Ombuiging
van het
beleid is
mogelijk
'Dorp in zee": uniek
project in Scheveningen
Bezuinigingslijst
DREES JR:
PZC/za terdagkrant
Verlaging subsidies aan wetenschappelijk ondvrw;
Studenten moeten meer zelf betalen omdat ze. eenmaal
afgestudeerd, ongeveer een miljoen extra verdienen. 720 min.
Beperking speurwerk en technische ontwikkelingen
kunnen wel w.it rrunder doer:, m
andere gevallen dient het bedrijfsleven meer
te betalen. 100 min.
Verlaging subsidies aan woningbouw en afschaffing
van objectsubsidies ivoor huiseigenaren) woningbouw
Verlaging ontwikkelingshulp.
Verruiming begrip passende arbeid, zodat werklozen
sneller een baan moeten aannemen.
Bevriezing iniel verder verhogen) van de kinderbijs
lag voor het tweede kind
Verlaging bij standsultkeringen.
Afsluiting Oosterschelae volgens oude Deltaplan.
Beperking van de ruilverkaveling .uienng lana-
bouwi
Vermindering parkeersubsidies, dus veel mmaer
plaatsen aanleggen, en de heffingen flink verhogen.
Correctie op salarissen ambtenaren ieenmalig*
Minder aanvullende werken ivoor werklozen) opzet
ten.
Wereldomroep uit omroepbijdragen betalen
Beperking ambtenarij lallerlei subsidie- en andere
administraties).
Verlaging van de door rijk en gemeenten te betalen
belasting over sociale uitkeringen.
TOTAAL TE BEZUINIGEN
Dit bedrag te gebruiken voor:
Verlaging van de btw op nieuwbouwwoningen en op
onderhoud (van 16 naar 4 procenti.
Verlaging leeftijd van ongehuwden bij loon
inkomsten- en vermogensbelasting naar 23 jaar (nu 35
jaar).
Verlaging van loon-inkomstenbelasting voor ledereen
door verhoging van de belastingvrije sommen.
Verlaging van de motorrijtuigenbelasting.
Verbetering van het inkomen van de aow'ers.
TOTAAL DOOR DE OVERHEID TE 'BESTEDEN'
ZATERDAG 15 MEI 1976
Van onze parlementaire redacteur Jan Werts)
DEN HAAG - „Ik zoek het niet zozeer in een verlaging van de
sociale uitkeringen, maar wel in een beperking van het aantal
mensen die daarvoor in aanmerking komen. Dat aantal kan
omlaag, zonder de werkelijk financieel zwakkeren daarbij te
treffen. Verder zou ik de uitkeringen voor studenten krachtig
beperken, het mes zetten in de huursubsidies en in de zware
subsidiëring van de woningbouw".
Aan het woord is een van onze grootste kenners van de
overheidsfinanciën, de voormalige thesaurier-generaal van
het departement van financiën, dr. Willem Drees jr. Zijn visie
is - het dient vermeld - uiteraard mede bepaald door zijn hui
dige functie, fractieleider van DS'70 in de Tweede Kamer. Na
internationale ervaring te hebben opgedaan in Washington en
Jakarta was Drees gedurende dertien jaar directeur van de
rijksbegroting en twee jaar schatkistbewaarder thesaurier-
generaal
Centraal in het gesprek dat wij met
hem hadden stond de volgende
waag. Het kabinet vergadert al da
gen om een plan op te stellen ter sa
nering van de overheids&nancien en
de sociale verzekeringen. Men wil
tassen nu en 1980 het niveau van de
uitgaven met tien miljard per jaar te
rugbrengen. Hoe zou u dat karwei
aanpakken?
Drees is de enige politicus op het
Binnenhof die een uitgewerkt plan
heeft waarin wordt aangegeven hoe
het zou kunnen. CDA noch WD en
evenmin de progressieven zijn verder
gekomen dan het slaken van zuchten
en in het beste geval het doen van
wat suggesties. Hiernaast zijn bezuin
igingsvoorstel. Hij snoeit, ongeveer 6.5
miljard. Een gigantisch bedrag. Ge
zien de geldontwaarding en de inge
bouwde groei van deze uitgaven zou
het in 1980 zeker de tien miljard over
schrijden.
Na een suggestie onzerzijds in die
richting zegt Drees: „Je kunt niet
volhouden dat de zwakkeren in de
samenleving hier aangepakt worden.
Vijf jaar geleden hebben wij een be
zuinigingsplan gepubliceerd van an
derhalf miljard. In het
regeerakkoord-Steenkamp is dat
plan deels verwerkt. Dat betrof in
hoge mate investeringen".
Uitkeringen
Nu richten we de aandacht op aller
lei uitkeringen. Op de eerste plaats
omdat in de investeringssector (bouw.
nijverheid, wegen-waterbouw) de werk
loosheid groot is. In de sociale sector
zijn de verhoudingen bovendien scheef
gegroeid. Inderdaad is het zo dat aller
lei mensen nu reageren met „de zwak-
sten worden aangepakt".
„Ik bestrijd dat. Dit is niet vol te
houden. Heel veel mensen krijgen bij
voorbeeld kinderbijslag, hoewel ze be
paald niet financieel zwak genoemd
kunnen worden Neem de Algemene
Weduwen- en Wezenwet. Vanaf 45 jaar
ontvangt een alleenstaande weduwe
een welvaartsvaste uitkering. Iedereen
denkt dan meteen: o jee, daar mag
men niet aankomen. Maar er zijn ge
noeg weduwen die naast hun uitkering
een salaris verdienen, omdat ze onder
wijzeres zijn, of verkoopster, dan wel
een zaak hebben of een bedrijfspen-
sioen genieten".
„Denk nu eens aan de zelfstandigen.
Veel middenstanders en boeren ver
dienen weinig. Talloze mensen met een
sociale uitkering hebben een inkomen
van meer dan dertig mille. Zijn dat nu
de allerzwaksten? Vergeten wordt ook
vaak dat veel bijstand-gerechtigden en
wao'ers, om maar weer een voorbeeld
te nemen, vrijwel hetzelfde ontvangen
als hun buren die er de hele week hard
voor moeten werken. Ook dat aspect
verdient meer aandacht. Samengevat:
wie op de uitkeringen wil bezuinigen
moet er niet van tevoren van uitgaan
dat alle trekkers van uitkeringen fi
nancieel zwak staan. Dat is een - veel
gemaakte, maar gevaarlijke - vergis-
Knots
Drees haalt reeksen voorbeelden aan
waarmee hij wil bewijzen dat het vol
ledig fout zit met de overheidsuitga
ven. Een greep. Er wordt momenteel
een peperdure spoorlijn aangelegd van
Den Haag naar Zoetermeer, op 18 ki
lometer van die stad gelegen. Het is de
bedoeling honderdduizend Zoeter-
meerders binnen tien jaar vooral op
openbaar vervoer over te laten gaan.
Prima. Maar tegelijk gaat dc rijksover
heid in Zoetermeer een ministerie van
onderwijs bouwen met 850 parkeer
plaatsen. Die kosten 20.000 gulden per
stuk. „Helemaal knots. Terwijl men de
bevolking op allerlei manieren naar
het openbaar vervoer verwijst - en te
recht - mogen de toekomstige ambte
naren wel blijvend met de auto naar
„hun werk".
Legerpredikanten - Drees schudt de
voorbeelden in een niet te stuiten
woordenstroom uit zijn mond. „Met 55
jaar krijgen ze een hoog pensioen. Ik
kan me voorstellen dat men zegt: zo'n
man kan niet meer bij het leger dienen.
Maar hij zou natuurlijk nog best in een
gewone gemeente terecht kunnen en
daar op zijn pensioen wachten". „Po
litici. Ze hebben een absoluut veel te
hoog berekend pensioen. Wij proberen
dat te veranderen maar stuiten op
enorme weerstanden. Zo kan ik tiental
len voorbeelden noemen".
Waarom zouden zulke zaken vaak
toch nog uried-operaties in de begro
ting overleven?
Drees: „Hoofdoorzaak is het ontbre
ken van deskundigen op het terrein
van de financiering van de overheid.
De helft van wat wij allemaal samen
verdienen gaat momenteel door de
handen van die overheid. We hebben in
ons land reeksen deskundigen, hele bi
bliotheken en prima vakbladen op het
terrein van bijvoorbeeld de scheep
vaart. de landbouw, de textielindus
trie. Maar je kunt zelfs als student niet
op veel plaatsen de overheidsuitgaven
goed bestuderen".
„Wetenschappelijk onderzoek op dit
terrein is er maar amper. Terwijl we
hele staven deskundigen hebben op
weet-ik-welk terrein worden de over
heidsuitgaven vrijwel niet systema
tisch geanalyseerd. Pas sedert enkele
jaren hebben we hier in Den Haag het
(particuliere) Instituut voor het Onder
zoek van de Overheidsuitgaven".
„Verder is het zo. dat bijna alle pu-
blikaties worden geschreven door be
langhebbenden. Studentendekanen
schrijven over studentenvoorzienin
gen. landbouwdeskundigen over het
Brusselse landbouwbeleid; economen
uit het bedrijfsleven over het kabi
netsbeleid op hun terrein. Wethouders
en kamerleden, burgemeesters en pro
vinciale bestuurders, onderwijsbes-
tuurders en mensen uit de medische
wereld, ze beslissen over miljarden".
Criteria
„Maar als u ze vraagt wat hun crite
ria zijn, ja dan hebben ze vaak niet
meer dan een vaag praktijkgevoel. Het
is te vergelijken met de wijze waarop
de medische wetenschap zich bewoog
rond de eeuwwisseling, of de ruimte
lijke ordening dertig jaar geleden".
„Ieder moment worden er reeksen
nieuwe regelingen gemaakt. Aardap
pelsubsidies. de loterij van Schaefer
voor woningonderhoud. steun aan dit
en steun aan dat. Cuba. de textielin
dustrie. hogere vergoedingen voor ka
merleden. Als je nu vraagt of er des
kundigen zijn die dat systematisch be
kijken. dan vind je die niet" „Je kan
de overheid het beste vergelijken met
een gezin. Niet met een bedrijf. De on
dernemer heeft duidelijke doelstellin
gen: winst, continuiteit. het gaat goed
of slecht. Maar een gezin is een zeer
moeilijk te beoordelen instituut. Gaat
men een schilderij kopen of een week
langer met vakantie? Wat is het doel
van het gezin? Dat is zo breed, daar
kun je geen definitie van geven".
„Zo ook de overheid. Je kunt je niet
afvragen of het goed of slecht gaat met
hc-t kabinc-UDen Uyl. of de provincie
Limburg. Daar oordeelt ieder anders
over De een kijkt naar de populariteit
van de premier. De tweede naar de
werkloosheid, de derde naar de polari
satie. de volgende naar de abortus.
Kortom, de overheid heeft niet n doei.
Een gezin had vroeger ook geen con
sumentengids nodig. Zo ligt dat ook bij
het Rijk. provincies, universiteiten en
ziekenfondsen. Die moeten zich veel
meer op hun kostenpatroon gaan be
raden".
„Verder is er de voortdurende drang
naar meer subsidies. Nu wordt er wa
rempel al over gepraat om het be
taalde voetbal te helpen. We zouden er
vroeger nog niet eens over peinzen om
het onbetaalde voetbal te subsidié-
ren".
„Pressiegroepen op dit gebied doen
veel kwaad. Organisaties gespeciali
seerd in het opvoeren van bepaalde-
subsidies: studentenbonden, boere-
norganisaties, verkeer, werkgevers. Nu
minstens half Nederland financieel be
lang krijgt bij hoge overheidsuitgaven
en veel sociale voorzieningen moet de
minderheid - die dat allemaal op moet
brengen - er maar onderdoor".
„Veel beslissingen worden door de
overheid genomen op basis van emo
ties. oppervlakkige indrukken en der
gelijke. maar zonder werkelijk de ar
gumenten voor en tegen te bestuderen
Op een avond wordt maar even beslo
ten om de aardappelprijzen te gaan
subsidiren. Met als gevolg dat de con
sumptie niet daalt".
Als ik Drees vraag op welke ter
reinen de zaak uit de hand gelopen is
dan maakt hij onderscheid tussen
enerzijds de jaarlijkse begrotingsuit
gaven van rijk, provincie, gemeenten
en andere organen en aan de andere
kant de posten waarvoor limaal een
beslissing wordt genomen en waar men
dan vele jaren aan vast zit. Bijvoor
beeld het besluit om een wao in te voe
ren of studietoelagen dan wel huursub
sidies te gaan verstrekken.
„De laatste groepen uitgaven hebben
een heel eigen karakter. De Kamer be
slist niet jaarlijks dat ze x-miljard gaat
uitgeven aan studietoelagen of de wao.
nee. zo'n regeling is één keer gemaakt
en gaat nu een eigen bestaan lelden.
Zonder dat nog naar de kosten wordt
gekeken. Allerlei deskundigen - vaak
hebben ze niets met de kosten te ma
ken - beslissen over de uitkeringen.
Zo'n aanpak werkt structureel enorm
kostenopdrijvenö".
Vraag: een Nipo-onderzoek leert
deze week dat twee derde van de be
volking niet wil dat er gesnoeid wordt
op de sociale uitkeringen. Bi) uw be
zuinigingslijst rijst meteen de vraag o]
u het geweldige verzet dat er zal rijzen
tegen zo'n operatie niet zwaar onder
schat.
Drees: „Dat zou best kunnen. Het
heeft mij overigens verbaasd dat zo-
velen tegen verlaging van de sociale
uitkeringen zijn. Dit plan beeft twee
vrij tastbare voordelen. Op de eerste
plaats biedt het mogelijkheden om het
economisch evenwicht te herstellen.
Verder kan er nadat deze maatregelen
genomen zijn een flinke belastingver
laging worden doorgevoerd. Ik denk
dat er ook in de vakbeweging wel
stemmen zijn die daarvoor voelen, ze
ker wanneer men dit vooral de lagere
inkomens ten goede laat komen. Het is
een zeer gespreid plan. Wc halen het
niet bij één groep".
van onze correspondent)
Als de Haagse gemeenteraad akkoord gaat met de plan
nen, die door Polyzathe BV zijn ontwikkeld, beschikt de bad
plaats Scheveningen binnen tien jaar over een attractie die het
toerisme in sterke mate zal bevorderen. Volgens" het plan, dat
drie jaar studie heeft gevergd, moet aan de Noordzee een ge
bied van 45 ha worden onttrokken voor de bouw van 4000 wo
ningen en een jachthaven. De totale kosten van dit ,,dorp in
zee" bedragen ongeveer 750 miljoen gulden. Alleen al voor de
dijk, die in zee moet worden aangelegd, dient een bedrag van
honderd miljoen gulden op tafel te worden gelegd.
Ondanks de enorme bedragen die
met het project gemoeid zijn. is Poly
zathe ervan overtuigd dat het plan
zal slagen. Er zijn zoveel gunstige fac
toren. dat het irreêl zou zijn het pro
ject als een utopie te kenmerken Op
de eerste plaats zijn binnen de
Haagse gemeente de bouwmogelijk
heden op bestaande grond uitgeput.
Niettemin bedraagt het tekort aan
woningen nog altijd 12.000. Als
woongebied is het project bovendien
uitermate aantrekkelijk doorde
aanwezigheid van de zee en de jach
thaven. Ook heeft de oude dorpskern
van Scheveningen zijn bekoringen en
is het project gelegen in de nabijheid
van het centrum van een grote stad.
Vooral dat laatste is van groot be
lang. Ondanks de trek naar forensen
dorpen bestaat er bij een ander deel
van onze bevolking grote behoefte
om in de stad te wonen, als de om
standigheden aantrekkelijk zijn De
verwachting is. dat een aantal Hage
naars van de goedkopere eengezins
woningen naar wat duurdere,
kleinere woningen zal verhuizen. Op
die wijze hoopt men met het nieuwe
project een steentje te kunnen bij
dragen in de doorstroming.
Consortium
Voor de financiering wordi gedacht
aan het vormen van een zogenaamd
consortium, waarin naast Polyzathe
zal worden deelgenomen door institu
tionele beleggers en andere financile
instellingen Hieraan wordt boven an
dere mogelijkheden de voorkeur gege
ven, omdat er sprake is van een voorfi
nanciering van ongeveer 150 miljoen
en een jaarlijkse investering gedurende
tien jaar van ongeveer vijftig miljoen.
De 4000 woningen zullen in drie wij
ken rond de jachthaven worden ge
bouwd. Het eerste gebied sluit aan op
de oude dorpskern van Scheveningen
en zal om die reden in dezelfde stijl
worden uitgevoerd Het tweede gebied
grenst aan de buurt rond de vuurtoren.
De huidige bouw heeft, daar een wat
stedelijker karakter, dat ook in de
nieuwe wijk zichtbaar zal worden. Dit
gebied zal gedeeltelijk worden over
kapt. De derde woonbuurt kent weei
een ander karakter. Dat deel bestaal
uit woningen, die langs de dijk worder
opgetrokken en tamelijk geisoleerd
komen te liggen. Ondanks de verschil
len in de drie wijken zal het hele pro
ject overwegend in terrasvorm worden
gerealiseerd. Niettemin gaat Polyzathe
uit van gelijkmatige bebouwing om het
windklimaat te beheersen. Berlijn had
in de jaren voor de oorlog een derge
lijke bouw en gebleken is. dat de wind
het project dan nauwelijks kan bin
nendringen.
Niet exclusief
Het „dorp in zee" zal geen exclusie!
karakter dragen. Van de 4000 wonin
gen. waarvan er per jaar ongeveer 400
kunnen worden opgeleverd, wordt 15
procent gerealiseerd in de gesubsi
dieerde woningbouw. 70 procent in de
goedkope en middenklasse vrije sector
binnen de gemeentegarantie, en de
resterende 15 procent zal uit exclu
sieve woonvormen bestaan.
De ruimten onder de terraswoningen
zijn gewoonlijk moeilijk te benutten,
maar kunnen thans worden gebruikt
als parkeergelegenheid voor ongeveer
5500 auto's. Bovendien wordt op deze
manier het karakter van het dorp niet
aangetast.
De functie van de jachthaven moet
gezien worden als een aanvulling op de
woonfunctie. Dit is van groot belang
voor de sfeer van het wonen aan het
water. De recreatieve functie van de
jachthaven komt pas op de tweede
plaats. Toch zullen ongeveer 1200 lig
plaatsen. per jaar zo'n 150, ter be
schikking komen. Hiermee kan worden
voldaan aan de behoefte uit de gehele
Randstad.
A He maten
De jachthaven is bestemd voor alle
maten schepen, van de kleinste vis
sersbootjes tot de grootste jachten.
Om het exclusieve karakter tegen te
gaan zullen de huurprijzen van de lig
plaatsen worden berekend naar het
type van de boot. Voorts zullen rond de
jachthaven faciliteiten voor de water
sport worden opgenomen, zoals een
werf met schepenlift. clubgebouwen en
mogelijkheden voor sportvissers.
Door middel van een keersluis staat
de jachthaven in verbinding met de
zee. De normale hoogteverschillen (van
1,60 tot 2 meter) komen daardoor ook
voor in de jachthaven, maar van gro
tere verschillen en zelfs springvloed
blijft men gevrijwaard. Voor de reali
satie van het project zal het stuk
strand tussen de Keizerstraat en de
haven moeten verdwijnen. Dit is vol
gens Polyzathe echter het minst aan
trekkelijke en minst gebruikte deel
van het Scheveningse strand. Daaren
tegen komt wel een nieuw strand, dat
beschut tegen de zuidwestenwind
komt te liggen. Hierdoor ontstaat een
baai met alle bekoringen van dien.
Polyzathe hoopt over ongeveer twee
jaar te kunnen starten met de bouw
van het project. Begonnen wordt dan
met de aanleg van de dijk, die wegens
het verschil in jaargetijden en de in
vloed daarvan op de zee binnen enkele
maanden gerealiseerd moet worden.
uniek plan in Scheveningen.
