERNEN BETEKENT
NIET BEVRIEZEN"
TERNEUZEN - Ir. K. M. T. H. Ad-
riaansens, directeur van de Provin
ciale Planologische Dienst, vindt dat
Zeeland de komende jaren 'passen op
de plaats' moet maken met de recrea
tie.
„Geen uitbreidingen meer in kwanti
tatieve zin op het gebied van de re
creatie. Niet om het bordje 'vol' aan
de provinciegrenzen te hangen, maar
om een adempauze te scheppen, te
neinde eens heel zorgvuldig alle pro
blemen op een rijtje te zetten en eens
heel zorgvuldig te bekijken waar nog
wat zou kunnen gebeuren," zei hij
donderdagmorgen in Terneuzen op de
algemene vergadering van de afdeling
Zeeland van de 'Vereniging van Ne
derlandse Gemeenten' (VNG).
De heer Adriaansens vond het tempo
waarin de laatste jaren recreatieve
ontwikkelingen tot stand zijn gekomen
'verontrustend'. Voor de betreffende
gebieden heeft dat onder meer tot ge
volg dat de groenvoorzieningen er nog
onvoldoende zijn opgeschoten, zodat
de aantasting van het landschap nog
niet is gecompenseerd, er onvoldoende
parkeergelegenheden aanwezig zijn en
de wegen het verkeer op topdagen niet
kunnen verwerken
Hij noemde het' 'nogal onverstandig'
om de recreatiedruk zo te laten toene
men, dat de aantrekkelijkheid van het
recreatiegebied om zeep wordt gehol
pen, De heer Adriaansens: „Het gaat
hier niet alleen om de vraag, wat het
landschap kan verdragen, het gaat hier
vooral ook om de veel fundamentelere
vraag, wat de natuur nog kan verdra
gen. Wat is de draagkracht van het ge
bied?"
Conflicten
De directeur van de PPD signaleerde
conflicten met de dagrecreatie naar
mate recreatiegebieden vollopen met
logies-accommodatie, zonder dat vol
doende rekening is gehouden met de
uitloopgebieden die daarbij noodzake
lijk zijn.
HIJ zei daarover; „Het lijkt uiterst on
verstandig nu alle mogelijkheden uit
puttend te benutten, zonder rekening
te houden met de eisen die mogen
worden verwacht van de eigen
groeiende Zeeuwse bevolking."
De heer Adriaansens noemde het
voorts „niet helemaal verantwoord"
om in gebieden, waar een zekere af
ronding moet worden nagestreefd,
prioriteit te geven aan recreatigvormen
die 'terrein-excessief zijn en slechts
door weinigen kunnen worden benut-
Hij vond het nodig dat er een stand
punt wordt bepaald ten aanzien van de
ontwikkeling, waarbij caravanter
reinen geleidelijk aan terreinen voor
staanplaatsen op jaarbasis worden en
zo het toeristisch kamperen uge-
lijk maken.
Consolidatiekernen
Ir. Adriaansens, die zijn inleiding de
titel 'Aspecten van de ruimtelijke or
dening in Zeeland' had meegegeven,
noemde het jammer dat in de discus
sies rond de nota bewoningspatronen
(en ook bij de behandeling van dit
stuk in de staten) was gesuggereerd
dat er sprake zou zijn van het 'bevrie
zen' van plaatsen die zijn aangegeven
als 'consolidatiekern'.
„Ik zou het ten zeerste betreuren in
dien de discussies rond de consolida
tiekernen zich alleen zouden richten op
de vraag of en met hoeveel groei nodig
c.q. mogelijk is. Ik ben van mening dat
direct hieraan gekoppeld de discussie
over handhaving c.q. verbetering van
de kwaliteit veel wezenlijker is." be
toogde hij.
Naar de mening van de directeur van
de PPD gaat het voor de 'consolidatie-
Agustsson eiste dat zijn collega's hun van groot belang is, maar. zei hij, dat is
verklaringen over de betrekkingen zij ook voor de Britse vissers,
tussen oost en west zouden staken en Op de eerste dag van het NAVO-
zich met voorrang zouden gaan bezig- beraad bleken de ministers van buiten-
houden met het Brits IJslandse visse- lanase zaken van de vijftien NAVÖ-
rijgeschil. landen zijn het erover eens dat de
„Het volk van IJsland, dal door de NAVO ?ls «<™°™a"»:b bondgenoot.
Engelsen wordt beroofd van zijn enige scbab ,he' bewaren
bron van beslaan zal niet akkoord mel Oostblok, vooral In het licht
gaan met handhaving van het NAVO- van de toenemende militaire kracht
lidmaatschap. Het vindt dat zaken van de Sowjet-Unie.
van militaire defensie nu op de D""
tweede plaats komen", aldus de mi- EtlJClTClg€
nister. Minister Van der Stoel (buitenlandse
r>„ zakeni verzekerde dat Nederland een
minster Anthony Crosland passende bijdrage zal blijven geven
reagee.de slechts xort op de waar- aan het collectieve verdedigingssys-
^huwtng van z.jn IJslandse collega, Van deze verklaring werd
Hy zei overtuigo te zijn van ov „ood- tevredenheid kennisgeno-
zaak een oplossmg te vinden en dat men B
zijn land bereid is te onderhandelen.
De minister was het met Agustsson De Nederlandse bewindsman voegde
eens dat de visserij voor de IJslanders er overigens aan toe. dat niet volstaan
kan worden met de militaire inspan
ningen. Hij wees erop dat het „com
munisme haarden van onrusten woede
ten eigen bate probeert te exploite-
De mogelijke deelname van commu
nisten in de Italiaanse regering na de
ROTTERDAM (ANP) - De tweejarige algemen verkiezingen in Italië op 20
Tji Sing Lam uit Rotterdam heeft een juni kwam officieel niet aan de orde.
val van tien meter overleefd. Zij is Alleen de Amerikaanse minister van
met hoofdletsel in het Dijkzigtzieken- buitenlandse zaken Henry Kissinger
huis opgenomen. herinnerde eraan dat het mede aan de
Het meisje was in de ouderlijke woning macht komen van de Italiaanse com-
aan de Verboomstraat in het raamko- munisten niet door de Amerikaanse
zijn geklommen, waar zij zich aan de publieke opinie zal worden begrepen,
spanjoletsluiting van de ramen had De vraag hoe de NAVO zal reageren als
vastgegrepen. Hierdoor ging het raam de communisten in Italië gaan mee re-
open en viel het meisje naar beneden, geren, zoals algemeen wordt verwacht.
Haar val is gebroken door waslijnen. komt voigende week in Kopenhagen
aan de orde.
Minister Van der Stoel had in de marge
van de conferentie een kort gesprek
met Kissinger, dat vooral aan ae situa
tie in Zuidelijk Afrika was gewijd. Bila
terale problemen, zoals ae mogelijke
levering van Nederlandse reactorvaten
aan Zuid-Afrika, kwamen volgens Van
der Stoel niet aan de orde.
In de redevoeringen van Kissinger en
diens Westduitse collega Genscher
werd sterk de nadruk gelegd op de
voortgaande militaire opbouw in de
Sowjet-Unie. Kissinger wees erop dat
hier sprake is van een ontwikkeling op
lange termijn, die het risico inhoudt
dat de Sowjets eerder in de verleiding
komen gevaarlijke avonturen te be
ginnen, tenminste als het Westen de
militaire balans niet in evenwicht
houdt.
kernen' om de vraag, op welke wijze
een afhouw kan of moet plaatsvinden,
zodanig, dat het blijvend functioneren
van de leefgemeenschap wordt veilig
gesteld.
„Als zou moeten worden geconsta
teerd, dat dit alleen maar mogelijk zou
zijn bij een kwantitatieve groei, dan
ziet het er voor grote delen van Neder
land en ook voor delen van Zeeland
somber uit. De boom blijkt nu eenmaal
niet tot de hemel te groeien. De na
tuurlijke groei blijft teruglopen en wij
zullen daaruit de conclusies moeten
trekken. Zo geformuleerd is het pro
bleem van de consolidatiekernen niet
anders, dan van de kernen, die hun in
woneraantal niet zien groeien. Wij zul
len er eens heel goed over moeten den
ken welke maatregelen genomen kun
nen worden om ook daar juist de kwa
liteit te verbeteren, de schooltjes te la
ten draaien (misschien met lagere
normgetallen), de tweede woningen uit
te bannen en krotten en gaten op te
vullen," aldus zijn standpunt.
WASHINGTON (AP) - Het Amert
kaanse ministerie van buitenlandse
zaken heeft besloten aan te dringen 09
inwilliging van het verzoek van Gen»
ral Electric Co., om twee atoomcen
trales aan Zuid-Afrika te mogen lev»
ren, alsmede 1,4 miljoen pond verrijkt
uranium (de brandstof van de centr»
les).
